Fluke 43B Güç Kalitesi Analizörü TR Nisan 2008 2008 Fluke Corporation, Tüm hakları saklıdır. Hollanda'da basılmıştır. Tüm ürün adları, ilgili şirketlerin ticari markalarıdır.
Fluke 43B SİPARİŞ VERME VE YARDIM ALMA Yetkili servis merkezini bulmak için, bizi World Wide Web üzerinde ziyaret edin: http://www.fluke.com veya Fluke'u aramak için aşağıdaki telefon numaralarından birini kullanın: +1-888-993-5853, ABD ve Kanada +31-40-2675200, Avrupa +1-425-446-5500, diğer ülkelerden
İçindekiler Bölüm Başlık Sayfa İş Güvenliği... 0-1 Bu Kılavuzun Kullanımı... 0-2 Kullanılan Konvansiyon... 0-2 Fluke 43B'yi Sıfırlama... 0-4 1 Temel Ölçümler... 1-5 Giriş... 1-5 Hat Gerilimini Ölçme... 1-6 Akım Ölçme... 1-7 Hat Gerilimi ve Akım Eşzamanlı... 1-8 Hat Gerilimi ve Akım Ölçme... 1-8 Hat Gerilimi ve Akım Kaydetme... 1-9 Devamlılığı Test Etme... 1-11 Direnç Ölçme... 1-12 Kapasitans Ölçme... 1-13 Diyot Test Etme... 1-14 2 Elektrik Prizi Branşman Devreleri... 2-15 Elektrik Dağıtım Sistemlerinde Arıza Tespiti... 2-15 Geçici Akımları Algılama (Faz - Nötr)... 2-16 Hızlı Gerilim Değişikliklerini İzleme... 2-19 Gerilim Harmoniklerini Ölçme... 2-21 Akım Harmoniklerini Ölçme... 2-22 Transformatör Üzerindeki Yükü Ölçme... 2-24 Transformatör Üzerindeki Yükü Kaydetme... 2-26 K Faktörü Ölçme... 2-29 3 Aydınlatma Yükleri... 3-31 Giriş... 3-31 Akım Harmoniklerini Ölçme... 3-32 Tek Faz Yüklerde Ölçme Gücü... 3-33 Akım Dalgalanması Ölçme... 3-34 i
Fluke 43B 4 Motor Yükleri... 4-37 Giriş... 4-37 Endüksiyon Motorları... 4-38 Gerilim Dengesizliğini Kontrol Etme... 4-38 Akım ve Akım Dengesizliğini Kontrol Etme... 4-40 Tepe ve Kalkış Akımı Ölçme... 4-44 3 Fazlı Motor Güç Faktörü Ölçme... 4-47 Dengeli Yüklü Topraklanmış Y Bağlantısı... 4-47 Delta bağlantısı veya dalgalı sistemler... 4-48 Gerilim Harmoniklerini Ölçme... 4-50 Ayarlanabilir Hızlı Sürücüler... 4-51 Fazlardaki Akımı Kontrol Etme... 4-51 Motor Gerilimi Esası Ölçme... 4-52 Motor Akımı Frekansını Ölçme... 4-53 5 Skop Modu.... 5-55 Giriş... 5-55 Temel Tek Kanal Ölçümü.... 5-56 Ayar Seçimi... 5-57 Sinyal Ayrıntılarını Görüntüleme... 5-59 Tetikleme... 5-61 Otomatik Moda Dönüş... 5-62 Çift Kanal Ölçüm... 5-63 Tek Modu... 5-65 6 Ekranları ve Verileri Kullanma... 6-67 Giriş... 6-67 Ekranları Kaydetme... 6-68 Ekranları Görüntüleme ve Silme... 6-68 Ekranları Yazdırma... 6-70 Rapor Oluşturma... 6-71 Zaman İçinde Harmonikleri Kaydetme... 6-72 7 Tanımlar... 7-75 ii
İş Güvenliği İş Güvenliği Dikkat Elektrik çarpmasından kaçınmak ve/veya ekipmanların zarar görmesini engellemek için, test uçlarını enerji bulunan bileşenlere bağlarken dikkatli olun. Timsah tipi klipsin dişleri, enerji bulunan yakın parçalarla kısa devre oluşturabilir. Potansiyelin yüksek olduğu durumlarda besleyici iletkenleri ve baralarla bağlantı yapmaktan kaçının. Mümkün olduğunca devre kesicinin çıktı tarafı ile bağlantı yapın, böylece kısa devrede daha iyi korunma sağlanabilir. Yasal gereksinimlere uygun hareket edin. Kılavuzlardaki talimatlara uygun hareket edin. Gönderilen talimatlara uyun. Kesinlikle bir devrede enerji bulunmadığını varsayarak hareket etmeyin. Öncelikle kontrol edin. Her zaman önce ölçümü ayarlayıp daha sonra test uçlarını devreye bağlayın. Yalnızca Fluke 43B ile birlikte verilen test uçlarını ve test ucu adaptörlerini (veya aksesuar listesinde belirtilen güvenli tasarımlı eşdeğerlerini, bkz. Kullanım Kılavuzu Bölüm 2) kullanın. Metal parçaları açıkta bulunan veya gerilim değerleri düşük adaptörleri veya test uçlarını kesinlikle kullanmayın. Kullanılmayan tüm test uçlarını çıkarın. Uçları enerji bulunan devreye bağlamadan önce cihaz bağlantısını yapın. Öncelikle topraklama ucunu, daha sonra gerilim uçlarını ve akım probunu bağlayın. Bağlantıyı keserken ters sıralama kullanın. Test uçlarını dikkatli bir biçimde yönlendirin. 1
Fluke 43B Bu Kılavuzun Kullanımı Bu kılavuzdaki uygulamalar beş bölüme ayrılmıştır. VOLT / AMPER / HERTZ Bölüm 1 temel ölçümleri içerir. Fluke 43B ve bu kılavuz hakkında temel bilgileri almak için bu bölümle başlayın. Bölüm 2 elektrik prizi yükleri ve transformatörlerdeki sorunlar ile ilgili uygulamaları içerir. Bölüm 3 aydınlatma sistemleri ile ilgili uygulamaları içerir. Bölüm 4 tamamen motorlara ve motor sürücülerine odaklanır. Sayfa: 6,7,8,38,40,51,53 GÜÇ Bölüm 5 skop işlevlerini açıklar. Ana menüdeki işlevler ile ilgili uygulamayı bulmak için şekildeki sayfa numaralarına bakın. Sayfa: 24,33,47,48 HARMONIKLER Kullanılan Konvansiyon G Toprak N Nötr 1 Faz 1 2 Faz 2 3 Faz 3 Sayfa: 21,22,29,32,50,52 2
Bu Kılavuzun Kullanımı DÜŞÜŞLER VE YÜKSELMELER OHM / DEVAMLILIK / KAPASITANS Sayfa: 9,19 Sayfa: 11,12,13,14 GEÇICI AKIMLAR KAYIT Sayfa: 16 Sayfa: 26 KALKIŞ AKIMI SKOP Sayfa: 34,44 Sayfa: 55 3
Fluke 43B Fluke 43B'yi Sıfırlama Fluke 43B'yi varsayılan fabrika ayarlarına ayarlamak ve açılış ekranına geri dönmek için Fluke 43B'yi sıfırlayın. Sıfırlama, ekran belleklerini silmez. Fluke 43B'yi kapatın ve aşağıdaki işlemleri gerçekleştirin: 1 Basın ve basılı tutun. 2 Basın ve bırakın. Fluke 43B açılır ve sıfırlama işleminin başarılı olduğunu belirten iki bip sesi duyulur. Şekil 1. Fluke 43B'yi Sıfırlama (3) HOLD (beklet) tuşunu bırakın. Varsayılan ayarlarla açılış ekranı görüntülenir. Not Fluke 43B'yi ayarlama hakkında bilgi almak için bkz.: Fluke 43B'ye Giriş, Kullanım Kılavuzu Bölüm 1. 4 Devam edin. 4
Bölüm 1 Temel Ölçümler Giriş Bu bölümde, hemen hemen her yerde kolayca gerçekleştirebileceğiniz ölçümler bulunmaktadır. Fluke 43B'yi kullanmaya bu örnekle başlayın. Not Yeni uygulama başlatmadan önce Fluke 43B'yi sıfırlamak faydalı olacaktır. Böylece her zaman aynı ayarlarla başlayabilirsiniz. 5
Fluke 43B Hat Gerilimini Ölçme Bir prizden gerilim seviyesi, gerilim dalga biçimi ve frekansın doğru olup olmadığını belirleyin. 1 Ana menüyü açın. 2 3 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın: Rms gerilimi nominal gerilime yakın, örneğin 120V veya 230V olmalıdır. Dalga biçimi düz ve sinüsoidal olmalıdır. Frekans 50 veya 60 Hz değerine yakın olmalıdır. Zirve Faktörü CF, distorsiyon miktarının göstergesidir. Yüksek Zirve Faktörü, yüksek distorsiyon anlamına gelir. Not Nominal gerilim ve frekans ülkeye göre değişir. 6
Akım Ölçme Temel Ölçümler Akım Ölçme 1 Akımın prizden yüke, bu örnekte saç kurutma makinesine nasıl sağlandığını belirleyin. 1 Ana menüyü açın. 2 3 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın: 4 Saç kurutma makinesini açın. Saç kurutma makinesi açıldığında prizden gelen akım yükselir. Test uçları bağlı olmadığında Fluke 43B'nin akım sinyalinin frekansını ölçtüğüne dikkat edin. 7
Fluke 43B Hat Gerilimi ve Akım Eşzamanlı Hat Gerilimi ve Akım Ölçme Yük akımının gerilim üzerindeki etkisini belirleyin. 1 Ana menüyü açın. 2 3 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın: Rms gerilimi makul sınırlar içinde kalmalıdır. Fotokopi makinesi ısınırken ya da kopyalama yaparken akım yükselir. Not Fotokopi makinesi yerine 1000 W veya daha yüksek başka yükleri de kullanabilirsiniz. 8
Hat Gerilimi ve Akım Kaydetme Temel Ölçümler Hat Gerilimi ve Akım Eşzamanlı 1 Gerilim ve akımı kaydederek ikisi arasındaki olası bir ilişkiyi belirleyebilirsiniz. Gerilim ve akımı kaydetmek için her zaman SAGS & SWELLS (düşüşler ve yükselmeler) seçeneğini kullanın. Temel olarak RECORD (kaydet) tuşu ile aynı işlevi görür, ancak daha hızlı dalgalanmaları kaydedebilir. Kaydetmek istediğiniz diğer tüm değer kombinasyonları için RECORD (kaydet) tuşunu kullanın. Fotokopi makinesini tekrar kullanın ve aşağıdaki işlemleri gerçekleştirin: 1 Ana menüyü açın. 2 İstediğiniz kayıt süresini seçin: 3 4 Not Daha kısa kayıt süreleri seçildiğinde ekrandaki olayların ayrıntıları daha kolay görülebilir. 9
Fluke 43B 5 Fluke 43B düşüşleri ve yükselmeleri kaydetmeye başlar. 4 dakika bekleyin veya kaydı durdurmak için HOLD (beklet) tuşuna basın. 6 İmleci bir düşüş veya yükselmenin üzerine götürün. Bu örnekte fotokopiden kaynaklanan yüksek tepe akımı gerilimin düşmesine neden olmuştur (gerilim düşüşü). Genelde, gerilim düşüşlerine rastlamanız durumunda, bir sonraki adım buna neden olabilecek cihazları aramaktır. Zayıf bağlantı veya güçsüz iletkenler etkiyi artırır. 7 Ekranda görüntülenen tüm verileri kaydetmek için SAVE (kaydet) tuşuna basın. Daha sonra verileri analiz etmek için VIEW / DELETE (görüntüleme / silme) ekranlarını kullanabilirsiniz. 10
Devamlılığı Test Etme Temel Ölçümler Devamlılığı Test Etme 1 Devamlılığı kontrol ederek bir sigortanın bozuk veya açık olup olmadığını kontrol edebilirsiniz. Genel anlamda, her türlü devrede açık bağlantı olup olmadığını kontrol edebilirsiniz. 1 Ana menüyü açın. 2 3 Daha sonra (devamlılık) seçeneğini seçin 4 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın: Fluke 43B bip sesi verdiğinde ve bip simgesi görüntülendiğinde sigorta kapalıdır. Fluke 43B OL (Aşırı Yük) simgesi görüntülediğinde sigorta açıktır. Not Direnç yüksek (>30Ω) olduğunda açık devre gösterilir, aksi taktirde (0-30Ω) devre kapalı olarak değerlendirilir. 11
Fluke 43B Direnç Ölçme Bir röle bobininin (veya rezistörün) direncini ölçün. 1 Ana menüyü açın. 2 3 Daha sonra (ohm) seçeneğini seçin 4 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın: Direnci gözlemleyin. Ekrandaki tipik bir değer 150 ile 500 Ω arasında olmalıdır. Eğer değer çok yüksek görünüyorsa sorunsuz olduğu bilinen bir cihazı test edin ve her iki cihazın ölçülen değerini karşılaştırın. 12
Kapasitans Ölçme Bir kondansatörün kapasitansını ölçün ( 500 µf). Temel Ölçümler Kapasitans Ölçme 1 1 Ana menüyü açın. 2 3 Daha sonra (kapasitans) seçeneğini seçin 4 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın: Kapasitansı gözlemleyin. Ekranda kondansatörün ölçülen değeri görüntülenir. Ölçülen değer ile kondansatör üzerinde belirtilen değeri karşılaştırın. 13
Fluke 43B Diyot Test Etme Diyotu ileri ve geri yönde kontrol edin. Redresördeki diyotların hala bozulmamış olup olmadığını kontrol ederken faydalıdır. 1 Ana menüyü açın. 2 3 Daha sonra (diyot) seçeneğini seçin 4 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın: İleri yönde (A) gerilimi inceleyin. Yaklaşık 0,5 V olmalıdır. Şimdi diyotu diğer yöne (B) çevirin ve ekrana tekrar bakın. Fluke 43B'de, çok yüksek direnç olduğunu gösterecek şekilde OL (Aşırı Yük) simgesi görüntülenmelidir. Eğer görüntülenmiyorsa diyot arızalıdır ve değiştirilmelidir. 14
Bölüm 2 Elektrik Prizi Branşman Devreleri Elektrik Dağıtım Sistemlerinde Arıza Tespiti Elektrik sistemlerinde arıza tespitinin en etkin yolu, yükte başlamak ve binanın servis girişine doğru ilerlemektir. Bu ilerleme sırasında arızalı bileşenlerin yalıtımı için ölçümler alınır. Bu bölümde, elektrik prizi branşman devrelerinde arıza tespiti için kullanılan yaygın ölçümler anlatılmaktadır. Şekil 2. Dağıtım Sistemi: Elektrik Prizi Yükleri 15
Fluke 43B Geçici Akımları Algılama (Faz - Nötr) Dağıtım sistemindeki kesintiler birçok cihaz tipinde arızalara neden olabilir. Örneğin, bilgisayarın sıfırlanması veya devre kesicileri hatalı açılması. Olaylar kesintili olarak gerçekleşir, bu da bulunabilmeleri için sistemin bir süre izlenmesini gerekli kılar. Örneğin bilgisayarlar aniden sıfırlandığında gerilim geçici akımları (vuruş veya ani dalgalanma) olup olmadığını kontrol edebilirsiniz. 1 Ana menüyü açın. 2 3 Geçici akım, dalga biçimi sınırlarını aştığında algılanır. % 50 gerilim değişikliği seçin. Eğer normal rms gerilimi 120 V ise, normal gerilimden 60 V sapma gösteren geçici akımlar algılanır. (120 V'nin % 50'si = 60 V). 4 16
Elektrik Prizi Branşman Devreleri Geçici Akımları Algılama (Faz - Nötr) 2 5 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın: 6 Fluke 43B, 40 adete kadar geçici akımı yakalar. 7 Geçici akım yakalamayı durdurmak için HOLD (beklet) tuşuna basın. 17
Fluke 43B Şimdi geçici akım içeren ekranlara göz atabilirsiniz: 8 Analiz etmek istediğiniz ekranı seçin. 9 İmleci geçici akıma taşıyın. Ölçülen maksimum veya minimum tepe gerilimini inceleyin. Eğer tepe gerilimi değerinde OL (Aşırı Yük) görüntüleniyorsa VOLTAGE CHANGE (gerilim değişikliği) için ölçümü daha yüksek bir değerde tekrarlayın. 10 20 adete kadar geçici akım dalga biçiminin verilerini daha sonra analiz etmek üzere saklamak için SAVE (Kaydet) tuşuna basın. 18
Elektrik Prizi Branşman Devreleri Hızlı Gerilim Değişikliklerini İzleme 2 Hızlı Gerilim Değişikliklerini İzleme Dağıtım sisteminde hızlı gerilim değişiklikleri ışıklarda titremeye neden olabilir. Yalnızca birkaç döngülük sapmalar (dalga biçimi dönemleri) görülür kısıntıyla sonuçlanabilir. SAGS & SWELLS (düşüşler ve yükselmeler) fonksiyonu her bir döngüde rms gerilimini ölçer ve sapmaları görüntüler. 1 Ana menüyü açın. 2 İstediğiniz kayıt süresini seçin: 3 4 (örneğin) 5 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın: 19
Fluke 43B 6 Fluke 43B düşüşleri ve yükselmeleri kaydetmeye başlar. 4 dakika bekleyin veya kaydı durdurmak için HOLD (beklet) tuşuna basın. 7 İmleci bir düşüş veya yükselmenin üzerine götürün. Düşüş ya da yükselme durumunda rms gerilimini gözlemleyin: düşüş durumunda minimum gerilime, yükselme durumunda maksimum gerilime bakın. Gerçekleşme zamanını gözlemleyin. Düşüş ya da yükselmenin nereden geldiğini belirleyin: Gerilim düştüğünde ve akım değişmediğinde veya yalnızca hafifçe değiştiğinde, sorunun kaynağı şebeke tarafıdır. Gerilim düşerken akım yükseldiğinde, gerilimin düşmesine neden olan bir yük söz konusudur. Sorunun kaynağı yük tarafındadır. İpucu Eğer düşüş ya da yükselme belirlerseniz, büyük motorların çalışması, kaynak makineleri gibi buna neden olabilecek bir cihaz arayın. V A V A 20
Gerilim Harmoniklerini Ölçme Elektrik Prizi Branşman Devreleri Gerilim Harmoniklerini Ölçme 2 Gerilim üzerindeki Toplam Harmonik Distorsiyonunu ölçerek güç dağıtım sistemindeki harmonikleri hızlı bir şekilde kontrol edebilirsiniz. 1 Ana menüyü açın. 2 3 VOLTS (volt) seçeneğini seçin. 4 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın: (5) Harmonik spektrum ekranını daha fazla ya da daha az ayrıntı görecek şekilde ölçeklendirin. Harmonik spektrum ekranına bakın. Spektrumda ciddi seviyede harmonikler olup olmadığını kontrol edin. Eğer THD % 5'ten düşükse gerilim distorsiyonu muhtemelen kabul edilebilir seviyededir. 21
Fluke 43B Akım Harmoniklerini Ölçme Doğrusal olmayan yükler, gerilim distorsiyonuna neden olabilecek akım harmonikleri üretir. 1 Ana menüyü açın. 2 3 AMPS (amper) seçeneğini seçin. 4 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın: (5) Harmonik spektrum ekranını daha fazla ya da daha az ayrıntı görecek şekilde ölçeklendirin. 22
Elektrik Prizi Branşman Devreleri Akım Harmoniklerini Ölçme 2 Harmonik spektrum ekranına bakın. Spektrumda ciddi seviyede harmonikler olup olmadığını kontrol edin. THD değerini okuyun. Akım sinyali üzerinde harmonik distorsiyonu gösterir. Akım sinyali genellikle gerilim sinyaline göre daha fazla harmoniğe dayanabilir. İpucu THD ve tek başına harmoniklerin ulusal standartlara (IEEE-519 gibi) uygun olup olmadığını kontrol etmek için ortak kuplaj noktasındaki harmonik akımları ölçün. Bu tür standartları özel yüklere uygulamak yanlıştır. Sıfır sekans harmonikler (3üncü, 9uncu, 15inci,...) nötr iletkenlere veya baralara eklenir. Bu, nötr hatlarında aşırı ısınmaya neden olabilir. Bir dağıtım sisteminde çeşitli yerlerde akım harmoniklerini ölçerek harmonik kaynağını izleyebilirsiniz. Kaynağa yaklaştıkça akım THD seviyesi artacaktır. FlukeView yazılımı ile zaman içinde Harmonikleri kaydedebilir ve verileri, Excel gibi yaygın hesap tablosu programlarına verebilirsiniz. 23
Fluke 43B Transformatör Üzerindeki Yükü Ölçme Transformatör üzerindeki yükü kontrol etmek için her üç fazdaki toplam kva değerini ölçün. 1 Ana menüyü açın. 2 3 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın: kva değerine bakın. Faz 1 üzerindeki görülür gücü ölçer. Değeri not edin (kva 1 ). Kapasitif veya indüktif yükü belirtmek için bir Kondansatör veya İndüktör simgesi görüntülenir. 4 Ölçümü faz 2 ve faz 3 üzerinde tekrarlayın (siyah test ucunu nötre bağlı tutun). kva 2 ve kva 3 değerlerini not edin ve kva TOTAL değerini hesaplayın kva 1 + kva 2 + kva 3 = kva TOTAL Bu sonucu transformatör kva değeri ile karşılaştırın. Eğer sonuç transformatörün üzerindeki plakada yer alan değere yakınsa veya bundan daha 24
Elektrik Prizi Branşman Devreleri Transformatör Üzerindeki Yükü Ölçme 2 fazlaysa, transformatör üzerindeki yükü düşürün. Eğer bu mümkün değilse, transformatör daha yüksek kva değerine (veya harmonik akımlar varsa K değeri) bir ünite ile değiştirilmelidir. 25
Fluke 43B Transformatör Üzerindeki Yükü Kaydetme kva değerini birkaç saat boyunca kaydederek günün, transformatörün aşırı yüklendiği belirli saatleri olup olmadığını anlayabilirsiniz. 1 Ana menüyü açın. 2 3 RECORD (kaydet) menüsünü açın. İstediğiniz kayıt süresini seçin: 4 5 Kaydedilecek ilk değeri seçin: 6 7 İkinci değeri seçmek için 6. ve 7. adımları tekrarlayın veya 8. adım ile devam edin. 26
Elektrik Prizi Branşman Devreleri Transformatör Üzerindeki Yükü Ölçme 2 Kayıt sırasında otomatik kapanmayı engellemek için güç adaptörünü kullanın. 8 Fluke 43B kva değerlerini kaydetmeye başlar. 8 saat bekleyin veya kaydı durdurmak için HOLD (beklet) tuşuna basın. Gün içinde yüksek kva değerlerini arayın. 9 CURSOR (imleç) seçeneğini seçin 10 İlgili zamanın ölçümlerini almak için imleci ilgili olayın üzerine getirin. Not Yalnızca 1 fazın kva değerinin kaydedildiğini unutmayın. Sonuca ulaşmadan önce diğer iki fazı da kaydedin. 27
Fluke 43B İpucu Daha sonra belgelemek veya verileri analiz etmek amacıyla ekranı kaydetmek için SAVE (Kaydet) tuşuna basın. 28
K Faktörü Ölçme Elektrik Prizi Branşman Devreleri K Faktörü Ölçme 2 K faktörü harmonik akımlarının miktarının göstergesidir. Yüksek sıralı harmonikler, K faktörünü düşük sıralı harmoniklere göre daha fazla etkiler. 1 Ana menüyü açın. 2 3 AMPS (amper) seçeneğini seçin. 4 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın. Tam yükte K faktörünü ölçün. K faktörünü (KF) gözlemleyin. 5 Faz 2 ve faz 3 K faktörlerini de ölçün ve en yüksek KF değerini alın. (sonraki sayfa ile devam et) 29
Fluke 43B Eğer ölçülen K faktörü transformatörde belirtilenden daha yüksekse, transformatör daha yüksek K değerine sahip olanla değiştirilmeli veya transformatör üzerindeki maksimum yük düşürülmelidir. Yeni transformatör seçerken ölçülen en yüksek K faktörünün bir üzerindeki boyutu seçin. Örneğin, kurulu transformatördeki 10,3 KF ölçümü, transformatörün K-13 ünite ile değiştirilmesi gerektiği anlamına gelir. 30
Bölüm 3 Aydınlatma Yükleri Giriş Bu bölümde, aydınlatma sistemlerinde söz konusu olabilecek sorunlar ve diğer konular ile ilgili uygulamalar anlatılmaktadır. Şekil 3. Dağıtım Sistemi: Aydınlatma Yükleri 31
Fluke 43B Akım Harmoniklerini Ölçme Aydınlatma sisteminin aşırı harmoniğe neden olup olmadığını kontrol edin. Bunlar sistemi etkileyebilir. 1 Ana menüyü açın. 2 3 AMPS (amper) seçeneğini seçin. 4 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın. Tüm ışıkları açın. Harmonik spektrumuna bakın ve THD değerini okuyun. Eğer akım THD değeri % 20'den düşükse harmonik distorsiyonu muhtemelen kabul edilebilir seviyededir. Işıkları daha yüksek kaliteli olanlarla (daha az harmonik üreten) değiştirmeyi değerlendirin veya sisteme harmonik enjeksiyonunu engellemek için harmonik filtresi takın. 32
Tek Faz Yüklerde Ölçme Gücü Aydınlatma Yükleri Tek Faz Yüklerde Ölçme Gücü 3 Flüoresan lambaları gibi indüktif yükler gerilim ile akım arasında faz aymasına neden olur. Bu, gerçek güç tüketimini etkiler. 1 Ana menüyü açın. 2 3 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın: W değerine bakın. Işıkların gerçek güç tüketimini gösterir. DPF (cos ϕ) değerine bakın. Düşük DPF, gerilim ile akım arasındaki faz kaymasını düzeltmek amacıyla kondansatör takılması gibi düzeltici önlemlerin alınması gerektiği anlamına gelir. Not Eğer PF ile DPF arasında büyük fark varsa, bunun anlamı harmoniklerin bulunduğudur. Kondansatörleri takmadan önce harmonikleri kontrol edin. 33
Fluke 43B Akım Dalgalanması Ölçme 'Zayıf' aydınlatma sistemlerinde gerilim düşüşlerine neden olabilecek yüksek kalkış akımları olup olmadığını kontrol edin. Empedansı yüksek olan sistem zayıf olarak değerlendirilir. 1 Ana menüyü açın. 2 Kalkış sırasında beklenen maksimum akımı ayarlayın: 3 4 Beklenen kalkış zamanını ayarlayın: 5 6 34
Aydınlatma Yükleri Akım Dalgalanması Ölçme 3 7 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın: 8 9 Işıkları açın. Eğer hiçbir şey olmuyorsa: Durdurmak için HOLD (beklet) tuşuna basın. 3. ve 4. adımda ölçümü daha düşük bir MAXIMUM CURRENT (maksimum akım) değerinde tekrarlayın. 35
Fluke 43B 10 Sol imleci kalkışın başlangıcına taşıyın. 11 Sağ imleci seçin. 12 Sağ imleci kalkışın sonuna taşıyın. Tepe akımı okuyun. Işıkların açıldığı andaki maksimum akımı gösterir. İpucu Dağıtım sisteminin diğer kısımlarında da gerilim düşüşü gerçekleşip gerçekleşmediğini incelemek için ışıkları açarken düşüşler ve yükselmeler ölçümü gerçekleştirin (bkz. bölüm 2: Hızlı Gerilim Değişikliklerini İzleme ). 36
Bölüm 4 Motor Yükleri Giriş Bu bölümde endüksiyon motorlarında, ayarlanabilir hızlı sürücü ile birlikte ya da sürücü olmadan arıza tespitinde kullanabileceğiniz örnekler bulunmaktadır. Şekil 4. Dağıtım Sistemi: Motor Yükleri 37
Fluke 43B Endüksiyon Motorları Gerilim Dengesizliğini Kontrol Etme 3 fazlı endüksiyon motorlarında her üç fazın besleme gerilimi dengede olmalıdır. Gerilim dengesizliği, stator sargılarında yüksek dengesiz akımlara, bu da aşırı ısınmaya ve motor kullanım ömrünün azalmasına neden olur. 1 Ana menüyü açın. 2 3 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın: Faz 1 - faz 3 gerilim değerini not edin (V1-3). 4 Bu ölçümü faz 2 - faz 3 ve faz 1 - faz 2 için tekrarlayın. V2-3 ve V1-2 değerlerini not edin. 38
Motor Yükleri Endüksiyon Motorları 4 5 Gerilim dengesizliğini hesaplayın (ölçüm sonuçlarınızı girin): a Öncelikle ortalama gerilimi hesaplayın: Ortalama Gerilim: V1-3 + V2-3 + V1-2 V = = VAVERAGE 3 3 b İkinci olarak, ortalamadan maksimum sapmayı hesaplayın. Eksi işaretlerini göz ardı edin: Maksimum Sapma: V1-3 - VAVERAGE = V V2-3 - VAVERAGE = V En büyük sapma: VDEVIATION V1-2 - VAVERAGE = V c Son olarak gerilimi dengesizliğini hesaplayın: Gerilim Dengesizliği: VDEVIATION VAVERAGE x %100 = % Üç fazlı motorlarda gerilim dengesizliği %1 değerini geçmemelidir. Gerilim dengesizliği hatalı bağlantı, kontak ya da sigortalardan veya kaynak transformatördeki sorunlardan kaynaklanıyor olabilir. Örnek a 403 V1-3 + 391 V2-3 + 406 V1-2 1200 V = = 400 VAVERAGE 3 3 b 403 V1-3 - 400 VAVERAGE = 3 V 391 V2-3 - 400 VAVERAGE = -9 V En büyük sapma: 9 VDEVIATION 406 V1-2 - 400 VAVERAGE = 6 V c 9 VDEVIATION 400 VAVERAGE x %100 = %2,25 39
Fluke 43B Akım ve Akım Dengesizliğini Kontrol Etme Gerilim dengesizliğini kontrol ettikten sonra akım veya akım dengesizliği olup olmadığını kontrol edin. Dengesiz akımlar aşırı ısınmaya neden olur ve motor kullanım ömrünü azaltır. Aynı zamanda tek faz (motoru besleyen fazlardan birinde tam güç kaybı), diğer iki faz sargısının aşırı ısınmasına neden olabilir. 1 Ana menüyü açın. 2 3 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın. Motoru tam yükte çalıştırın. Eğer akım yoksa, bir sigorta veya sargının açık olduğunu varsayabilirsiniz. Akım değerini not edin (A 1 ). 4 Ölçümü faz 2 ve faz 3 için tekrarlayın. A 2 ve A 3 değerlerini not edin. 40
Motor Yükleri Endüksiyon Motorları 4 5 Akım dengesizliğini hesaplayın: Önceki bölümdeki formülün aynısını gerilim yerine akım koyarak kullanın. Üç fazlı motorlarda akım dengesizliği %10 değerini geçmemelidir. Örnek a 33 A1 + 29 A2 + 34 A3 = 96 ATOTAL 3 = 32 AAVERAGE b 33 A1-32 AAVERAGE = 1 A 29 A2-32 AAVERAGE = - 3 A En büyük değer: 3 ADEVIATION 34 A3-32 AAVERAGE = 2 A c 3 ADEVIATION 32 AAVERAGE x %100 = %9,4 Not Tek fazı algılamak için her üç fazdaki akımı mutlaka kontrol edin. Motor terminallerinde gerilim ölçümü yapıldığında, motor hareketi açık sargıda gerilime neden olduğundan gerilim değerleri normale yakın olarak görülecektir. 41
Fluke 43B 3 FAZLI DENGELİ SİSTEMLERDE GÜÇ ÖLÇME. Fluke 43B, 3 fazlı 3 iletkenli dengeli güç sistemlerinde güç ölçümü gerçekleştirebilir. Her üç fazda yaklaşık olarak aynı gerilim ve akım bulunmalı ve wye veya delta konfigürasyonu ile kablolama yapılmalıdır. dengeli yük, bir akım veya bir gerilim analından 3 faz gücün hesaplanabilmesini mümkün kılar. Üç faz güç ölçümleri yalnızca esasta yapılabilir. 1 Ana menüyü açın 2 3 3 faz ölçümü seçin 4 Yardım ekranında gösterilen şekilde bağlantıları yapın 42
Motor Yükleri Endüksiyon Motorları 4 5 Ana menüye dönmek için ENTER (giriş) tuşuna basın Gerilim ve akım dalga biçimleri, 90 faz kayması ile görüntülenir. Bunun nedeni, gerilim ve akımın farklı fazlarda ölçülmüş olmasıdır. Bu faz kayması değerler için otomatik olarak düzeltilir. 43
Fluke 43B Tepe ve Kalkış Akımı Ölçme Motorlarda yüksek kalkış akımları, devre kesicilerin atmasına veya sigortaların açılmasına neden olabilir. 1 Ana menüyü açın. 2 Kalkış sırasında beklenen maksimum akımı ayarlayın. Bu, motorun tam yükteki akımının 6-14 katı olabilir. 3 4 Beklenen kalkış zamanını ayarlayın: 5 6 44
Motor Yükleri Endüksiyon Motorları 4 7 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın: 8 9 Motoru açın. Eğer hiçbir şey olmuyorsa: Durdurmak için HOLD (beklet) tuşuna basın. 3. ve 4. adımda ölçümü daha düşük bir MAXIMUM CURRENT (maksimum akım) değerinde tekrarlayın. 45
Fluke 43B 10 Sol imleci kalkışın başlangıcına taşıyın. 11 Sağ imleci seçin. 12 Sağ imleci kalkışın sonuna taşıyın. İmleçlerdeki tepe akımlarını okuyun. Sigortalar ve kesiciler bu akımlara dayanabilir mi? İletkenler uygun boyutlarda mı? İmleçler arasındaki zamanı okuyun. Sigortalar ve kesiciler bu süre boyunca kalkış akımına dayanabilir mi? Hızlı çalışan kesiciler ve sigortalar açabilir. 13 Ölçümü faz 2 ve faz 3 için tekrarlayın. 46
3 Fazlı Motor Güç Faktörü Ölçme Motor Yükleri Endüksiyon Motorları 4 1'e yakın değerdeki güç faktörü, sağlanan gücün hemen hemen tamamının motor tarafından tüketildiği anlamına gelir. 1'in altındaki güç faktörü, reaktif akım adı verilen ekstra akımlarla sonuçlanır. Bunun için daha büyük enerji hatları ve transformatörler gereklidir. Aktarım hatlarında da daha fazla güç kaybı olacaktır. Dengeli Yüklü Topraklanmış Y Bağlantısı Topraklanmış Y bağlantısı bulunan dengeli motor için Güç Faktörünü doğrudan ekrandan okuyabilirsiniz. Topraklanmış Y testi için sadece faz - toprak gerilimlerini kontrol edin. Eğer gerilimler dengeli ve eşitse sistem topraklamalı Y şeklinde kablolanmıştır. Güç Faktörünü şu şekilde ölçün: 1 Ana menüyü açın. 2 3 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın. Motoru normal tam yükte çalıştırın (güç faktörü tam yükten daha aşağıda azalır). Güç Faktörünü gözlemleyin. 47
Fluke 43B Delta bağlantısı veya dalgalı sistemler Delta sistemlerinde prosedür daha karmaşıktır. 3 fazlı topraklanmış delta bağlantılı motor veya dalgalı sistemde Güç Faktörünü hesaplamak için aşağıdaki prosedürü uygulayın. 1 Ana menüyü açın. 2 3 Aşağıda gösterilen şekilde faz 1 ve faz 3 bağlantılarını yapın. Motoru normal tam yükte çalıştırın (güç faktörü tam yükten daha aşağıda azalır). Faz 1-3 gerçek güç değerini (kw1) not edin. Görülür güç değerini (kva) not edin. 48
Motor Yükleri Endüksiyon Motorları 4 4 Kırmızı test ucunu ve akım probunu faz 2'ye getirin (siyah test ucunu faz 3'e bağlı olarak bırakın). Gerçek güç değerini (kw2) not edin. Eğer güç aktörü 1'den düşükse, yük akımları eşit dengeli olsa dahi kw1 ve kw2 farklı olacaktır. Görülür gücün (kva) ilk ölçüme eşit olduğuna dikkat edin. 5 Güç faktörünü hesaplayın (ölçüm sonuçlarınızı girin): Örnek kw1 + kw2 kwtotal = = 3 kva kva Ölçülen: kw1 = 170 kw kw2 = 68 kw kva = 188 kva 170 kw + 68 kw 238 kwtotal = = 0,73 1,73 188 kva 325,6 kva Zayıf güç faktörü, yüke paralel kondansatör ekleyerek geliştirilebilir. Eğer harmonikler varsa kondansatör takmadan önce kalifiye bir teknisyene danışın. Ayarlanabilir frekanslı motor sürücüsü gibi doğrusal olmayan yükler harmonikler ile sinüsoidal olmayan yük akımlarına neden olabilir. Harmonik akımlar kva değerini artırabilir ve bu nedenle toplam güç faktörünü düşürebilir. Harmoniklerden kaynaklanan zayıf toplam güç faktörü durumunda düzeltme için filtreleme gerekir. 49
Fluke 43B Gerilim Harmoniklerini Ölçme Besleme gerilimi harmonikler tarafından distorsiyona maruz kaldığında motorda aşırı ısınma sorunu söz konusu olabilir. 1 Ana menüyü açın. 2 3 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın: THD değerine bakın. Genel anlamda endüksiyon motoruna sağlanan gerilimin Toplam Harmonik Distorsiyonu % 5'i geçmeyecektir. Harmonik spektruma bakın. Negatif sekanslı harmonikler (5inci, 11inci, 17nci, vs.) sınmaya neden olacaktır, çünkü motoru esastan daha yavaş işletmeye çalışırlar (motor içinde ters yönde manyetik alanlar yaratırlar). Pozitif sekanslı harmonikler de (7nci, 13üncü, 19uncu, vs.) motoru esastan daha hızlı işletmeye çalıştıklarından ısınmaya neden olurlar. 50
Ayarlanabilir Hızlı Sürücüler Fazlardaki Akımı Kontrol Etme Motor Yükleri Ayarlanabilir Hızlı Sürücüler 4 Bir motor sürücüsü açtığında öncelikle gerilim dengesizliğini kontrol edin (bkz. Gerilim Dengesizliğini Kontrol Etme. Daha sonra motoru besleyen her üç fazdaki akımı kontrol edin. 1 Ana menüyü açın. 2 3 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın. Motoru tam yükte çalıştırın. Eğer akım yoksa, bir sigorta veya kabloda bir devrenin açık olduğunu varsayabilirsiniz. Sürücü açacaktır. 4 Ölçümü faz 2 ve faz 3 için tekrarlayın. 51
Fluke 43B Motor Gerilimi Esası Ölçme Sürücünün durumunu kontrol edin. 1 Ana menüyü açın. 2 3 İmleci esasın üzerine getirin (1 inci ). 4 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın. Motoru tam hızda ve yükte çalıştırın. Esasın gerilimini okuyun. Gerilim, hat geriliminden hafifçe daha az olmalıdır. Eğer gerilim hat gerilimine göre çok düşükse sürücünün uygun olmadığı anlaşılır. Emin olmak için bilinen uygun bir sürücü ile karşılaştırın. Toplam rms gerilimini okuyun. Eğer sürücü ekranındaki değer daha düşükse, ekranda muhtemelen rms geriliminin yerine ortalama gerilim veya esas görüntüleniyordur. 52
Motor Akımı Frekansını Ölçme Motor akımı frekansı, motor hızı ile ilişkilidir. 1 Ana menüyü açın. 2 Motor Yükleri Ayarlanabilir Hızlı Sürücüler 4 3 Aşağıda gösterilen şekilde bağlantıları yapın: Motor hızını değiştirin ve frekansa ve akım dalga biçimine bakın. Akım frekansı, motor hızı ile ilişkili olmalıdır. 4 Ölçümü faz 2 ve faz 3 için tekrarlayın. Not Gerilim sinyali bulunmadığından frekans, giriş 2'deki akım sinyalinden hesaplanır. 53