İnsanların Gerekliliklerini Tespit Komisyonu 2.Nakil Televizyonu açtım, şu bildik kadınlardan bir tanesi belirdi ekranda. Tüm albenisi ile hepimize sesleniyor, bir yandan da konuklarına dönüyor, onlarla sohbet etmeye çalışıyordu. Konuşması sırasında bazı kelimelerin vurucu olmasına dikkat ediyor, böylece seyirciyi yakalama gayretkeşliği içinde görünüyordu. Belki kendisine göre ya da ona bu kelimeleri sarf ettirenlere göre bahsettikleri epey mühim şeyler olabilirdi, ama ben sadece izliyorum. Yayın akışına son dakika haberi için ara verileceğini fısıldayanlar oldu kulağına, yüzü birden ciddileşti, bunu seyircisine duyurdu ve bildik parolayı söyledi: az sonra Bomba haberiydi. Ö. Örgütü L. şehrinin Ü. tarafında bir bomba patlatmış, M. kadar insan hayatını kaybetmişti. Hatta olay yerinin sıcağı sıcağına görüntülerini geçtiler. İnsanların kopan uzuvlarını görmesem de hayal edebiliyorum. Şiddetli bir ses, ışık, havaya yayılan kara koku, yüzlerdeki şaşkınlık, keşmekeş Orada bulunmayı istemezdim. Birkaç yorumcu boy gösterecek gibi oldu, ama onlar da henüz hiçbir şey net değilken konuşmanın abes olduğunu söylemek istediler. Söylemek istediler diyorum; çünkü bunu benim şurada yaptığım gibi tek cümleyle ifade etmek yerine, ülkenin bulunduğu coğrafyada değişecek dengelerden, bu bombalama eyleminin kimlerin işine yarayacağından, ülkeyi nereye götüreceğinden, hükümetin ne tür tedbirler alması gerektiğinden söz ettiler ve yayın kuruluşu telefonu kapatmak üzereyken, aslında devlet organlarının yapacağı incelemeden sonra konuşmanın daha mantıklı olacağını en sona sıkıştırarak çıktılar yayından. Reklâmlardan sonra program kaldığı yerden devam ediyordu. Fakat bir terslik vardı. Az önce programı sunan kadın yoktu. Bir seyirci olarak, herhalde bu menfur hadiseden çok etkilendi, yukarıdakilere programa devam edemeyeceğini söyledi, affını istedi ve yerini yedek sunucuya bıraktı
diye düşündüm. Fakat herhangi bir açıklama yapılmadı. Yedek sunucu bir önceki sunucunun neden orada olmadığını, neden halka ışık tutmaya devam etmediğini söylemedi. Bu açıdan bakılacak olursa bir eğitim neferi gibi, eğitim ateşini bir sonrakine devrediyorlardı. Yaptıkları kutsal bir görev olsa gerek. İşin garip tarafı kimse için bir sıra dışılık yok gibiydi. Yani nasıl ki yeşil sahalarda gördüğümüz oyuncu değiştirme hadisesinde şaşırmayıp, maça kaldığımız yerden devam ediyorsak, burada da seyirciler olsun konuklar olsun aynı tavrı sergiliyorlardı. Hayır, eski sunucuyu merak ettiğimden değil, ama seyirciye saygı gösterilmesi açısından küçük de olsa bir açıklama yapılmalı. Programın sonuna kadar seyretmeye gayret ettim, sadece eski sunucunun akıbetinin ne olduğunu öğrenmek için. İzlemeye devam ettikçe başka başka nedenler geliyordu aklıma: Belki de eski sunucunun programa ara verişini sevmedi yukarıdakiler ya da ara verirken söylemesi gereken az sonra nidasını hakkını vererek söyleyemedi ya da bombalama hadisesini kulağına fısıldadıklarında üzüntüden öleceğim ifadesini takınamadı; o anda bundan haberi olmayan, ara verilip de son dakika haberinin ne olduğunu öğrenen seyircinin, eski sunucunun yeteri kadar üzülmediği kanaatine varacağını düşündüler ve aradan fırsat bilip eski sunucuyu uzaklaştırdılar Yedek sunucu bol gülücüklerden çokça savurdu ekrana. Bizlere yarın tekrar buluşmak dileğiyle diyecekken, aklına bombalama hadisesi gelmiş olacak ki (kulağına fısıldamış da olabilirler) ölenlere baş sağlığı, yakınlarına da sabır diledi; hüzünlü gülücüğü yüzüne yerleştirdi ve programı bitirdi. Peki, eski sunucuya ne oldu? Lütfen birileri bir şey söylesin. Keşke kanalın telefon numarasını alsaydım. Tepkili bir izleyici olarak hesap sorardım. 3. İlan Ertesi gün gazete okuyorum. Gazetelerin ilk sayfalarını dün gerçekleşen ve M+7 den fazla insanın öldüğü, N kadar yaralının olduğu bombalama olayı kaplamış. Birden fazla gazeteyi aynı anda
okumayı severim. Böylece aynı haberi farklı gazetelerde müşahede etme olanağına kavuşursunuz. Bunun da tabii ki okuyucuya karşılaştırılan gazetelerle ilgili genel bir kanı oluşturabilme getirisi oluyor. Ama aylarca devam etmek gerek bu işleme. Çünkü genel bir kanı ancak iyi bir istatistikle ortaya çıkar. Her neyse, benim nasıl gazete okuduğum önemli değil burada. Asıl önemli olan gördüğüm. Bunu elimdeki gazeteler içinde sadece birinde gördüğümü söylemem gerek. Neden bu şekilde olduğunu bilmiyorum. Belki diğer gazeteler bu ilan için daha fazla ücret talep etmişlerdir. Ya da gazeteler arasında bir ihale tertiplenmiş ve bu tür ilanların sayfalarında yer alma hakkı için en düşük ücreti bu gazete teklif etmiş ve nakil işlerinin ilanları bu gazeteye verilmiştir. İhtimal tabii ki bu, gerçek olacak değil. Ebatlarının ne kadar olduğunu tam olarak kestiremesem de hayli küçük olduğunu, sıradan bir okuyucunun bu ilanı görmesinin ihtimal dışı olduğunu, ancak dikkatli gözlerin idrak edebileceği şekilde sayfaya istiflendiğini belirtmek isterim. İlan sayfalarını okur musunuz bilmiyorum. İlanlar, onlara biçilen değere göre ilan sayfalarına yerleştirilirler. Pahalı ise pahalıların yanına, ucuzsa ucuzların yanına. Ayrımcılığın gazetelerin en az okunan sayfalarına kadar sirayet etmesi düşündürücü. Hâlbuki ha pahalı ha ucuz, ikisi de aynı çatı altında, akıbetleri aynı olacak. İlanlar birbirlerinden ince çizgilerle ayrılırlar. İlanda kullanılan harflerden daha belirgindir bu çizgiler. Yapılmak istenen ilana odaklamaktır okuyucuyu. Parsel parsel düşünün. Yazı tipi tektir, renk tektir. Siyah beyaz ilanların arasında rengârenk bir ilan bulamazsınız. Sebebi de basittir: Harf başına aynı değer biçilmişken biri diğerlerinden neden daha fazla belirgin olsun ki. Adalet esastır. Hatta ilan sayfalarına hükmedenlerin hukuk sisteminde iyi yerlere gelebileceğine olan inancımı hâlâ muhafaza ediyorum. Gördüğüm de yukarıda anlatmaya çalıştığım gibi bir ilandı. Ucuzlarla beraber ilan edildiğinden harfler küçük, hatta hafif silik, iddiasızdı. Size bu ilanı aynen aktarıyorum: Sevgili Halkımız,
televizyon kanalında Kadınla Kadın Olmak adı altında yayın hayatına devam etmekte olan Y.Z.K kişisinin, tarafımızca uzun zamandır yapılmakta olan araştırmalar neticesinde gereksiz olduğuna hükmedilmiş ve Komisyonumuzun tasarrufuyla nâkli gerçekleştirilmiştir. Nakil işleminin devletimiz gözetiminde yapıldığı aşikârdır ve bu yüzden de herhangi bir yargı organına gidilmesi beyhude bir çabanın ötesine geçmeyecektir. Sevgili Halkımız a esenlik dolu günler dileğimizle. İnsanların Gerekliliklerini Tespit Komisyonu Başkanı Başgereklilikbilen 5. Külliyat Nasıl oldu da daha önce tesadüf etmedim anlayamıyorum. Son derece keskin gözlere sahip biriyimdir. Hatta şu yaşıma kadar başıma ne geldiyse çoğunun müsebbibi teferruata olan tutkumdur. Ama her şeyin fazlası yarardan çok zarar getiriyor. Evet, bu yüzden atlamış olmalıyım bu ilanları. İlanlar O gün diğer gazeteleri de taradıktan sonra ilanın bulunduğu gazetenin evin orasında burasında olan eski tarihlilerine de baktım. Ve sizi temin ederim düzinelerce bu tip ilan buldum. Şu şunun gereksiz olduğuna hükmedilmiş, şu şu nakledilmiş... Hep aynı kalıpta, hep başgereklilikbilen Gazetelerin kayıp ilanları verdiği bilinen bir paralı hizmet. Herkes bildiği için de kimse bunu konuşmaz. Oysa bu İnsanların kaybolduklarını duyarız hepimiz, bulunanlar olur bulunmayanlar olur. Ve insanlar kaybettiklerini ararlar, seslerini duyurmak için yazılı görsel büyük insanlara başvururlar, onlardan yardım isterler. Ama düşünüyorum, özellikle o programda kimsenin umurunda değildi eski sunucu. Belki de fark etmediler. Belki de eski sunucu ile yedek sunucu birbirlerine delicesine benziyorlardı. Ben nasıl fark ettim diyeceğim, ama zaten ben izlemek için izlemiyordum. Sadece bakıyordum, bu yüzden fark etmiş olmalıyım. Televizyon kanalının da neden herhangi bir açıklama yapmadığı anlaşılıyor. Açıklama yapsalar saygın, çok izlenen bir televizyon kanalının bünyesinde
gereksiz bir çalışanın bulunması saygınlıklarına gölge düşürecek, bu da beraberinde izlenirlik oranlarını aşağıya çekecek ve para kaybedeceklerdi. Bunun yerine hemen bir yenisini koydular ve kaldıkları yerden devam ettiler. Zaten insanların öldüğünü duyurmak için verilen son haber arasından sonra kim buna dikkat ederdi! Elimde dosyalar dolusu bu ilanlardan var. Hepsi de aynı gazetede çıkmış. Dikkatimi çeken hususlardan biri sürekli ucuz ilanların içinde yer almaları; ama yerlerinin sabit olmaması. Dikkat çekmemek için yapıyorlar diyeceğim; ama o zaman neden ilan verme gereği duysunlar? Belki devletin bu kurumunun (bundan emin değilim) yönetmeliğinde ilan verme maddesi vardır: Yapılan her nakil işlemi bir sonraki gün ya da en geç bir hafta içinde (süreler kesin değil) yazılı basında yer almalı, halk bilgilendirilmelidir. Sıradan insanlardan tutun da, yazar-çizer takımına, hatta sanatçı olarak takdim edilenlere; eski-yeni devlet adamlarına vb kadar her mevkiden, tipten, cinsiyetten insan nakledilmiş. Ulaşabildiğim en eski ilan 1941 yılına ait. 8. Komisyon Bu komisyon hakkında nereden, kimlerden malumat edindiğimi size anlatamam. Komisyon un kuruluşu kesin olmasa da 1939 yılına tekabül ediyor. İlk komisyonun (birkaç defa feshedilmiş ve tekrar kurulmuş) kimlerden oluştuğunu gösteren belgeler var elimde, onları da Külliyat ıma ekledim. Komisyon başkanı Başgereklilikbilen, Yaver i, Nakil İşler Sorumlusu, Tetkik ve İnceleme Uzmanı, İlan İşleri Sekreteri, Örtbas Etme Memuru, vb.. bu komisyonun üyelerinin unvanlarından bazıları.
Komisyon, kendilerine ulaşan bilgiler ışığında hareket ediyor. Gereksiz olabileceği düşünülenleri içeren listeler komisyona sunuluyor, bu kişiler hakkında araştırmalar tamamlandıktan sonra, komisyon üyelerinin tamamının katıldığı Karar Toplantısı yapılıyor. Akabinde, oy çokluğuyla gereksiz olduğu tescillenenlere, gözlerimizin önünde kadın sunucuya yapıldığı gibi nakil işlemi gerçekleştiriliyor. Nakledilenlerin nereye götürüldüğünü bilmiyorum. 11. Kâtip - Kâtip her söylediğimi yazdın mı? - Evet, Başgereklilikbilen! - Tüm bu benim söyleyip senin yazıya geçirdiklerini parçalara böl, numaralandır, her birini farklı bir gazetenin ilan bölümüne gönder. Her şey göz önünde olsun; ama hiç kimse bir şey anlamasın. - Emredersiniz Başgereklilikbilen! - Ola ki bunları bir araya getirecek biri çıkar. Buna mani olmak için bazı parçaların gerekliliklerini ortadan kaldır. Her şeyi söylemiş olalım ama hep eksik kalsın söylenenler. İlk Başgereklilikbilen in dediği gibi: Hiçbir gerçek eksik olamaz