KIRGIZİSTAN ÜLKE RAPORU 10.04.2015
KIRGIZİSTAN ÜLKE RAPORU 10.04.2015 YÖNETİCİ ÖZETİ Uludağ İhracatçı Birlikleri nin kayıtlarına göre, Bursa dan Kırgızistan a ihracat yapan 63 firma bulunmaktadır. 31.12.2014 tarihi itibariyle Ekonomi Bakanlığı nın Türkiye'de Faaliyette Bulunan Yabancı Sermayeli Firmalar Listesi ne göre Bursa da Kırgızistan sermayeli 2 firma faaliyet göstermektedir. Türkiye nin 2014 yılı itibariyle Kırgızistan a ihracatı 421 milyon dolardır. İthalatımız ise 65 milyon dolardır. Bursa ve Kırgızistan arasında gerçekleşen ticarete baktığımızda, ihracatımız 2014 yılı itibariyle 4 milyon dolar iken, ithalatımız 447 bin dolar olarak seyretmektedir. Kırgızistan a ihracatımızda, halı, mücevherci eşyaları, tekstil mamulleri gibi kalemler ön plana çıkarken bu ülkeden ithalatımızın ana kalemlerini kuru baklagiller, bakır alaşımları ve pamuk teşkil etmektedir. Kırgızistan da halen aktif olarak faaliyet gösteren 300 Türk firmasının toplam 250 milyon doları aşan yatırımı mevcuttur. Kırgızistan daki Türk sermayeli firmalar; içecek, bisküvi, şekerleme, çikolata, mobilya, temizlik maddeleri, çay, un, tuz, şeker, boya, pvc ve plastik boru, yapı malzemeleri üretimi ile alışveriş merkezi işletmeciliği, marketçilik, bankacılık, tekstil üretimi, matbaa, turizm acenteliği, eğitim işletmeciliği, inşaat gibi çok çeşitli alanlarda faaliyet göstermektedir. Türkiye, 16 Aralık 1991 tarihinde Kırgız Cumhuriyeti nin bağımsızlığını tanıyan ilk ülke olmuş ve iki ülke arasında 29 Ocak 1992 tarihinde diplomatik ilişkiler tesis edilmiştir. 1992 yılı içerisinde karşılıklı olarak Bişkek ve Ankara da Büyükelçilikler açılmıştır. Kırgızistan da 4 adet Serbest Ekonomi Bölgesi faaliyette bulunmaktadır. Bunlar sırayla Bişkek, Karakol, Narın ve Maymak Serbest Ekonomi Bölgeleridir. 2013 yılında 65 bin Kırgız ülkemizi ziyaret etmiştir. 1
1) BURSA İLE KIRGIZİSTAN DIŞ TİCARETİ Bursa-Kırgızistan Dış Ticaret Değerleri $ YIL İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE 2012 4.193.800 100.626 4.294.426 4.093.174 2013 3.100.350 11.127 3.111.477 3.089.223 2014 4.769.577 447.183 5.216.760 4.322.394 Kaynak: TÜİK 2) TÜRKİYE İLE KIRGIZİSTAN DIŞ TİCARETİ Türkiye-Kırgızistan Dış Ticaret Değerleri (1.000 Dolar) Yıl İhracat $ / Bin İthalat $ / Bin Hacim $ / Bin Denge $ / Bin 2003 40.862 10.906 51.768 29.956 2004 74.702 13.384 88.085 61.318 2005 89.529 14.113 103.642 75.417 2006 132.172 27.455 159.627 104.717 2007 181.311 45.020 226.331 136.291 2008 191.351 47.974 239.325 143.376 2009 140.002 31.446 171.448 108.556 2010 129.202 30.900 160.102 98.302 2011 180.241 52.123 232.364 128.118 2012 257.470 45.226 302.697 212.244 2013 388.336 36.964 425.300 351.372 2014 421.980 65.648 487.628 356.332 Kaynak: ITC-TRADEMAP Kırgızistan a ihracatımızda, halı, mücevherci eşyaları, tekstil mamulleri gibi kalemler ön plana çıkarken bu ülkeden ithalatımızın ana kalemlerini kuru baklagiller, bakır alaşımları ve pamuk teşkil etmektedir. Ticaret hacminin arttırılması için öncellikli olarak taşıma maliyetlerinin azaltılması ile ulaştırma koşullarının iyileştirilmesi, karayolunun yanı sıra alternatif ulaşım araçları kullanılması 2
gerekmektedir. Ayrıca gümrük işlemlerindeki kayıt dışı harcamaların azaltılmasının ticaret hacmini arttırmada önemli bir etken olacağı düşünülmektedir. Türkiye-Kırgızistan Yatırım İlişkileri Kırgızistan da halen aktif olarak faaliyet gösteren 300 Türk firmasının toplam 250 milyon doları aşan yatırımı mevcuttur. Ancak, Kırgızistan da küçük sermayelerle yatırım yapan işadamlarımız kazancını burada işini büyütmek veya başka alanlarda yatırım yapmak için kullandıklarından, Türk işadamlarının yatırımları 500 milyon ile 1 milyar dolar arasında bir sermaye büyüklüğüne ulaştığı tahmin edilmektedir. Kırgızistan daki Türk sermayeli firmalar; içecek, bisküvi, şekerleme, çikolata, mobilya, temizlik maddeleri, çay, un, tuz, şeker, boya, pvc ve plastik boru, yapı malzemeleri üretimi ile alışveriş merkezi işletmeciliği, marketçilik, bankacılık, tekstil üretimi, matbaa, turizm acenteliği, eğitim işletmeciliği, inşaat gibi çok çeşitli alanlarda faaliyet göstermektedir. 3) BURSA DAN KIRGIZİSTAN A İHRACAT YAPAN FİRMALAR Uludağ İhracatçı Birlikleri nin kayıtlarına göre, Bursa dan Kırgızistan a ihracat yapan 63 firma bulunmaktadır. 4) KIRGIZİSTAN EKONOMİK VE SOSYAL GÖSTERGELER Türkiye, 16 Aralık 1991 tarihinde Kırgız Cumhuriyeti nin bağımsızlığını tanıyan ilk ülke olmuş ve iki ülke arasında 29 Ocak 1992 tarihinde diplomatik ilişkiler tesis edilmiştir. 1992 yılı içerisinde karşılıklı olarak Bişkek ve Ankara da Büyükelçilikler açılmıştır. GSYİH ( Milyon $ ) KBGSYİH ( $ ) 7.100 1.321 Büyüme Oranı ( % ) Nüfus 10.50% 5.500.000 Nüfus Yüzölçümü ( km² ) 5.500.000 198.500 Başkent Bişkek Kırgızistan ın ekonomisi ağırlıklı olarak tarım, sanayi ve ticarete dayanmaktadır. GSYİH nin, %44,8 ini hizmet sektörü, %34,4 ünü sanayi sektörü ve %20,8 ini tarım sektörü oluşturmaktadır. 3
Ülkedeki sanayi sektörünün önemli bir bölümünü de tarım ve hayvancılık ürünlerinin işlenmesine dayalı gıda sanayi, tekstil, deri-kürk ve benzeri ürünlerin üretimine dayalı hafif sanayi oluşturmaktadır. Kırgızistan yaklaşık 1.321 dolar olan kişi başı yıllık gelir ortalaması ile fakir ülkeler grubunda yer almaktadır. Kırgızistan da 2010 Nisan ayında yaşanan olayları takiben, Türkiye aynı yıl Temmuz ayında imzaladığı anlaşma ile bu ülkeye 10 milyon doları hibe (bütçe açığının finansmanında kullanılmak üzere), 11 milyon doları ise kısa vadede gerçekleştirilecek TİKA projeleri için kullanılmak üzere toplam 21 milyon dolar yardımda bulunmuştur. Türkiye, Kırgızistan la 1 Aralık 2011 tarihinde imzaladığı anlaşma ile bu ülkenin geçmişten kalan 51 milyon dolar tutarındaki kredi borcunu silmiştir. Yine, Türkiye nin Kırgızistan a sağlamakta olduğu hibe yardımları ve kredilerin devamı niteliğinde, 100 milyon dolar tutarında kredi ve 6 milyon dolar hibe sağlanmasına ilişkin anlaşmalar 28 Haziran 2012 tarihinde imzalanmıştır. TİKA kanalıyla, Kırgızistan a bugüne kadar 35 milyon dolar yardım sağlanmış olup, ekonomik/ticari, sağlık, eğitim, sosyal ve kültürel işbirliği programları bağlamında proje ve faaliyetler gerçekleştirilmektedir. 2013 yılında 65 bin Kırgız ülkemizi ziyaret etmiştir. Ülkedeki Serbest Bölgeler( Özel Ekonomik Bölgeler) Kırgızistan da 4 adet Serbest Ekonomi Bölgesi faaliyette bulunmaktadır. Bunlar sırayla Bişkek, Karakol, Narın ve Maymak Serbest Ekonomi Bölgeleridir. Kırgızistan da ilk olarak Narın Serbest Ekonomi Bölgesi 20 Nisan 1991 tarihinde 42,5 bin kilometre alanda açılmıştır. Daha sonra, 1993 yılının Mayıs ayında Kırgız Cumhuriyeti Meclisi Kararnamesi ile Issık Göl bölgesinin Karakol şehrinde Karakol Serbest Ekonomi Bölgesi faaliyete geçmiştir. Aynı Kararname ile Calalabad ilinin Alay, Çon- Alay ve Kara Kulca ilçelerinde Serbest Ekonomi Bölgeleri oluşturulmuştur. 29 Haziran 1995 tarihli Meclis Kararnamesi ile Manas havaalanı, buna yakın olan Akçiy köyü ve Bişkek şehrindeki Milli Sergi Merkezi nin sınırlarını kapsayan bölge Bişkek Serbest Ekonomi Bölgesi olarak ilan edilmiştir. 1997 yılında ise Talas ilinde 300 hektarlık alan üzerinde Maymak Serbest Ekonomik Bölgesi oluşturulmuştur. 4
5) BURSA DA KIRGIZİSTAN SERMAYELİ FİRMALAR 31.12.2014 tarihi itibariyle Ekonomi Bakanlığı nın Türkiye'de Faaliyette Bulunan Yabancı Sermayeli Firmalar Listesi ne göre Bursa da Kırgızistan sermayeli 2 firma faaliyet göstermektedir. 5