CİBUTİ ÜLKE RAPORU Ağustos 2013 E.Ç.
1 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 1
I. GENEL BİLGİLER Resmi Adı : Cibuti Cumhuriyeti Yönetim Şekli : Yarı-başkanlık Sistemi Kuzeyinde Ertire, batıda ve güneyde Etiyopya, Coğrafi Konumu : güneydoğusunda ise Somali yer almaktadır. Kızıldeniz, Umman Denizi ve Aden Körfezi ne kıyısı bulunmaktadır. Yüzölçümü : 23.200 km2 Nüfus : 792.198 (2012) Nüfus Yoğunluğu : 37,2 kişi / km2 Başkent : Cibuti Önemli Şehirleri : Ali Sabieh, Dikhil, Arta, Obok, Tadjourah Zaman Ayarı : Türkiye ile aynı saat diliminde yer almaktadır. Sıcak ve kurak bir iklime sahip olan Cibuti de senelik sıcaklık ortalaması 32 C civarındadır. Yağış dağlık İklimi : bölgelerde kıyı bölgesine nazaran biraz daha fazladır. Yıllık yağış ortalaması kıyı şeridinde 130 mm iken, dağlık bölgelerde 500 mm civarındadır. Resmi Dil : Fransızca, Arapça Ticari Dil : Fransızca, Arapça Din : Müslüman (% 96), Hıristiyan (% 4) Üyelikler : ACP, AfDB, AFESD, AMF, AU, CAEU (aday), COMESA, FAO, G-77, IBRD, ICAO, ICRM, IDA, IDB, IFAD, IFC, IFRCS, IGAD, ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, IOM, IPU, ITU, ITUC (STK), LAS, MIGA, MINURSO, NAM, OIC, OIF, OPCW, BM, UNCTAD, UNESCO, UNHCR, UNIDO, UNWTO, UPU, WCO, WFTU (STK), WHO, WIPO, WMO, DTÖ 2 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 2
II. DEMOGRAFİK GÖSTERGELER Nüfus 792.198 kişi 15-64 Yaşın Nüfusa Oranı (%) 62 Internet Kullanıcıları (%) 8 Gelir Grubu Alt Gelir Beklenen Yaşam Süresi 58 CO2 Emisyonu (kişibaşı metrik ton) İşgücü (kişi) 1 288 bin kişi Kaynak: Dünya Bankası, Ağustos 2013 *Kaynak: CIA Factbook Tahminleri III. EKONOMİK GÖSTERGELER Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla (Milyar ABD $) Kişi Başı GSYİH (ABD $) GSYİH Büyüme Hızı (%) Enflasyon (tüketici fiyatlarıyla, %) 2009 2010 2011 2012 1,04 1,12 1,23 1,3 * 1.276 2.600 ** 2.700** 2.700** 5 3 5 5 2 4 4 8 Para Birimi= DJF Cibuti Frankı 1 ABD $ = 174,750 DJF /1 DJF = 0,00541 $ Kaynak: Dünya Bankası, Ağustos 2013 T.C. Ekonomi Bakanlığı * CIA Factbook Tahminleri ** 3 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 3
IV. DIŞ TİCARETİ CİBUTİ NİN DIŞ TİCARETİ (Mal ve Hizmetler) (Milyon ABD Doları) Yıllar İhracatı İthalatı Ticaret Hacmi Ticaret Dengesi 2009 363,7 647,6 1011,3-283,9 2010 97,5 1863,2 1960,7-1765,7 2011 64,8 2383 2447,8-2318,2 2012 * 87,1 579,5 666,6-492,4 Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı, Haziran 2013 CIA Factbook Tahminleri * Başlıca İhracat Yaptığı Ülkeler (2012) Başlıca İthalat Yaptığı Ülkeler (2012) Başlıca İhraç Ürünleri (2012) Başlıca İthal Ürünleri (2012) - Somali % 78,4 - Mısır % 5,3 - BAE % 4 - Yemen % 4 - Çin % 24,4 - Suudi Arabistan % 16,1 - Hindistan % 10,6 - Endonezya % 7,3 - Pakistan % 4,1 - Yeniden İhraç - Büyük baş hayvan derisi - Kahve - Gıda ve İçecek - Ulaşım ekipmanları - Kimyasallar 4 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 4
Kaynak: CIA Factbook - Petrol Ürünleri V. TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİ Yıllar Türkiye nin İhracatı TÜRKİYE CİBUTİ TİCARİ İLİŞKİLERİ (Bin ABD Doları) Türkiye nin İthalatı Ticaret Hacmi Ticaret Dengesi 2000 1.443 17 1.460 1.426 2005 7.128 100 7.228 7.028 2006 10.559 196 10.755 10.363 2007 45.388 201 45.589 45.187 2008 40.274 375 40.649 39.899 2009 42.282 1.062 43.344 41.220 2010 30.788 387 31.175 30.401 2011 45.491 232 45.723 45.259 2012 88.690 89 88.779 88.601 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Ticaret dengesi Türkiye açısından değerlendirilmektedir 5 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 5
100000 90000 80000 70000 60000 50000 40000 30000 20000 CİBUTİ - TÜRKİYE DIŞ TİCARETİNİN SEYRİ (Bin ABD $) 45.388,0 40.274,0 42282 30788 45491 88690 10000 17 100,0 7.128,0 196,0 10.559,0 375,0 1062 387 232 89 0 1443 201,0 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 İhracat İthalat Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu 2012 Yılında Türkiye nin Cibuti ye İhracatında Başlıca Ürünler - Demir / Çelik Çubuklar (sıcak haddeli dövülmüş burulmuş) - Makarnalar - Demir / Alaşımsız Çelikten Yarı Mamulleri - Demir / Çelikten İnşaat ve Aksamı - Buğday Unu - Diğer Ateşli Silahlar - Demir / Çelik Filmaşin (Sıcak haddelenmiş rulo halinde) - Demir / Çelik Hadde Yassı Mamulleri - Ekmek, Pasta, Kek, Bisküvi vs. ile boş ilaç kapsülü Muhur Güllacı - Mayalar - Tarifenin Başka yerinde yer almayan gıda müstahzarları - İzole Kablo ve Teller - Demir / Çelik Yassı Hadde Mamul (Geniş, Kaplamasız) - Demir / Alaşımsız Çelikten Profil - Özel Amaçlı Motorlu Taşıtlar - Akrilik Polimerleri - Tedavide / Korunmada Kullanılmak Üzere Hazırlanan İlaçlar (Dozlandırılmış) - Demir / Çelikten Cıvata, Somun, Tavan Halkası, Vida, Perçin, Pim vs. - Prefabrik Yapılar - Diğer Silahlar (Yaylı, Havalı / Gazlı Tüfek ve Tabancalar, Cop vb.) - 84.56 84.65 deki Makinelerin aksam parçaları - Vinil Asetat / Diğer Vinil Esterlerinin Polimerleri 6 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 6
2012 Yılında Türkiye nin Cibuti den İthalatındaki Başlıca Ürünler - Debagatte Kullanılan Bitkisel Menşeli Hulasalar ve Türevleri - Karıştırılmış Kauçuk Vulkanize Edilmemiş, İlk Şekillerde - Diğer Ölçme, Kontrol Alet ve Cihazları, Profil Projektörleri - Plastikten Diğer Eşya - Tabii / Terkip yoluyla Elde Edilen Deri ve Köseleden Diğer Eşya - Diğer yaylı tohumlar ve meyveler - Şantrifüjle Çalışan Kurutma, Filtre, Arıtma Cihazları - Kara Taşıtları için Aksam, Parçaları - Tıpta, Cerrahide, Dişçilikte / Veterinerlikte Kullanılan Pamuk sargılar vs. - Sığır ve At Cinsi Hayvanların Derileri Ham - Aluminyum fıçı, Varil, Bidon, Kutu - Başka bir yerlerde belirtilmeyen ürünler - Elektronik Entegre Devreler Kaynak: TC Ekonomi Bakanlığı Bilgi Sistemi VI. BİR BAKIŞTA CİBUTİ Sektörlerin Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya Katma Değer Oranı (%) Tarım : % 3,2 Sanayi : % 14,9 Hizmetler : % 79,3 Kaynak: Economist Intelligence Unitı (2010 verisi) Kızıldeniz in Aden Körfezi ne açıldığı coğrafyadaki stratejik konumu, Cibuti yi bölgenin ve dünyanın deniz ulaştırması ve yakıt ikmal merkezi haline getirmiştir. Cibuti ve Doraleh Limanlarının kar getiren transit işlevi sebebiyle, ülkedeki ekonomik faaliyetler ağırlıklı olarak hizmet sektörüne dayanmaktadır. Ülkede yaşanan kurak iklim tarım faaliyetlerini sınırlamakta, kısıtlı sebze ve meyve yetiştiriciliğine imkan tanımakta, çoğu gıda ürünü yurtdışından ithal edilmektedir. Doğal kaynakları kısıtlı ve sanayi sektörü az gelişmiş olan Cibuti, ödemeler dengesini idame ettirme ve kalkınma atılımlarına mali kaynak bulma hususlarında dış yardıma ihtiyaç duyan bir ülkedir. Cibuti limanlarından iş hacminin %70 i Etiyopya ile gerçekleştirilen ithalat ve ihracat faaliyetlerine dayanmaktadır. Cibuti nin ihracat yaptığı ülkeler arasında Fransa, Birleşik Arap Emirlikleri, Yemen, Oman ve Hollanda bulunmakta olup, başlıca ihraç kalemleri re-eksport ürünleri, kahve, ham deri ve postlardır. Ülkenin ithalat yaptığı ülkeler Suudi Arabistan, Çin Halk Cumhuriyeti, ABD ve Malezya olup, başlıca ithalat ürünleri arasında gıda, meşrubat, komünikasyon cihazları, kimyasal ve petrol ürünleri bulunmaktadır. 7 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 7
Kaynak: T.C. Dışişleri Bakanlığı VII. YATIRIM İLİŞKİLERİ Cibuti bir milyondan az nüfusu olmasına rağmen, Süveyş Kanalı'nın giriş kapısında bulunduğu için stratejik bir konuma sahiptir. Denizcilik açısından jeopolitik konumunun kuvvetli olması, en uzun kara yolunun 300 km olması, çok yüksek yatırımlarda bile iş adamlarının paralarını istediklerini bankadan alabilmesi, en önemli ekonomik fırsatlarındandır. Birçok Afrika ülkesinde bile bulunmayan bu fırsatlar sayesinde Cibuti yatırımlara olanak sağlayan bir ülke imajı çizmektedir. Türkiye ile ikili işbirliği anlaşmaları bulunmakta olup, Türkiye den haftada 3 direk uçuş gerçekleşmektedir. Yeni açılacak hava limanıyla birlikte 4 kez direk uçuş gerçekleşebilecektir. Ekonomisinin hizmet sektörüne dayalı olması nedeniyle; Etiyopya, Sudan, Uganda, Ruanda ve Burundi gibi ülkelerle ekonomik çalışmaları yürütmektedir. 3 limanımız bulunan Cibuti de ayrıca 3 yeni liman inşa edilme sürecindedir. Yabancı yatırımcıları arazi verilmesi konusunda çalışmaları bulunan Cibuti de yabancı yatırımcılara metrekaresi 6 dolardan arazi verilmektedir ve her türlü vergiden 10 yıl boyunca muaf tutulmaktadır. Cibuti büyük bir ülke olmamakla birlikte, stratejik bakımdan büyük bir öneme sahip. Cibuti Kuzey Afrika nın giriş noktası. Ülke tamamen denize kıyısı olmayan ülkelerce çevrelenmiş durumda. Bunlardan en önemlisi Etiyopya dır. Bölgeye ticari ulaşımın sağlanması için otoyollar ve demir yolları inşa edilmektedir. Ayrıca Cibuti de ABD, Japonya ve Fransız askeri üsleri bulunmaktadır. Günümüzde Birçok ülke de korsanlıkla savaşmak için Cibuti nin güvenli tesislerini kullanmaktadır. Kaynak: Cibuti Cumhuriyeti Büyükelçiliği VIII. TÜRKİYE- CİBUTİ İLİŞKİLERİNDEKİ SON GELİŞMELER Türkiye ve Cibuti arasında siyasi, ekonomik ve ticari alanlarda gittikçe gelişen olumlu ilişkiler bulunmaktadır. Hükümetimiz tarafından Cibuti ye, 2009 2010 eğitim/öğrenim dönemi için 30, 2010-2011 dönemi için toplam 25 yükseköğrenim bursu tahsis edilmiştir. Son dönemde Türkiye-Cibuti ilişkilerinin en önemli gündem maddelerinden birini Somali açıklarındaki deniz haydutluğu/korsanlık faaliyetleriyle mücadele operasyonlarına katılan firkateynlerimizin liman ziyaretleri teşkil etmiştir. Cibuti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Ali Yakup Muhammed, Ağustos 2013 tarihinde Enerji Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ile bir araya gelmiştir. 8 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 8
Söz konusu toplantıda, Cibuti'de gerçekleştirilecek olan jeotermal ve diğer enerji kaynakları ile ilgili ihtiyaçlara yönelik görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Öte yandan, elektrik tedarikiyle ve özel sektör yatırımcılarının jeotermal enerji hakkında yapacakları çalışmalar görüşülmüştür. Bu alanda Cibuti Devleti Maden Teknik Arama (MTA) ile çalışacaklarını belirtmiştir. Enerji konusunda özel sektörle de görüşmeler bulunmakla birlikte şuan itibariyle somutlaşmış bir projenin yer almamaktadır. Kaynak: T.C. Dışişleri Bakanlığı Cibuti Cumhuriyeti Büyükelçiliği İki ülke arasındaki önemli anlaşmalar: - Ticaret Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması (1 Haziran 1989) - Kültür, Eğitim, Bilim, Basın-Yayın, Gençlik ve Spor Alanlarında İşbirliği Anlaşması (03 Mart 2004) - Diplomatik, Hizmet ve Hususi Pasaport Hamillerine Karşılıklı Vize Muafiyeti Getirilmesi Anlaşması (16 Ocak 2009) VIII. TEMSİLCİLİK ADRESLERİ T.C. CİBUTİ BÜYÜKELÇİLİĞİ Palace Kempinski Hotel Room No: 2326 / 2311 Ilôt du Heron-Djibouti Djibouti Telefon: (253) 21351290 Fax: (253) 21351292 E-posta: embassy.cibuti@mfa.gov.tr CİBUTİ CUMHURİYETİ BÜYÜKELÇİLİĞİ Adres: İlkbahar Mah., Galip Erdem Cad., 613. Sok., No:6,Yıldız-Çankaya / ANKARA Telefon: (312) 491 95 13/14 Faks: (312) 491 95 10 djib.embassytr@gmail.com IX. FAYDALI BAĞLANTILAR Djibouti Chamber of Commerce & Industry Place de l'indépendance, BP 84, Djibouti Tel: 351-070/ 353-837 9 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 9
Fax: 350-096/ 353-020 Email: cicid@intnet.dj 10 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 10