DEVLET YARDIMI İLE TEŞVİK VE DESTEKLERDEN YARARLANAN İŞVERENLER, SGK YA BORCU OLSA DAHİ YARARLANMAYA DEVAM EDEBİLECEKLER Naci ŞAHİN * 1-GİRİŞ İşverenler, Devlet yardımı ile teşvik ve destekten SGK ya borcu bulunmaması karşılığında yani borcu yoktur yazısının ibrazı halinde yararlanabiliyorlardı. Ancak 14/11/2009 tarihinde borç tanımı yeniden yapıldı ve işverenlerin SGK ya tebliğde belirtilen miktara kadar borcunun olması halinde devlet yardımı ile teşvik ve desteklerden yararlanabilmesine olanak tanındı. Bu yazımızda Devlet yardımı ile teşvik ve desteklerden yararlanabilmesi için, SGK da ne kadar borcunun bulunması halinde borcu yoktur yazısı düzenlenerek verileceği hususu hakkında bilgi vermeye çalışacağız. 2-5510 SAYILI KANUNUN 90 INCI MADDESİ KAPSAMINA GİREN DEVLET YARDIMI, TEŞVİK VE DESTEKLER Belirli bölgelere veya sektörlere yönelik ya da kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen özel belgelere veya izinlere dayalı olarak kamudan kaynak tahsis edilmesi şeklinde kanun, kararname ve diğer mevzuatla sağlanan araştırma, geliştirme, üretim, yatırım, pazarlama ve benzeri tüm aşamalarda uygulanan devlet yardımı, teşvik ve destek kapsamına girenler aşağıda tek tek sayılmıştır. a) 29/1/2004 tarihli ve 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile sağlanan sigorta primi işveren hissesi teşviki, enerji desteği, bedelsiz yatırım yeri tahsisi ile aynı Kanunun Geçici 1 inci maddesine göre, Organize Sanayi Bölgeleri tüzel kişilikleri tarafından, gerçek ve tüzel kişilere yapılan bedelsiz arsa tahsisi, b) 14/7/2004 tarihli ve 5225 sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimlerini * SGK Müfettişi/ Muğla İl Müdürü 289
Teşvik Kanunu ile sağlanan sigorta primi işveren paylarında indirim, su bedeli indirimi ve enerji desteği, c) Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Bakanlar Kurulu kararları uyarınca uygulanmakta olan ve kamu alacaklarından vazgeçilmesi şeklinde olmayan; katma değer vergisi istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, kredi desteği, faiz desteği, turizm enerji desteği, d) 12/4/1990 tarihli ve 3624 sayılı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme Ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Kurulması Hakkında Kanun ve 24/4/2005 tarihli ve 25795 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış olan Küçük Ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOS- GEB) Destekleri Yönetmeliği ile sağlanan geri ödemeli ve geri ödemesiz destekler ile 4/5/2004 tarihli ve 2004/7131 sayılı Bakanlar Kurulu kararına istinaden verilen kredi, faiz destekleri, e) Araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) destekleri, f) 28/2/2008 tarihli ve 5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun uyarınca sağlanan ve kamu alacaklarından vazgeçilmesi şeklinde olmayan destek ve teşvikleri, g) 26/7/2001 tarihli ve 24474 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tarımsal Amaçlı Kooperatiflere Kullandırılacak Kredilere İlişkin Yönetmelik hükümleri uyarınca sağlanan kredi destekleri, h) İhracat Teşvikleri, gibi devlet yardımı, teşvik ve destekler 5510 sayılı Kanunun 90 ıncı maddesinin altıncı fıkrası kapsamında sağlanan Devlet yardımı, teşvik ve destekler olarak kabul edilmektedir. Ülke çapında uygulanan ve özel bir izne veya belgeye dayanmayan Devlet yardımı, teşvik ve destekler ile daha önce başlayıp devam eden nakdi olmayan Devlet yardımı, teşvik ve destekler bu kapsamda değerlendirilmez. 3 - DEVLET YARDIMLARI İLE TEŞVİK VE DESTEKLERDEN YARARLANMADA BORCUNUN BULUNMAMASI ŞARTI 31/5/2006 tarihinde kabul edilen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun (Resmi,2008,26200) 90 ıncı maddesinin altıncı 290
fıkrasında Ülke çapında uygulanan ve özel bir izne veya belgeye dayanmayan genel düzenlemeler hariç olmak üzere, belirli bölgelere veya sektörlere yönelik ya da kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen özel belgelere veya izinlere dayalı olarak kamudan kaynak tahsis edilmesi şeklinde kanun, kararname ve diğer mevzuatla sağlanan araştırma, geliştirme, üretim, yatırım, pazarlama ve benzeri tüm aşamalarda uygulanan devlet yardımı, teşvik ve desteklerin, daha önce başlayıp devam eden nakdi olmayanlar hariç olmak üzere, verilmesinden önce işverenlerden Kuruma muaccel olmuş prim ve idari para cezası borçlarının bulunmadığına veya tecil ve taksitlendirildiğine ya da yapılandırıldığına dair belge ve bilgilerin istenmesi zorunludur. Tecil ve takside bağlanmış ya da yapılandırılmış olan borçlara ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmemesinden dolayı anlaşması bozulanlardan veya bu sebepler dışında söz konusu yardım, teşvik ve desteklerden yararlanmaması gerektiği sonradan anlaşılanlardan, yapılan devlet yardımı teşvik ve destek ödemeleri ilgili mevzuat çerçevesinde müeyyideleri ile birlikte geri alınır. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usûl ve esaslar Maliye Bakanlığı ile Hazine Müsteşarlığının görüşleri alınarak Kurumca belirlenir. hükmü yer almaktadır. 28.09.2008 tarih 27011 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan İşverenlere Verilen Devlet Yardımı, Teşvik Ve Desteklerde Sosyal Güvenlik Kurumundan Alınacak Borcu Yoktur Belgesinin Düzenlenmesine İlişkin Usul Ve Esaslara Dair Tebliğ in 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında İşverenlerin, Devlet yardımları ile teşvik ve desteklerden yararlanabilmeleri için; Türkiye genelinde bu tebliğin 5 inci maddesinde belirtilen ve yazının verildiği veya borcun sorgulandığı tarih itibarıyla muaccel borçlarının bulunmaması veya borçlarının tecil ve taksitlendirilmiş ya da yapılandırılmış olması gerekmektedir. ikinci fıkrasında Tecil ve takside bağlanmış ya da yapılandırılmış olan borçlara ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmemesinden dolayı anlaşması bozulanlardan veya bu sebepler dışında söz konusu yardım, teşvik ve desteklerden yararlanmaması gerektiği sonradan anlaşılanlardan, yapılan devlet yardımı teşvik ve destek ödemeleri ilgili mevzuat çerçevesinde müeyyideleri ile birlikte geri alınır. (14/11/2009 tarih ve 27406 RG ile değişik cümle) Ancak, yapılacak bir ay süreli tebligat üzerine kapsama giren borçlarını tam 291
olarak ödemeleri halinde, bu Tebliğ kapsamında Devlet yardımları ile teşvik ve desteklerden usulüne uygun yararlanılmış sayılır. 5 inci maddesinde ise.. Devlet yardımları ile teşvik ve desteklerden yararlanacak olan tüzel kişiliği haiz olan ve tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluş işverenlerinin çalıştırdığı sigortalılardan, gerçek kişiliği haiz işverenlerin ise gerek kendi sigortalılığı gerekse çalıştırdığı sigortalılardan dolayı (14/11/2009 tarih ve 27406 RG ile ek cümle) Türkiye genelinde yazının verildiği tarih itibarıyla toplamı 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu gereğince 16 yaşından büyük işçiler için belirlenen aylık asgari ücretin brüt tutarından fazla olan muaccel sosyal sigorta ve genel sağlık sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı borçları, Kanunun 90 ıncı maddesinin altıncı fıkrası kapsamına giren borçları oluşturur. ibareleri yer almaktadır. İşverenlerin, Türkiye genelinde muaccel olan sosyal sigorta ve genel sağlık sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının, aylık asgari ücretin brüt tutarından fazla olması halinde Devlet yardımları ile teşvik ve desteklerden yararlanamazlar. İşveren gerçek kişi ise kendi sigortalılığından dolayı yukarıda sayılan borçların asgari ücretin üzerinde olması halinde de yararlanamaz. İşverenlere Verilen Devlet Yardımı, Teşvik Ve Desteklerde Sosyal Güvenlik Kurumundan Alınacak Borcu Yoktur Belgesinin Düzenlenmesine İlişkin Usul Ve Esaslara Dair Tebliğ in ilk yayımlandığı 28/9/2008 tarihinde işverenlerin, anılan devlet yardımı,teşvik ve destekten yararlanabilmeleri için muaccel hiçbir borcunun bulunmaması şartı aranmakta idi. 14/11/2009 tarih ve 27406 sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan İşverenlere Verilen Devlet Yardımı, Teşvik Ve Desteklerde Sosyal Güvenlik Kurumundan Alınacak Borcu Yoktur Belgesinin Düzenlenmesine İlişkin Usul Ve Esaslara Dair Tebliğde Değişiklik Yapılması Hakkında Tebliğ ile borcu yoktur yazıların verilmesinde borç tanımı yeniden düzenlenerek işveren lehine değişiklik yapılmış, aynı zamanda işverenlere borcunun SGK tarafında hatırlatılması sonucu işverence ödemenin tam yapılması halinde de yardımlardan yararlanmaya devam edebileceği yönünde karar verilmiştir. 292
Anılan tebliğin 5 inci maddesinde geçen Türkiye genelinde yazının verildiği tarih itibarıyla muaccel olan ibaresi Türkiye genelinde yazının verildiği tarih itibarıyla toplamı 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu gereğince 16 yaşından büyük işçiler için belirlenen aylık asgari ücretin brüt tutarından fazla olan muaccel şeklinde değiştirilmiştir. Ayrıca aynı Tebliğin 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasının birinci cümlesinden sonra gelmek üzere Ancak, yapılacak bir ay süreli tebligat üzerine kapsama giren borçlarını tam olarak ödemeleri halinde, bu Tebliğ kapsamında Devlet yardımları ile teşvik ve desteklerden usulüne uygun yararlanılmış sayılır. cümlesi eklenmiştir. Görüldüğü üzere devlet yardımı,teşvik ve desteklerden yararlanmakta olan işverenlerin SGK ya asgari ücrete kadar borcu bulunması halinde bile yararlanabilme hakkı verilmiştir. Ayrıca, borcu asgari ücretin üzerinde bulunan işverenlerden, SGK tarafından borçlarının ödenmesi amacıyla gönderilen yazıya istinaden borçlarını tam olarak ödeyenler de devlet yardımı teşvik ve desteklerden yararlanmaya devam edeceklerdir. İşverenlerden borçlarının 6183 sayılı Kanunun 48 inci maddesi gereği tecil ve taksitlendirilmiş ya da değişik Kanunlar ile yapılandırılmış olanlar, taksitlerini düzenli ödenmesi veya yapılandırılmanın bozulmaması kaydıyla devlet yardımları ile teşvik ve desteklerden yararlanabilmeleri mümkündür. Tecil ve takside bağlanmış ya da yapılandırılmış olan borçlara ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeniyle taksitlendirilmesi veya yapılandırması bozulan işverenler için yapılan devlet yardımı teşvik ve destek ödemeleri ilgili mevzuat çerçevesinde müeyyideleri ile birlikte geri alınmaktadır. 4 - SONUÇ İşverenlerin, Devlet yardımı ile teşvik ve desteklerden yararlanabilmesi için Türkiye genelinde SGK ya borcunun bulunmaması gerekmektedir. 28/09/2008 tarihinde yürürlüğe giren tebliğ ile işverenlerin hiç borcu bulunmama şartı getirilmişti. 14/11/2009 tarihinde RG de yayımlanan tebliğ ile borç tanımı yeniden yapıldı ve işverenlerin asgari ücretin brüt tutarına kadar borcu bulunması halinde de borcu yoktur yazısı alma imkanı getirildi. Bazı 293
işverenler kendilerinden kaynaklanmayan değişik nedenlerden dolayı cüzi miktarda borçların bulunmasından dolayı devlet yardımı ile teşviki ve desteklerden yararlandırılma hakkını kaybetmişlerdi. 14/11/2009 tarihinde yapılan düzenleme ile bu şekilde mağdur olan işverenlerin gönlü alınmış oldu. Çünkü düzenleme 1/10/2008 tarihinden itibaren geçerlidir. 1/10/2008 tarihinden 14/11/2009 tarihine kadar olan dönemde asgari ücretin altında borcundan dolayı anılan yardımlardan yararlanması sona erenler tekrar bu haklarına kavuşmuş oldular. KAYNAKÇA Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı (28.09.2008). İşverenlere Verilen Devlet Yardımı, Teşvik Ve Desteklerde Sosyal Güvenlik Kurumundan Alınacak Borcu Yoktur Belgesinin Düzenlenmesine İlişkin Usul Ve Esaslara Dair Tebliğ. Ankara : Resmi Gazete (27011 sayılı) Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı (2009) İşverenlere Verilen Devlet Yardımı, Teşvik Ve Desteklerde Sosyal Güvenlik Kurumundan Alınacak Borcu Yoktur Belgesinin Düzenlenmesine İlişkin Usul Ve Esaslara Dair Tebliğde Değişiklik Yapılması Hakkında Tebliğ. Ankara: Resmi Gazete T.C. Yasalar (2006). 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (26200 sayılı) 294