Kasım 3/2007 advance s Endüstriyel Otomasyon için Ürün Sistem ve Çözümler Endüstriyel Otomasyon Sistemleri Çölde Bir Rafineri Basınç transmitleri ile tank seviye ölçümü Hareket Kontrol Sistemleri Türkiye de ilk Flow Forming Makinası Bir Türk firması Sinumerik ile dünya arenasında Motor, Motor Hız Kontrol ve Mekanik Aktarma Sistemleri Çimento Üretiminde Roller Pres ile Öğütme Çimento sektörünün ve roller pres firmalarının seçimi: Masterdrives Sürücüler Şalt Enstalasyon Tekniği Yarı iletken röleler... Esnek kullanım ve kurulum Sınırların Ötesinde Yeni Simatic PCS 7 versiyon 7.0 işletme operatörlerine çok sayıda avantaj sunuyor.
advance İçindekiler Haberler Dünyada ilk 3 teyiz 4 Siemens A.Ş. nin Yeni Genel Müdürü 6 Hüseyin Gelis Oldu Dünya Üst Yönetimi ni Ağırladık 6 Hibrid Otobüsü: 6 Geleceği Olan Bir Prototip RFID Euroasia 2007 Konferansı 7 Gerçekleştirildi As-i Safety Eğitimi Bursa da Yapıldı 7 Siemens, Tezmaksan 8 Günlerindeydi Mesleki Eğitimde Milli Eğitim 8 Bakanlığı İle İşbirliği Endüstriyel Otomasyon Sistemleri Çölde Bir Rafineri 9 Basınç transmitleri ile tank seviye ölçümü RFID ile Daha Yüksek Üretkenlik 10 Esnek üretim süreçlerinin gelişmiş kontrolü Preslerin Esnek Bir Yapıda 12 Birbirine Bağlanması Pres otomasyonunda hatalara karşı güvenli PLC ve veriyolu teknolojisi Hareket Kontrol Sistemleri Su Jeti ile Kesme Teknolojisinde 14 Sinumerik 840D sl ve Sinamics S120 Uygulaması Türkiye de İlk Flow Forming 16 Makinası Pres otomasyonunda hatalara karşı güvenli PLC ve veriyolu teknolojisi Motor, Motor Hız Kontrol ve Mekanik Aktarma Sistemleri Çimento Üretiminde Roller Pres 18 ile Öğütme Çimento Sektörünün ve Roller Pres Firmalarının seçimi: MASTERDRIVES Sürücüler Şalt ve Enstalasyon Tekniği Yarı iletken röleler, fren 20 balatalarının kalitesini koruyor Ürün Tanıtımı Sınırların Ötesinde 22 Yeni Simatic PCS 7 Versiyon 7.0 işletme operatörlerine çok sayıda avantaj sunuyor SITOP PSA 100E Serisi 24 Anahtarlamalı Güç Kaynakları Anahtarlamalı güç kaynakları için ekonomik çözüm Temel Fonksiyonların Çok Ötesinde 25 Standart taşlama makineleri için Sinumerik 802D sl Güvenlik Herşeyden Önce Gelir 26 SIGUARD güvenlik kombinasyonları 3TK28 Alçak Gerilim Sincap Kafesli 28 AC Motor Ailesi Çift Arabalı Konteyner Vinçleri (STS) 30 Simatic RF- Manager 31 Simatic RF630L /Simatic RF370T / Simatic RF380T SIPLUS Extreme S7-300 Simotion D Hareket Kontrol Sistemi 32 Simotion ve Sinamics için Sürücü Kontrol Tablosu (DCC) Sivacon S4 ve S8 33 Emniyet Rölesi 3TK2826 En Sık Sorulan Sorular 34 Eğitim SITRAIN 35 1980 yılı ortalarında Katar açıklarında bulunan ve dünyanın bilinen en büyük bağımsız doğal gaz rezervlerinin 2000 li yıllarda işlenmeye başlaması ile Katar bir anda Endonezya, Cezayir ve Malezya nın ardından dünyanın dördüncü LNG ihracatçısı konumuna gelmiştir. Sayfa 9 Su jeti (water jet) ile kesme yöntemi, kalınlıkları 0,1 mm den 200 mm ye kadar sert veya yumuşak ayrımı olmaksızın, yeryüzündeki tüm malzemeleri 0,1 ila 1,1 mm arasında saf su veya su-abrasiv karışım huzmesi ile kesme teknolojisidir. Sayfa 14
Röportaj Üretimdeki Başarımız ile Dünyada ilk 3 teyiz. 1958 de Siemens Koç ortaklığı ile SİMKO adıyla kurulan firmamızda, 1960 larda seri imalatın temelleri atılmış ve küçük bir atölye ile cihaz montajlarına başlanmış. Bunlar çok basit cihaz montajları ve lamba tamiratını kapsıyormuş. Daha sonraki yıllarda Türkiye nin ilk sigorta, armatür, kollu şalter ve kaideleri ile buşonların imalatı yapılmaya başlanmış. 1970 lerde Türkiye de ki gümrük duvarlarının yüksekliği ve daha sonra yaşanan döviz sıkıntısı sebebiyle kontaktör ve benzeri cihazlar zor ithal edilebilir hale gelinmiş ve yerli üretim yapma zorunluluğu ortaya çıkmış. Bu kapsamda Otomasyon ve Kontrol Sistemleri nin şalt cihazlarının seri üretimini yapmakta olan A&D CD Şalt Tekniği Fabrikası, Simko/Siemens Kartal Fabrikasının içinde muhtelif isim ve organizasyon yapıları altında 1970 li yılların başından beri faaliyetlerini sürdürmektedir. Başlangıçta Türkiye pazarı için ithal edilen kontaktör, termik röle, sinyal lambası ve butonlar gibi cihazların İthalat İkamesi olarak montajı ile başlamış olan üretim, daha sonra bu cihazlarla ilgili tüm parçaların ön imalatlarına kadar inen bir imalat derinliği ile genişleyerek yerli üretimi bugünlere getirmiştir. Kurulduğu ilk günlerden itibaren kalitesinden ve ekip çalışmasından hiç ödün vermeden çalışan fabrikamız, tüm dünyadaki 22 adet A&D CD Şalt Tekniği üretim tesisin incelendiği Starpower Factory değerlendirmesinde ilk 3 te yer alarak gurur kaynağımız oldu. Bu başarının öyküsünü Otomasyon ve Kontrol Sistemleri Şalt Tekniği (A&D CD) Fabrika Müdürü Hayrettin Saka ve Kalite Müdürü Kudret Yapıcı ile yaptığımız söyleyişi de bulacaksınız. ADVANCE: Hayrettin Bey, Starpower Factory ve önemi nedir açıklar mısınız lütfen? Hayrettin Saka: Bundan birkaç yıl önce A&D CD, dünyadaki birinciliğini pekiştirmek üzere kendine yeni hedefler koydu. Şalt Tekniği alanında üretim yapan toplam 22 fabrikanın belirli bir seviyeye ulaşabilmesi için Starpower Factory adlı bir program uygulanmaya başlandı. Bu değerlendirme sonucuna göre; en başarılı olan fabrikalar Starpower fabrika, sonra sırası ile standart fabrika ve standart altı fabrika şeklinde değerlendiriliyor. Bu programda 3 başlıkta önemli geliştirmelerin yapılması gerekiyordu. Birincisi, sürekli artan müşteri ihtiyaçlarına cevap verebilmek, ikincisi, tedarikçilerimizle sürekli ve yakın bir iş- birliğini gerçekleştirmek, üçüncüsü ise, üretim proseslerimizi geliştirmek. Dolayısıyla, hammadde tedarikinden, üretime ve müşteriye kadar olan tüm prosesimiz tamamı ile denetleniyor. ADVANCE: Bu değerlendirmeyi kim ve nasıl yapıyor? Hayrettin Saka: Denetimler, aynen EFQM de olduğu gibi konunun uzmanları tarafından sahada ellerinde soru kataloğu ile yapılıyor. Her fabrikayı lojistik, üretim ve kalite kontrol eksperlerinin katıldığı ekipler ziyaret ediyor. Bu eksperlere Starpower organizasyonu yapan uzmanlar da katılıyor. Sonuç olarak 4-5 kişilik uzman grubu tarafından sahada tespitler yapılmakta. ADVANCE: Ölçüm kriterleri neler? Kudret Yapıcı: Starpower Factory programı kapsamında hataya karşı sıfır tolerans prensiplerinden yola çıkılarak 50 element (konu başlığı) ve 12 adet ölçüm kriteri (KPIs -Anahtar Performans Göstergeleri) tanımlanmıştır. Elementler yıllık, 12 ölçüm adet kriteri ise aylık ölçülerek, performansımız sürekli olarak değerlendirilmekte ve raporlanmaktadır. Ölçüm kriterleri, elementlerden 2 kat daha fazla ağırlıklı değerlendiriliyor. Formülün sonucunda ortaya çıkan yüzdenin ışığında Starpower olabilmek için %95 lik bir skora ulaşmak gerekiyor. ADVANCE: Ölçüm kriterlerinin sonuçları belirlendi mi? Kudret Yapıcı: Biz 33 elementte ve 10 ölçüm kriterinde Starpower seviyesine ulaştık. İlk ölçümlerde 22 Fabrika arasında; tüm dünyada referans alınan Amberg fabrikası birinci olarak Starpower seviyesine ulaştı. Kanada ikinci, Türkiye ise üçüncü sırayı alarak Yüksek Performanslı Fabrika sertifikası ile ödüllendirildi. ADVANCE: Hangi ülkeler bu kapsamda değerlendirildi? Hayrettin Saka: Almanya dahil, dünyada ki 22 adet A&D CD fabrikaları bu değerlendirmeye katıldı. Türkiye fabrikası; Berlin, Bremen, Köln, Çek Cumhuriyeti, Çin, Amerika ve Brezilya daki fabrikaların önünde yer aldı. Bizden daha eski geçmişe sahip birçok fabrika bizim arkamızda kalmış durumda. ADVANCE: Bu değerlendirmenin uzun vadede ki esas hedefi nedir? 4 advance 3-2007
Almanya ile AR-GE Çalışmaları Yürütülen Ürünler Sirius Şalt Cihazları Aksesuarları Sentron 3VL Güç Şalterleri Aksesuarları Sirius NG Akseauarları Pozisyon ve Yeni Nesil Nihayet Şalterleri 3NP1 Sigortalı Yük Ayırıcılar Fabrika Kalite Müdürü Kudret Yapıcı ve A&D CD Fabrika Müdürü Hayrettin Saka (Soldan Sağa) Hayrettin Saka: Bu değerlendirmenin esas hedefi, CD Fabrikalarının seviye ve performanslarını bir sistematik içinde ölçmek ve yükseltmek, üretimlerini rakiplerine karşı en iyi rekabeti yapabilecek şekilde yapılandırmaktır. Değerlendirmenin sonucunda; sadece Starpower olabilen fabrikalar ileriye yönelik ürün alıp, üretebilecekler. Starpower olamayan fabrikalar hiçbir ileriye yönelik yeni ürünü üretim gamına alıp, üretemeyecekler. Bundan yola çıkarak, bir CD fabrikasının yaşayabilmesi için Starpower olması bir zorunluluk haline geldi. Biz, üretimin Kartal İstanbul da devamlılığını sağlamaya çalışıyoruz. Şu andaki asıl hedefimiz, belirli bir cirodan ziyade sağlıklı bir cironun devamlılığını sağlamak. Ancak, bu bitmeyen ve sürekli gelişim gerektiren bir süreç. Gittikçe de kriterler zorlaştırılıyor. Bunun için de sürekli kendimizi geliştirme çabası içindeyiz. ADVANCE: Yeni üretim almanın anlamını açıklar mısınız? Hayrettin Saka: Yeni üretim almanın iki anlamı var. Birincisi, eski ürünlerin yerine yeni ürün koyabilecek, böylelikle fabrikanın istikbalini, devamlılığını garanti altına alabileceğiz. İkincisi de, mevcut paletimize yeni ürünler katarak, imalat kapasitemizi ve ciromuzu artıracağız. Daha da önemlisi, ilave iş imkanı yaratarak, artı değer üretme açısından ülkemize pozitif katkıda bulunacağız. Bunu örneklemek gerekirse, 2000 lerden şu ana kadar bir değerlendirme yaparsak, fabrikanın üretim hacmi yaklaşık 2,5 katı artmıştır. 2002 lerde yaklaşık 20 milyon Euro olan ciromuz şu an 50 milyon Euro ya yaklaştı ve bunun da %50 sinden fazlası ihracat cirosu. Ürün gamımıza sürekli yeni ürünler katılıyor. İlginç olan nokta, Starpower değerlendirmesi olmadan önce de teknik seviyemiz, tecrübemiz, kalite, lojistik ve maliyet performansımızla ciromuzu büyük oranda artırabilmişiz. O zaman, Starpower olmanın ne faydası olacak sorusu akıllara geliyor, çünkü zaten şu anki performansımızla planlanan rakamlara ulaştık. Fakat, fabrikalar arasında yeni ürün alarak üretmek açısından yaşanan rekabet, fabrikaların bir sistem içinde değerlendirilmelerini ve belirlenmiş standartlara ve performanslara erişmiş fabrikaların yeni ürün alabilmeleri prensibinin konulmasına yol açmıştır. Bizim beklentimiz Starpower olarak bu artışı daha da büyütmek ve belirli bir üretim kapasitesinin devamlılığını sağlamaktır. ADVANCE: Diğer fabrikalarla kıyasladığınızda üretimdeki üstünlükleriniz neler? Hayrettin Saka: Bilgi ve tecrübemiz; kadromuz, modern tezgah parkımız, kalite, lojistik ve uygun maliyet performanslarımız üstünlüğümüzdür. Pek çok fabrikanın bizdeki üretim derinliği bulunmamaktadır. Bizde montajın yanında modern bir kalıphane ile desteklenen gelişmiş bir plastik ve metal parça imalatı teknolojisi mevcuttur. Duroplast imalatında, Siemens CD nin Uzmanlık Merkezi (Competence Center) konumundayız. 3VL duroplast parçalarının Amberg e ve diğer ülkelere ihracatını sadece biz yapıyoruz. ADVANCE: Ar-Ge ile ilgili biraz bilgi verebilir misiniz? Kartal da tüm Dünya için Üretilen Ürünler ve Diğer Üretiklerimiz Sirius Aksesuarları ve yakın bir gelecekte Sirius NG Aksesuarları (Dünya daki tek üreticidir) Sentron VL Güç Şaltelerinin Aksesuarları (3 tip aksesuarında dünya daki tek üreticidir) 3TF/ 3TG Kontaktörleri (Dünya pazarı için tek üreticidir) 3NP1 Sigortalı Yük Ayırıcılar (Dünya da ilk defa Türkiye de üretilecektir) 3VL Duroplast Parçaları (Dünya daki tek üreticidir) 3SE5 Standart Nihayet Şalterleri Tahrik Grubu 3SB1 Start-stop Butonları 3UA Termik Röleler Hayrettin Saka: Geliştirmenin iki bölümü var, yeni bir ürün geliştirme ve mevcut ürünü geliştirme olarak, 90 lı yıllarda ilk Ar-Ge çalışmalarına başladık. Bu, aynı zamanda bizim ilk dünya sevkıyatçısı olduğumuz dönem. Bu tarihten kısa bir süre önce, Almanya nın maliyet hedeflerini tutturamayınca rafa kaldırmaya hazırlandığı Mini Kontaktör üretimini kısa bir sürede ve başarı ile gerçekleştirip, dünya sevkiyatçısı olduktan sonra Almanya ile ortak Ar-Ge çalışmalarımız başladı. Bunun arkasından 1994/95/96 yıllarında Sirius Şalt Cihazları Aksesuarlarını, Kartal fabrikamız da 4 5 kişilik bir geliştirme grubumuz ve Almanya ile birlikte geliştirerek 5 adet patent ve ulusal tasarım yarışmasında ikincilik ödülü aldık. Bizim geliştirdiklerimiz ve Almanya da geliştirilen Sirius aksesuarları dünyada ilk defa Türkiye de üretilmeye başlandı. Almanya tarafından geliştirilen ve yakın bir gelecekte değişecek olan, Sirius NG Aksesuarlarını tüm dünya için üretimi de yine Kartal da devreye alınacak. Son yıllarda özellikle 3SE5 Pozisyon Şalter konusunda Almanya ile ortak geliştirme çalışmalarına başladık. Daha önceki geliştirme çalışmalarımızda, Sirius aksesuarlarında, geliştirme teşviği almıştık, bu seferki projede de 1.2 milyon dolarlık bir teşvik aldık. Yine, aynı şekilde Sentron 3 VL Güç Şalterleri Aksesuarlarının optimizasyonunu Amberg ile birlikte yürütüyoruz, ancak imalatı devreye alma dahil tüm prosesleri Türkiye ye ait. Bunun yanında sadece Türkiye de üretilecek ve tüm dünyaya pazarlayacağımız önemli bir yeni ürünümüz var. Almanya da geliştirilen 3NP1 Sigortalı Yük Ayırıcı Projesi, sadece Türkiye de hayata geçirilmektedir.bu proje ile ilgili 150 adet kalıbın ve numunelerin çok büyük bir kısmı Türkiyede çok kısa bir zamanda yapılmıştır ve devreye alma çalışmaları sürmektedir. Özetlersek, biz geleceğimize yatırım yaptık. 2000 lerdeki çok zor günlerimizi aşarak bu fabrikayı hep beraber bugünlere getirmeye çabaladık ve bunda da başarılı olduk. En önemlisi; bu performansımız Siemens Almanya tarafından da; Starpower değerlendirmesi öncesi de tanınarak; yeni cihazların üretimini Kartal a getirebildik. Starpower tüm bu bahsettiklerimizin bir neticesi. Starpower yürüyen bir süreç ve bu süreç içerisinde kendimizi sürekli yenilememiz gerekiyor. Kartal kendi gayretiyle, kendi ayakları üzerinde durarak bu başarıyı elde etmiştir. Bu nedenle, başarımızda emeği geçen tüm gruplara ve çalışanlarımıza teşekkür ederim. Röportaj advance 3-2007 5
Haberler Siemens A.Ş. nin Yeni Genel Müdürü Hüseyin Gelis Oldu 1997 yılından bu yana Siemens San. Tic. A.Ş. nin genel müdürlüğü görevini, 2001 yılından itibaren de Siemens San. ve Tic. A.Ş. nin yönetim kurulu başkanlığı ve genel müdürlüğü görevlerini yürüten Dr. Zafer İncecik in genel müdürlük görev süresi 30 Eylül 2007 tarihinde sona erdi. Bu tarih itibariyle yönetim kurulu başkanlığı görevini sürdürecek olan Dr. İncecik in genel müdürlük görevini 1 Ekim 2007 itibariyle Hüseyin Gelis in devraldığı belirtildi. Meslek hayatına Siemens te başlayan ve 30 yıldır şirketin farklı pozisyonlarında görev yapan Hüseyin Gelis, Almanya, Türkiye, ABD, Hindistan ve Kanada daki Siemens şirketlerinde üst düzey yönetici olarak çalıştı. Hindistan da görev yaptığı dönemde Fortune dergisi tarafından Hindistan ın en iyi CFO su seçilen Hüseyin Gelis, son olarak görev yaptığı Siemens Canada Ltd. de Başkan Yardımcısı ve CFO görevlerini yürütmekteydi. Hüseyin Gelis, Kaliforniya da bulunan Berkeley Üniversitesi nde mikro ve makro ekonomi eğitimi aldıktan sonra Phoenix Üniversitesi nde İşletme Yönetimi alanında lisans programını tamamladı. Evli ve üç çocuk babası olan Hüseyin Gelis, çok iyi derecede Almanca ve İngilizce biliyor. Dünya Üst Yönetimi ni Ağırladık Üç sene sonra tekrar ağırlama şansını bulduğumuz A&D Dünya Yönetimi, Ağustos ayında Kartal yerleşkemizi ziyaret etti. A&D Dünya Başkanı Bay Helmut Gierse, Başkan Yardımcısı Bay Hannes Apitzsch ve İnsan Kaynakları Yöneticisi Bay Gunter Erb den oluşan heyet A&D Türkiye Yönetimi tarafından karşılandı. Yapılan bölgesel durum değerlendirme ve bilgi paylaşımı oturumunda eski Genel Müdürümüz Dr. Zafer İncecik açılışı yaptıktan sonra, A&D Dünya Yönetimi global rakamları ve stratejileri sundu. Gelişimimizi, stratejilerimizi, programlarımızı ve geleceğe yönelik çalışmalarımızı paylaşma imkânı bulduğumuz oturumda kanal yapıları, sektörler, iş tipleri, müşteri ilişkileri ve yerli üretim konularına değinildi. Türkiye nin kendileri için önemli bir konuma sahip olduğunu vurgulayan A&D Dünya Yönetimi, A&D CD Fabrika nın Starpower olma yolundaki başarısını da destekleyeceğini belirtti. Akşam yemeği ile tamamlanan oturumda, arka arkaya üstün başarı ve sürdürülebilir büyüme sağlayan bölümümüz A&D Dünya Yönetimi tarafından tebrik edildi ve geleceğe yönelik yükselen beklentilere dair olumlu temennilerde bulunuldu. Hibrid Otobüsü: Geleceği Olan Bir Prototip Nürnberg caddelerinde, MAN tarafından geliştirilen dizel-elektrik tahrikli yeni bir hibrid otobüs hizmet vermeye başladı. Araç, Siemens motor ve hız kontrol sistemleri teknolojisiyle donatıldı. Özel bir rejeneratif sistemle donatılan bu prototipte, frenleme gücünün geri kazanılmasıyla önemli ölçüde enerji tasarrufu yapılmakta. Bunun sonucunda da konvansiyonel sistemli otobüslere göre yüzde 25 yakıt tüketimi sağlanıyor. Otobüs, prototip olmasına rağmen, kullanılan tahrik sistemi komponentleri seri üretim ürünleri olduğu için otobüsün seri üretiminin MAN ın planladığı gibi 2010 da gerçekleşmesi bekleniyor. Hibrid araçlar, içten yanmalı bir motora ek olarak, araca kalkış hareketini veren bir elektrik motoruyla donatılmışlardır. Sistem, özellikle şehiriçi ulaşım koşulları ve yoğun trafikte kayda değer oranda yakıt tasarrufu sağlıyor. Sistemdeki elektrik motoru, hem motor hem de alternatör işlevi görebilmek üzere tasarlanmış. Araç fren yaptığında mevcut kinetik enerji bir ısıya dönüştürülüp yok edilmez, aksine bu enerji elektrik motorları üzerinden elektrik enerjisine dönüştürülür ve depolanır. Bu enerji, daha sonra aracın hareketi için tekrar kullanılmaktır. Bu yüzden, hibrid sistemler için en ideal uygulamalar, sıklıkla fren yapıp hızlanan (örn. otobüs duraklarında ve trafik ışıklarında) şehiriçi otobüslerdir. Bu projede, MAN la birlikte çalışan Siemens mühendisleri, prototipin dizel motorunu, alternatör, AC motor hız kontrol üniteleri, elektrik motorları ve aktarma organlarından oluşan bir elektrik tahrik ünitesine akuple ettiler. Sistem, şu anda Nürnberg de çalışan Lion s Hibrid şehir otobüsü prototipinde test edilmektedir. Siemens Otomasyon ve Kontrol Sistemleri nin (A&D) geliştirdiği enerji yönetim yazılımı, dizel makina devrine göre, sistemdeki enerji akışını düzenler ve bu enerjiyi aktarma organları üzerinden otobüsün aksına iletir. Özel yüksek performanslı kondansatörler enerjiyi depolar ve aracın hareketini sağlamak için kullanır. Prototip son derece yüksek bir performans sergilediği için, MAN en geç 2010 yılında hibrid otobüsünün Avrupa daki seri üretimine başlamayı planlıyor. Bu arada, A&D ve MAN ın üçüncü test hibrid otobüsü de Nürnberg de çalışmaya başladı. Ancak, Siemens teknolojisine sahip hybrid otobüsler sadece Nürnberg dekilerle sınırlı değil. Siemens A&D sistemleriyle donatılmış olan 1000 hibrid otobüs, halen 30 a yakın farklı projede dünyanın çeşitli yerlerinde test edilmektedir. 6 advance 3-2007
RFID Euroasia 2007 Konferansı Gerçekleştirildi AS-i Safety Eğitimi Bursa da Yapıldı Haberler Siemens in de sponsor olduğu ve İstanbul Teknik Üniversitesi öncülüğünde gerçekleşen RFID Euroasia 2007 Konferansı 5-6 Eylül tarihlerinde İstanbul The Marmara otelinde gerçekleştirildi. Hem yerli hem de yabancı olmak üzere 80 uzmanın sunum gerçekleştirdiği konferansa akademi ve sanayi çevresinden 260 izleyici katıldı. 20 ülkenin temsil edildiği konferansta, iki gün boyunca, RFID teknolojisi konusunda ki yeni gelişmeler ve uygulamalar anlatıldı.konferans ın ilk gününde Siemens Almanya dan Otomotiv danışmanı Jen Dolenek, otomotiv sektöründe RFID teknolojisinin önemini ve sağladığı faydaları, Volkswagen ve Mercedes fabrikalarında Siemens in gerçekleştirdiği başarılı uygulamaları anlattı. İkinci gün ise, Siemens Türkiye RFID Ürün Sorumlusu Cengiz Öger tarafından Siemens RFID ürün yelpazesi, lojistik uygulamalarında SIMATIC RF600 sisteminde kullanılmak üzere pazara yeni sunulan RF Manager yazılımı ile referanslarımız hakkında bilgi verildi. Konferans sonrası standımıza yoğun ilgi gösteren ziyaretçilerin soruları da yine Jen Dolenek ve Cengiz Öger tarafından cevaplandırıldı. İstenilen bilgilere anında ulaşmayı ve bilgileri raporlayarak ilgili yerlere iletmeyi sağlayan RFID teknolojisi geleceğin teknolojisi olarak adlandırılıyor. Gün geçtikçe önemi artmakta olan bu teknoloji lojistik, üretim ve hatta sağlık sektöründe sıkça kullanılmaya başlandı. İşletmedeki pek çok bilgiyi gerçek zamanlı olarak ilgili birimlere ileten RFID teknolojisinde, RFID Tag da (Etiket) yer alan bilgiler, Reader Sensor Data Archive (Okuyucu Sensor Bilgi Deposu) üzerinden ilgilisine rapor olarak ulaşıyor. Ürün ile ilgili tüm bilgileri taşıyan RFID Tag, Reader tarafından takip edilmekte ve tag ın her türlü hareketi ile ilgili bilgiler Sensor Data Archive da toplanarak raporlanmış bir şekilde ilgili kişiye iletilebilmektedir. RFID sistemi, bilgiyi yönetmeyi, kullanmayı, paylaşmayı, korumayı ve kolayca analiz etmeyi sağlamaktadır. Bu sayede işletmeler, yatırım maliyetlerini korumakta ve azaltmakta, dökümantasyonlama için harcanan zamandan tasarruf etmekte, kolayca stok ve lojistik takibi yapabilmektedir. AS-i Safety Eğitimi, 13 Eylül de Almanya A&D Şalt Tekniği bölümü iş geliştirme sorumlusu Georg Boesl in de katılımıyla Bursa Almira Otel de gerçekleştirildi. Eğitime, Renault ve Tofaş gibi otomotiv alanında çalışan mühendislerin yanı sıra bu sektöre hizmet veren otomasyon firmalarının mühendisleri de katıldı. Eğitimde, öncelikle AS-i temelleri, teknik yapısı, modül tipleri, bağlantı şekilleri hakkında genel bir bilgi verildi ve mevcut AS-i modüllerinden örnekler gösterildi. Katılımcılara AS-i sisteminin kolaylıkları uygulamalı bir şekilde gösterildi. Katılımcılar, eğitim esnasında salonun çevresinde dolaştırılan bir AS-i kablosu üzerine kendilerine dağıtılan AS-i modüllerini bağlayarak piercing (iğneleme) teknolojisi ile mevcut AS-i hattına eleman bağlamanın ve adresleme cihazı ile modül adreslemesinin ne kadar kolay olduğunu gözlemlediler. Yapılan uygulama çalışması, özellikle bu sistemleri daha önce kullanmamış olan katılımcıların ilgisini çekmekte başarılı oldu. Eğitimin devamında Safety (emniyet) kavramı üzerinde duruldu ve AS-i safety modüllerinin çalışma mantığı anlatıldı. AS-i safety uygulamaları kısmında ise, katılımcılara Safety Slave lerin Step7 Hardwarekonfig te tanıtılması, daha önceden adresleri verilmiş modüllerle AS-i safe ağı kurulması işlemleri iki farklı sistem ile gösterildi. Birinci sistemde, DP çıkışlı Failsafe bir CPU üzerinden standart DP/AS-i Link modülü ve AS-i Monitor modülü (yeni emniyet modülü) ile emniyetli bir hat kuruldu. İkinci sistemde ise, DP çıkışlı Failsafe bir CPU ve DP/ AS-i-F Link (emniyetli link) modülü kullanılarak emniyetli bir hat kuruldu. Katılımcılar, her iki sistemin de çalışmasını demo setleri üzerinden test etme, Lifelist ve Diagnos mesajları ile mevcut hataları tespit edebilme imkanı buldular. Eğitim, AS-i sistemini projelerinde hâlihazırda kullanan veya gelecekte kullanmak isteyen katılımcılara mevcut bilgilerini güncelleme ve yeniliklerden haberdar olabilme imkanı sundu. Bizler ise, müşterilerimizin ihtiyaçlarını ve AS-i emniyet sistemlerinden beklentilerini daha doğru bir şekilde belirleme fırsatını bulduk. Bursa da başarıyla gerçekleştirdiğimiz bu eğitimi ilerleyen günlerde diğer illerimizde de düzenleyeceğiz. advance 3-2007 7
Haberler Siemens, Tezmaksan Günlerindeydi Siemens, 06-08 Eylül tarihleri arasında Çatalca Serbest Bölge de gerçekleştirilen Tezmaksan günlerine katıldı. İlki Adana olmak üzere, ikincisi Bursa da, üçüncüsü Ankara da gerçekleştirilen demo günlerinin en görkemlisi ve sonuncusu her sene olduğu gibi İstanbul Çatalca Serbest Bölge de yapıldı. 26 firmanın kendi standları ile yer aldığı organizasyonda, her firma kendi alanlarındaki konuları ile sanayicileri bilgilendiren ve ürünlerini tanıtan seminerler verdi. Üç gün boyunca süren organizasyonda, çeşitli marka ve model CNC ve konvansiyonel tezgâhlar da sergilendi. Siemens tarafından bu organizasyonda, Sinumerik 802D sl ve Sinumerik 840D Kontrol Ünitelerinin ve Sinamics 120 Sürücülerinin tanıtımı gerçekleştirildi. Ayrıca, gelen ziyaretçi ve katılımcılara orta ve düşük maliyetli makine grupları için tasarlanmış olan uygun fiyatlı Sinumerik 802D sl kontrol ünitesinin delme, torna, freze uygulamalarında sağladığı esneklik, üretim performansı ve kullanım kolaylığı gibi avantajları anlatan bir seminer verildi. Sinumerik 802D sl nin, Sinamics 120 motor sürücü sistemleri ile birlikte kolay programlanabilme özelliği de tek parça üretiminden seri üretime kadar kullanıcılara geniş yelpazede uygulama alanı sunuyor. En son teknolojik gelişmelerle donatılmış olan ve Sinumerik 840D kontrol üniteli FIRST V5 model 5 eksenli dik işleme merkezinde de lastik kalıbı işlenmesi ziyaretçilere gösterildi. Üç gün süren demo günlerinde, gelen ziyaretçiler için hediye çekilişi yapıldı. Siemens bu çekilişte, 3 firmaya 2 şer kişinin katılabileceği Sinumerik 802D sl kontrol ünitesinin kullanımı ve programlanması konusunda 2 günlük eğitim verilmesi ile konusunda katkıda bulundu. Mesleki Eğitimde Milli Eğitim Bakanlığı ile İşbirliği Siemens Otomasyon ve Kontrol Sistemleri Hareket Kontrol grubu tarafından 2005 yılı sonunda startı verilen Downline Streaming projesi kapsamında, projenin eğitim ve altyapı çalışmaları için Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) ile Siemens Sanayi ve Ticaret A.Ş. arasında mesleki eğitim içerikli bir çalışma ve işbirliği protokolü imzalanmıştır. 2005 yılından itibaren yürütülen bu çalışmalarla, bugüne kadar Türkiye deki teknik okulların %25 nin laboratuvarı Sinumerik setleri ile donatılmış ve 2006 yılından itibaren de eğitim ve öğretim yılında eğitim vermeye hazır hale getirilmiştir. Yine aynı kapsamda, MEB ile Siemens arasında imzalanan protokol çerçevesinde, Ağustos 2007 ayında Türkiye nin dört bir yanından gelen toplam 90 teknik öğretmene Fethiye Endüstri Meslek Lisesi nde Siemens kontrol üniteli CNC sistemlerinin kullanım ve programlama eğitimi düzenlenmiştir. Eğitimi verilen konular, piyasa için güncel olmasına karşın, mesleki ve teknik eğitim veren kurumlar için, teknolojik olarak gelişmelerine açık olan konulardır. Eğitimi verilen okullara sadece eğitimde kullanıma yönelik olarak, CNC işletimini bilgisayar üzerinde gerçekleştirebilen SinuTrain programı ve tamamı Türkçe olan CNC kullanım programlama kitabı da ücretsiz olarak verilmiştir. Siemens ile MEB arasında yapılan protokole istinaden, yapılan çalışma 2008, 2009 ve 2010 yıllarında tekrar edilerek ülke çapında 500 e yakın Teknik öğretmenin CNC konusunda eğitilmesi planlanmaktadır. Bu sayede, Siemens hem mesleki eğitime ülke çapında katkıda bulunmuş hem de CNC programlarının okullarda eğitim ve öğretimde kullanılması ile ileride hazır işgücünün oluşmasında önemli bir adım atmıştır. Yapılan katkı, sadece eğitimle değil aynı zamanda yazılım, özel hazırlanmış eğitim setleri ve eğitim dokümanı ile de desteklenmiştir. 8 advance 3-2007
Çölde Bir Rafineri Basınç transmiteri ile tank seviye ölçümü 1980 yılı ortalarında Katar açıklarında bulunan ve dünyanın bilinen en büyük bağımsız doğal gaz rezervlerinin 2000 li yıllarda işlenmeye başlaması ile Katar bir anda Endonezya, Cezayir ve Malezya nın ardından dünyanın dördüncü LNG ihracatçısı konumuna gelmiştir. Bu doğalgazı işleyen RasGas, dünyadaki en büyük sıvılaştırılmış doğal gaz (Liquefied Natural Gas LNG) üreticilerinden bir tanesidir. RasGas, Quatar Petroleum (QP), Mobil Corporation, Itochu, Nissho Iwai Koreli ortakları ile uluslar arası bir LNG devidir. Daha fazla bilgi için: www.siemens.com e-mail:engin.caglar@siemens.com Endüstriyel Otomasyon Sistemleri RasGas 2006 yılında on-shore bölgelerde yaptığı yatırımların devamı olarak onshore bölge içerisinde ve dışında kamp bölgesi tesislerinde elektrik ve otomasyon projelerini hayata geçirmiştir. RasGas firmasının bu projelerinin müşavirliğini bir Fransız ve Japon ortaklığı yapmıştır. Safer Ltd. Şti. nden Reha Bilgin (solda) projenin kontrol mühendisleri ile birlikte. Türk uzmanlığı Projenin enstrümantasyon ve lokal kumanda panoları işini Safer Endüstriyel Otomasyon Sistemleri Sanayi ve Limited Şirketi yapmıştır. Tanklarda ki sıvı seviyesinin ölçülmesinde kullanılan en yaygın uygulamalardan biri hidrostatik seviye ölçümüdür. Endüstriyel tesislerde, sıvıların bir yüzeyde yaratacağı basıncın sıvının yüksekliği ile orantılı olmasından yola çıkılarak basınç transmiterleri ile sıvı seviyesi tespit edilmektedir. Tank seviye ölçümlerinde kullanılan Siemens DSIII serisi paslanmaz çelik gövdeli ex-proof fark basınç transmiterleri Tüm saha uygulamalarında olduğu gibi bu uygulamada da karşılaşılan zorluklar genel olarak proses sıvının kimyasal özellikleri, yanıcı veya patlayıcı olup olmadığı, aşındırıcı veya kristallenebilen bir sıvı olup olmadığı, montajının ve elektriksel bağlantılarından kaynaklanmaktadır. Türkiye de ortam şartları, özel bir proses yada özel bir lokasyonda yapılan uygulamalar haricinde çoğu zaman dikkate bile alınmayacak kadar problemsiz çalışmaya müsaittir. Ancak dünyanın farklı bölgelerinde iş yapmaya başladığınızda durum değişmektedir. Türkiye için dikkate bile alınması gerekmeyebilen ortam şartları başka ülkelerde en fazla dikkate alınması gereken konulardan biri olabilmektedir. Saha işlerinin çok geniş bir bölgede yapıldığı projede ortam şartları Safer Grup ve projede yer alan diğer firmaların personeline kendi ülkelerinde çok kolay edinilemeyecek deneyimler kazandırmıştır. Fransız ve Japon ortaklığından oluşan müşavir firmanın son derece titiz ve katı bir firma olması, mühendislik faaliyetleri konusunda Safer Grup personeli için son derece geliştirici ve kendi deneyimlerini de farklı uluslar arası firmalar ile paylaşma imkanı sağlamıştır. Farklı kültürlerden gelen ekipleri, uluslar arası standartlar ve zorlu ortam şartları çok daha uyumlu bir çalışmaya yönlendirmiştir. Zorlu koşullar Türkiye, Fransa veya Japonya da proje tasarlarken dikkate dahi alınmayan kum fırtınası, susuzluk ve çok aşırı sıcaklar bu projede çalışanlar için günlük hayatın bir parçası olmuştur. Çölün ortasında gereken elektriğin diesel jeneratörler ile sağlandığı tesiste bu jeneratorlere ait yakıt seviye ölçümü fark basınç transmiterleri ile yapılmıştır. Yapılan enstrümantasyon seçimlerinde tüm transmiterler paslanmaz çelik gövdeli seçilmiştir. Çöl şartlarının etkilerini tank çeperlerindeki genleşmelerden proses bağlantılarına kadar pek çok farklı noktada izlenmiştir. advance 3-2007 9
Endüstriyel Otomasyon Sistemleri RFID ile Daha Yüksek Üretkenlik Esnek üretim süreçlerinin gelişmiş kontrolü Radyo Frekans ile Tanımlama Üretim Yönetim Sistemleri, RFID sistemleri ile birlikte kullanıldıklarında, üretimin tam anlamıyla kontrolünü üstlenebilirler, bu şekilde süreçler en uygun şekilde düzenlenir ve dolayısıyla üretkenlik artar. Simatic IT gibi Üretim Yönetim Sistemleri - Manufacturing Execution Systems (MES) yönetim kademesi ile otomasyon teknolojisi arasında fabrika zemini seviyesinde bağlantı kurmaktadırlar. Bu sistemler, gelen komutları sonradan otomasyon sistemlerine aktarılacak olan somut üretim komutlarına dönüştürmektedirler. Üretim Yönetim yazılımları (production suite) ile birlikte Üretim Modelleme Simatic IT sisteminin çekirdeğini oluştururlar. Simatic IT, üretim süreçlerinin grafik olarak görüntülenebilmesine ve tam olarak izlenebilmesine olanak veren bir araçtır. Üretim Modellemenin kullanılması, özellikle esnek üretim süreçleri açısından, sayısız avantajlar sunmaktadır. Bu gibi üretimlerde hattın üretkenliği, özellikle tek tek üretim noktalarının kapasiteleri en uygun şekilde kullanıldığında, iş yığılması ve gecikmeler en düşük seviyede tutulduğunda yükselmektedir. Bununla beraber, uygun maliyetli ve esnek üretim kontrolü, ancak gerekli bilgiyi talep edenlere tam olarak dağıtıldığında mümkün olmaktadır. Simatic RF600 RFID sistemi, bar kodlardan veya data matris kodlardan farklı olarak, üretim safhaları boyunca ilerlerken ek bilgi yüklemesi yapılabilen veri medyasını (mikroçipli etiketler) kullanır. Bu etiketler, bir ürünün, bir üretim veya montaj hattının herhangi bir yerinde, süreç içerisindeki konumunun izlenmesine ve belirlenmesine olanak verirler. Böylece, bu bilginin ve ilave hassas ayar adımları için üretim noktalarının kullanılabilir olmasının da yardımıyla, herhangi belli bir zamanda, en uygun malzeme akış şeması oluşturulabilir. Bir öncü olarak Otomotiv Sanayi Otomotiv endüstrisi esasen uzun zamandır müşteriye özel seri üretim parçaları imal ediyor. Bu, esnek üretim sistemi için tipik bir uygulama alanıdır. İstisnai durum: önceden birleştirilmiş birçok parçanın, örneğin kapıların, ikmalinin yapıldığı otomotiv montaj hattı. Neredeyse iki araç bile birbirinin aynı olmadığından, üretim hattında, doğru kapının, doğru zamanda ve doğru yerde her zaman hazır bulundurulmasının sağlanması için çaba gösterilmesi şarttır. RFID teknolojisi bu işin üstesinden gelmek için kullanılabilir. Her bir kapıya takılacak bir RFID mikroçipli etiketi, kapıyla ilgili bütün bilgileri üzerinde taşıyacaktır. Montaj hattının malzeme giriş alanında, üzerindeki mikroçipin sağladığı bilgiden kapının cinsi anlaşılır. Bu veri (cross industry library) RFID hazır fonksiyonlar tarafından toplanır ve Üretim Modelleme ünitesine aktarılır. Simatic IT sisteminin malzeme yönetimi biriminde kayıtlı kalite verileri, etiketteki ka- RFID çeşitli istasyonlarda araç, palet ve konteynır ile taşınan ürünlerin iş emirlerine uygun olarak her türlü hareketlerini kontrol etmek için kullanılır. 10 advance 3-2007
Daha fazla bilgi için: www.siemens.com e-mail: cengiz.oger@siemens.com Endüstriyel Otomasyon Sistemleri lite özellikleri ile karşılaştırılırsa, bunların montaj için istenen kapılarda olması gerekenler ile aynı olup olmadığı anlaşılır. Bu karşılaştırma sonucu olumlu ise, sonraki malzeme akışını (örneğin üretimin tampon bölgesinde ara depolama veya doğrudan hatta verilmesini) düzenleyen Üretim Modelleme ünitesinin belleğindeki bir iş akış planı harekete geçer. Bu bilgi etikette saklanır, böylece yalnızca teslimat anında bu kapıda hangi kalite özelliklerinin bulunması gerektiği değil, aynı zamanda o safhaya kadar hangi üretim adımlarının başarıyla tamamlandığı veya hangilerinin hala eksik olduğu da belirlenir. Özetlersek, bunlar, yalnızca birbirinden ayrı istasyonların iş yüklerinin daha iyi planlanabileceğini ve kapasitelerinin daha iyi kullanılabileceğini ifade etmiyor. Eğer bir alt sistem aksarsa, üretim süreçleri zinciri de esnek bir şekilde değiştirilebilir. RFID etiketlerinin ait oldukları parçalar üzerinde sabitlenmiş oldukları ve çok küçük oldukları için parçalar üzerinde hep takılı kaldıkları da düşünülürse, bazen parçaya kağıttan doküman tutturulduğunda olduğu gibi, ne bilgi girişinde unutmalar olur ne de veri ortamına yanlış bilgi gider. Üretimle ilgili her türlü bilgi MES sisteminde saklanır. Teorik olarak, montajı yapılmış bütün parçalar, aracın tesliminden sonra bile, tam olarak izlenebilir hatta bu bilgilerden üreticinin üründeki sorumluluğunun araştırıldığı sorunlarda bile faydalanılabilir. Lojistikte sinerji Teknolojinin, çeşitli noktalarda taşıma araçlarının, paletlerin ve konteynırların ilgili nakliye emirlerinde belirtilmiş doğru malzemeleri taşıyıp taşımadıklarını izleme ve sağlamada kullanılabildiği depo ikmal uygulamaları, bir başka tipik kullanım alanıdır. Elle doldurulmuş konşimentodaki muhtemel hatalar derhal ortaya çıkartılır ve düzeltilebilir. Verilerin fiziksel dokunma veya göz teması olmadan okunabilmesinin özellikle bir avantaj olduğu anlaşılmıştır. Yalnızca birbirinden ayrı taşıma birimleri değil, aynı zamanda bütün olarak konteynırlar da web portallarından izlenebilir. Birleştirme birçok avantaj sunuyor RFID teknolojisi ile MES sistemi arasındaki akıllı bağlantı üretim kontrolünde yüksek sinerji yaratıyor. Örneğin, bir üretim veya montaj hattının süreç sıralamasına harfi harfine bağlı kalmak gerekmiyor. Aşırı yüklü veya kullanılamayacak durumda olan makine birimlerindeki tıkanmalar bu şekilde önlenebiliyor. Veri medyası sürekli olarak ait olduğu ürüne yapışık olduğu için, malzeme akışının yeniden programlanması hatalara neden olmuyor. Üstelik ilave bilgiler otomatik olarak yüklenebiliyor. Sonuç olarak, üretilen işin çevrim sürelerinde kısalma olurken depo masrafları da azalıyor. Bu durum, üretkenlik, kalite ve zamanında teslimatta artış sağlıyor. İşlem süreçlerindeki saydamlık artışı daha sonra iz sürme ve arama amaçlı da kullanılabiliyor. Montaj Öncesi Kapı Parça tanımlama Malzeme yönetimi (Tedarik) ve ürün geçmişi (geneology) 1 2 Üretim modelleri Kalite sonuçları Kalite kontrol 3 Tampon bölge Kapı ihtiyacı Otomobil montaj hattı 1 2 3 Uygulama: Montaj hattı kapı tanımlama Kalite sonuçları tag içine kaydedilir Kapı montaj hattına iletilir A Taşıyıcı tag içinde aracın tüm araç montaj aşamaları depolanır. Otomotiv üretiminde önceden hazırlanmış parçaların bilgilerinin bir RFID etiket içine kaydedilerek montaj esnasında doğru yerde kullanımını sağlar. advance 3-2007 11
Endüstriyel Otomasyon Sistemleri Preslerin Esnek Bir Yapıda Birbirine Bağlanması Pres otomasyonunda hatalara karşı güvenli PLC ve veriyolu teknolojisi Demirhane ve kalıp imalathanelerinde şimdiye kadar farklı üreticilerin fırınlarını, uygulama robotlarının veya kalıp preslerinin entegrasyonu, özellikle güvenlik teknolojileri açısından son derece zordu. Esnek ve hatalara karşı güvenli PLC ve veriyolu teknolojisinin kullanımı, özellikle teknik planlama aşamasında ve işletime alma sürecinde zaman ve masraflardan tasarruf sağlamaktadır. Bunun dışında presler için geliştirilmiş bu güvenlik elemanları başka verimlilik potansiyellerinden de faydalanılmasını sağlamaktadır. Pek çok demirhane ve kalıp imalatı işletmesi, pres sistemlerini farklı üreticilerin en üstün ürünleriyle donatmaktadır ve bunları kesintisiz otomasyonla bir bütün olacak şekilde birleştirmektedir. Bu esnada, çeşitli tesislerin güvenlik teknolojisi ortak bir paydaya getirilmelidir ki bu işlem eskiden oldukça büyük yatırımlar gerektirmekteydi. 25 yıldır preslerin otomasyonuyla ilgilenen Mönchengladbach şehrindeki Elektro Löb GmbH & Ko. KG işletmesi, preslerde operatör panelleri, münferit elektronik tahrikler, saha veriyolları ve hatalara karşı güvenli PLC teknolojisini kullanan ilk işletmelerin arasındadır. Löb ün müşterileri arasında önemli otomobil üreticileri ve bunların tedarikçileri, cıvata ve başka seri imalat ürünlerin üreticileri bulunmaktadır. Demirhane ve kalıp üretimi süreçlerinin kesintisiz otomasyonu Mönchengladbach lı işletmenin en yeni projelerinden bir tanesi de, Denklingen şehrinde bulunan ve otomobil üretiminde kullanılan preslenmiş çelik ve alüminyum parçaları konusunda lider bir üretici olan Hirschvogel Automotive Group işletmesinin yeni bir alüminyum presi çevresindeki komple sürecin otomasyonunun sağlanmasıdır. Tesisin kalbinde, hidrolik çıkış sistemli ve dört pres kademesi ve üç kalıp sistemi üzerinden nümerik kontrollü (NC) besleme ve transfer üniteli bir kalıpla dövme presi bulunmaktadır. Bu ana presten öncesinde ve sonrasında bir ısıtma fırını, iki uygulama robotu, bir dişyiv açma presi (160 t), bir püskürtme malzemesi hazırlama ünitesi, bir takım tutucusu ısıtıcısı ve bitmiş parçaların süreçten alınmasını ve bir soğutma güzergahına aktarılmasını sağlayan bir aktarma ünitesine entegre edilmiştir. Elektro Löb, PLC temelli Simatic güvenlik teknolojisiyle preslerin entegrasyonu hızlı ve ekonomik bir şekilde gerçekleştirdi. Pres Kontrolü Pres Kuvvet Ölçümü Kumanda Konsolu PC-İzleme Merkezi Kumanda Hatalara karşı güvenli Simatic S7-300F / S7-400F nin avantajları Klemens Panosu IEC 61508 (SIL 3 e kadar) ve EN 954-1 (Kategori 4 e kadar) güvenlik standartlarını sağlamaktadır EN 692, EN 693 ve EN 12622 pres standartlarını sağlamaktadır Standart ve güvenlik programı için tek bir mühendislik ortamı Robot 1 Panosu Donanımın konfigürasyonu ve Step7 ile ilgili güvenlik uygulamalarının yapılandırılması Arıza teşhisi Simatic Teleservice adaptörü üzerinden mümkün Robot 2 Panosu Pres kumandaları için Simatic S7-F/P paketi isteğe bağlı sunulabilir Tek süreçli bir otomasyon şeması: Simatic temelli 12 advance 3-2007
Daha fazla bilgi için: www.siemens.com e-mail: kemal.karaatli@siemens.com Endüstriyel Otomasyon Sistemleri Siemens in PLC ve veriyolu teknolojisi tesiste, bir koruma kapısı açıldığında veya bir acil kapatma düğmesi kullanıldığında, tüm birimlerin kapatılması yerine, gerçekten de sadece etkilenen birimlerin kapatılmasını sağlamaktadır. hızlı ve güvenilir bir şekilde kolayca programlanabilir. Preslerin otomasyonu için sertifikalı güvenlik yapı elemanları Transfer Hattı Isıtma Fırını İşleme Hattı Hareket Kontrol Tek süreçli dağıtılmış güvenlik Ana presin dışındaki bölgeler kumanda teknolojisi açısından bir araya getirilmiştir ve tüm süreçler ana presin kumanda panelindeki HMI sistemine entegre edilmiştir. Kumanda olarak Elektro Löb başka preslerde de daha önce kullanıldığı gibi hatalara karşı güvenli bir CPU 317F-2DP li Simatic S7-300F i tercih etti. F-kontrolörü, Simatic ürün yelpazesine ait merkezi olmayan ET 200S/ET 200S Profisafe sisteminin dağıtılmış giriş ve çıkış modüllerinin veya robot kumandasındaki Profibus Slave modülünün gönderdiği, hem güvenli olan hem de standart süreçte sahadan gelen sinyalleri işlemektedir. Kendini kanıtlamış Profisafe profili sabit kısa devre sürelerinde bilinen Profibus hatları üzerinden hatasız bir haberleşmeyi sağlamaktadır. Ana presin, kablo bağlantıları sabit bir şekilde gerçekleştirilmiş güvenlik teknolojisine bağlantı, hatalara karşı güvenli ET 200S Profisafe yapı grubu üzerinden Löb ün merkezi kumandasında gerçekleştirilmiştir. Bunun dışında Simatic dünyasının Multi-Point-Interface (MPI) birimi tüm kumandaları kullanım panelinin merkezi servis arabiriminde birleştirmektedir. Bağımsız da çalıştırılabilen diş-yiv açma presinin tüm fonksiyonları da bir Simatic S7-315F-2DP ile ilişkilendirilmiştir. Bir çok başka pres fonksiyonları bundan sonraki projede belirgin bir şekilde daha kolay gerçekleştirilebilecek. Bunun nedeni bu süre içerisinde, özellikle preslerin kullanıldığı uygulamalarda ihtiyaçları etkin bir şekilde karşılayan güvenlik elemanlarını içeren Simatic S7-F/P paketinin hazır bulunmasıdır. Sertifikalı bu paket komutların oluşturulması, işletim türlerinin seçimini, serbest bırakma işlemleri, koruma fonksiyonları, valf ve kontaktör yapı elemanları, mekanik preslerdeki eksenlerle ilgili işlemlerde, arıza işlemleri ve diğer pres görevleri için yapı elemanları içermektedir. Stefan Opszalski, Löb ün Teknik Direktörü ilk denemelerinden itibaren bununla hatalara karşı güvenli pres uygulamalarının daha az bir programlama çalışmasıyla gerçekleştirilebileceğinden emin. Zaman ve maliyetten tasarruf etmek Bu yeni yardımcı elemanlar hizmete sunulmadan önce de preslerin ve kumandaların entegrasyonu Hirschvogel de daha önce hiç olmadığı kadar hızlı bir şekilde gerçekleştirilebilmiştir. Uygulamanın karmaşıklığına bağlı olarak Stefan Opszalski sağlanabilen zaman tasarrufunun olağan bağlantılara karşın ortalama %10 ile %20 olduğunu tespit etti. Kanal Presi Güvenlikle ilgili fonksiyonların programlanması standart programlama dilleri, fonksiyon blok diyagram (FBD) ve kontak planı (LAD) ile gerçekleştirilir. Güvenlik teknolojisinin programlanması için temel yazılımı isteğe bağlı elde edilebilen Distributed Safety paketiyle genişletilir, bu paket TÜV sertifikalı fonksiyon elemanlarından oluşan bir F-kütüphanesini içermektedir. Acil durdurma, acil kapatma, koruma kapılarının denetimi, geri besleme kontrolü, iki elli kumanda veya muting gibi presler için tipik görevler Hatalara karşı güvenli olan PLC ve veriyolu teknolojisi arıza teşhisini belirgin bir şekilde kolaylaştırdığı ve bir Simatic Teleservice adaptörü üzerinden uzaktan da gerçekleştirilebildiği için, ilk pres hareketinden itibaren üretim de avantaj elde etmektedir. Çünkü, durma süreleri en aza indirilmektedir. Henüz ilk işletmeye alınmasında olduğu gibi bu esneklik preslerin entegrasyonunda sonradan yapılan değişiklikler ve genişletmeler esnasında da maliyetlerde avantaj sağlamaktadır. hatalara karşı güvenli bir otomasyon konsepti advance 3-2007 13
Hareket Kontrol Sistemleri Su Jeti ile Kesme Teknolojisi Sinumerik 840D sl ve Sinamics S120 Uygulaması Su jeti (water jet) ile kesme yöntemi, kalınlıkları 0,1 mm den 200 mm ye kadar sert veya yumuşak ayrımı olmaksızın, yeryüzündeki tüm malzemeleri 0,1 ila 1,1 mm arasında saf su veya su-abrasiv karışım huzmesi ile kesme teknolojisidir. Siemens 840D serisi CNC kontrolörler dünyada lider durumda bulunan ve Makine İmalat sanayimizin gözbebeği Türk Saç İşleme Makinelerinin çekirdek teknolojisidir. Laser / Punch / Plasma kesme teknolojisinden farklı olarak, Su jeti ile kesim çevre dostu olması ve diğer avantajları bir yana, soğuk kesim olduğundan kesilen malzemeye herhangi bir termal etkisi yoktur. Bu nedenle, kesilen malzeme de mekanik ve ısıl gerilmeler oluşmaz. Yine bir ilk Bu alanda faaliyet gösteren CT Kesme Teknolojileri, Gebze ITOBS deki yeni yerine taşındıktan sonra uzun yıllardır kullandığı kontrol sisteminin yanı sıra Siemens Sinumerik CNC kullanmaya karar vermiştir. Siemens ile birlikte Türkiye de bir ilke imza atıp Su jeti makinelerinde yeni nesil CNC sistemi olan Sinumerik 840D sl ve Sinamics Sürücüler kullanılmıştır. Haberleşmesi Ethernet Protokolüne dayalı olan 840D sl ve Sinamics S120, makine üreticisine şalt montajında kolaylık sağlamanın yanı sıra esnek ve kolay devreye alma olanağı da sağlıyor. Son kullanıcı açısından, kolay kullanım sağlayan menülere makine üreticisi kendisine ait Müşteri Sayfası (Custom Page) oluşturup ekleyebilmektedir. Bunun yanında, standart 6 farklı dil seçeneği sayesinde değişik ülkelerde kullanım kolaylığı sunmaktadır. Kesimde hassasiyet Yüksek kesme hızı ile dünya pazarlarında farklılaşan CT firmasının bu tercihi neden yaptığını anlamak için 840D sl de mevcut yetkinliklere yakından bakmak gereklidir. Su jeti teknolojisinde kesim takımı temelde bir su huzmesidir ki, bu huzme malzemeden geçerken kesim kuvvetleri tarafından saptırılır. Su jetinin malzemeye girdiği nokta ile çıktığı nokta arasında gecikme (jet lag) vardır. Bu gecikme lineer (linear path) ve kontur (circulars and splines) kesimlerde bir hata kaynağıdır. 14 advance 3-2007
Daha fazla bilgi için: www.siemens.com e-mail:okan.mutlu@siemens.com Hareket Kontrol Sistemleri Sinumerik 840D SL CNC ve Sinamics 120; Max 31 eksen, 10 kanal, 10 mode group CT Kesme Teknolojisi - Su jeti makinesi Konturlar için; Su jeti dairesel bir kesim yaparken bu gecikme (jet lag) malzemede koniksel bir etkiye (tapering effect) sebep olur. Kesim hassasiyetini tutturmak için hızı düşürmek zorunludur ki su jeti huzmesi nozzle ile aynı doğrultuda olsun. Köşeler için; Jet huzmesi köşeye yaklaştıkça eksen hızı yavaşlamalıdır ki jet lag telafi edilsin, eğer hız yüksekse malzemenin köşesinde alınan şekil istenenden farklı olacaktır. Bu talebin cevabı CNC ünitesinde standart bulunan otomatik acceleration / deceleration fonksiyonu veya bunun modifiye formu gibi gözükse de değildir. Çünkü, otomatik acceleration / deceleration özelliği köşe kesim hızını motor/drive kapasitesini maximum limitlerde kullanarak düşürür veya drive kapasitesini düz plaka işleyen makineler için köşe hızlarını açılara bağlı olarak programsal düşürebilen bir teknolojik fonksiyona ihtiyaç vardır. Hız adaptasyonu Köşe hız adaptasyonu fonksiyonunun görevi, köşeye girmeden önce ve çıktıktan sonra programlanabilir bir hız düşümü yapmak ve kesme hızını istenen proses limitlerinde tutmaktır. Hız düşümünün etkin olduğu mesafe de hem giriş hem de çıkış için ayrıca programlanabilmektedir. İstenen ölçülerde, en optimum hızda işi; böylece zaten hızlılığıyla öne çıkan CT makineleri kullanıcılarının üretkenliğine daha da fazla katıkıda bulunacaktır. Sinerjinin gücü CT Kesme Teknolojileri firma sahibi Burak Yalkılday ; CT Türkiye olarak, yıllardır farklı markalarla çalışmaktaydık. Dünyada elde ettiğimiz haklı ünümüzü daha da ileri götürmek için Siemens Sinumerik çözümlerini kullanmaya karar verdik. Siemens ile beraber makinelerimizi istediğimiz gibi geliştirebiliyoruz. Dünyanın herhangi bir yerindeki müşterimiz Siemens güvencesiyle yatırımının karlılığını garantiye almış olacaktır. Şunu görüyoruz ki, gelecekte sadece makine imalatı ve ihracatı yaparak değil aynı zamanda entegre software teknolojilerinin yarattığı katma değerle ürünlerimizi daha rahat tüm dünyaya pazarlayabileceğiz diye açıklıyor. Biz de diyoruz ki Yolunuz açık olsun advance 3-2007 15
Hareket Kontrol Sistemleri Türkiye de İlk Flow Forming Makinası Two-Roller Flow-Forming makinası...kör de bilir Avanos un yolunu; Testi, bardak kırığından bellidir... Şair, Avanos u bu iki dizenin içine sığdırmış. Avanos un özelliğini dünyaya en iyi tanıtan dizeler bunlar... Avanos u bulmak, bilmek o kadar zor değilmiş... Yüzyıllar ötesinden günümüze dek gelen çömlekçiliği ile ünlü bu tarihi beldenin taşlı topraklı yollarına dağılmış kırık testi ve çömlek parçalarından nereye geldiğini herkes hemen anlarmış... Şimdilerde, aynı sanatkar eller Sinumerik ile şekil veriyor metale, hem de tonlarca gücü bir testi üretme hassasiyetinde kontrol altında tutarak. Şair, şimdi yeniden yazmalı dizeleri yüzyıllar sonra Avanos tan Şile ye akan zamanı. Bir Türk firması Sinumerik ile dünya arenasında Repkon Ltd. yaklaşık 30 yıldır metal işleme makinaları imalatı ile uğraşan bir firma olmakla birlikte geçtiğimiz yıl içinde CNC Flow Forming (Sıvama) makinalarınıda ürün yelpazesine katarak, Avrupa da stratejik makina üreten nadir firmalar arasına girmek adına çok önemli bir atılım yapmıştır. Şile de kurulu bulunan yerleşik fabrikasında, üretimini yaptığı CNC Flow Forming Makinaları ile belki de nice yolları arşınlıyan tonlarca yükün altında yekpare yapısı ile öne çıkan ağır vasıta jantlarını üreten makinları üretmektedir. Repkon, Siemens ile birlikte geliştirdiği RDM serisi İki Toplu CNC Flow Forming makinasının, yüksek güçlerdeki (10 ton) hidrolik ve (1kW-225kW) servo eksen hareket kontrolünde istenilen toleranslara ulaşmasına ancak Sinumerik 840D NCU 573.5 tabanlı CNC modeli sağlamakdır. Müşterimize sağladığımız kazanımlar makinamızın uluslar arası pazarda düşük maliyetli yüksek performas temelindeki Geçmişte Flow Forming Günümüzde Flow Forming 1 FW6 Tork Motoru 16 advance 3-2007
Daha fazla bilgi için: www.siemens.com e-mail:can.bizel@siemens.com Hareket Kontrol Sistemleri satış stratejilerine destek sağlamakta ve müşterimizin rakipleri ile rekabet gücünü artırmakdadır. RDM serisi makinada bir birininden bağımsız kontrol edilen 6 hidrolik ve 3 servo CNC ekseni 4 kanal yapısı bir biri ile senkron çalışmaktadır. Bu kadar esnekliği bir arada sunan Sinumerik, kullanıcı dostu programlanabilme özelliği sayesinde de kolay ve maliyetleri en aza indirmektedir. Repkon ile birlikte gerçekleştirdiğimiz makinalardan biri JMS Jamak Eskişehir fabrikasında dünyaca ünlü otomotiv firmalarına ağır iş makinaları jantları üretmekte ve kalitesini Sinumerik 840D ile geliştirmektedir. Yakın bir zamanda, Tübitak tarafından kullanılmak üzere siparişi alınan çok stratejik bir makinanın üretiminde de Sinumerik 840D SL ve Sinamics sürücüleri ve 1FW6 tork motorları kullanılmaya başlanmıştır. CNC Flow Forming Makinesi Sinumerik 840D PowerLine advance 3-2007 17
Motor, Motor Hız Kontrol ve Mekanik Aktarma Sistemleri Çimento Üretiminde Roller Pres ile Öğütme Çimento Sektörünün ve Roller Pres Firmalarının seçimi: MASTERDRIVES Sürücüler Roller Pres tahrik sistemleri aslında Valsli pres anlamına gelmekte olup, biri sabit diğeri hareketli kısımdan oluşan 2 adet yatay konumdaki presden oluşmaktadır. Bu presler, çimento üretiminde ara ürün olarak elde edilen klinkerin ve fabrikanın diğer kısımlarından gelen ürünlerin öğütüldüğü çimento değirmeni sisteminin ana parçasıdır. Roller Pres tahrik sisteminin beslemesi, 1 adet 4000 KVA gücünde 12 pulse frekans konvertörlü çalışmaya uygun dizayn edilmiş, sekonder sargıları birbirinden 30 faz farklı Siemens kuru tip trafodan sağlanmaktadır. Buradan da 2 adet 1900 KW gücünde Masterdrives frekans konvertörleri beslenmektedir. Oysa İskenderun Çimento tesisinde, otomasyon sistemindeki Siemens S7 400 PLC ler tarafından Masterdrives frekans konvertörlerine setpoint gönderilerek konvertörler kontrol edilmekte, bu kapsamda konvertörler Master-Slave prensibine göre çalışmakta ve buradan da tüm mekanik sistem kontrol edilmektedir. Böylece, çok hassas bir akım paylaşımı ve senkron çalışma sağlanmaktadır. Roller Press Siemens A.Ş. bünyesinde bulunan A&D LD Büyük Sürücüler grubu, geçmiş senelerde olduğu gibi bu senede Demir- Çelik, Maden, Vinç gibi ağır sanayilerin yanı sıra Çimento sektöründe de liderliğini sürdürmektedir. Tahrik sistemlerinden otomasyon sistemlerine kolaylıkla bağlanabilen, alçak gerilimde 250 KW a kadar olan güçlerde Micromaster ailesi, 6000 KW a kadar olan güçlerde ise SI- MOVERT Masterdrives sürücü ailesiyle sürücü sektöründe müşterilerine komple çözümler sunabilmektedir. Türkiye Çimento sektöründe halen aktif olarak çalışan toplam 45 fabrikanın hemen hemen hepsinde değişik güçlerde Siemens motorlar ve sürücüler çalışmaktadır. Özellikle, son 2 yılda sektörde artan taleple birlikte Oyak, Sabancı, Oysa ve Limak Holding başta olmak üzere sektördeki pek çok firmalarla başarılı çalışmalar yapılmış ve halen yapılmaktadır. Şu ana kadar, Türkiye de gerçekleştirilmiş bulunan en yüksek güçteki alçak gerilim frekans konvertörleri Roller Pres tahrik sistemi uygulamaları kapsamında 2 adet 1900 KW Masterdrives, Çimsa ve Oysa İskenderun Çimento Fabrikalarına teslim edilmiş ve devreye alınmıştır. Bu cihazlarla beraber değirmende Sepax ve Seperatör sistem fanlarında kullanılmak üzere 3 adet 400 KW panolu frekans konvertörleri de sistem içinde müşteriye ayrıca teslim edilmiştir. 18 advance 3-2007
Daha fazla bilgi için: www.siemens.com e-mail:cem.aydogan@siemens.com Motor, Motor Hız Kontrol ve Mekanik Aktarma Sistemleri Roller Pres sisteminin mekaniksel montajını yapan firmalar, çimento fabrikalarına öğütme işlemlerinin yapıldığı cüruf, kalker, klinker ve benzeri malzemelerinin öğütülme kapasitesi için ton / saat olarak garanti vermektedirler. Örnek olarak; Oysa İskenderun Çimento fabrikasında devreye alınan sistemin öğütme kapasitesi, KHD HUMBOLD firması tarafından APÇ 126 ton / saat, cüruf 86 ton / saat, pozalan ürünü için ise 225 ton/ saat olarak verilmiştir. Buradan elde edilen ara ürünler, karıştırıcıda diğer malzemelerle beraber karıştırıldıktan sonra Çimento ürünü elde edilmektedir. Çimsa Yatırım Müdürü Ziya Şenyuva ve Siemens Ürün Müdürü Cem Kadir Aydoğan SIMOVERT Masterdrives 1900 kw frekans konvertör panosu Çimento değirmenlerinde Roller (Valsli) Pres tahrik sisteminin kullanılması, sistemde çimento kapasitesinin artırılmasını ve aynı zamanda ana değirmen motorunun daha az çalıştırılmasını sağlayarak firmalara önemli ölçüde tasarruf sağlamaktadır. Ana değirmen motorlarının yaklaşık 4-5 Mega Watt lar seviyesinde olduğu düşünülürse enerji tasarrufunun ne kadar büyük olacağı görülebilir. Sistemde kullanılan 1800 KW AC motorların her birinin yaklaşık 8 ton olması, her bir 1900 KW frekans konvertörünün pano boyutlarının yaklaşık 5,6 m. uzunluğunda olması kurulan sistemin büyüklüğü hakkında bilgi vermektedir. Kurulmuş bulunan Roller Pres tahrik sistemlerindeki malzemelerinin tamamı (GEAFOL tip kuru trafolar, 2 adet 1900 KW frekans konvertörleri, 2 adet 1800 KW gücündeki AC motorlar, VSK seperatör ve VSK fanlarında kullanılan 3 adet 400 KW gücündeki frekans konvertörleri ve AC motorlar) Siemens tarafından sağlanmıştır. Bu büyüklükteki projelerin Siemens Türkiye tarafından doğru ve güvenilir bir şekilde gerçekleştirilmesi, sürücü servis, tamir ve bakım hizmetlerinin İstanbul Kartal da bulunması müşterilerimize sunduğumuz avantajlardır. advance 3-2007 19
Şalt ve Enstalasyon Tekniği Yarı iletken Röleler, Fren Balatalarının Kalitesini Koruyor Motorlu taşıtların fren kaplamalarının üretiminde üst düzeyde ürün kalitesi son derece büyük önceliğe sahiptir. Bunu garanti etmek için fren balataları tam otomatik sertleştirme ve cilalama sisteminde kızıl ötesi radyatörler kullanılarak sertleştirilmektedir. Bunlar, Siriusyarı iletken röleler tarafından optimal şekilde kumanda edilirler. Radyatörler ile diğer aktivatörlerin ve sensörlerin arasındaki iletişimi, merkezi olmayan sistem içerisinde de AS-interface ile sağlanmaktadır. Son 80 yıldır Berlin li Hans Hoffmann Trocken-und Lackierofenfabrik Apparatbau GmbH & Co. KG şirketi modern sistemlerin kurulumu konusunda en iyi bilinen adresler arasındadır. Almanya başkentindeki bu uzmanlar, yaklaşık bir yıl önce motorlu taşıtların fren balatalarını sertleştirme ve cilalama sistemini geliştirmek için bir otomobil tedarikçisini Brezilya ya gönderdiler. Taban plakası ve sürtünme malzemesinden oluşan balatalar ön montajı yapılmış olarak gelmektedir. Bu süreçte, sürtünme malzemesi taban plakasına uygulanır ve akabinde şekillendirilerek preslenir ve ardından da sertleştirilir. Bu şekilde hazırlanan parçalar sonrasında Hoffman ın son işlem sistemine ulaşır, burada da öncelikle üst yüzey zımparalanır ve tekrar pişirilir. Bu işlem sonrasında, taban plakaları ters çevrilir ve kızıl ötesi radyasyon fırınında eritilecek olan toz cila ile kaplanır. Bu kızıl ötesi (IR) radyatörleri Sirius yarı iletken röleler tarafından kumanda edilir. Hoffman da yetkili bir elektro teknisyeni olan Alexis Waschwill, Sirius yarı iletken rölelerin kullanılması kararını IR radyatörlerin bu hassas kumanda ve kontrolü bizlere istenilen ürün kalitesini aynı seviyede tutma olanağını sağlıyor şeklinde açıklamaktadır. Brezilyalı otomobil tedarikçisi için cihaz başına üç radyatörü ayarlayan yarı iletken röleler de (soğutma parçalı röleler) mevcuttur. 20 advance 3-2007