Civil Engineering Articles / İnşaat Mühendisliği Makaleleri



Benzer belgeler
DOKUMA BAZALT-CAM VE FINDIK KABUĞU TAKVİYELİ POLİMER KOMPOZİTLERİNİN EĞİLME DAYANIMI VE ISI GEÇİRGENLİKLERİNİN İNCELENMESİ

HAFİF BETONLARIN ISI YALITIM VE TAŞIYICILIK ÖZELİKLERİ

ÇELİK LİFLİ HAFİF BETONUN DENEYSEL ARAŞTIRILMASI

Seramik, sert, kırılgan, yüksek ergime derecesine sahip, düşük elektrik ve ısı iletimi ile iyi kimyasal ve ısı kararlılığı olan ve yüksek basma

İLERİ YAPI MALZEMELERİ DERS-6 KOMPOZİTLER

YÜKSEK DAYANIM VE YÜKSEK PERFORMANSLI BETONLARDA YÜKSEK FIRIN CÜRUFU KULLANIMI

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ

Alasim Elementlerinin Celigin Yapisina Etkisi

ARAŞTIRMA RAPORU. Rapor No: XX.XX.XX. : Prof. Dr. Rıza Gürbüz Tel: e-posta: gurbuz@metu.edu.tr

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ

Geçirimli Beton Üretiminde Bazalt Agrega Kullanımının Mekanik Özelliklere Etkisi

KAPLAMA TEKNİKLERİ DERS NOTLARI

SUUDİ ARABİSTAN DAMAD BARAJINDA UÇUCU KÜL YERİNE PUZOLANİK MADDE OLARAK TAŞ UNU KULLANIMI VE PROJE EKONOMİSİNE ETKİSİ

YILDIZ JOURNAL OF ART AND DESIGN Volume: 2, Issue: 1, 2015, pp 19-25

Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

Effect of Glass Fiber Addition on the Compressive and Tensile Strength of Concrete

Döküm. Prof. Dr. Akgün ALSARAN

makale SONUÇ Şekil 8. Deneylerde Kullanılan Mermiler Şekil 9. Farklı Tabaka Sayılarındaki Kompozit Levhalarda Yüksek Hızlı Darbe Sonucu Oluşan Hasar

Araştırma Makalesi / Research Article. Agrega Türünün Kendiliğinden Yerleşen Beton Özelliklerine Etkisinin Araştırılması

YENİ NESİL YÜKSEK PERFORMANSLI BETON: REAKTİF PUDRA BETONU. Doç. Dr. Halit YAZICI* ve Araş. Gör. (İnş. Yük. Müh.) Çağlar YALÇINKAYA*

Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN Pamukkale Üniversitesi

PROJE ADI DOĞAL ÇEVRECĠ SEBZE-MEYVE KURUTMA SĠSTEMĠ. PROJE EKĠBĠ Süleyman SÖNMEZ Ercan AKÇAY Serkan DOĞAN. PROJE DANIġMANLARI

Yakıt Özelliklerinin Doğrulanması. Teknik Rapor. No.: 942/

Teknoloji Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği. Polimer Malzemeler. Polikarbonat (PC)

Betonarme Yapıların Projelendirilmesinde Beton Sınıfı Değişiminin İncelenmesi *

ETKİN VİBRASYONUN BETON KALİTESİNDEKİ ÖNEMİ

THE EFFECTS OF CROSS-SECTIONAL PROPERTIES OF CONCRETE- GRP HYBRID PROFILES ON COMPRESSIVE AND FLEXURAL BEHAVIOR

ÇELİK LİFLERİN TAZE BETON ÖZELLİKLERİNE ETKİSİ EFFECT OF STEEL FIBERS ON FRESH CONCRETE PROPERTIES

İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ

TAŞIMACILIK ENDÜSTRİSİ İÇİN YAPIŞTIRICI ÇÖZÜMLERİ. Yapıştırmada güvenilir yenilik

JET MOTORLARININ YARI-DĐNAMĐK BENZETĐŞĐMĐ ve UÇUŞ ŞARTLARINA UYGULANMASI

INSURAL* ATL ALUMİNYUM VE ÇİNKO İÇİN YALITKAN POTA ASTARLARI. Kolay astarlama. Yüksek enerji tasarrufu. Yüksek mekanik mukavemet

Sinterleme. İstenilen mikroyapı özelliklerine sahip ürün eldesi için yaş ürünler fırında bir ısıl işleme tabi tutulurlar bu prosese sinterleme denir.

Beton Üretiminde Kimyasal Katkı Kullanımı

Makine Elemanları I Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. Temel bilgiler-flipped Classroom Bağlama Elemanları

STYROPOR ĐÇEREN ÇĐMENTO VE ALÇI BAĞLAYICILI MALZEMELERĐN ISIL VE MEKANĐK ÖZELLĐKLERĐ*

Teknoloji Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği. Polimer Malzemeler. Polietilen (PE)

Servet Yıldız Accepted: October ISSN : turan.yildiz@mynet.com Elazig-Turkey

MEVCUT OTOMATĐK KONTROL SĐSTEMLERĐNĐN BĐNA OTOMASYON SĐSTEMĐ ĐLE REVĐZYONU VE ENERJĐ TASARRUFU

Taşıyıcı Sistem Elemanları

ONARIM ve GÜÇLENDİRMEDE MALZEME-III. Bölüm. Doç. Dr. Halit YAZICI

Proje Tasarım Esasları Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler TÜBİTAK Üniversite Öğrenci Projesi Hazırlama

MasterFlow 920 AN (Eski Adı Masterflow 920 SF)

Seramik Elyaf Ürünleri Rezistans ve Bant Telleri Cam Mozaik Pres Dizgi Makinesi ve Boyalar Avrupa zole Tu lalar Refrattari Kordierit Ürünler

BÖLÜM 6. ÇATLAKLAR VE DERZLER

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI 1. BASINÇ, AKIŞ ve SEVİYE KONTROL DENEYLERİ

BETONARME BĠR OKULUN DEPREM GÜÇLENDĠRMESĠNĠN STA4-CAD PROGRAMI ĠLE ARAġTIRILMASI: ISPARTA-SELAHATTĠN SEÇKĠN ĠLKÖĞRETĠM OKULU ÖRNEĞĠ

ALÜMİNA ESASLI REFRAKTER TUĞLALARIN ISIL ŞOK DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ

MAK 4026 SES ve GÜRÜLTÜ KONTROLÜ. 6. Hafta Oda Akustiği

T.C. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

Kendiliğinden Sıkışan Hafif Beton Karışım Oranları, Dayanım ve Maliyet Analizi

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ

WCDMA HABERLEŞMESİNDE PASİF DAĞITILMIŞ ANTEN SİSTEMLERİ KULLANILARAK BİNA İÇİ HÜCRE PLANLAMA. Ferhat Yumuşak 1, Aktül Kavas 1, Betül Altınok 2

Betonarme Binalarda Kentsel Dönüşüm Uygulamaları: Eskişehir

PLASTİK VAKUM TEKNOLOJİSİ DERSİ ÇALIŞMA SORULARI. b. Fanlar. c. Şartlandırıcı. d. Alt tabla. a. Rotasyon makinesi. b. Enjeksiyon makinesi

UCRETE DP UYGULAMA YÖNTEMİ

TS DEN TS EN 206 YA GEÇİŞLE GELEN DEĞİŞİKLİKLER

SİRKÜLER. 1.5-Adi ortaklığın malları, ortaklığın iştirak halinde mülkiyet konusu varlıklarıdır.

YAPI MALZEMESĐ I DERSĐ

TURBOCHARGER REZONATÖRÜ TASARIMINDA SES İLETİM KAYBININ NÜMERİK VE DENEYSEL İNCELENMESİ

Barit ile Üretilmiş Ağır Betonlar Üzerine Bir Çalışma

LDPE/EVOH Harmanlarının Hazırlanması, Karakterizasyonu ve Bazı Özellikleri

Pomza Agregasının Farklı Zamanlardaki Su Emmelerinin Hafif Betonun Mekanik ve Fiziksel Özelliklerine Etkisi

FUZZY LOGIC APPROACH AT DETERMINING THE SETTING TIME OF THE CONCRETE INCLUDING MINERAL ADMIXTURE

KARADENĠZ TEKNĠK ÜNĠVERSĠTESĠ MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ KAYA MEKANĠĞĠ DERSĠ LABORATUVARI. ( Güz Dönemi)

Saplama ark kaynağı (Stud welding) yöntemi 1920'li yıllardan beri bilinmesine rağmen, özellikle son yıllarda yaygın olarak kullanılmaktadır.

NORMAL TUĞLA VE PRES TUĞLA İLE DUVAR


DENEY 2. Şekil 1. Çalışma bölümünün şematik olarak görünümü

NOVACRETE Kİ MYASALİNİN ZEMİ N O ZELLİ KLERİ NE ETKİ Sİ Nİ N ARAŞTİRİLMASİNA İ Lİ ŞKİ N LABORATUVAR DENEYLERİ RAPORU

ELİPSOİT PETEK YAPILI SANDVİÇ YAPILARIN BURKULMA DİRENÇLERİNİN SAYISAL VE DENEYSEL OLARAK ARAŞTIRILMASI ÖZET ABSTRACT

KEND L NDEN YERLE EN BETONUN F Z KSEL VE MEKAN K ÖZELL KLER N N NCELENMES

ÇELİK LİF KULLANIMININ YÜKSEK PERFORMANSLI BETONLARIN SÜNEKLİK ÖZELLİĞİNE ETKİSİ

SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com

SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç

En İyi Uygulamalar ve Kullanım Kılavuzu

KIRILMA MEKANİĞİ Prof.Dr. İrfan AY MALZEME KUSURLARI

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog

ÇEL K TEL TAKV YEL ZN-AL 5 (ZAMAK 5) ALA IMININ KIRILMA DAVRANI I*

MALZEMELERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ

Ek 1. Fen Maddelerini Anlama Testi (FEMAT) Sevgili öğrenciler,

BĐSĐKLET FREN SĐSTEMĐNDE KABLO BAĞLANTI AÇISININ MEKANĐK VERĐME ETKĐSĐNĐN ĐNCELENMESĐ

Şekil 5.12 Eski beton yüzeydeki kırıntıların su jetiyle uzaklaştırılması

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR

Deprem Yönetmeliklerindeki Burulma Düzensizliği Koşulları

Betona Değişik Geometrik Formlarda Çelik Lif Eklenmesinin Basınç Dayanımına Etkisi

AYDINLATMA DEVRELERİNDE KOMPANZASYON

İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ KINIK SONUÇ RAPORU

Ders Kodu Ders Adı İngilizce Ders Adı TE PR KR AKTS Ders Kodu Ders Adı İngilizce Ders Adı TE PR KR AKTS

Bazalt Lifli Donatının Yüksek Dayanımlı Betondaki Aderans Performansı

İNŞAAT PROJELERİNİN YAPIM SÜRECİNDE KEŞİF VE METRAJ. Ülkemizde yaygın olarak kullanılan yöntemdir.

FARKLI PUZOLAN K KATKININ SERTLE BETON COMPARISON THE EFFECTS OF TWO DIFFERENT POZZOLANS TO HARDENED CONCRETE

Alkali ile A ül Üzerine S Etkisi

Marmaray Projesi Tünellerinde Pasif Yangın Koruma Çalışmaları

AHMET BEŞER KIZILKANAT

SICAK İŞ TAKIM ÇELİKLERİ

ZEMİN MUKAVEMETİ: LABORATUVAR DENEY YÖNTEMLERİ

01 OCAK 2015 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBA PARLAKLIĞI SALİH MERT İLİ DENİZLİ ANADOLU LİSESİ 10/A 436

ÇELİK YAPI BİRLEŞİM ELEMANLARI

TÜBİTAK ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ YURT İÇİ / YURT DIŞI ARAŞTIRMA PROJELERİ DESTEKLEME PROGRAMI ILIK SAC ŞEKİLLENDİRME PROSESİ İÇİN

Transkript:

433 Civil Engineering Articles / İnşaat Mühendisliği Makaleleri

Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi Sigma 32, 444-452, 2014 Review Paper / Derleme Makalesi BASALT FIBERS AND MECHANICAL PROPERTIES OF BASALT FIBER REINFORCED CONCRETE Ahmet B. KIZILKANAT *1, Nihat KABAY 1, Veysel AKYÜNCÜ 2, Gökhan ERDOĞAN 3 1 Yıldız Teknik Üniversitesi, İnşaat Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Esenler-İSTANBUL 2 Namık Kemal Üniversitesi, Çorlu Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, TEKİRDAĞ 3 Esenyurt Belediyesi, İSTANBUL Received/Geliş: 14.08.2014 Revised/Düzeltme: 19.09.2014 Accepted/Kabul: 27.09.2014 ABSTRACT Concrete is a brittle material with a low energy absorption capacity. There are several methods to increase the ductility of concrete where incorporation of different type of fibers is usually known as the most effective one. The most common type of fibers used for reinforcing concrete is steel, polymer, glass and carbon fibers. Although the addition of fibers might slightly increase the compressive strength of concrete, the main benefit occurs in terms of flexural and tensile strength of concrete. The principal role of the fibers is to modify the behavior of the material once the concrete matrix has cracked by bridging across the cracks as they begin to open and preventing the crack development. Basalt fibers are obtained by melting process of volcanic basalt rock. These fibers have many superior properties when compared to other fibers. Studies have shown that basalt fibers favorably affect the mechanical properties of concrete such as tensile strength and fracture energy. Keywords: Basalt fibers, concrete, durability, mechanical properties. BAZALT LİFLER VE BAZALT LİFLİ BETONLARIN MEKANİK ÖZELLİKLERİ ÖZET Gevrek bir malzeme olan betonun enerji yutma kapasitesi düşük düzeylerdedir. Betonun daha sünek bir hale gelebilmesi için farklı yöntemler kullanılır. Betonda lif kullanımı bu yöntemler arasında en etkin olanıdır. Genellikle kullanılan lifler arasında çelik, polimer, cam ve karbon lifler sayılabilir. Basınç dayanımına kısmen de olsa katkıda bulunmasına rağmen lif kullanımında amaç betonun eğilme ve çekme dayanımını arttırmaktır. Liflerin esas rolü matris fazında ilk çatlak oluşumundan sonra çatlak boyunca köprü vazifesi görüp, çatlak gelişimini engellemektir. Volkanik bir kayaç olan bazaltın eritilmesi işleminden sonra küçük parçalar haline getirilmesi yoluyla elde edilen bazalt lifler diğer liflere göre birçok üstün özelliğe sahiptir. Yapılan çalışmalardan, bu liflerin betonun çekme dayanımı, kırılma enerjisi gibi mekanik özelliklerine olumlu yönde etki ettiği görülmektedir. Anahtar Sözcükler: Bazalt lif, beton, durabilite, mekanik özellikler. * Corresponding Author/Sorumlu Yazar: e-mail/e-ileti: bkkanat@yildiz.edu.tr, tel: (212) 383 52 43 444

Basalt Fibers and Mechanical Properties of Basalt Sigma 32, 444-452, 2014 1. GİRİŞ Beton, agrega, çimento, su ve gerektiğinde bazı katkı maddelerinin birlikte karıştırılması ile oluşan bir yapı malzemesidir [1]. Zamanla, farklı özelliklerde farklı katkı malzemeleri ile kullanım amacına uygun beton dizaynları geliştirilmiştir. Bu amaçla betonlar; hafif beton, ağır beton, su altında dökülebilen beton, prepakt beton, kendiliğinden yerleşen beton ve lifli betonlar olarak ayrılmıştır. Betonun çekme dayanımı basınç dayanımının yaklaşık %10 u kadardır [2]. Beton bu özelliğinden dolayı gevrek bir davranış sergilemektedir. Diğer bir değişle plastik şekil değiştirme özelliği çok düşük olan bir malzemedir. Bu sebeple beton içerisine bu ani kırılmayı önleyecek malzemeler ilave edilmektedir. Beton içerisine her ne kadar çelik donatılar yerleştirilerek betonun azda olsa gevrekliği önlenmek istenmişse de akma dayanımına ulaşan çeliğin kopmasıyla tekrar gevrek kırılma meydana gelmektedir. Bu ani kırılmayı önleyebilmek ve betonun sünekliğini artırabilmek adına beton içerisinde farklı mekanik ve fiziksel özelliğe sahip lifler kullanılmaktadır. Çimento, su, agrega, süreksiz dağılımlı kısa lifler ve gerektiğinde kimyasal ve mineral katkıların kullanımı ile oluşturulan yapı malzemesi lifli beton olarak adlandırılmaktadır. Lifli beton ( Şekil 1.2) kompozit malzemeler gurubunun lifli kompozitler alt sınıfına dâhil olup, ortamı saran matris malzemesi çimento hamurudur. Matrisin görevi lifleri bir arada tutmak, onları korumak ve liflerle gerilme transferi sağlamaktır [3]. Malzemeler, özellikle çekme, eğilme ve çarpma dayanımları gibi mekanik dayanımlarının iyileştirilmesi, gevrek kırılma özelliğinin kısmen giderilebilmesi amacıyla liflerle donatılmıştır [4]. En az 3500 yıl kadar eski bir tarihe sahip olan lifler, saman lifleriyle güçlendirilmiş pişmiş tuğlaların kullanılmasıyla inşa edilen Bağdat yakınlarındaki 57 m yükseklikteki Aqar Quf un yapımında kullanılmıştır. Yakın geçmişte ise çimento ürünlerini güçlendirmek için yaklaşık 100 yıl öncesine kadar asbest lifleri, 50 yıl öncesine kadar selüloz lifler, 30 yıl öncesine kadar ise polipropilen ve cam lifleri güçlendirme materyali olarak kullanılmıştır [5]. Lifli betonlarda, bütün lif çeşitlerinde sağlanması gereken en önemli şart, liflerin beton içerisinde homojen olarak dağılması ve bu dağılımın beton karıştırıldıktan sonra da bozulmamasıdır. Homojen bir şekilde dağılan lifler, beton içerisinde oluşan çatlakları önlemekte ve çatlakların beton içerisinde ilerlemesini yavaşlatarak betonu daha dayanıklı hale getirmektedir. Lifli betonun en önemli mekanik özelliklerinden birisi, tokluk olarak da adlandırılan enerji yutabilme kapasitesidir. Çatlak direnci, düktilite, darbe direnci gibi birçok malzeme özelliği enerji yutabilme kapasitesi ile ilişkilidir [6,7]. Günümüzde lifli beton üretiminde, hedeflenen amaç doğrultusunda, çelik ve polimer liflerin yaygın bir şekilde kullanıldığı görülmektedir. Ancak son yıllarda yapılan çalışmalarda bu liflere alternatif olabileceği düşünülen doğal lifler ile ilgili yapılan çalışmaların sayısında da artış söz konusudur. Doğal bir lif türü olan bazalt lifler ile ilgili yapılan çalışmaların sayısında da artış görülmektedir. Bununla birlikte bazalt liflerin inşaat sektöründe de kullanımı zamanla daha yaygın bir hal almaktadır. Bazalt lifler, genellikle yüksek sıcaklık etkisine maruz kalan, kimyasal olarak inaktif ve aşınma direnci yüksek malzeme üretiminde kullanılırlar [8]. Bazalt lifleri durabilite, sıcaklığa karşı direnç ve dayanım yönünden güçlü kılan özelliği volkanik kayaçlardan elde edilmesidir. Bazalt lifler, bazalt kayacının erime işlemlerinden geçirilip ince partiküller halinde ayrılmasıyla elde edilir. Bu işlemler gerçekleştirilirken lif üretiminde başka herhangi bir katkı malzemesi kullanılmamaktadır. İşlemlerin bu şekilde devam etmesi maliyeti de olumlu yönde etkilemektedir [9]. 445

A.B. Kızılkanat, N. Kabay, V. Akyüncü, G. Erdoğan Sigma 32, 444-452, 2014 2. BAZALT LİFLER Volkanik bir kayaç türü olan bazalt, sert, yoğun ve termoplastik bir malzemedir. Yoğunluğu 2,7-2,8 g/cm 3, Moh s sertliği ise 5-9 arasındadır [10]. Bazaltın ana bileşenleri SiO 2, Al 2 O 3, MgO, CaO ve demir oksitlerdir (Çizelge 1). Kimyasal bileşenleri bazaltın menşeine ve türüne göre farklılıklar gösterebilir [11]. Bazalt lifler (Şekil 1), bazaltın 1300-1700 C sıcaklıklarda eritilerek çok ince parçalara ayrılıp lif formunda üretilmesi yolu ile elde edilirler [12,13]. Üretimi esnasında herhangi bir ilave katkı malzemesi kullanılmadığından, bazalt lifler düşük maliyetle üretilebilirler. Çizelge 1. Bazalt liflerin kimyasal kompozisyonu [11] Bileşenler SiO 2 Al 2 O 3 CaO MgO Na 2 O+K 2 O TiO 2 Fe 2 O 3 % 49-54 12-17 7-10 5-11 3-5 <3 10-14 Şekil 1. Bazalt lif Bazalt liflerin çekme dayanımı cam liflerden, kopma birim uzaması ise karbon liflerden daha yüksektir. Kimyasal etkilere karşı hemen hemen cam ve karbon lifler kadar iyi direnç gösterirler [14]. Bazalt lifin elastisite modülü 80-90 GPa ve çekme dayanımı ise 3.0-4.8 GPa arasındadır [11]. Bazalt lifler cam lifler ile kıyaslandığında, çekme dayanımı cam liflerin çekme dayanımının yaklaşık olarak iki katıdır. Elastisite modülü ise yaklaşık olarak %15-30 kadar daha fazladır. Korozyon riski söz konusu olduğunda bazalt lifli kompozitler çelik liflerin yerine kullanılabilir [15]. Bazalt lifin diğer bir avantajı ise çelik liflere göre yaklaşık 1/3 oranında daha hafif olmasıdır. Ayrıca bazalt lifin ısıl genleşme katsayısı betonun ısıl genleşme katsayısına çok yakındır [15]. Bağıl nemin %65 olduğu bir ortamda bazalt lifin nem adsorpsiyonu %0,1 in altındadır [10]. Bazalt liflerin alkali ve UV direnci ile termal stabilitesinin, karbon ve cam liflerle karşılaştırmalı olarak belirlendiği deneysel çalışmada; karbon lifler, bazalt ve cam liflere göre alkalilere karşı daha iyi performans göstermiştir. 4000 saat UV etkisine maruz kalan karbon liflerde dayanımda neredeyse herhangi bir kayıp gözlenmezken, cam liflerdeki dayanım kaybı bazalt liflerin yaklaşık iki katı kadar olduğu tespit edilmiştir. Bazalt lifin termal stabilitesi araştırıldığında, 600 C gibi yüksek sıcaklık etkisine maruz bırakıldığında sadece bazalt lifin hacim sabitliğini koruduğu ve dayanımını %90 oranında muhafaza ettiği (Şekil 2) belirlenmiştir [16]. 446

Basalt Fibers and Mechanical Properties of Basalt Sigma 32, 444-452, 2014 Şekil 2. Bazalt, karbon ve cam liflerin sıcaklık-çekme dayanımı değişimi Bazalt lifin yüksek sıcaklık etkisi altındaki kararlılığı doğal bazalt kayaçlarının karakteristik özelliklerinden kaynaklanmaktadır. Diğer liflerde istenen sıcaklık stabilitesi, yapı minarellerine TiO₂, ZrO₂ veya P₂O₃ gibi elementler eklenerek elde edilmektedir. Bazalt lifinde yardımcı elementler doğal olarak bulunduğundan sıcaklık stabilitesi oldukça yüksektir ve ekstra yardımcı bir elemente ihtiyacı yoktur [11]. Wei vd. [17] tarafından yapılan deneysel çalışma sonucunda korozyon riskinin yüksek olduğu durumlarda diğer lifler yerine bazalt lifin kullanılabileceği, kimyasal etkilere maruz kalınması durumunda bazalt lif takviyeli kompozitler kullanılarak servis ömrünün uzatılabileceği belirtilmiştir. Tüm bu özellikler bazalt lifin düşük maliyetli imalatıyla birleştirildiğinde karbon, lifli beton üretiminde, çelik ve cam liflerlerine kıyasla daha uygulanabilir olduğunu ortaya koymaktadır [18]. 3. BAZALT LİFLİ BETONLAR Bazalt liflerin betonda kullanımı ile ilgili yapılan çalışmalar sınırlı sayıdadır. Dias ve Thaumaturgo (2005) [19] tarafından yapılan çalışmada %0, %0,5 ve %1 bazalt lif katkılı geopolimer ve normal betonların mekanik özellikleri belirlenmiştir. Bazalt liflerin, hacimce %0,5 oranında kullanıldığında, polimer betonların çekme dayanımlarını %34, hacimce %1 lif kullanımında ise %25 arttırdığı tespit edilmiştir. Basınç dayanımlarının ise hacimce %1 e kadar lif kullanıldığında önemli ölçüde değişmediği, ancak bu oranda normal betonlarda basınç dayanımının %26,4 oranında azaldığı görülmüştür. Eğilme dayanımlarında ise %1 lif katkılı normal betonlarda %46 oranında, polimer betonlarda ise %31 oranında bir artış olduğu belirtilmiştir. Aynı çalışmada beton numunelere ait yük-deplasman eğrileri çizilmiş (Şekil 3-4) ve bazalt lif katkı oranı arttıkça betonların tokluklarının önemli ölçüde arttığı gözlenmiştir. Lif katkısız numunelerde maksimum yüke ulaşıldıktan sonra habersiz, ani bir kırılma gerçekleşirken, lif katkılı numuneler maksimum yüke ulaştıktan sonra deformasyon yapmaya devam ederek daha sünek bir davranış göstermiştir. Bu davranış polimer betonlarda daha belirgindir. 447

A.B. Kızılkanat, N. Kabay, V. Akyüncü, G. Erdoğan Sigma 32, 444-452, 2014 Şekil 3. Farklı oranlarda bazalt lif katkılı normal betonların (PC) yük-deplasman ilişkisi [19] Şekil 4. Farklı oranlarda bazalt lif katkılı polimer betonların (PSS) yük-deplasman ilişkisi [19] Borhan (2012) [20] tarafından yapılan çalışmada hacimce %0,1, %0,3 ve %0,5 oranlarında bazalt lif katkılı ince agrega olarak cam kırıklarının kullanıldığı betonlar üretilmiş, %0,3 e kadar artan lif hacmiyle birlikte betonun basınç dayanımının arttığı, %0,5 lif katkılı betonlarda ise basınç dayanımının azaldığı tespit edilmiştir. Benzer durum yarmada çekme dayanımları için de geçerlidir. Lif oranı hacimce %0,3 e kadar yarmada çekme dayanımları artarken, bu orandan sonra çekme dayanımlarının azaldığı belirlenmiştir [21]. Aynı çalışmada bazalt lif katkılı betonun elastisite modülü de yarmada çekme dayanımı ve basınç dayanımı ile paralellik göstermiş, %0,3 lif oranına kadar artış, sonrasında azalma görülmüştür. Bazalt liflerin 2kg/m 3 (hacimce %0,07) ve 4kg/m 3 (hacimce %0,14) miktarlarında kullanıldığı bir diğer çalışmada [8], 350 dozlu betonun basınç dayanımının 0,45 ve 0,60 su/bağlayıcı oranlarında sırası ile %8-18 ve %4-9 oranlarında azaldığı bildirilmiştir. Bunun yanı sıra düşük oranlarda kullanılsa dahi lifsiz betonla kıyaslandığında bazalt liflerin betonun eğilme 448

Basalt Fibers and Mechanical Properties of Basalt Sigma 32, 444-452, 2014 dayanımı ve kırılma enerjisi gibi parametrelerini belirgin bir şekilde arttırdığı, kullanılan lif uzunluğunun da bu parametrelere etki ettiği belirtilmiştir. Gerçekleştirilen deneysel çalışma sonucunda 24 mm uzunluğunda bazalt lifler betona 4kg/m 3 kadar ilave edildiğinde düşük su/çimento oranına sahip yüksek dayanımlı betonda kırılma enerjisinin %126, yüksek su/çimento oranına sahip normal dayanımlı betonda ise %140 oranında arttığı görülmüştür. Jiang vd. (2014) [22] tarafından yapılan çalışmada yukarıda verilen örneklerin aksine hacimce %0,5 e kadar kullanılan bazalt lifin normal dayanımlı betonların basınç dayanımlarına olumsuz bir etkisi olmadığı rapor edilmiştir. Hatta bazalt lif ilavesi ile betonların basınç dayanımlarının erken yaşlarda arttığı, bu artışın 7. günde 22 mm uzunluğunda hacimce %0,3 oranında lif kullanılması halinde yaklaşık %10 kadar olduğu tespit edilmiştir. İlerleyen yaşlarda yapılan basınç deneylerinde ise lif katkısız betona göre bazalt lif katkılı betonların basınç dayanımında gösterdiği bu olumlu etkinin nispeten azaldığı, hatta dayanımları olumsuz yönde etkilediği görülmüştür. Bunun nedeni ise, ilerleyen yaşlarda lifler ile beton arayüzündeki aderansın zamanla azalması şeklinde ifade edilmiştir (Şekil 5). (a) (b) Şekil 5. a) 7. günde matris-lif arayüzü b) 28. günde matris-lif arayüzü [22] Bunun yanı sıra bu çalışmada da bazalt lif kullanımının betonun yarmada çekme dayanımını belirgin bir şekilde arttırdığı belirtilmiştir. Bu artışın polipropilen lif (PP) kullanılan betonlara göre daha fazla olduğu, 12 mm uzunluğunda bazalt lif (BFI) kullanılan betonlarda artan lif oranıyla birlikte yarmada çekme dayanımının yaklaşık %14-24 arasında, 22 mm uzunluğunda bazalt lif (BFII) kullanıldığında ise artan lif oranıyla birlikte yaklaşık %15-25 arasında arttığı tespit edilmiştir (Şekil 6). Eğilme dayanımı sonuçlarına göre de bazalt lifler polipropilen liflere göre daha iyi performans göstermiştir. Mekanik özellikler göz önüne alındığında Jiang vd. (2014) [22] betonda kullanılması gereken optimum bazalt lif oranını %0,3 olarak önermişlerdir. Bu lif hacminin üzerindeki oranlar kullanılması durumunda betonun işlenebilmesi, liflerin beton içersinde homojen bir şekilde dağılması konularında problem oluşabileceği ve betonun mekanik özelliklerine olumsuz yönde etki edebileceği belirtilmiştir. 449

A.B. Kızılkanat, N. Kabay, V. Akyüncü, G. Erdoğan Sigma 32, 444-452, 2014 Şekil 6. Yarmada çekme dayanımın lif türü, boyu ve hacim oranına göre değişimi [22] Ayub vd. (2014) [23] tarafından gerçekleştirilen deneysel çalışmada hacimce %1, %2 ve %3oranlarında bazalt lif katkılı yüksek performanslı betonların mekanik özellikleri araştırılmıştır. Elde edilen verilere göre betonun basınç dayanımının %2 oranında bazalt lif ilavesine kadar arttığı, lif oranı %3 olduğunda ise basınç dayanımının, artan lif hacmi betonda boşluk oranının artmasına neden olduğundan, %2,37 oranında azaldığı tespit edilmiştir. Elastisite modülü artan lif hacmiyle birlikte azalsa da bazalt lif kullanımının betonun elastisite modülüne önemli ölçüde etki etmediği sonucuna varılmıştır. Benzer çalışmalarda olduğu gibi bu çalışmada da bazalt liflerin betonun yarmada çekme dayanımını arttırdığı, gerek çekme gerekse basınç kuvvetlerine maruz kalındığında maksimum yük etkisi altındaki şekil değiştirmelerin daha fazla olduğu ve bu durumun betonun daha sünek bir davranış göstermesine olanak sağladığı belirtilmiştir. Tarafımızca gerçekleştirilen, YTÜ BAP tarafından desteklenen araştırma projesi kapsamında bazalt liflerin betonun basınç dayanımı, yarmada çekme dayanımı, eğilme dayanımı, elastisite modülü, kırılma enerjisi gibi mekanik özelliklerine etkileri, lifsiz ve cam lif katkılı betonlar ile karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Deneysel çalışmada 400 dozlu, su/bağlayıcı oranı 0,45 olan yüksek dayanımlı betonlar üretilmiş, bazalt ve cam lifler hacimce %0,25, %0,50, %0,75 ve %1 oranlarında kullanılmıştır. Elde edilen verilere göre lif oranı arttıkça basınç dayanımlarının lif katkısız numunelere göre olumsuz yönde etkilenmediği, ancak elastisite modüllerinin artan lif hacmiyle birlikte yaklaşık %5 oranında azaldığı tespit edilmiştir. Daha önce farklı tipte liflerle yapılan çalışmalarda düşük lif oranlarında elastisite modülünde belirgin bir değişim olmadığı ancak artan lif hacmiyle birlikte işlenebilmenin olumsuz yönde etkilendiği ve elastisite modülünün azaldığı bildirilmiştir [24, 25]. Genel olarak yarmada çekme dayanımı, eğilme dayanımı ve kırılma enerjilerinde ise önemli ölçüde iyileşme olduğu görülmüştür. 4. SONUÇLAR Bazalt lifler, doğal bir kayaç olan bazaltın herhangi bir ilave katkı malzemesi kullanılmadan eritilip inceltilmesi yolu ile üretilen ekonomik, kimyasal etkilere karşı direnci yüksek bir malzemedir. Zararlı çevresel etkilere karşı gösterdiği direnç ve korozyona uğramaması, diğer liflerle kıyaslandığında bazalt lifleri ön plana çıkaran en önemli özelliktir. Beton içerisinde kullanıldığında betonun özellikle çekme ve eğilme dayanımı ile tokluğunu önemli ölçüde arttırmaktadır. Bu artış bazalt lifin hacimce %0,3-0,5 aralığında kullanılması halinde kendini 450

Basalt Fibers and Mechanical Properties of Basalt Sigma 32, 444-452, 2014 daha belirgin bir şekilde göstermektedir. Günümüze kadar yapılan çalışmalarda bazalt lifin betonun mekanik özelliklerine etkileri araştırılmış olup dayanıklılık (durabilite) ile ilgili herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Oysa bazalt lifin beton içerisinde kullanımı özelikle kimyasal etkilere karşı gösterdiği direnç yönünden ön planda tutulmalıdır. Bundan dolayı bazalt lif kullanımının betonun durabilitesine ne ölçüde etki ettiği konusunda çalışmalara ihtiyaç vardır. Acknowledgments / Teşekkür Bu araştırma Yıldız Teknik Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü'nce desteklenmiştir. Proje No: 2014-01-05-KAP01. REFERENCES / KAYNAKLAR [1] T.Y. Erdoğan. Beton. METU Press, Ankara, 2003. [2] U. Ersoy. Betonarme Temel ilkeler ve Taşıma Gücü. Bizim Büro Basımevi, Ankara, 1985. [3] B. Baradan, H. Yazıcı, S. Aydın. Beton. Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, İzmir, 2012. [4] H.Y. Ersoy. Kompozit Malzemeler, Literatür Yayınları, İstanbul, 2005. [5] J. Newman, B.S. Choo. Advanced Concrete Technology Processes, İngiltere, 2003. [6] F. Çivici. Çelik lif donatılı betonun eğilme tokluğu. Pamukkale J Eng Sci, 12(2), 183-188, 2006. [7] M.C. Nataraja, N. Dhang, A.P. Gupta. Toughness characterization of steel fiberreinforced concrete by JSCE approach. Cem Concr Res, 30:593 597, 2000. [8] N. Kabay. Abrasion resistance and fracture energy of concretes with basalt fiber. Construction and Building Materials, 50:95-101, 2014. [9] G.H. Hong, Y.S. Shin. Structural performance evaluation of reinforced concrete beams with externally bonded FRP sheets. J Korean Conc Inst, 15(1):78 86, 2003. [10] M. Ludovico, A. Prota, G. Manfredi. Structural upgrade using basalt fibers for concrete confinement. Journal of Composites for Construction ASCE, September/October, 2010. [11] V.B. Brik, V. Ramakrishnan, N. Tolmare. Performance evaluation of 3-D basalt fiber reinforced concrete & basalt rod reinforced concrete. Idea Program Final Report, Contract No. NCHRP-45, November, 1998. [12] J. Sim, C. Park, D.Y. Moon. Characteristics of basalt fiber as a strengthening material for concrete structures. Composites Part B: Engineering, 36:504-512, 2005. [13] J. Militky, V. Kovacic, J. Rubnerova. Influence of thermal treatment on tensile failure of basalt fibers. Engineering Fracture Mechanics, 69:1025-1033, 2002. [14] T. Förster, R. Plonka, C. Scheffler, E. Mäder. Challenges for fibre and interphase design of basalt fibre reinforced concrete. International RILEM Conference on Material Science, Aachen, 2010. [15] Y.T. Lee, J.H. Lee, H.S. Hwang, Y.D. Kim. Performance of concrete structures retrofitted with fiber reinforced polymers. Mag Korean Conc Inst, 14(4):89 96, 2002. [16] V.B. Brik. Advanced concept concrete using basalt fiber/bf composite rebar reinforcement, Final Report for Highway-IDEA Project 86, 2003. [17] B. Weib, H. Caoa, S. Songb. Environmental resistance and mechanical performance of basalt and glass fibers. Materials Science and Engineering A, 527:4708-4715, 2010. [18] S. Deb. The Impact of basaltic fibre on selected physical and mechanical properties of cement mortar. Composite Materials, 286-290, July, 2012. [19] P.D. Dias, C. Thaumaturgo. Fracture toughness of geopolymeric concretes reinforced with basalt fibers. Cement and Concrete Composites, 27:49-54, 2005. [20] M.T. Borhan. Properties of glass concrete reinforced with short basalt fibre. Materials and Design, 42:265-271, 2012. 451

A.B. Kızılkanat, N. Kabay, V. Akyüncü, G. Erdoğan Sigma 32, 444-452, 2014 [21] M.T. Borhan. Thermal and mechanical properties of basalt fibre reinforced concrete. World Academy of Science, Engineering and Technology, 76:313-316, 2013. [22] C. Jiang, K. Fan, F. Wu, D. Chen. Experimental study on the mechanical properties and microstructureof chopped basalt fibre reinforced concrete. Materials and Design, 58:187-193, 2014. [23] T. Ayub, N. Shafiq, M.F. Nuruddin. Mechanical properties of high-performance concrete reinforced with basalt fibers. Procedia Engineering, 77:131-139, 2014. [24] A. Noushini, B. Samali, K. Vessalas. Effect of polyvinyl alcohol (PVA) fibre on dynamic and material properties of fibre reinforced concrete. Construction and Building Materials, 49:374-383, 2013. [25] V. Corinaldesi, G. Moriconi. Characterization of self-compacting concretes prepared with different fibers and mineral additions. Cement and Concrete Composites, 33(5):596-601, 2013. 452