OTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ Prof. Dr. Atatürk Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makina Mühendisliği Bölümü, Erzurum
Arıza Tespit Sistemleri, Parçalar Üç temel parçadan oluşur; Sensörler Motorun durumu hakkında kontrol ünitesine bilgi gönderir. Kontrol ünitesi (PCM) Sensör verilerini analiz eder ve çıkış aktüatörlerine sinyal gönderir. Aktüatörler Motor çalışmasını düzenler.
Arıza Tespit Sistemleri, Parçalar
Çalışma prensibi Sensörler, aktüatörler ve kontrol ünitesi elektronik devreler sayesinde iletişim halindedir. Soğutma suyu sensöründen gelen voltaj sinyali PCM e motorun sıcaklığının arttığını bildirir, PCM soğutma fanına bir sinyal göndererek çalıştırır. PCM, soğutma fanı röle devresini tetikler ve akımın geçmesini sağlayarak fanın çalışmasını sağlamış olur.
PCM PCM, Powertrain Control Module
PCM PCM Bellek Random Access Memory (RAM), sensör bilgilerini kaydetmek, sonuçları hesaplamak ve motor çalışırken değişen diğer bilgileri toplamak için kullanılır. Uçucu bellek, kontak anahtarı kapatıldığında bilgilerin silindiği bellek türüdür. Uçucu olmayan bellek, enerji kaynağı hattı kesildiğinde verilerin kaybedildiği bellektir.
PCM PCM Bellek Sabit bellek verileri ROM belleğe (read only memory) veya PROM (programmabel read only memory) belleğe depolar. Uçucu olmayan belleklerdekinin aksine ROMve PROM daki veriler enerji kesildiğinde silinmez. ROM ve PROM bellekler kontrol sistemi stratejisini ve kalibrasyon tablolarını depolamak için kullanılır. PROM da araca özel bilgiler de kaydedilir.
PCM, Kalibrasyon Örneğin MAP sensöründen 508 mm Hg basınç bilgisi gelsin. Ayrıca devir sayısı bilgisi de alınsın. Bu iki bilgi kullanılarak ateşleme avansı açısı bilgisi PCM tarafından üretilir ve kontrol edilir.
PCM Açık devre Önceden programlanmış bilgiler ışığında yakıt püskürtme stratejisi belirlenir. Kapalı devre Sensör bilgileri kullanılarak (oksijen sensörü dahil) yakıt püskürtme stratejisi belirlenir. Acil durum modu Sensörlerden birisi veya birkaçı arızalandığında motorun çalışmasını sağlar.
Ana Sensörler Motor soğutma suyu sıcaklık sensörü (ECT) Krank mili pozisyon sensörü (CKP) Kam mili pozisyon sensörü (CMP) Gaz kelebeği pozisyon sensörü (TP) Manifold mutlak basınç sensörü (MAP) Hava debi sensörü (MAF) Oksijen sensörü(leri) (HO2S)
Diğer Sensörler Klima sensörü Akü voltaj sensörü Fren sivici EGR teşhis sivici EGR pozisyon sensörü EGR basınç sensörü Isıtılmış ön cam modülü Emme havası sıcaklık sensörü Vuruntu sensörü Direksiyon sivici Transmisyon pozisyon sensörü Taşıt hız sensörü
Aktüatörler Hava (sıcaklık/nem) ayarlama selenoidleri Buharlaşmalı (evaporatif) emisyon sistemi valfi EGR valfi Yakıt enjektörleri
OBD II SAE tarafından geliştirilmiştir. Motor ya da parçalardan birisi arızalandığında ortaya çıkan emisyon problemlerini azaltmak amacı ile ilk olarak üretilmiştir. Ayrıca standart servis prosedürlerini içermektedir. Hata Kodları
OBD II Üniversal teşhis bağlantı konektörü (DLC) DLC için standart yer Arıza kodlarının standart listesi Standart bağlantı protokolleri Tarama araçları Teşhis modları Otomatik araç tanıma sistemi
OBD II 16-Pinli OBD-II DLC görünüşü
OBD II Standartları Cihaz ile arıza kodu silinebilmeli Çalışma verileri görüntülenebilmeli. Emisyonları etkileyen bir arıza oluştuğunda kaydedilebilmeli ve arıza lambası yanmalı. Terminoloji, kısaltma ve tanımlamalar standart olmalı.
OBD II Standartları Standart arıza lambası
OBD II Göstergeleri Katalitik konvertör verimi Motor eksik yanma bilgisi Yakıt sistemi Oksijen sensörü EGR sistemi Buharlaşmalı emisyon sistemi İkinci hava reaksiyon sistemi Karşılaştırmalı parça göstergesi
OBD II Göstergeleri Arıza tespit cihazı
OBD II Çevrimi
Karşılaştırmalı parça göstergesi Emisyonları etkileyebilecek tüm elektronik girdiler gözlenir. Normal aralığın dışında olan girdi sinyalleri algılanır. Ayrıca aktüatörlerden arızalı olup sistem üzerinde olumsuz etkili olabilecekler algılanır.
Karşılaştırmalı parça göstergesi Gözlenen girdiler Hava debi sensörü Ön ve arka HO 2 S sensörü Vites konumu Kelebek konumu Motor soğutucu sıcaklığı Emme havası sıcaklığı Krank mili pozisyonu Kam mili pozisyonu Çıkış mili devir sayısı Ateşleme sistemi Taşıt hızı
Karşılaştırmalı parça göstergesi Gözlenen çıktılar Yakıt enjektörleri Ateşleme Tork konvertör kavrama selenoidi HO2S ısıtıcısı Fan kontrolü Elektronik basınç kontrol selenoidi Transmisyon selenoidleri
Katalitik Konvertör Verim Göstergesi OBD II olan araçlarda en az iki adet oksijen sensörü bulunur; Birincisi yakıt kontrolü için PCM e bilgi gönderir. Katatilik konvertörün arkasında bulunur ve konvertör verimi hakkında bilgi üretir. Diğeri ise katalitik konvertörün önünde bulunur.
Katalitik Konvertör Verim Göstergesi Konvertör normal çalışıyorsaön sensörden gelen sinyal salınım halindedir, arka sensörden gelen sinyal ise nispeten daha düzdür. Arka sensörün sinyali ön sensörün sinyaline yakın ise bir arıza kodu üretilir ve kontrol edilmesi gerekir.
Katalitik Konvertör Verim Göstergesi
Motor Eksik Yanma Bilgisi Bir silindirde eksik yanma varsa HC emisyonları artar. Katalitik konvertör fazladan oluşan bu HC emisyonlarını dönüştürürken aşırı ısınır. Konvertörün bal peteği yapısı ergiyebilir ve bu durum verimi aşırı düşürür.
Motor Eksik Yanma Bilgisi Neler yapılır? Her bir silindirin motor gücüne olan katkısı ölçülür. Krank milinin ivmesi çok kısa zaman aralıklarında ölçülür, bu ölçüm için krank mili açısı verileri kaydedilir.