ISTANBUL TİCARET ODASI BİTKİ SAĞLIĞI ÖNLEMLERİNE YÖNELİK AHŞAP AMBALAJ MALZEMELERİNİN İŞARETLENMESİ Seminer 24.03.2006 YAYIN NO: 2006-39 İstanbul, 2006 I
Copyright İTO Tüm haklar saklıdır. Bu yayının hiç bir bölümü, yazarın ve İTO'nun önceden yazılı izni olmaksızın mekanik olarak, fotokopi yoluyla veya başka herhangi bir şekilde çoğaltılamaz. Eserin bazı bölümleri veya paragrafları, sadece araştırma veya özel çalışmalar amacıyla, yazarın adı ve İTO belirtilmek suretiyle kullanılabilir. ISBN 9944-60-103-9 İTO BİLGİ HATTI Tel : (212) 455 61 61 İTO yayınları için ayrıntılı bilgi Bilgi ve Doküman Yönetimi şubesi Dokümantasyon Servisi'nden alınabilir. Tel : (212) 455 63 29 Faks : (212)512 06 41 E-posta : ito.yayin@ito.org.tr Internet : www.ito.org.tr Odamız yayınlarına tam metin ve ücretsiz olarak internetten ulaşabilirsiniz. YAYINA HAZIRLIK, BASKI, CİLT PRİVE GRAFİK & MATBAACILIK SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ. Tel:(212) 527 33 24-526 37 27-526 47 12 Faks:(212) 51112 01
ÖNSÖZ Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) alt kuruluşu olan Uluslararası Bitki Koruma Konvansiyonu (IPPC) Sekreterliği, üyelerinin katılımıyla 2002 yılında Roma'da, uluslararası ticarette kullanılan masif ağaçtan yapılmış ambalaj ve paletlerle ilgili yeni bir standart (ISPM 15 International Standards for Phytosanitary Measures 15 ) belirlemiştir. ISPM 15 standardma uygun palet kullanılmadığı veya ISPM 15 standardına uygun palet üretiminde ısıl işlem ya da fümigasyon için istenen koşulların tam anlamıyla sağlanmaması durumunda, sevkiyat ithalatçı ülkeler tarafından kabul edilmemekte ve hatta bazı durumlarda paletler taşıdıkları ürünler ile birlikte karantinaya alınıp imha edilmektedir. İthalat ve ihracatçılarımızı yakından ilgilendiren bu konuyla ilgili olarak bugünlerde ISPM 15 normuna uyma zorunluluğundan kaynaklanan sorunların kolay çözülememesinden dolayı tedirgin olunmakta ve çeşitli çözüm arayışı içine girilmektedir. Avrupa Birliği'ne entegrasyon sürecinde önemi gün geçtikçe artan ve tarım ve gıda ihracatçılarını yakından ilgilendiren ISPM 15 standardının uygulanmasının eşiğinde düzenlenen "Bitki Sağlığı Önlemlerine Yönelik Ahşap Ambalaj Malzemelerin İşaretlenmesi Hakkında Yönetmelik" konulu seminerin hazırlanmasında görev alan Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Şubesi Araştırma Raportörü Hakan Arca'ya teşekkür ederim. Dr. Cengiz Ersun Genel Sekreter I!
İÇİNDEKİLER Açış Konuşması Sait Kılıç (İTO Yönetim Kurulu Üyesi) 7 Oturum Başkanı Hakan Toker (Asist Gümrük Müşavirliği) Kadir Uzan (Şube Müdürü, Tarım İl Müdürlüğü Zirai Karantina Müdürlüğü)..11 Rıza Akkoyun (Inspektor, Tarım İl Müdürlüğü Zirai Karantina Müdürlüğü) 15 Soru-Cevap I 23 Besim Hakan Sözen (Genel Müdür Yardımcısı Hemtaş Ahşap Palet Sanayi A.Ş) 27 Soru-Cevap II 39 Feridun Cemal İnan (Gümrük Müdürü, İstanbul Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlüğü) 53 I l
Değerli konuklar, ahşap ambalaj malzemelerinin işlenmesi hakkındaki yönetmelik seminerimize hoş geldiniz. Şimdi seminerimizin açış konuşmasını yapmak üzere İstanbul Ticaret Odası Yönetim Kurulu üyesi Sayın Sait Kılıç'ı kürsüye davet ediyoruz. Buyurun efendim. SAİT KILICIN AÇILIŞ KONUŞMASI İSTANBUL TİCARET ODASI YÖNETİM KURULU ÜYESİ Sayın başkan, Değerli konuklar, kıymetli konuşmacılar, sözlerime başlamadan önce, hepinizi saygıyla selamlıyorum. Ülkemiz dış ticaretinde ivedi olarak çözüm bekleyen konular bulunmaktadır. Sonuçlan kısa, orta dönemde özellikle ihracatta artı değer getirecek bu konulardan en önemlilerinden biri, bugünkü seminerimizin konusudur. Bugün bu çerçevede 4 Mayıs 2004 tarihli resmi gazetede yayınlanan Bitki Sağlığı Önlemlerine Yönelik Ambalaj Malzemelerinin İşaretlenmesi Hakkındaki yönetmeliği ele alacağız. Ülkemizde özellikle Kobilerimizin dış ticarete yönlendirilmesi, ekonomi politikamızda ana hedeflerimiz arasında yer almaktadır. Bu amaçla, odamız firmalarından dış ticaret stratejilerini oluşturmada yardımcı olmada en gerekli katkı olan bilgi temini görevini hassasiyetle yerine getirmeye çalışmaktadır. Bugünkü birlikteliğimizde bu çerçevedeki faaliyetlerimizden, taleplerimiz kapsamındadır. Günümüzde dünya ticaretine konu olan güvenlik ve standartlar gibi tarife dışı engellerin bilinmesi ve buna karşın, kontrol, belgelendirme akreditasyon sistemi kurulması, çok ciddi kurumsal alt yapı gerektirmektedir. Ancak bunun dışmda firmalarımızın da kendi içinde uluslar arası ve ulusal düzenlemeleri takip ederek gerekli yatırımları yapması şarttır. Değerli konuklar öte yandan dünya nüfusunun 6 milyarı günümüzde beslenme ve sağlık, eğitim, barınma gibi temel ihtiyaçlardan daha öncelikli bir konum sergilemektedir. Böylesine önemli bir sektörde üretilen gıdaların % 25, 30 gibi yüksek bir oranı, hasar sonrası böceklenme veya bozulma nedeniyle kullanılamamaktadır. Ayrıca dünya sağlık örgütü, dünyadaki ölümlerin % 35 inin gıda kaynaklı salgınlar ve parazitler nedeniyle olduğunu bildirmiştir. Sınırların kalktığı, dünyamızda küresel salgınların önlenmesi önemli bir çalışma alanı olarak ortaya çıkmaktadır. Ülkemizin de üyesi bulunduğu, IPPS genel kurulunun 2002 yılında kabul ettiği uluslar arası ticarette, ahşap ambalaj malzemeleri kullanımını düzenleyen standart olan ISPM-15 çerçevesindeki ihraç edilen ürün ve ne olursa olsun her türlü ahşap ambalaj malzemesi kalınlığı 6 milimden az olanları hariç olmak üzere palet, sandık, kasa, takoz ve bunlar gibi işlemden geçirilmiş, ısıl 7 ı I
işlem veya metil bromür fümigasyonu ve işaretlenmiş olmak zorundadır. Isıl işlem veya metil bromür fümigasyonu ile işaretleme ancak yetkili firmalar tarafından yapılabilmektedir. Konvansiyona üye ülkeler, 1.1.2004 tarihinden itibaren ISP PM 15 standardını uygulama yükümlülüğünü taşımakla beraber hem kamu otoritelerinin hem de sektörlerin gerekli hazırlıkları tamamlayamaması sebebiyle, uluslar arası ticaretin olumsuz yönde etkilenmesini önlemek amacıyla, birçok ülke ithalat düzenlemelerinde, standardın zorunlu ve eksiksiz uygulama tarihlerinde çeşitli ertelemelerde bulunmaktadırlar. Bu nedenle ihracatçılarımızın ürünlerini gönderdikleri ithalatçı ülkelerin ISPM-15 standardını uygulama tarihlerine ilişkin güncel ve resmi bilgiler için ilgili ülkelerin kamu otoritelerinden bilgi almasında yarar görülmektedir. Burada uygulama bakımından tüm yük ihracatçılarımızın üzerinde bulunmaktadır. Bugün burada ithalat, ihracat işlemlerinde önemli bir nokta olan ısıl işlem ve ısıl işlem standardı ile ilgili ihracatçı ve ithalatçılarımızın sorumlulukları hakkında ortaya konulacak olan hususların, ürünlerin toplumlara hijyenik şartlarda sunumları konusunda önemli bir çalışma alanı yaratacağını düşünmekteyim. Değerli arkadaşlar, bugünkü bu toplantımız, gerçekten önemli bir toplantıdır. Sizler için biraz sonra sizlerin de fikirlerini dile getireceğiz, sorunları birlikte dinleyeceğiz. Sözlerime son verirken, seminerimizin siz ithalatçı ve ihracatçı arkadaşlarımıza hayırlı ve uğurlu olmasını temenni eder, hepinize saygılar sunarım. Başkan: Sayın Kılıç teşekkür ediyoruz. Verdiğiniz değerli bilgiler, nezaket ve ilginiz dolayısıyla, değerli konuklar. Hoş geldiniz değerli panelistler, sayın İstanbul Ticaret Odası Yönetim Kurulu üyeleri ve İstanbul Ticaret Odası çalışanları, hoş geldiniz. Bugün çok ilginç bir konu, ISPM-15 yaklaşık 2 yıldır Türkiye'nin gündeminde, ithalatçının ayrı, ihracatçının gündeminde. Fakat bu gündemin ağırlık noktası haline gelebilmesi için, sorun çıkması gerekmiyor fakat 2 yıldır gümrük idareleri ve tarım il müdürlüğü, zirai karantina müdürlüğü bu konu ile ilgili mükellef taleplerini gözönünde bulundararak birtakım ertelemelere gittiler. Ama sanırım önümüzdeki dönemde bu konuyla ilgili kamu otoritesinin net tavırlarını daha çok hissedeceğiz. Öncelikle ben size panelistleri tanıtmak istiyorum. İlk panelistimiz, sayın Kadir Uzan, İstanbul Tarım İl Müdürlüğü, Zirai karantina müdürü, esas olarak ISPM-15 palet standardı konusunda kamu otoritesinin en yetkili taşra yöneticisi, kendisi aramızda, hoş geldiniz diyorum sayın Kadir Uzan. Daha sonra Sayın Feridun Cemal İnan burada, Ferudan Cemal İnan çok uzun yıllardır İstanbul Gümrük ve Muhafaza Baş müdürlüğü emrinde gümrük müdürü olarak çalışmakta ve daha sonra Besim Hakan Sözen üretim ve satış müdürü. Bir beyefendi daha görüyorum, onunla ilgili bir bilgi notum yok. Ondan rica edeceğim, mikrofona basarak kendini tanıtırsa çok sevineceğim. 8
Rıza Akkoyun: İstanbul zirai karantina müdürlüğünde enspektör ziraat mühendisi olarak görev yapmaktayım. Size ISPM-15 konusunda ayrıntılı bilgileri vermeye çalışacağım. Teşekkür ederim. Başkan: Evet, şimdi olayın tabii bir tarım, zirai karantina müdürlüğünü ilgilendiren bir boyutu var. Teknik bir boyutu var. ISPM-15 2002 yılında Roma'da uluslar arası dünya Birleşmiş Milletler gıda ve tarım örgütünün bir alt kuruluşu tarafından yapılan bir anlaşmaya dayanıyor. Uluslar arası ticarette, ithalat ve ihracatta kullanılan paletlerle ilgili özellikle bulaşıcı hastalıkların bunlar vasıtasıyla şevkine ilişkin bir tür önlemler dizisi olarak düşünmek lazım. ISPM-15 2002 yılından önce dünyada olan bir şey, değildi. ISPM-15 in ülkemiz için önemi, bundan böyle tüm ihraç ürünlerinde kullanılacak masif ağaçtan yapılmış, ambalaj malzemelerinin ısıl işlem veya fümigasyon denilen işlemden geçirildikten sonra yola çıkarılması anlamını taşıyor, tabii ithalatta da buna benzer bir uygulama var. Yalnız ithalat ile ihracat arasmda operasyon olarak, yani ısıl işlem ve fümigasyon olarak herhangi bir fark olmamakla birlikte, yürürlüğe giriş tarihi itibariyle farklar bulunmakta. ISPM-15 standardının ilk uygulaması ithalatta bu uygulama 01.01.2006 tarihinden itibaren ithalat işlemlerinde uygulanmaya başlamış durumda. İkinci uygulama ihracatta tabii ki fakat ihracatta çıkış esnasında kontrol yerine, alıcı ülkedeki ISPM-15 standardının takip edilmesi gerekiyor. Bu sorumluluk otomatikman gönderici firmanın, ithalatçı firmanın ithalatçısından alacağı bilgi üzerine yüklemeden önce yapılması gereken bir yükümlülük olarak ortaya çıkıyor. Yani netice olarak ithalatta zorunlu bir uygulama, tüm paletlerde, ihracatta ise, alıcı ülkedeki ISPM-15 standardının yürürlüğe girmesiyle ilgili bir uygulama gözükmekte. Uygulamada eşyanın konşimento tarihi esas almıyor, yani ihracat beyannamesi tarihi vs. biliyorsunuz gerek ithalatta, gerek ihracatta bir operasyonun çeşitli tarihleri var. Başlangıç itibarı olarak, ama uluslar arası ticarette pek çok işlemde, başlamış işlemde konşimento tarihi esas alınıyor, burada da ISPM-15 standardında konşimento tarihini esas almak durumundasınız, hem ithalat, hem ihracat işlemlerinizde evet, nasıl oluyor uygulama? Uygulama aslında gümrük tekniği olarak son derece basit. 1.1.2006 tarihinde ve sonrasında ahşap ambalaj malzemeleri kullanılarak sevk edilen ithal mallarında ISPM-15 standardı uygulandığını gösteren ve aşağıda örneği bulunan, aşağıda örneği biraz sonra sanırım zirai karantina müdürlüğü yetkilileri gösterecekler. Damga bulunmadığı tarihte gümrük idarelerince ithalata izin verilmeyecektir şeklinde bir uygulama var. Yalnız burada ilerleyen bölümlerde göreceksiniz. Bu konudaki kontrol sorumluluğu gümrük idaresinde mi, yoksa zirai karantina müdürlüğünde mi bu konuda uzmanlar size gerekli bilgiyi verecekler, çünkü uygulamalarda biliyorsunuz, gümrüklü sahalarda geçen her şeyden artışıyla, eksisiyle gümrük idaresi sorumlu 9 I I
tutuluyor, bu konuda gümrük idaresi birazcık ikinci, hatta üçüncü sınıf bir rol oynuyor, onu da belirtmek isterim. ISPM-15 standardına göre damgalanmış ahşap malzemeleri ile gelen mallardan, ayrıca herhangi bir yazılı belge aranması şu andaki uygulamada gerekmiyor. ISPM-15 standart damgası bulunmayan ahşap malzemeleri taşıdıkları mallar boşaltılarak bütün masrafları ithalatçıya ait olmak üzere, mahrecine iade edilmek durumunda. Bunun dışında, kontrolleri yapan birim İstanbul zirai karantina müdürlüğü inspektörleri ki aramızda onlardan bir tanesi, direk kontrolü yapan bir uzmammız var. Bizzat size uygulamanın ne yönde olduğunu anlatacak. Bunun dışında 6 milimetre ve daha üstü kalınlıkta ahşap malzemelerden masif derken, tamamen tahtadan oluşan daha sonra suni üretilmiş olmayan bu anlamda biz tabii olayın bu yönüyle mühendislik boyutuyla bilmiyoruz, tamamen masif deyince tamamen tahta olarak düşünüyoruz, yükleme tahtaları, palet kollan, ahşap kazıklar ve ahşap ambalaj malzemeleri bu söylediğimiz ISPM- 15 standardına tabi. Bu arada kontrole tabi olmayan ahşap ambalaj malzemeleri de var. Detayı dediğim gibi zirai karantina müdürlüğü yetkilileri verecek ama, önümüzdeki nottan çok kısaca okuyayım, ahşap haricinde kullanılan ambalaj ve taşıyıcı malzemeler ki bunlar, metal, plastik, kağıt benzeri malzeme, 6 milimetre ve 6 milimetreden az kalınlıktaki her tür ahşap malzemeler, şarap, viski fıçıları, kontraplak yönlü örgü levha, yonga levha, kaplama tahta ve işlem görmüş ahşap ambalaj malzemeleri kontrole tabi değil ve ISPM-15 damgası şartı bunlar için geçerli değil. Şimdi benim kısaca gümrükçü olarak eski bir gümrük bürokratı olarak, şimdi yeni bir gümrük müşaviri olarak anladığım bu. Konunun detaylarını yetkililerden talep edeceğiz, birinci ağızdan dinleyeceksiniz. 10
KADİR UZAN İSTANBUL TARIM İL MÜDÜRLÜĞÜ ZİRAİ KARANTİNA ŞUBESİ MÜDÜRÜ Kadir Uzan : Sayın başkanım, değerli katılımcılar, İstanbul Zirai Karantina Müdürü olarak 6 yıldır görev yapıyorum. Karantina dediğiniz zaman, hepimizde bir çekince, hepimizde bir korku, hepimizde bir değişik anlayış var, daha doğrusu karantinaya derece olarak gelene kadar aynı şeyler bende de vardı, karantina neydi ki bu kadar çekiniliyor? Türkiye'de karantina sadece işte kuduz hastalığında, Tarım Bakanlığı tarafından veya Sağlık Bakanlığı tarafından bulaşıcı hastalıkların entegre edilmesi için bildiğimiz bir şeydi, bana göre o zamana kadar, yalnız karantinaya idareci olarak, daha doğrusu, karantinada göreve başladıktan sonra karantinanın ne demek olduğunu ben ondan sonra öğrendim. Ehemmiyetinin ne kadar önemli olduğunu, şimdi zirai karantinalar, yani ülkelerin zirai karantinaları, ülkelerin refleksi olarak görülüyor. Ben bir örnekle başlamak istiyorum. Amerikaya gidenler bilir. Amerikan gümrüklerinden geçerken, ingilizce olarak şu yazıyı görüyoruz. Bu gümrük kapılarından bir tank, bir savaş uçağı geçirebilirsiniz. Ama bir tek tohum, geçiremezsiniz. Tohum tanesi. Bu da bunu da şöyle izah ediyorlar. Diyorlar ki bir tank geçti, işte bir savaş uçağı geçti. Çok çok ne yapar? İşte bir ilçeye gider veya bir ile gider, işte o ilin sadece bir mahallesini bertaraf eder, işte binlerce kişi olur, sonra ne olur? Biter. Yani tehlikenin sürekliliği yoktur. Ama bir kilo domates tohumunun gümrüklerimizden içeriye, ülkemize girdiğini ve bunun da hastalıklı olduğunu düşünelim. Bunun mücadelesi katrilyonlar harcıyorsunuz, ama % 100 sonuca gidemiyorsunuz ve kıyamete kadar sizinle yaşamak mecburiyetinde. Dolayısıyla ülkeler bitkilerini, daha doğrusu hem insan sağlığı yönüyle, hem bitki sağlığı yönüyle, ülkelerini korumak için bazı tedbirler alıyorlar. Yani hastalıksız, haşeresiz, ürünleri ülkelerine sokmak istiyorlar. Burada da bütün görev karantinalara düşüyor. Ben sevindirici bir haber vereyim size, konuya girmiyorum, bence bunlar daha önemli. İstanbul ili olarak Türkiye'de ilk defa karantina laboratuarlarını kurduk, daha doğrusu Türkiye'de 4 ilde kuruldu, Mersin, Antalya, İzmir ve İstanbul. Ama maalesef bunun kurulması aşamasında İstanbul ili çıkarılmıştı. Bizim gayretlerimizle İstanbul'da laboratuarı kurduk, zannediyorum Nisan ayı başında faaliyete başlayacağız. Ve analizlerimiz için artık ithalatçılarımız beklemeyecekler, Ankara'ya, İzmir'e, Adana'ya gitmeyecek, bizzat burada yapacağız. Biz idare olarak, müdürlük olarak şunu düstur edindik. 11
Sizin ihracatçılarımız olsun, ithalatçılarımız olsun, zamanın ne kadar önemli olduğunu biz biliyoruz. 2000 yılından sonra arkadaşlarla ben şu anlaşmaya vardık. Bizde mesai kavramı yok. Yani sabah 8, akşam 5 mesaisi yok. İhracatçımız veya ithalatçımız hiç fark etmez, ne zaman bizden görev talep ettiği zaman anında işini bulacak, gecenin saat 2 si olsun, hiç önemli değil. Bizim arkadaşlarımız gidip o görevi yapacaklar, ve yapıyoruz da, zannediyorum birçoğunuz bizimle çalışıyorsunuz, yalnız bizi diğer kurumlarla lütfen karıştırmayın. Gümrüklerde Tarım Bakanlığı ile ilgili herhangi bir iş olursa, laboratuarlar olsun, Tarım İl Müdürlükleri olsun, gümrük komisyoncuları özellikle şunu diyor, karantinada işimiz aksadı. Yani Tarım Bakanlığı dediği zaman, karantina olarak geliyor, onun nedenini de şunu söyleyeyim. Gümrükçü arkadaşlar da bilir. 1963 yılında 69-68 sayılı Karantina Kanunu çıktı. Ama Tarım Bakanlığı kanunu yoktu daha, kanun hükmünde kararname ile yönetiliyordu. Yani gümrüklerdeki Tarım Bakanlığı ile ilgili her iş, 69, 68 le idare edildi şimdiye kadar. Ama kanunumuz tarım bakanlığı kanunu da çıktı. Onların ayrı bir gıda kanunumuz da çıktı. Bizim düsturumuz yıllardan beri devam ediyor ve bundan sonra da devam edecek. Bizde mesai kavramı yok arkadaşlar. Bu kadar açıklamadan sonra, müdürlüğümüzce yürüttüğümüz faaliyetlerden bahsedeyim. Bitkisel ürünlerin ithalat işlemleri, bizim kanunumuzla yapılıyor. Bunun içerisinde permi verme, numune alma, gerekiyorsa fenni temizlik yapma, ve ithalatın gerçekleştirilmesini sağlama, ihracatta ise, ihraç yapılacak ülkenin karantina mevzuatlarına uygun ürünü tespit edip bunu belgelendirmek. Dolayısıyla bitki sağlık sertifikası vermek. Onun için bazı ihracatçı arkadaşlarımız hatalara düşüyorlar. Bitki sağlık sertifikası almadan karşı ülkenin ülkeye mal yolluyorlar ve ya mal geri dönüyor veya bir başka ülkeye pas ediliyor, yani birçok zorluklan çekiliyor. Biz de ihracat yapan firmalara şunlan söylüyoruz, diyoruz ki hangi ülke ile çalışacaksan o ülkenin ilk yapacağın şey, karantina mevzuatını öğrenmek ve o ülkenin isteklerini bize bildirmek, ki biz de kontrollerimizi ona göre yapalım, işte a ülkesi, hastalık etmenlerinden ari olmasını ister de, b ülkesi istemiyor. Size bir örnek vereyim mesela. Avrupa Birliği ülkelerinde alfatoksin yönüyle işte belli bir değerin altında olmasını istiyor, ama Amerikada bunun bu değerin 10 katı şeylere müsaade ediyor, ürünlerin alınmasına. Bu sadece fındıkta, diğer şeylerde, aflatoksin dolayısıyla, Amerikaya fındığı gayet rahatlıkla ihraç edebilirken, Avrupa Birliğindeki ülkelere yapamıyorsunuz, ama İsviçre'ye yapabiliyorsunuz. Karşı ülkenin karantina mevzuatım gayet iyi bilmeniz gerekiyor, neler istediğini karantina müdürlüklerine söylemeniz gerekiyor. Bu ara şunu da söylemek istiyorum. Bütün evrakları tam malında herhangi bir pürüz yoksa, bizdeki işlemlerin toplam süresi 15 dakikada bitiyor. Belki arkadaşlarımız biliyorlar, bizde bekletme yoktur, anında eleman görevlendiririz, anında işlemleri yaparız, bizim daha çok, özellikle tohum haricinde, makroskopik, yani gözle 12
kontrolle biz işlemi bitirdiğimiz için, bizdeki işlemleriniz çok uzun sürmez. Tohum grubu olursa, bundaki işlemler analiz süreleri var. Belirli süre, onu beklemek mecburiyetindeyiz. Bunun yanında, ihraç, ilaç ihracatında görev yapıyoruz. Bir de fumigasyon, bayileriyle firmaların denetlemesi de müdürlüğümüze ait. İstanbul karantina müdürlüğü olarak aynı zamanda bir de çevremizde bulunan, bölgemizde bulunan 12 ile teknik destek vermekteyiz. Son zamanlarda da ISPM-15 uygulamasına bakıyoruz. Şimdi ISPM-15 uygulamaları, başkanımın bahsettiği gibi, 1.1.2006 tarihinde değil, 1.1.2005 tarihinde yönetmeliğimiz yayınlandı ve bu tarihten itibaren biz kontrollere başlayacaktık ama Bakanlığımızın bir çekincesi vardı, bu çekince de şuydu, ilk yeni olduğu için, acaba diğer ülkeler bu işi nasıl yapıyor? Örnek alalım dedik. Ve 1 yıl, 1.1.2006 tarihine kadar erteledik. Bizim arkadaşlarımız Avrupaya kurslara gittikleri zaman, özellikle ISPM-15 konusunda ben kendilerine daha dikkatle davranın, işte nasıl uygulamalar yapılıyor diye araştırın dedim. Şimdi dünyada ISPM-15 in ortaya çıkmasının sebebini de öğrendik, yani niye birden bire ortaya çıktı? Finlandiya veya işte Norveç de olabilir. Bir belgeselde ormanla ilgili bir genel müdürün feryadı vardı, keşke diyordu ormanlarımızın tamamı yansaydı. Tabii spiker soruyor niye diyor. Diyor ki, şu anda bir hastalık bütün ormanlarımızı bitiriyor ve bir daha ormanımız kalmayacak. Ve bu ülkelerin birkaç ülkede çıkan bu şeyden dolayı yapılan tespitlerde bu hastalığın nematot olduğunu ve bu nematodun da belirli mihraklardan bu paletlerle taşındığı, bu ülkeye paletler yoluyla girdiği tespit ediliyor. Ve dünya standardı o ülkelerin baskısıyla dünya standardı olması için böyle bir işleme geçtiler. Arkadaşımız size gerekli sunuyu yapacak. Bu sunuyu yaparken de sorularınız olursa cevaplandıracağız buradan da, ahşap ambalaj malzemelerinin iki türlü bu standartta şeyi var, uygulaması var. Bir ısıl işlem, onun detayını yine anlatacak arkadaşımız, çekirdek ısısının 58 dereceye çıkarılarak, belli bir müddet tutulması, diğer yöntem de kuvvetli bir daha doğrusu alternatifi olmayan bir fumigant olan metil bromit ile belirli ısılarda belirli dozda belirli zaman bu ahşap ambalaj malzemelerinin belirli ortamda tutulması ve bunun neticesinde de yetkili firmalar tarafından bu işlemlerin yapıldığına dair, paletlerin her iki yüzüne de ISPM-15 damgasını hangi yöntemi kullandığını, ülkeyi ve firmanın işaretini vurmak mecburiyetinde, bunlar arkadaşımız zaten izah edecek, hangi türde olacak, nasıl olacak. Bir de özellikle İstanbul Zirai Karantina Müdürlüğünden ben tenkitlere açığım, ve şunu diyoruz. Lütfen bizi ziyaret edin. İhracatçılar da, ithalatçılar da bize gelen arkadaşlarımız maalesef konuyu bilmeyen, sadece evrakları takip eden, arkadaşlar geliyorlar. Dolayısıyla biz yenilikleri ihracatçılarımıza, ithalatçılarımıza da duyuramıyoruz. Yeni bir web sitesi hazırladık, burada bütün sorularınıza cevap 13
alabileceksiniz. Veya ihracatta olsun, ithalatta olsun işleme başlamadan önce, lütfen bizim arkadaşlarımızla temasa geçin. Yani mağdur olmamanız için biz her an hazırız, size her türlü teknik bilgiyi vermeye hazırız. Başkan: Sayın hocam teşekkür ediyoruz. Saym Rıza Akkoyun ben sizden bir şey rica edeceğim. Şimdi tabii bu tamamen uzmanlık isteyen bir şey, elinizdeki yönetmelikleri görünce bizim de dışımızda kalıyor, yani bir işareti anlamak kolay bir şey, fakat o işaretin nasıl hak edildiğini anlamak tamamen ayrı ve uzmanlık isteyen bir şey, şirketlerimiz bu konuda daha basit, pratik uygulamaya yönelik bilgi almak isterler. Onun için mümkün olduğu kadar yalın ve basit bir dille anlatırsanız çok sevineceğiz. 14
RIZA RIZA AKKOYUN İNSPEKTÖR İSTANBUL TARIM İL MÜDÜRLÜĞÜ ZİRAİ KARANTİNA ŞUBESİ Rıza Akkoyun..: Ben öncelikle sayın Yönetim Kurulu üyemiz ve sayın başkanımızın konuya yaptıkları girişler için teşekkür etmek istiyorum. Gerçekten kendileri oldukça güzel ve özlü bilgiler verdiler bizlere, sunumuma başlarken öncelikle sürekli kullandığımız veya bu yönetmelikte bir şekilde muhatap olduğunuz belirli kısaltmalar var. Bunlardan birincisi FAO, hepinizin bildiği gibi, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütünü ifade ediyor. Logolarımızda bulunması zorunlu olan UKPC logosu, bu logonun anlamı da yani bu kısaltmanın anlamı da uluslar arası bitki koruma teşkilatı. ISPM, diyoruz. ISPM ne demek? Uluslar arası bitki sağlığı standartları ölçütleri anlamına geliyor, uluslararası bitki koruma teşkilatı tarafından gündeme getirilen bir özellik ve bugünkü seminer konumuz ISPM-15, bu da haziran 2002 tarihinde uluslar arası bitki koruma teşkilatı tarafından yayınlanan, uluslararası ticarette kullanılan ahşap ambalaj malzemelerini düzenleyici normlar hakkında yayınlanmış bir yönetmelik. Kısaltmalar ve tanımlara devam edersek, zararlı organizma, biz birazcık teknik olarak eğitim aldığımız ve o konuda çalıştığımız için sunumumuzda geçecek, bunlardan da bilgi vermek istiyorum. Zararlı organizma olarak ahşaptaki veya ahşabın elde edildiği ağaçtaki canlı organizmalar, bunlar bitki sağlığında sorun olan etmenler olarak, böcekler, funguslar, bakteriler, virüsler ve diğer patojenleri sıralayabiliyoruz, ISPM-15 uygulamalarında kullanılan fumigasyon, fumigasyon dediğimiz bir işlem var. Bunun da anlamı bitkiyi, bitkisel ürün, bitki sanayi ve orman ürünlerinde, bulundukları veya yetiştirildikleri ortamda veya boş binalarda bulunan zararlı organizmaların herhangi bir biyolojik dayanağı karşı gaz halinde etkili olan, sıvı, gaz veya katı formdaki pestisitlerin kullanılmasıyla yapılan imha işlemi, fumigasyondur. Bunu gazlama olarak açıklayabiliriz. Isıl işlem, özellikle ISPM- 15 kontrollerinde veya uygulamalarında gündeme, geldi. Ahşap ambalaj malzemelerinin teknik şartnameler uyarınca, asgari sürede, asgari sıcaklığa ulaşana kadar ısıtılması işlemidir. Bütün ahşap malzemelerinin odunun çekirdek ısısının en az 56 santigrat derecede yarım saat süreyle bekletilmesi işlemidir, ısıl işlem, bu ISPN-15 uygulamalarında yapılması gereken ısıl işlem budur. Bu da tabii ki özel fırınlarda ve özel ekipmanlarla yapılabiliyor ancak. Ve ahşap ambalaj malzemesi, bu zaten hepinizin malumu, taşıma, koruma veya destekleme amacıyla kullanılan palet dahil, odun veya odundan imal edilmiş malzemelere biz ahşap 15
ambalaj malzemeleri olarak sınıflandırıyoruz. Türkiye'nin de taraf olduğu Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü tarafından Haziran 2002 de yayınlanan normlar çerçevesinde ahşap ambalaj malzemeleri ile zararlı organizmaların ülkemizden yurt dışına veya yurt dışından ülkemize giriş, çıkışını kontrol etmek veya bu tarz giriş çıkışların önüne geçebilmek için bu yönetmelik hazırlandı ve gündeme geldi. Yönetmeliğimizin kapsamı, ahşap ambalaj malzemelerinin yine yurt içi ve yurt dışı sirkülasyonlarında, zararlı organizmaların taşınmasını, yayılmasını önlemek, yapılacak ısıl işlem veya metil bromür uygulamasıyla ahşap ambalaj malzemelerinin işaretlenmesi, standartların bunların bir standarda bağlanması şeklinde bu konuyu da özetleyebiliriz. Bu ISPN 15 yetkisi alabilmek için bir firmanın ne yapması gerekiyor. Kısaca bunlara değinelim. İstanbul'da veya ülkemizde bu firmalardan epeyce bir sayıda var şu an itibariyle, ihracat için ISPM-15 damgalama yetkisi alacak firmalarımız öncelikle başvuru dilekçesi, ticaret sivil kaydı örneği, metil bromürle şayet uygulamayı yapacaklarsa... Başkan: Sayın Rıza Akkoyun, şimdi bu konuda söylemek istediğiniz ISPM-15 standardım taşıdığına dair paletlerin damga vurmaya yetkili, yani her ihracatçımızın değil, sadece bu konuyla ilgili bu paletlere bu işlemleri uygulayacak firmalar için geçerli bir prosedür bu. Anlatılan budur değil mi? Peki. Rıza Akkoyun..: Evet. Şimdi geçeceğim, daha sonra ithalat aşamasına da geleceğim. Başkan: Ben bir şey daha rica edebilir miyim? Şimdi programa biliyorsunuz bir 15 dakika gecikmeyle başladık. Bu çerçevede esas konunun teknik yükünü çeken Zirai Karantina Müdürlüğü uzmanlarının bölümü çok kısa kaldı bana göre, 3 te birlik bölümün onlara ayrılması, birazcık kısa gibi gözüküyor, sayın Feridun Cemal İnan ile daha önce konuştuk, Gümrük İdaresine bu konuda çok fazla bir sorumluluk düşmüyor, Onun için ben kendisinden izin isteyeceğim, sayın Rıza Akkoyun'un sunumuna bir 5 dakika sonra ara vereceğiz, bir 15 dakika aradan sonra kendisi tekrar sunumuna devam edecek. Bu arada bir de sıra değişikliği yapıyoruz, neden diyeceksiniz. Sayın Besim Hakan Sözen bu ISPM-15 standardly la ilgili yetkilendirilmiş üretici firmalardan birinin sorumlusudur. Bu kişi de olayı özel sektör cephesiyle bize aktaracak, en sonunda da gümrüklü sahada gümrük kontrolüyle ilgili yorumlan da Ferudun Cemal beyden isteyeceğiz. 16
Rıza Akkoyun..: Dediğim gibi öncelikle başvuru dilekçesi, ticaret sicil kaydının örneği, şayet işaretleme yetkisi alabilmek için metil bromit kullanılacaksa, firmanın bünyesinde bir tane metil bromit yapma kapasitesine sahip bir ziraat mühendisi veya metil bromit işlemi yapmak için müdürlüğümüz tarafından ruhsatlandırılmış bir fumigasyon şirketiyle yaptığı anlaşmam metninin olması gerekiyor. Isıl işlem yapacak kuruluşlarımızın da yine çalışma ruhsatı ve kapasite raporlarını bakanlığımıza sunmaları gerekiyor. Bu bilgiler ve belgeler Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Koruma Kontrol Genel Müdürlüğünün talebi üzerine, bakanlığımızdan 3, çevre ve orman bakanlığından iki, ve Türkiye Odalar ve Borsalar birliğinden bir üyenin oluşturduğu bir komisyonca inceleniyor. Bunlara sonra bize havale ile bu tesislerin denetlenmesi sağlanıyor, biz bu tesislere giderek yapılan işlemin doğruluğunu veya geçerliliği konusunda uygulamalar yapıyoruz. Şayet firma burada başarılı olursa, biz bunu komisyona ileterek, firmamızın yetkilendirilmesine yardımcı oluyoruz. Başkan: Sayın Rıza Akkoyun bu firmaları ne şekilde öğrenebilecek ithalatçı ve ihracatçılarımız. Rıza Akkoyun..: Eğer başvuru sonunda firmanızın bizim tarafımızdan yapılan denetlemesinde bir eksiklik gözlendiyse, biz bu firmalara eksikleri tamamlayabilmeleri için ek süre veriyoruz. Bu durumda tabii ki damga yetkisini hemen alamıyorlar. Eğer tüm şartlar uygunsa, biz firmalarımıza ışıl işlem yapabilme veya fumigasyonla ISPM-15 damgası basabilme yetkisi veriyoruz. Bu gördüğünüz standart Türkiye'ce kullanılan bir ISPM-15 damgasıdır. Uluslararası ticarette kullanılan bir ISPM-15 damgasında. Öncelikle damgaların hepsinde standart olan IPPC logosu, bu bir buğday başağı şeklinde, yani ahşap ambalaj malzemenin üzerine baktığınızda bunu bariz görebilirsiniz. Bunun yanında ülkemizin kodu Türkiye hepinizin malumu. Hangi ülkece bu işlem yapılmışsa, o ülkenin ülke kodu, onun yanında ülke kodundan sonra, o ülkede hangi firma bu işlemi yapmış. Bu tabii ki her ülkenin kendi bakanlığı tarafından firmalara özel veriliyor. Onun altmda yapılan işlem kodu, mesela, HT bu ahşap ambalaj malzemesinin ısıl işleme tabi tutulduğunu gösterir bir işaret, diğer yanındaki de DB işareti, bu da işlem yapılan ahşap ambalaj malzemesinin kabuksuzluk özelliğini bizlere ifade ediyor. Evet bir işarette neler olması gerekiyor. Öncelikle dediğimiz gibi, ülke kodu, bilgi işaretleri ve tamamen gördüğünüz gibi, ISPM-15 işareti sözkonusu. Evet ISPM- 15 damgası ahşap ambalaj malzemesinin neresine vurulacak, nasıl vurulacak, bunun hakkında biraz sizi bilgilendirmek istiyorum. Malzemenin biz öncelikle tercihen dik yüzeylerinde olmasını istiyoruz kontrol mekanizması açısından görülebilmesi açısından, işaret kolay okunabilecek büyüklükte olmalı, kalıcı 17
olmalı, parçalanmadan malzemenin üzerinden çıkmaması gerekiyor. Kırmızı veya turuncu rengin dışında olmalıdır. Karışık, yanıltıcı veya yanlış işaretler üzerinde yer almamalıdır. İstenirse firmanın ismi gibi çeşitli bilgiler de ilave edilebilir logonuza, onun herhangi bir sakıncası yok. Evet bu gördüğünüz liste, İstanbul bölgemizde bizim ISPN-15 yetkisi almış firmalarımızın bazıları, şu anda İstanbul çapında toplam 38 firmamız bu yetkiye sahip, bunlardan 16 sı ısıl işlem yaparak yetkilendirilmiş. 22 tanesi de yaptıkları işlemler sonucunda bastıkları damgalarda metil bromür uygulamalarıyla bu damgayı ahşap malzemeye basabiliyorlar. İstanbul'daki fumigasyona yetkili müdürlüğümüzce ruhsatlandırılmış şu anda 12 tane fumigasyon şirketimiz var. Bunlar bizim tarafımızdan tamamen bu ISPM- 15 uygulamaları veya ISPM-15 uygulamaları dışında ihracatta özellikle ürün ilaçlamalarında da yetkililer. Burada yetkili operatörlerimiz görev almakta, onların yaptığı uygulamalar bizim açımızdan geçerlilik taşımakta yani. Şimdi devam edelim, ISPM-15 in ülkelerin ISPM-15 i kabul tarihleri görülüyor şu anda önümüzde, özellikle ben 1 Mart 2005 tarihini burada sizlere hatırlatmak istiyorum. 1 Martta öyle bir şey oldu. Avrupa Birliği daha çok öncelerden belliydi bu tarih, Avrupa Birliği ülkelerine ihracat neredeyse durma aşamasına geldi, sırf bu ahşap ambalaj malzemeleri yüzünden, o tarih itibariyle dediğim gibi İstanbul ilimizde bir tane bile damga yetkisi almış firmamız bulunmamaktaydı ve bütün ihracatçılarımız bu konuda bizden yardım istediler, ne yapacaklarını bilemediler. Çoğu ürünlerimiz Avrupa Birliği kapılarından geri geldi, bunun gibi sorunlar yaşandı, bu az önce müdürümüz de bahsetti. Ülkeler bu tarihlerden itibaren ahşap ambalaj malzemelerinde ISPM-15 standart damgası ve logolarım aramaya başladılar. Biz Türkiye olarak daha önce gündeme gelmişti ancak ertelendi, 1 Ocak 2006 dan itibaren yurt dışından ithal edilmek istenen tüm ürünlerle birlikte gelen taşıyıcılarda bu damgayı ve logoyu arıyoruz, bu konuda zaten odamıza ve çeşitli meslek kuruluşlarımıza biz bu tarihten önce maille olsun, telefonla olsun, faksla olgun bilgilendirmeye çalıştık. Türkiye olarak da biz 1 Ocaktan itibaren bunları arıyoruz. Evet, başlangıç tarihi dediğim gibi biz Türkiye olarak özellikle ithalatta 1 Ocak 2006 dan itibaren bu kontrollere başladık. Başkan: Sayın Rıza Akkoyun saat 3 bir 15 dakika ara vermemiz mümkün mü? Rıza Akkoyun: Tabii ki. Başkan: Peki bir 15 dakika aradan sonra tekrar devam ediyoruz. Sayın Rıza Akkoyun tekrar devam ediyoruz. 18
ı Rıza Akkoyun: Teşekkür ediyorum. Evet, biz kontrollerimizde nelere dikkat ediyoruz, nasıl bir yol takip ediyoruz, bu konularda sizi bilgilendirmek istiyorum. Kontroller Bakanlığımızın yetkilendirilmesi doğrultusunda tamamen Zirai Karantina Müdürlüğüne verilmiş, bu kontrollerimizi biz tabii ki söz konusu mallar, ithalat ve ihracat mallan olduğu için gümrüklü sahalarda yapıyoruz. Bu kontrollerimizde konşimento tarihleri baz almıyor. Biz müdürlük olarak veya bu diğer ülkelerde de uygulama açısından böyle, damgayı esas kabul ediyoruz, sizin ürününüz damgalı geldiği takdirde, biz sizden herhangi bir belge veya bilgiyi ilave olarak istemiyoruz. Evet kontrole tabi ahşap ambalaj malzemeleri sayın başkan, biraz önce değindi. Ben bir daha üstün geçmek istiyorum. Kontrole tabi malzemeler dedik, bunlar, paletler, ahşap destek malzemeleri, sandıklar, makaralar, paketleme bloklan, yükleme tahtalan, palet kollan, ahşap kazıklar ve benzeri, yani size pratik bir bilgi olarak şunu söyleyebilirim. Masif malzemeden bahsetti az önce başkan, masif malzeme derken, özellikle ISPN-15 kontrollerinde özelliğini kaybetmemiş herhangi bir parça ahşap içermesi masif olarak değerlendiriliyor. Yani biz kontrollerimizde mesela bazen oluyor, bazı paletlerimiz var, bir kısmı masif malzeme, bir kısmı işlenmiş malzeme olabiliyor. Yani üzerinde 6 milimetreyi geçen ham ahşap bulunan hemen tüm malzemeler bu yönetmelik kapsamında şu anda kontrole tabi tutuluyor. Gelelim bizim kontrol etmeyeceğimiz veya üzerinde hastalık ve zararlı taşıma riski olan veya olmayan ürünlere, bunlar ISPN-15 kontrolleri dışansında kalan ürünler. Bunlar özellikle ahşap haricindeki taşıyıcılar, plastik paletler ve benzeri malzemeleri buna girebiliyor. Ahşap 6 milimetreden az kalınlıktaki malzemeler, şarap, viski fıçıları, bunlar da bitki sağlığı açısından etmen taşıma riski düşük olan ürünler. Kontraplak, yönlü örgü levha, kaplama tahta vesaire yani bir şekilde ahşap ısıtma, yapıştırıcılarla muamele gibi işlem gördüyse de ISPM-15 uygulamalan dışansında artı bir ilave. ISPM-15 uygulamalan tamamen ihracat ve ithalat olacak malzemelerde söz konusu, yurt içinde dolaşacak paletler, taşıma malzemeleri vs. ISPM-15 kapsamında değil. Bunu da şimdiden size hatırlatmak istiyorum. Evet, damgasız ve işlem görmediğini biz tespit ettiğimiz durumda ne yapıyoruz? Üzülerek belirtiyorum, yapılan tüm masraflar ithalatçıya ait olarak biz burada işlem yapıyoruz. Eğer mümkünse taşıdığı maldan aynlmasmı istiyoruz bunların. Yurda girişlerine izin vermiyoruz. Bu mallar şayet taşıyıcısından ayrılırsa, ya mahrecine iade ve bakanlığımızın son emirleriyle güncellenen fugimasyon bu işlemleri biz dediğim gibi, ithalatçı firmaya ait olmak üzere masrafları gerçekleştiriyoruz. Tabii her işlem her malzeme fumigasyona tabi tutulamıyor. Bu durumda da yapacağımız çok büyük bir külfet farkındayım ama biz burada biz sizlerden paletlerin mallardan ayrılmasını istiyoruz. Evet. Bunlar zaten değindik. Evet, firmalarımıza bu konuda düşen görevler. Şimdi şu şekilde bu ahşap malzemelerin dediğimiz gibi biz yurda girişlerine kesinlikle izin 19 I