TOBB İKLİMLENDİRME MECLİSİ TÜRKİYE İKLİMLENDİRME SANAYİ SEKTÖR RAPORU RAPORTÖR / DANIŞMAN DOÇ. DR. ATİLLA BIYIKOĞLU ARALIK 2011 ANKARA
TÜRKİYE İKLİMLENDİRME SANAYİ SEKTÖR RAPORU TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ TÜRKİYE İKLİMLENDİRME MECLİSİ ARALIK 2011 ii
Önsöz İklimlendirme, konfor şartlarının temini için iç ortam şartlarının ısıl prosesler ve sistemler kullanılarak kontrol altına alınması ve insanlığın hizmetine sunulması bilimi olarak ifade edilebilir. Bu tanım dikkate alındığında, iklimlendirme sektörünün kapsamı; ısıtma, soğutma, havalandırma ve hava şartlandırma (klima) sistem ve ekipmanları ile tesisat ve tesisat elemanlarını içermektedir. İklim değişiklikleri, alışkın olduğumuz iklimlerin dışında seyreden hava şartları, iklimlendirmeyi, yani; iç ortam hava şartlarına müdahaleyi kaçınılmaz kılmıştır. Günümüzde iklimlendirme cihazlarının yaygınlaşması, ucuzlaması, kolay elde edilebilir olması, kapalı mekanların genişlemesi ve kullanım amaçlarının çeşitlenmesi sektörümüzün büyümesini sağlamıştır. Tüm bu gelişmeler ışığında, Türkiye iklimlendirme sanayi 1993 yılında gelişmeye ve örgütlenmeye başladı. Sektörümüz, her geçen gün büyüyen üretim ve satış potansiyeline paralel olarak örgütlenme yapısını da hızla tamamladı. İklimlendirme sektörü bugün TOBB İklimlendirme Meclisi, vakfı; ISKAV (Isıtma, Soğutma, Klima Araştırma ve Eğitim Vakfı), sanayici dernekleri; İSKİD (İklimlendirme Soğutma Klima İmalatçıları Derneği), ESSİAD (Ege Soğutma Sanayicileri ve İşadamları Derneği), DOSİDER (Doğalgaz Sanayicileri ve İşadamları Derneği), İZODER (Isı, Su, Ses ve Yangın Yalıtımcıları Derneği), SOSİAD (Soğutma Sanayi İşadamları Derneği), POMSAD (Türk Pompa ve Vana Sanayicileri Derneği), mühendisler derneği TTMD (Türk Tesisat Mühendisleri Derneği), müteahhitler derneği MTMD (Mekanik Tesisat Müteahhitleri Derneği), eğitim derneği İSEDA (İklimlendirme ve Soğutma Eğitim Danışma ve Araştırma Derneği), ve İklimlendirme Sanayi İhracatçıları Birliği ile büyük bir sektör haline geldi. Sektörümüz meslek standartlarını oluşturmuş, strateji belgesini ve sektör raporunu hazırlamış öncü bir sektör konumuna gelmiştir. Dünyada arz-talep döngüsünde hızlı bir gelişim yaşayan İklimlendirme sektörü, günümüz şartlarına paralel, artık olmazsa olmaz, bir olgu haline geldi. Sektör ürünleri insan yaşamında vazgeçilmezler arasında hızla yerini alırken, ülkeler bu konuda ciddi yatırımlara, üretim ve satış rakamlarına imza atmaktadır. Türkiye İklimlendirme Sektörü nün ise, küresel iii
rekabet gücünün arttırılması ve pastadan ciddi bir pay alabilmesi için zayıf yanlarının geliştirilmesi ve güçlü yanlarının akılcı bir şekilde kullanılması gerekmektedir. Türkiye İklimlendirme sektörü avantajları ile yabancı sermayenin dikkatini çekmiş, dünyanın önde gelen firmaları, yatırım için ülkemizi bir üs olarak seçmiştir. Türkiye bugün Avrupa nın ve Afrika nın üretim merkezi haline gelmiştir. Türkiye, sektörün tüm ürünlerini üretebilmektedir, altyapımız, teknolojimiz buna uygundur. Yapılan arge ve ür-ge çalışmaları ile gün geçtikçe teknoloji üretim merkezi haline gelmekteyiz. Ülkemiz bugün dünyanın her yerine ısıtma sistem ve elemanları, soğutma sistem ve elemanları, havalandırma-klima sistem ve elemanları, tesisat sistem ve elemanlarını kapsayan yüzlerce çeşit ürünü üretip ihraç etmektedir. Türkiye nin jeopolitik konumu, insan gücü, iç pazar büyüklüğü gibi avantajlarından dolayı, dünyaca ünlü markalar ülkemizde yatırım yapmış ve yapmaya da devam etmektedir. Enerji gereksinimindeki artış, özellikle en kaliteli ve en pahalı enerji şekli olan elektriğin kullanımında, ekonomikliği ön plana çıkaracak çözümler üretilmesini gerektirmektedir. Dünya genelinde, sanayi dışı elektrik tüketim kaynakları dikkate alındığında, iklimlendirme sektörü enerji tüketim oranının % 50 üzerinde olduğu tahmin edilmektedir. Enerji darboğazlarının aşılabilmesi, toplumların dikkatinin iklimlendirme sektörü ürünlerinin bilinçli seçimi ve kullanımı yönüne çevrilebilmesinde ve hükümetlerin enerji politikalarında iklimlendirme sektörüne verdiği önemin artırılabilmesinde yatmaktadır. Türkiye İklimlendirme Sanayi Raporu nu titiz bir çalışma ile hazırlayarak sektörün bugünkü durumunu ortaya koyan sektör danışmanımız Sn. Doç. Dr. Atilla Bıyıkoğlu na ve bu çalışmanın şekillenmesinde katkıları bulunan tüm meclis üyelerimize şükranlarımı arz eder, Türkiye deki sektörel gelişimin seyrini göstermesi ve gelecekteki çalışmalara temel teşkil etmesi açısından rehber olacak bu raporun ikincisini sunmaktan gurur duyar ve faydasının geniş platformlara ulaşmasını temenni ederim. Saygılarımla, Zeki Poyraz TOBB Türkiye İklimlendirme Meclisi Başkanı iv
İÇİNDEKİLER Sayfa KAPAK SAYFASI... ii ÖNSÖZ... iii İÇİNDEKİLER... iv ÇİZELGELERİN LİSTESİ... ix ŞEKİLLERİN LİSTESİ... xv EKLER LİSTESİ... xxv KISALTMALAR... xxvi GİRİŞ... 1 İklimlendirme Sektör Tanımı... 2 İklimlendirme Sektörü İştigal Sahası... 7 BÖLÜM I. SEKTÖREL YAPILANMA... 22 1.1 Dernekler... 24 1.1.1 İSKİD... 24 1.1.2 DOSİDER... 35 1.1.3 PANDER... 37 1.1.4 TTMD... 39 1.1.5 İZODER... 42 1.1.6 SOSİAD... 43 1.1.7 ESSİAD... 48 1.1.8 İSEDA... 51 1.1.9 POMSAD... 59 1.2 Vakıflar... 63 1.2.1 ISKAV... 63 v
1.3 İklimlendirme Sanayi İhracatçıları Birliği... 66 1.4 Türkiye İklimlendirme Meclisi... 67 BÖLÜM II. İKLİMLENDİRME SEKTÖRÜNÜN TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ YERİ... 69 2.1 İklimlendirme Sanayi Kuruluşları, İstihdam Düzeyi ve Bölgesel Dağılımları... 69 2.1.1 İklimlendirme Sanayi Kuruluşlarının ve İstihdamın Temsili Ürünler Bazında Karşılaştırılması... 70 2.1.2 İklimlendirme Sanayi Kuruluşlarının ve İstihdamın Bölgesel Dağılımı. 94 2.2 Üretim Miktarı... 97 2.2.1 Pencere Tipi ve Portatif Klima... 97 2.2.2 Split Klima... 102 2.2.3 VRF Klima... 107 2.2.4 Kanallı Split Klima... 111 2.2.5 Çatı/Paket (DX) Tip Klimalar... 115 2.2.6 Fan Coil Üniteler... 121 2.2.7 Klima Santralı Hücreleri... 126 2.2.8 Soğuk Su Üretici Gurup... 130 2.2.9 Genel Değerlendirme - Klima... 135 2.2.10 Kombi-Kazan-Şofben-Brülör... 140 2.2.11 Panel Radyatör... 154 2.3 Mesleki Eğitim... 158 2.4 Yabancı Sermaye Yatırımları... 159 2.5 İhracat ve İthalat Durumu... 166 2.5.1. İklimlendirme Alt Sektörleri... 173 2.5.1.a Endüstriyel Klima... 173 2.5.1.b Soğutma Makinaları... 176 vi
2.5.1.c Kazan... 180 2.5.1.d Endüstriyel Isıtıcı... 183 2.5.2 İklimlendirme Yan Sektör Ürünleri... 186 2.5.2.a Pompa... 187 2.5.2.b Vana... 189 2.5.2.c Yalıtım Ürünleri... 194 2.5.2.d Boru... 197 2.5.3 İklimlendirme Alt ve Yan Sektörlerinin Karşılaştırılması... 201 2.6 Büyüme ve Karlılık Oranları... 209 2.7 Türkiye nin Ekonomik Durumu ve İklimlendirme Sanayi... 216 BÖLÜM III. İKLİMLENDİRME SEKTÖRÜNÜN DÜNYADAKİ DURUMU... 227 3.1 ABD İklimlendirme Sektörü Ticaret Verileri... 236 3.2 Kanada İklimlendirme Sektörü Ticaret Verileri... 240 3.3 Japonya İklimlendirme Sektörü Ticaret Verileri... 244 3.4 Çin İklimlendirme Sektörü Ticaret Verileri... 248 3.5 İspanya İklimlendirme Sektörü Ticaret Verileri... 252 3.6 Almanya İklimlendirme Sektörü Ticaret Verileri... 256 3.7 Tayland İklimlendirme Sektörü Ticaret Verileri... 260 3.8 G. Kore İklimlendirme Sektörü Ticaret Verileri... 264 BÖLÜM IV. SEKTÖRÜN GÜÇLÜ-ZAYIF YANLARI İLE FIRSAT VE TEHDİTLER (SWOT ANALİZİ Strateji Belgesi)... 268 BÖLÜM V. TÜRKİYE İKLİMLENDİRME SEKTÖRÜNÜN REKABETÇİLİK ANALİZİ (Strateji Belgesi)... 275 5.1 Giriş... 275 5.2 Temel Faktörler... 276 5.3 Talep Koşulları... 279 vii
5.4 Kümelenme... 282 5.5 Strateji, Yapı ve Rekabet... 284 5.6 Kamu... 286 BÖLÜM VI. İKLİMLENDİRME SEKTÖR HEDEFLERİ VE STRATEJİLERİ (Strateji Belgesi)... 287 6.1 Hedefler... 287 6.2 Stratejiler... 288 BÖLÜM VII. SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ (Strateji Belgesi)... 295 BÖLÜM VIII. GENEL DEĞERLENDİRME... 306 KAYNAKLAR... 310 EKLER... 313 EK-I İKLİMLENDİRME SEKTÖRÜ GTİP NUMARALARI VE ÜRÜN TANIMLAMALARI... 313 EK-II İKLİMLENDİRME SEKTÖRÜ ÜRÜN LİSTESİ ALT SINIFLANDIRMA... 322 EK-III DÜNYA İKLİMLENDİRME SEKTÖRÜ TİCARET VERİLERİ AÇISINDAN ÜLKELERİN SIRALAMASI... 343 EK-IV İKLİMLENDİRME SEKTÖRÜYLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER... 351 EK-V İKLİMLENDİRME SEKTÖRÜ ULUSAL MESLEK STANDARTLARI (TASLAK)... 361 viii
ÇİZELGELERİN LİSTESİ Çizelge Sayfa Çizelge 1.a. İklimlendirme Sektör Tanımı... 3 Çizelge 1.b. İklimlendirme Alt Sektör Tanımı... 3 Çizelge 1.c. İklimlendirme Yan Sektör Tanımı... 4 Çizelge 2.a. İklimlendirme Sektörü A Grubu Ürün Kapsamı... 4 Çizelge 2.b. İklimlendirme Sektörü B Grubu Ürün Kapsamı... 4 Çizelge 2.c. İklimlendirme Sektörü C Grubu Ürün Kapsamı... 5 Çizelge 2.d. İklimlendirme Sektörü D Grubu Ürün Kapsamı... 5 Çizelge 2.e. İklimlendirme Sektörünü Temsil Eden Ana ve Yan Ürünler... 6 Çizelge 3. İklimlendirme Sektörü İştigal Sahaları... 7 Çizelge 4. İklimlendirme Sektörü İştigal Sahaları, GTİP Numaraları ve İhracat Rakamları... 7 Çizelge 5. 2010 Yılı İklimlendirme Sektöründe Ürünlere Göre Mevcut Firma ve İstihdam Edilen Personel Sayıları... 69 Çizelge 6. 2010 Yılı İklimlendirme Sektöründe Faaliyet Gösteren Firma ve Personel Sayılarının Ürün Bazında Bölgelere Göre Dağılımı... 73 Çizelge 7. 2010 Yılı Akdeniz Bölgesinde Faaliyet Gösteren Firma ve Ayrıntılı Personel Sayılarının Ürün Bazında Personel Sınıflarına Göre Dağılımı 73 Çizelge 8. 2010 Yılı Ege Bölgesinde Faaliyet Gösteren Firma ve Ayrıntılı Personel Sayılarının Ürün Bazında Personel Sınıflarına Göre Dağılımı 76 Çizelge 9. 2010 Yılı İç Anadolu Bölgesinde Faaliyet Gösteren Firma ve Ayrıntılı Personel Sayılarının Ürün Bazında Personel Sınıflarına Göre Dağılımı 80 Çizelge 10. 2010 Yılı Marmara Bölgesinde Faaliyet Gösteren Firma ve Ayrıntılı Personel Sayılarının Ürün Bazında Personel Sınıflarına Göre Dağılımı 83 Çizelge 11. 2010 Yılı Doğu Anadolu Bölgesinde Faaliyet Gösteren Firma ve Ayrıntılı Personel Sayılarının Ürün Bazında Personel Sınıflarına Göre Dağılımı... 86 ix
Çizelge 12. 2010 Yılı Güney Doğu Anadolu Bölgesinde Faaliyet Gösteren Firma ve Ayrıntılı Personel Sayılarının Ürün Bazında Personel Sınıflarına Göre Dağılımı... 63 Çizelge 13. 2010 Yılı Karadeniz Bölgesinde Faaliyet Gösteren Firma ve Ayrıntılı Personel Sayılarının Ürün Bazında Personel Sınıflarına Göre Dağılımı 91 Çizelge 14. Pencere Tipi ve Portatif Klima Verileri... 98 Çizelge 15. Split Klima- Verileri... 103 Çizelge 16. VRF KlimaVerileri... 108 Çizelge 17. Kanallı Split Klima Verileri... 112 Çizelge 18. Çatı/Paket (DX) Tip Klima Verileri... 116 Çizelge 19. Fan Coil Ünite Verileri... 121 Çizelge 20. Klima Santralı Hücreleri Verileri... 126 Çizelge 21. Soğuk Su Üretici Gurup Verileri... 130 Çizelge 22. Mamül Satış Yüzdelerinin Karşılaştırılması... 135 Çizelge 23. Kombi-Kazan-Şofben-Brülör Verileri... 140 Çizelge 24. Kombi Verileri... 141 Çizelge 25. Kazan Verileri... 144 Çizelge 26. Şofben Verileri... 148 Çizelge 27. Brülör Verileri... 151 Çizelge 28. Panel Radyatör Verileri... 154 Çizelge 29.a1. İklimlendirme sektörü 2000-2005 ihracat değerleri... 166 Çizelge 29.a2. İklimlendirme sektörü 2006-2010 ihracat değerleri... 166 Çizelge 29.b1. İklimlendirme sektörü 2000-2005 ithalat değerleri (USD)... 166 Çizelge 29.b2. İklimlendirme sektörü 2006-2010 ithalat değerleri (USD)... 166 x
Çizelge 30. İklimlendirme sektörü 2010/2011 yılı ticaret verileri... 167 Çizelge 31. İklimlendirme sektörü ürün gruplarının 2010/2011 yılı iklimlendirme sektörü içerisindeki ihracat/ithalat payları ve değerleri... 168 Çizelge 32. İklimlendirme sektörü ürün gruplarının 2010/2011 yılı ticaret hacmindeki payları ve değerleri... 169 Çizelge 33.a1. 2000-2005 Endüstriyel Klima İhracat Değerleri... 174 Çizelge 33.a2. 2006-2011 Endüstriyel Klima İhracat Değerleri... 174 Çizelge 33.b1. 2000-2005 Endüstriyel Klima İthalat Değerleri... 174 Çizelge 33.b2. 2006-2011 Endüstriyel Klima İthalat Değerleri... 174 Çizelge 34.a1. 2000-2005 Soğutma Makinaları İhracat Değerleri... 177 Çizelge 34.a2. 2006-2011 Soğutma Makinaları İhracat Değerleri... 177 Çizelge 34.b1. 2000-2005 Soğutma Makinaları İthalat Değerleri... 178 Çizelge 34.b2. 2006-2011 Soğutma Makinaları İthalat Değerleri... 178 Çizelge 35.a1. 2000-2005 Kazan İhracat Değerleri... 180 Çizelge 35.a2. 2006-2011 Kazan İhracat Değerleri... 180 Çizelge 35.b1. 2000-2005 Kazan İthalat Değerleri... 181 Çizelge 35.b2. 2006-2011 Kazan İthalat Değerleri... 181 Çizelge 36.a1. 2000-2005 Endüstriyel Isıtıcı İhracat Değerleri... 183 Çizelge 36.a2. 2006-2011 Endüstriyel Isıtıcı İhracat Değerleri... 183 Çizelge 36.b1. 2000-2005 Endüstriyel Isıtıcı İthalat Değerleri... 184 Çizelge 36.b2. 2006-2011 Endüstriyel Isıtıcı İthalat Değerleri... 185 Çizelge 37.a1. 2000-2005 Pompa İhracat Değerleri... 187 xi
Çizelge 37.a2. 2006-2011 Pompa İhracat Değerleri... 187 Çizelge 37.b1. 2000-2005 Pompa İthalat Değerleri... 187 Çizelge 37.b2. 2006-2011 Pompa İthalat Değerleri... 188 Çizelge 38.a1. 2000-2005 Vana İhracat Değerleri... 190 Çizelge 38.a2. 2006-2011 Vana İhracat Değerleri... 191 Çizelge 38.b1. 2000-2005 Vana İthalat Değerleri... 191 Çizelge 38.b2. 2006-2011 Vana İthalat Değerleri... 192 Çizelge 39a.1. 2000-2005 Yalıtım İhracat Değerleri... 194 Çizelge 39a.2. 2006-2011 Yalıtım İhracat Değerleri... 194 Çizelge 39b.1. 2000-2005 Yalıtım İthalat Değerleri... 195 Çizelge 39b.2. 2006-2011 Yalıtım İthalat Değerleri... 195 Çizelge 40a.1. 2000-2005 Borular İhracat Değerleri... 197 Çizelge 40a.2. 2006-2011 Borular İhracat Değerleri... 198 Çizelge 40b.1. 2000-2005 Borular İthalat Değerleri... 198 Çizelge 40b.2. 2006-2011 Borular İthalat Değerleri... 199 Çizelge 41.a1. 2000-2005 İklimlendirme Alt ve Yan Sektörleri İhracat Değerleri 201 Çizelge 41.a2. 2006-2011 İklimlendirme Alt ve Yan Sektörleri İhracat Değerleri 202 Çizelge 41.b1. 2000-2005 İklimlendirme Alt ve Yan Sektörleri İthalat Değerleri. 202 Çizelge 41.b2. 2006-2011 İklimlendirme Alt ve Yan Sektörleri İthalat Değerleri. 203 Çizelge 42. İklimlendirme sektörü ihracat-gsmh ve ithalat-gsmh oranları... 214 Çizelge 43. Bölgeler Bazında İhracatçı Firma Sayılarının Yıllara Göre Dağılımı. 216 xii
Çizelge 44. Bölgeler Bazında İhracat Miktarlarının Yıllara Göre Dağılımı... 218 Çizelge 45. Bölgeler Bazında İthalatçı Firma Sayılarının Yıllara Göre Dağılımı.. 220 Çizelge 46. Bölgeler Bazında İthalat Miktarlarının Yıllara Göre Dağılımı... 222 Çizelge 47. Dünya İklimlendirme sektörü ihracat sıralaması... 228 Çizelge 48. Dünya İklimlendirme sektörü ithalat sıralaması... 230 Çizelge 49. Dünya İklimlendirme sektörü 2005-2010 ithalat miktarları... 235 Çizelge 50. Dünya İklimlendirme sektörü 2005-2010 ihracat miktarları... 235 Çizelge 51. 2005-2010 ABD İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ithalat Değerleri Değişimi... 236 Çizelge 52. 2005-2010 ABD İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ihracat Değerleri Değişimi... 238 Çizelge 53. 2005-2010 Kanada İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ithalat Değerleri Değişimi... 240 Çizelge 54. 2005-2010 Kanada İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ihracat Değerleri Değişimi... 242 Çizelge 55. 2005-2010 Japonya İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ithalat Değerleri Değişimi... 244 Çizelge 56. 2005-2010 Japonya İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ihracat Değerleri Değişimi... 246 Çizelge 57. 2005-2010 Çin İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ithalat Değerleri Değişimi... 248 Çizelge 58. 2005-2010 Çin İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ihracat Değerleri Değişimi... 250 xiii
Çizelge 59. 2005-2010 İspanya İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ithalat Değerleri Değişimi... 252 Çizelge 60. 2005-2010 İspanya İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ihracat Değerleri Değişimi... 254 Çizelge 61. 2005-2010 Almanya İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ithalat Değerleri Değişimi... 256 Çizelge 62. 2005-2010 Almanya İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ihracat Değerleri Değişimi... 258 Çizelge 63. 2005-2010 Tayland İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ithalat Değerleri Değişimi... 260 Çizelge 64. 2005-2010 Tayland İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ihracat Değerleri Değişimi... 262 Çizelge 65. 2005-2010 G. Kore İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ithalat Değerleri Değişimi... 264 Çizelge 66. 2005-2010 G. Kore İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ihracat Değerleri Değişimi... 266 Çizelge 67. Mülakat soruları... 269 Çizelge 68a. İklimlendirme sektörünün güçlü yönleri... 271 Çizelge 68b. İklimlendirme sektörünün zayıf yönleri... 271 Çizelge 68c. İklimlendirme sektöründe karşılaşılan firsatlar... 272 Çizelge 68d. İklimlendirme sektöründe karşılaşılan tehditler... 272 xiv
ŞEKİLLERİN LİSTESİ Şekil Sayfa Şekil 1. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Türkiye Geneli İstihdam/Tesis Oranı... 70 Şekil 2. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Türkiye Geneli Ürün Bazında Tesis Sayıları... 71 Şekil 3. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Türkiye Geneli Ürün Bazında İstihdam Sayıları... 72 Şekil 4. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Akdeniz Bölgesi Tesis Sayılarının Ürün Bazında Dağılımı... 74 Şekil 5. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Akdeniz Bölgesi İstihdam Sayılarının Ürün Bazında Dağılımı... 75 Şekil 6. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Akdeniz Bölgesi İstihdam-Tesis Oranlarının Personel Sınıflarına Göre Dağılımı... 76 Şekil 7. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Ege Bölgesi Tesis Sayılarının Ürün Bazında Dağılımı... 77 Şekil 8. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Ege Bölgesi İstihdam Sayılarının Ürün Bazında Dağılımı... 78 Şekil 9. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Ege Bölgesi İstihdam-Tesis Oranlarının Personel Sınıflarına Göre Dağılımı... 79 Şekil 10. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü İç Anadolu Bölgesi Tesis Sayılarının Ürün Bazında Dağılımı... 81 Şekil 11. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü İç Anadolu Bölgesi İstihdam Sayılarının Ürün Bazında Dağılımı... 82 Şekil 12. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü İç Anadolu Bölgesi İstihdam-Tesis Oranlarının Personel Sınıflarına Göre Dağılımı... 82 xv
Şekil 13. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Marmara Bölgesi Tesis Sayılarının Ürün Bazında Dağılımı... 84 Şekil 14. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Marmara Bölgesi İstihdam Sayılarının Ürün Bazında Dağılımı... 85 Şekil 15. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Marmara Bölgesi İstihdam-Tesis Oranlarının Personel Sınıflarına Göre Dağılımı... 85 Şekil 16. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Doğu Anadolu Bölgesi Tesis Sayılarının Ürün Bazında Dağılımı... 87 Şekil 17. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Doğu Anadolu Bölgesi İstihdam Sayılarının Ürün Bazında Dağılımı... 87 Şekil 18. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Doğu Anadolu Bölgesi İstihdam-Tesis Oranlarının Personel Sınıflarına Göre Dağılımı... 88 Şekil 19. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Güney Doğu Anadolu Bölgesi Tesis Sayılarının Ürün Bazında Dağılımı... 89 Şekil 20. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Güney Doğu Anadolu Bölgesi İstihdam Sayılarının Ürün Bazında Dağılımı... 90 Şekil 21. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Güney Doğu Anadolu Bölgesi İstihdam- Tesis Oranlarının Personel Sınıflarına Göre Dağılımı... 91 Şekil 22. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Karadeniz Bölgesi Tesis Sayılarının Ürün Bazında Dağılımı... 92 Şekil 23. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Karadeniz Bölgesi İstihdam Sayılarının Ürün Bazında Dağılımı... 93 Şekil 24. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Karadeniz Bölgesi İstihdam-Tesis Oranlarının Personel Sınıflarına Göre Dağılımı... 94 Şekil 25. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü Tesis Sayılarının Bölgelere Göre Dağılımı... 95 xvi
Şekil 26. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü İstihdam Sayılarının Bölgelere Göre Dağılımı... 96 Şekil 27. 2010 Yılı İklimlendirme Sektörü İstihdam-Tesis Oranlarının Bölgelere Göre Dağılımı... 96 Şekil 28. 1998-2010 Pencere tipi ve portatif klimalar İmalat-ithalat miktarlarının değişimi... 99 Şekil 29. 1998-2010 Pencere tipi ve portatif klimalar, iç satış-ihracat miktarlarının değişimi... 100 Şekil 30. 1998-2010 Pencere tipi ve portatif klimalar, imalat-ithalat oranlarının değişimi... 101 Şekil 31. 1998-2010 Pencere tipi ve portatif klimalar, iç satış-ihracat oranlarının değişimi... 102 Şekil 32. 1998-2010 Split klima, İmalat-ithalat miktarlarının değişimi... 104 Şekil 33. 1998-2010 Split klima, iç satış-ihracat miktarlarının değişimi... 104 Şekil 34. 1998-2010 Split klima imalat-ithalat oranlarının değişimi... 106 Şekil 35. 1998-2010 Split klima iç satış-ihracat oranlarının değişimi... 107 Şekil 36. 2002-2010 VRF Klima imalat-ithalat miktarlarının değişimi... 109 Şekil 37. 2002-2010 VRF Klima iç satış-ihracat miktarlarının değişimi... 109 Şekil 38. 2002-2010 VRF Klima imalat-ithalat oranlarının değişimi... 110 Şekil 39. 2002-2010 VRF Klima iç-satış-ihracat oranlarının değişimi... 110 Şekil 40. 2002-2010 Kanallı split klima, imalat-ithalat miktarlarının değişimi... 113 Şekil 41. 2002-2010 Kanallı split klima, iç satış-ihracat miktarlarının değişimi.. 114 Şekil 42. 2002-2010 Kanallı split klima, imalat-ithalat oranlarının değişimi... 115 xvii
Şekil 43. 2002-2010 Kanallı split klima, iç satış-ihracat oranlarının değişimi... 115 Şekil 44. 1998-2010 Çatı/Paket (DX) tip klima, imalat-ithalat miktarlarının değişimi... 117 Şekil 45. 1998-2010 Çatı/Paket (DX) tip klima, iç satış-ihracat miktarlarının değişimi... 117 Şekil 46. 1998-2010 Çatı/Paket (DX) tip klima, imalat-ithalat oranlarının değişimi... 120 Şekil 47. 1998-2010 Çatı/Paket (DX) tip klima, iç satış-ihracat oranlarının değişimi... 120 Şekil 48. 1998-2010 Fan Coil Ünite, imalat-ithalat miktarlarının değişimi... 123 Şekil 49. 1998-2010 Fan Coil Ünite, iç satış-ihracat miktarlarının değişimi... 124 Şekil 50. 1998-2010 Fan coil ünite, imalat-ithalat oranlarının değişimi... 125 Şekil 51. 1998-2010 Fan coil ünite, iç satış-ihracat oranlarının değişimi... 125 Şekil 52. 1998-2007 Klima Santralı Hücreleri, imalat-ithalat miktarlarının değişimi... 127 Şekil 53. 1998-2007 Klima Santralı Hücreleri, iç satış-ihracat miktarlarının değişimi... 128 Şekil 54. 1998-2007 Klima Santralı Hücreleri, imalat-ithalat oranlarının değişimi... 129 Şekil 55. 1998-2007 Klima Santralı Hücreleri, iç satış-ihracat oranlarının değişimi... 129 Şekil 56. 1998-2010 Soğuk Su Üretici Guruplar, imalat-ithalat miktarlarının değişimi... 131 Şekil 57. 1998-2010 Soğuk Su Üretici Guruplar, iç satış-ihracat miktarlarının değişimi... 132 xviii
Şekil 58. 1998-2010 Soğuk Su Üretici Guruplar, imalat-ithalat oranlarının değişimi... 133 Şekil 59. 1998-2007 Soğuk Su Üretici Guruplar, iç satış-ihracat oranlarının değişimi... 134 Şekil 60. 1998 Türkiye Klima Satış Yüzdeleri Dağılımı... 137 Şekil 61. 2002 Türkiye Klima Satış Yüzdeleri Dağılımı... 137 Şekil 62. 2006 Türkiye Klima Satış Yüzdeleri Dağılımı... 138 Şekil 63. 2009 Türkiye Klima Satış Yüzdeleri Dağılımı... 138 Şekil 64. 2010 Türkiye Klima Satış Yüzdeleri Dağılımı... 139 Şekil 65. 2005-2010 Kombi imalat-ithalat miktarlarının değişimi... 141 Şekil 66. 2005-2010 Kombi iç satış - ihracat miktarlarının değişimi... 142 Şekil 67. 2005-2010 Kombi imalat - ithalat oranlarının değişimi... 143 Şekil 68. 2005-2010 Kombi iç satış - ihracat oranlarının değişimi... 143 Şekil 69. 2005-2010 Kazan imalat-ithalat miktarlarının değişimi... 145 Şekil 70. 2005-2010 Kazan iç satış - ihracat miktarlarının değişimi... 145 Şekil 71. 2005-2010 Kazan imalat - ithalat oranlarının değişimi... 146 Şekil 72. 2005-2010 Kombi iç satış - ihracat oranlarının değişimi... 147 Şekil 73. 2005-2010 Şofben imalat-ithalat miktarlarının değişimi... 148 Şekil 74. 2005-2010 Şofben iç satış - ihracat miktarlarının değişimi... 149 Şekil 75. 2005-2010 Şofben imalat - ithalat oranlarının değişimi... 150 Şekil 76. 2005-2010 Şofben iç satış - ihracat oranlarının değişimi... 150 Şekil 77. 2005-2010 Brülör imalat-ithalat miktarlarının değişimi... 151 xix
Şekil 78. 2005-2010 Brülör iç satış - ihracat miktarlarının değişimi... 152 Şekil 79. 2005-2010 Brülör imalat - ithalat oranlarının değişimi... 153 Şekil 80. 2005-2010 Brülör iç satış - ihracat oranlarının değişimi... 153 Şekil 81. 2000-2011 Panel radyatör kapasite-imalat miktarlarının değişimi... 155 Şekil 82. 2000-2011 Panel radyatör iç satış-ihracat miktarlarının değişimi... 155 Şekil 83. 2000-2011 Panel radyatör kapasite kullanım oranı değişimi... 156 Şekil 84. 2000-2011 Panel radyatör iç satış-ihracat oranlarının değişimi... 157 Şekil 85. 2000-2011 İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları İhracat Değerleri Karşılaştırmaları... 170 Şekil 86. 2000-2011 İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları İhracat Payları Karşılaştırmaları... 170 Şekil 87. 2000-2011 İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları İhracat Değerleri Değişimleri... 171 Şekil 88. 2000-2011 İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları İthalat Değerleri Karşılaştırmaları... 172 Şekil 89. 2002-2011 İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları İthalat Payları Karşılaştırmaları... 172 Şekil 90. 2000-2011 İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları İthalat Değerleri Değişimleri... 173 Şekil 91. 2000-2011 Endüstriyel Klima İhracat-İthalat Değişimi... 175 Şekil 92. 2000-2011 Endüstriyel Klima İhracat-İthalat Karşılaştırmaları... 176 Şekil 93. 2000-2011 Soğutma Makinaları İhracat-İthalat Değişimi... 179 Şekil 94. 2000-2011 Soğutma Makinaları İhracat-İthalat Karşılaştırmaları... 179 xx
Şekil 95. 2000-2011 Kazan İhracat-İthalat Değişimi... 182 Şekil 96. 2000-2011 Kazan İhracat-İthalat Karşılaştırmaları... 182 Şekil 97. 2000-2011 Endüstriyel Isıtıcı İhracat-İthalat Değişimi... 185 Şekil 98. 2000-2011 Endüstriyel Isıtıcı İhracat-İthalat Karşılaştırmaları... 186 Şekil 99. 2000-2011 Pompa İhracat-İthalat Değişimi... 188 Şekil 100. 2000-2011 Pompa İhracat-İthalat Karşılaştırmaları... 189 Şekil 101. 2000-2011 Vana İhracat-İthalat Değişimi... 192 Şekil 102. 2000-2011 Vana İhracat-İthalat Karşılaştırmaları... 193 Şekil 103. 2000-2011 Yalıtım İhracat-İthalat Değişimi... 195 Şekil 104. 2000-2011 Yalıtım İhracat-İthalat Oranları Karşılaştırmaları... 196 Şekil 105. 2000-2011 Borular İhracat-İthalat Değişimi... 199 Şekil 106. 2000-2011 Borular İhracat-İthalat Oranları Karşılaştırmaları... 200 Şekil 107. 2000-2011 İklimlendirme Alt Sektörleri İhracat Değerleri Karşılaştırmaları... 203 Şekil 108. 2000-2011 İklimlendirme Alt Sektörleri İthalat Değerleri Karşılaştırmaları... 204 Şekil 109. 2000-2011 İklimlendirme Yan Sektörleri İhracat Değerleri Karşılaştırmaları... 205 Şekil 110. 2000-2011 İklimlendirme Yan Sektörleri İthalat Değerleri Karşılaştırmaları... 206 Şekil 111. 2000-2011 İklimlendirme Alt Sektörleri İhracat Değerleri Değişimleri... 207 xxi
Şekil 112. 2000-2011 İklimlendirme Yan Sektörleri İhracat Değerleri Değişimleri... 208 Şekil 113. 2000-2011 İklimlendirme Alt Sektörleri İthalat Değerleri Değişimleri... 208 Şekil 114. 2000-2011 İklimlendirme Yan Sektörleri İthalat Değerleri Değişimleri... 209 Şekil 115. 2000-2011 İklimlendirme ihracat ve ithalat değerleri değişimi... 211 Şekil 116. 2000-2011 Türkiye toplam ihracat ve ithalat değerleri değişimi... 211 Şekil 117. 2000-2011 iklimlendirme ihracat Türkiye ihracat ve iklimlendirme ithalat Türkiye ithalat paylarının değişimi... 212 Şekil 118. İklimlendirme sektörü 2000-2011 yılları arasında ihracat-sektör ticaret hacmi ve ithalat-sektör ticaret hacmi paylarının değişimi... 213 Şekil 119. İklimlendirme sektörü 2000-2011 yılları arasında ihracat-ithalat oranının değişimi... 213 Şekil 120. GSMH ve iklimlendirme sektörü ticaret verilerinin yıllara göre değişimi... 214 Şekil 121. iklimlendirme sektörü ticaret verilerinin GSMH içerisindeki paylarının yıllara göre değişimi... 215 Şekil 122. Bölgeler bazında ihracatçı firma sayılarının yıllara göre dağılımı... 217 Şekil 123. Bölgeler bazında ihracat miktarlarının yıllara göre dağılımı... 219 Şekil 124. Bölgeler Bazında İthalatçı Firma Sayılarının Yıllara Göre Dağılımı 221 Şekil 125. Bölgeler bazında ithalat miktarlarının yıllara göre dağılımı... 224 Şekil 126. İthalat miktarı/tesis ve İhracat miktarı/tesis oranlarının yıllara göre değişimi... 225 xxii
Şekil 127. Dünya ülkeleri iklimlendirme sektörü 2005-2010 ihracat miktarları 229 Şekil 128. Dünya ülkeleri iklimlendirme sektörü 2005-2010 ithalat miktarları. 231 Şekil 129. 2005-2010 Türkiye İklimlendirme Sektörü Dünya Pazarı Sıralaması 232 Şekil 130. Türkiye İklimlendirme Sektörü Dünya Pazarı Payları... 233 Şekil 131. 2010 Dünya İklimlendirme Sektörü İhracat Paylarının Dağılımı... 234 Şekil 132. 2010 Dünya İklimlendirme Sektörü İthalat Paylarının Dağılımı... 234 Şekil 133. 2005-2010 ABD İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ithalat Değerleri Değişimi... 237 Şekil 134. 2005-2010 ABD İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları İhracat Değerleri Değişimi... 239 Şekil 135. 2005-2010 Kanada İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ithalat Değerleri Değişimi... 241 Şekil 136. 2005-2010 Kanada İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları İhracat Değerleri Değişimi... 243 Şekil 137. 2005-2010 Japonya İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ithalat Değerleri Değişimi... 245 Şekil 138. 2005-2010 Japonya İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları İhracat Değerleri Değişimi... 247 Şekil 139. 2005-2010 Çin İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ithalat Değerleri Değişimi... 249 Şekil 140. 2005-2010 Çin İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları İhracat Değerleri Değişimi... 251 Şekil 141. 2005-2010 İspanya İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ithalat Değerleri Değişimi... 253 xxiii
Şekil 142. 2005-2010 İspanya İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları İhracat Değerleri Değişimi... 255 Şekil 143. 2005-2010 Almanya İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ithalat Değerleri Değişimi... 257 Şekil 144. 2005-2010 Almanya İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları İhracat Değerleri Değişimi... 259 Şekil 145. 2005-2010 Tayland İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ithalat Değerleri Değişimi... 261 Şekil 146. 2005-2010 Tayland İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları İhracat Değerleri Değişimi... 263 Şekil 147. 2005-2010 G. Kore İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları Ithalat Değerleri Değişimi... 265 Şekil 148. 2005-2010 G. Kore İklimlendirme Sektörü Ürün Grupları İhracat Değerleri Değişimi... 267 Şekil 149. Türkiye İklimlendirme Sektörü Rekabetçilik Analizi... 275 Şekil 150. Üretimde Kullanılan Girdilerin İthal-Yerli Oranı... 278 Şekil 151. İklimlendirme Sektörünün Türk Müteahitleri Vasıtasıyla İhracatı... 280 Şekil 152. İklimlendirme Sektörünün İl Bazında Dağılımı... 282 xxiv
EKLER LİSTESİ EK-I İklimlendirme Sektörü Gtip Numaraları Ve Ürün Tanımlamaları... 313 EK-II İklimlendirme Sektörü Ürün Listesi Alt Sınıflandırma... 322 EK-III Dünya İklimlendirme Sektörü Ticaret Verileri Açısından Ülkelerin Sıralaması... 343 EK-IV İklimlendirme Sektörüyle İlgili Yasal Düzenlemeler... 351 EK-V İklimlendirme Sektörü Ulusal Meslek Standartları (TASLAK)... 361 xxv