Bilgisayar Ağları ve İnternet-I TBPO-201 AHMET YESEVİ ÜNİVERSİTESİ Uzaktan Eğitim Fakültesi TÜRTEP TBPO-201 BİLGİSAYAR AĞLARI VE İNTERNET - I Prof.Dr. Oğuz MANAS Bilgisayar Ağları ve İnternet-I TBPO-201 -> Ahmet Yesevi Ünv file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/temp/Kapak_TBPO201.html [20.12.2006 21:04:27]
Untitled Document file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/kunye.htm [20.12.2006 21:04:28]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/hedef.htm Ders Hedefi Bugün bilişim teknolojisinin en önemli ögesi artık bilgisayar ağlarıdır. Başka bir deyişle; ister programcı olarak istek teknik eleman olarak çalışın, kurumda karşınıza çıkacak ilk ve en önemli konu bilgisayar ağları ve onun üniteleri olacaktır. Sizlere bu ders kapsamı içinde, çalışma hayatına atıldığınızda ve bilgisayar ağları konusuyla karşılaştığınızda sıkıntı çekmemenizi sağlayacak düzeyde bilgi aktarılacaktır. Notlarınız ve dersler süresince öğrendikleriniz bulunduğunuz kurumda, kurum içi ve kurumlar arası bağlantılarınızı yakından tanımak istediğinizde ve kurumunuz içinde teknik şartname hazırlama grubunda yer aldığınızda size ilk düzeyde bilgi aktaracak bir kaynak olacaktır. Bunun için ağ kavramı başlığı altında bilgisayar ağlarının neden gerekli olduğunu açıklayıp ağ modellerini sizlere aktaracağız. Bilgisayarların aynı dilden konuşmalarını sağlan protokol kavramlarını ve farklı yapıdaki ağların birbirleri ile sıkıntı çekmeden ilişki kurmalarını olanaklı kılan OSI (Open System Interconnection) katmanlarından söz edeceğiz. Sizlere açık sistemlere geçişte OSI nin getirdiği olanakları anlatacak, bu danışma modelinin işleyişi ile ilgili genel bilgi sunacağız. Ayrıca teknik yaşamımızın çok önemli bir parçasını oluşturan Yerel Alan Ağlarını'nı (LAN - Local Area Networks) ve bu ağların oluşmasında temel unsurlar olan ağ bağlantı aygıtlarını tanıtacağız. Şehirleri, ülkeleri birbirlerine bağlamakta kullanılan Geniş Alan Ağları'nı (WAN - Wide Area Networks) tanıtacak ve bu ağlar ile ilgili geliştirilen yeni uygulamaları (ATM, SONET/SDH, DWDM, MPLS, DSL) sizlere sunacağız. Son olarak tüm ağlarda en önemli unsur olan bilgisayar ağ yönetiminden söz ederek dersimizin birinci bölümünü tamamlayacağız. Sizler her bölüm içinde o ana kadar okuduklarınızı anlayıp anlamadığınızı sınayabilmeniz için belirli bölümlerin sonunda kendi kendinize sormanız gerekli soruları bulacaksınız. Bunları tam olarak yanıtlayamıyorsanız ilgili bölümleri tekrar okumanızda yarar olacaktır. Sizlere ayrıca tüm bölümün anlaşılıp anlaşılmadığını belirlemek file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/hedef.htm (1 of 2) [20.12.2006 21:04:29]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/hedef.htm için her bölümün sonunda 20 adet test sınavı verilecektir. Bu sınavı kesinlikle bölüm notlarınızı okuyup tam anlamı ile anladığınıza emin olduğunuz durumda cevaplayınız. Hepinize başarılar dilerim. Prof. Dr. Oğuz Manas file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/hedef.htm (2 of 2) [20.12.2006 21:04:29]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01000.htm AĞ KAVRAMI file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01000.htm [20.12.2006 21:04:29]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01005.htm Bölüm Hedefi Bu bölümde sizlere bilgisayar ağlarının niçin gerekli olduğunu açıklamaya çalışacağız. Bu bağlamda genel bir tanıtım yaptıktan sonra, bilgisayar ağlarının varlığının sizlere, çevre ünitelerinin birlikte kullanımını, internet paylaşımını, işbirliğini, ofis dışında çalışma olanağını getirdiğini anlatacak, kurum içinde oluşturulan güvenlik ve iş devamlılığı politikalarının koruma şemsiyeleri altına girmek gibi üstünlükler sağlayacağından söz edeceğiz. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01005.htm [20.12.2006 21:04:30]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01010.htm 1.1. Ağ Niçin Gereklidir? Bir PC ye sahip olduğunuzu düşünün. İşlerinizi yürütebilmek için; Yazıcıya, Kurum dışına bağlantı kuracak iseniz, bir modeme ve telefon hattına, Bazı verilerinizi çeşitli amaçla kullanılmak üzere CD üzerine kayıt edebilmek için CD yazıcısına, Bazı verilerinizi teyp veya disk üzerine kayıt edebilmek amacı ile teyp veya disk sürücülerine bağlanmayı sağlayacak organizasyonlara, gereksiniminiz olacaktır. Ancak her kullanıcının ayrı ayrı çevre ünitesi kullanması hem gereksiz hem de olanaksızdır. Bilgisayar ağına sahip olmanın, çevre ünitelerini paylaşmanın yanında; Internet erişimini sağlamak, Bilgi paylaşımını sağlamak, İşbirliğini sağlamak, Ofis dışında çalışma olanağı sağlamak, Kurum için oluşturulan güvenlik şemsiyesi altına girmek, Kurum için oluşturulan iş devamlılığı politikası güvencesi içinde yer almak, gibi üstünlükleri de bulunmaktadır. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01010.htm [20.12.2006 21:04:30]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01020.htm 1.1.1. Çevre Ünitelerinin Birlikte Kullanımı Aşağıdaki şekil ele alındığında; Ofis içinde çalışanlar ofis ağını kullanmak suretiyle ağa bağlı bulunan tüm çevre ünitelerini birlikte kullanabilmektedirler. Aksi durumda; örneğin, tek bir yazıcı ünitesini kullanabilmek için; Ofisteki her bir PC için ayrı bir yazıcı almak veya Yazıcıyı kullanmak için her defasında yazıcı ile PC arasında yeni bir kablo bağlantısı kurmak veya Yazılmasını istediğimiz verileri bir disket üzerine kopyalamak ve böylece verileri yazıcının bağlı bulunduğu PC ye taşımak gerekir. Halbuki, işletim sisteminde kullanabileceğimiz yazıcılar tanımlanmış olduğundan, yaz komutu verdiğinizde size ağa bağlı kullanabileceğiniz yazıcıların listesi gelecek ve siz seçiminizi yaptığınızda, ilgili yazıcıda yazılarınız yazılmış olacaktır. Büyük ofislerde çoğu zaman birden fazla yazıcı bulunur. Bunlar hem kullanıcıların yığılmalarını engeller, hem de farklı kalitelerde servis verirler. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01020.htm [20.12.2006 21:04:31]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01025.htm 1.1.2. Internet Erişiminden Yararlanmak Bu bölümde Internet'in getirdiği olanaklar değil de, Internet'e çıkışta bilgisayar ağlarının sağladığı olanaklardan söz edeceğiz. Eğer evinizden veya çalıştığınız ofisten Internet e tek başınıza bağlanmak isterseniz; bir Internet Servis Sağlayıcı (ISP - Internet Service Provider), Superonline gibi, ile anlaşıp onun olanaklarını kullanmanız gerekir. Bunun için Internet kullanımına bir ödeme yapmanız, bir modem almanız ve bir telefon hattını (özellikle çok kullanıyorsanız) bu işe atamanız gerekmektedir. Böylece dial-up bağlantı ve ISP aracılığı ile Internet'e bağlanmanız olanaklı olacaktır. Halbuki, kurum içinde bir LAN üzerinden Internet e bağlandığınızda; kurumca sağlanan çok daha hızlı kiralık hatla (bu konuyu ileriki bölümlerde daha ayrıntılı olarak ele alacağız) kendiniz için modeme gereksinim duymadan Internet e çıkmanız olanaklı kılınacaktır. Eğer evinizden veya çalıştığınız ofisten Internet e tek başınıza bağlanmak isterseniz; bir Internet Servis Sağlayıcı (ISP - Internet Service Provider) ile anlaşıp onun olanaklarını kullanmanız gerekir. Ayrıca IP telefonu dediğimiz uygulamadan ve IP üzerinden ses iletimini gerçekleştiren VoIP'den (Voice Over IP) (bu konu da ileride ayrıntılı olarak ele alınacaktır) de yararlanmak olanaklı kılınacaktır. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01025.htm [20.12.2006 21:04:32]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01030.htm 1.1.3. Bilgi Paylaşımını Sağlamak Gerek kurum içinde gerekse kurum dışında oluşan bilgi yığınlarına ulaşmada en önemli araç bilgisayar ağlarıdır. Artık herkes tarafından kabul edilen bir gerçek vardır; bilgi paylaştıkça artar. Bu nedenle kurum içinde tüm çalışanların kolayca ulaşabileceği veritabanları, veri ambarları oluşturulmaktadır. Ek olarak, bu veritabanlarına gerek teknik ve idari personel ve özellikle yöneticilerin kolaylıkla ulaşabilmelerini sağlayabilmek için sistemler geliştirilmektedir. Örneğin, Intranet ve Extranet sırf bu amaçla gerçekleştirilmiş uygulama zincirleridir. Ayrıca birlikte çalışma yapan kişi ve kurumların da bu bilgi kaynaklarına ulaşmalarını sağlamak, birlikte çalışmanın verimliliğini artırmaktadır. Gerek kurum içinde gerekse kurum dışında oluşan bilgi yığınlarına ulaşmada en önemli araç bilgisayar ağlarıdır. Artık herkes tarafından kabul edilen bir gerçek vardır; bilgi paylaştıkça artar. Örneğin, malınızı pazarlayan bir kuruluş stoklarınızı taşıyan bir veritabanına girebilir, malın son durumu hakkında bilgi elde edebilir ve satışını yapabilir. Aksi durumda siparişi alan bir satıcı telefonla kurumu arayacak (yetkili kişiyi bulabilirse), istediği mal hakkında bilgi isteyecek, yetkili kişi ambarı arayarak bu malın durumunu inceleyecek ve karşı tarafa olumlu veya olumsuz yanıt verecektir. Ancak geçen süre büyük kayıplara neden olabileceği gibi, pek çok karışıklığı da beraberinde getirecektir. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01030.htm [20.12.2006 21:04:32]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01035.htm 1.1.4. İşbirliğini Sağlamak Bundan 10-15 yıl öncesine kadar hemen hemen tüm projeler tek bir kişi tarafından ele alınır ve sonuçlandırılırdı. 25-30 yıl öncesinde ise tüm proje tek bir kişi tarafından ele alınarak gerçekleştirilirdi. Buna bir örnek verecek olursak; Bir kurumda maaş bordrosunun basımını ele alalım. Bilgi İşlem Merkezi Müdürü kurum içinde bir programcıyı bu iş için görevlendirirdi. Aşağıda proje yöneticisinin yapacağı işler verilmektedir: Bordro örneğini tekrar ele alırsak; ayın son haftasında bordro sorumlusu proje lideri bir hafta süre ile kurumun çeşitli bölümlerine ait bordroları sabahlara kadar uğraşarak basıp yetiştirmeye çalışırdı. Bu durum hem uzman kişilerin etken kullanımını engeller, hem de yük bir kişi üzerinde olduğundan istenilen randıman alınamazdı. Doğal olarak bu iki önemli sonuç doğurmakta idi; 1. Proje tek bir kişiye bağlı olduğundan, onun ayrılması ile işler karmakarışık olmakta idi. 2. Proje lideri görev tamamlandığında sorumluluğu biteceğinden, çok iyi bir dokümantasyon ve kullanma klavuzu hazırlamak ve kullanıcı eğitimi sağlamak zorunda idi. Yukarıda anlatıldığı gibi pek çok farklı iş tek bir kişi tarafından yapıldığında bilgisayar uzmanları da zaman zaman sabaha kadar çalışmak zorunda kalırlardı. Daha sonra kişiler konularında uzmanlaştılar. Yine bir proje lideri söz konusu oluyordu, ancak çeşitli işler çeşitli gruplar tarafından; analist grubu, yazılım grubu, kodlama grubu, test grubu, pilot uygulama grubu, sistem operatörleri tarafından ele alınıyordu. Son zamanlarda ise proje liderleri her proje için ayrı olarak seçilmekte, lider proje grubunu oluşturmakta ve proje bitinceye kadar bu grupla çalışmaktadır. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01035.htm (1 of 2) [20.12.2006 21:04:33]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01035.htm Bugün bu işler tamamen farklı kişiler tarafından yerine getirilmektedir. Bu iş için bugün sistem analisti (genelde bilgisayar mühendisi), programcı, veri kayıt operatörü, test operatörü, iş yöneticisi, ve bilgisayar operatörü görev yapmaktadır. İşbirliğinin olabilmesi, yani proje üzerinde birlikte çalışabilmek için projeye dahil tüm elemanların bir arada olmaları gerekir. İşte bilgisayar ağı, değil aynı binada, farklı katlarda veya farklı bina veya şehirlerde olan proje elemanlarının bile bir odada çalışıyormuş gibi birlikte çalışmalarını olanaklı kılmaktadır. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01035.htm (2 of 2) [20.12.2006 21:04:33]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01040.htm 1.1.5. Ofis Dışında Çalışma Olanağı Getirmek Bugün başta ABD olmak üzere, teknolojide ileri gitmiş ülkelerde, pek çok kuruluş işin özelliğine de uygun olarak kişilerin evde çalışmalarını tercih etmektedir. Böylece bu elemanlar hafta içinde ofiste yapacakları işleri kendi planladıkları çalışma programlarına göre evde yapmakta, ofiste yer kaplamamakta, trafiğe yük getirmemektedir. Ofis dışında çalışabilmenin yararlarını kuruluş ve çalışan açısından aşağıdaki gibi sıralayabiliriz: Kuruluş: haftada 40 saatlik çalışma programının kesin uygulamasını sağlamakta, ofiste yer bakımından tasarruf etmekte, Çalışan: Bugün başta ABD olmak üzere, teknolojide ileri gitmiş ülkelerde, pek çok kuruluş işin özelliğine de uygun olarak kişilerin evde çalışmalarını tercih etmektedir. kendi evinde sıcak ve samimi bir ortamda çalışmakta, trafiğe harcadığı zaman (hele İstanbul trafiğini düşünürsek) kendisine kalmaktadır. Doğal olarak bugün tüm işlerin bu şekilde yürütülmesi belki olası değildir. Ancak oran gittikçe artmaktadır. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01040.htm [20.12.2006 21:04:34]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01045.htm 1.1.6. Kurum İçinde Oluşturulacak Güvenlik ve İş Devamlılığı Şemsiyesi Altına Girmek Gerek kurum içinde gerekse evden Internet e tek başınıza bağlanmış iseniz sizi dört büyük tehlike beklemektedir. Bugün düzenli ve ciddi çalışan pek çok kuruluşta oluşturulmuş bir güvenlik politikası bulunmaktadır. Güvenlik politikası ile ilgili, prensipler, standartlar, uygulamalar (Guide-Lines) bulunmaktadır. Böyle bir şemsiye altına girmiş kurum elemanları, güvenlik politikası tam ve ciddi olarak uygulandığında, yukarıda açıkladığımız dört sakıncalı durumdan da kurtulmuş olmaktadırlar. Kurum içinde İş Devamlılığı (Disaster Recovery) politikası da bulunmaktadır. Bu politika ile kurumda iş devamlılığını engelleyecek durumlar (zelzele, yangın, sel vb...) için gerekli önlemler alındığından siz de bu güvence içine girmiş olacaksınız. Gerek güvenlik politikası gerekse iş devamlılığı konularında ileri bölümlerde daha ayrıntılı bilgiler sunulacaktır. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01045.htm [20.12.2006 21:04:35]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01046.htm Sorular Şimdi kendimize şu soruları sorarak yanıtlarını arayalım; 1. Evimizde kendinize ait bir PC var. Bir de kardeşinize bir PC alındı. Evde bir de babanıza ait bir PC bulunuyor. a. Elinizde bir tane yazıcı buluyorsa nasıl hareket edeceksiniz? b. Üçünüz birden Internet'e ulaşmak istiyorsunuz, ne yapacaksınız? 2. Kurumda çok fazla derecede bilgi ürüyor ve depolanıyor. Bu bilgilerin herkes tarafından paylaşılması için ne yapacağız? 3. Bir projeye yönetici olarak atandınız. Projede çalışacak kişileri belirlediniz ve yönetimin onayını aldınız. Ancak kişiler farklı binalarda ve hatta farklı illerde görevli, ne yapacaksınız? 4. Kurumdaki bilgisayar ağınızı Internet'e bağladınız. Ağınızı güvenlik altına almak için ne yaparsınız?! Bu soruların yanıtlarıyla ilgili olarak danışmanınızdan destek alabilirsiniz. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01046.htm [20.12.2006 21:04:35]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01050.htm 1.2. Ağ Sınıflandırılması Bilgisayar ağları bazı özelliklerine göre sınıflandırılabilir. Bu özelliklere, ileti kapasitesi iletişim oranı genişlik düğüm tipi düğümler arası ilişki topoloji yapı örnek olarak verilebilir. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01050.htm [20.12.2006 21:04:36]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01055.htm 1.2.1. İleti (message) Kapasitesine Göre Bir bilgisayar ağı bir zaman diliminde bir veya pek çok ileti gönderilmesini sağlayabilir. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01055.htm [20.12.2006 21:04:36]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01060.htm 1.2.2. İletişim Oranına Göre Genel olarak, genişbant ağlar daha fazla iletişim gerçekleştirirler. Bununla beraber, darbant ağlarda, iletişim oranında önemli derecede farklılıklar vardır. Öyle ki, bazı darbant bilgisayar ağları bazı genişbant bilgisayar ağlarından daha hızlıdır. Çok kaba olarak dört nesil bilgisayar ağından söz edebiliriz. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01060.htm [20.12.2006 21:04:37]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01065.htm 1.2.3. Genişliğine Göre Ağların genişliğine (yayıldıkları alanlara) göre sınıflandırılmaları en klasik olan sınıflandırmadır. Aşağıda bu genişlik grupları ve açıklamaları verilmektedir. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01065.htm [20.12.2006 21:04:37]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01070.htm 1.2.4. Düğüm (node) Tiplerine Göre PC temelli ağlar, ağ dünyasının en gelişen bir bölümüdür. Bu ağlar büyük esneklik sağlarlar. Örneğin, ağ üzerindeki düğümlere, verilecek servislerin dağıtılmasını sağlayacak sunucuların yerleştirilmesini olanaklı kılmaktadır. PC temelli ağlara en tipik örnek LAN lardır. PC temelli ağlar, Macintosh ları ve IBM PC veya bununla uyumlu bilgisayarları kullanırlar. Macintosh lar herhangi bir ek donanıma gerek olmadan ağa bağlanırlar. Buna karşılık IBM veya IBM uyumlu makinalar ek donanıma (NIC - Network Interface Card) gerek duyarlar. Hemen belirtelim ki, bu tip ağlarda bugün bile en eski modelden (80386) en yeni modele kadar (Pentium-4) işlemcili makinalar bulunabilmektedir. Eski modeller daha çok yazıcı veya teyp sunucu gibi işlerde kullanılmaktadır. Ağ Arayüz Donanımı (NIC) Örneği Buna karşılık kütük sunuculuğu gibi zor ve yüklü işlerin uygulanmasında süper sunucular kullanılır. Bunlar tek bir sunucu olarak farklı ağ yapısındaki çok sayıda düğümlere servis sağlayabilirler. Büyük ve orta boy bilgisayarlar (Mainframes) genelde bankalar, büyük holdingler ve bazı üniversitelerde kullanılırlar. Bu ağlar, tek bir bilgisayar merkezi tarafından yürütülürler. Büyük boy bilgisayarlar çok uzun yıllar IBM firmasının denetiminde kalmıştır. Ülkemizde özellikle büyük bankaların hemen hepsi halen IBM kullanmaktadırlar. IBM in en büyük rakipleri, özellikle ülkemizde, HP, Unysis, Data General olmuşlardır. Orta boy bilgisayarlar için DEC ve HP örnek olarak gösterilebilir. İlk uygulamalarda bunlar aynı zamanda büyük boy bilgisayarlar için ön işlemci (FEP - front-endprocessor) olarak da görev yapmışlardır. 80 li yılların sonuna kadar ana bilgisayar temelli ağlarda akılsız (dummy) terminaller görev yaptılar. Ana bilgisayara ya direkt olarak bağlanırlar veya FEP aracılığı ile ulaşırlardı. Daha sonraları PC ler devreye girdiğinde bunların da ana bilgisayara bağlanmaları söz konusu oldu. Ancak bu durumda PC lerin üzerine özel bir yazılım (Terminal Emulation) yüklemek zorunluluğu doğdu. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01070.htm [20.12.2006 21:04:38]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01075.htm 1.2.5. Düğümler Arası İlişkiye Göre Ağ üzerinde düğümler, sunucular veya iş istasyonları olabilir. Düğümler arası ilişkileri belirlemede aşağıdaki terimler kullanılır. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01075.htm [20.12.2006 21:04:39]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01080.htm 1.2.6. Topolojiye Göre Bilgisayarların ağlara bağlanmasının binlerce yolu bulunmaktadır. Ancak, bu olanaklar birkaç tip içinde toplanabilir. Topolojiyi iki ana grupta özetlemek olasıdır: Fiziksel Topoloji: Ağ içinde düğüm noktalarının birbirlerine bağlanmasını sağlayan kablolamayı tanımlar. Mantıksal Topoloji: Bilgisayar ağları içinde bilginin ve iletişimin akışını belirler. Fiziksel Topoloji Türleri file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01080.htm [20.12.2006 21:04:39]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01085.htm 1.2.6.1. Düz Hat (Bus) Topolojisi Şekilde de görüldüğü gibi tüm aygıtlar düz bir hat (kablo) ile bağlantı kurmakta ve kablo uçlarda sonlandırıcılar ile bitmektedir. Ethernet bu bağlantı için tipik örnektir.! Düz Hat (Bus) topolojisi örnekleri için tıklayınız. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01085.htm [20.12.2006 21:04:40]
Düz Hat (Bus) Topolojisi Örnekleri Düz Hat (Bus) Topolojisi Örnekleri file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01085_1.htm [20.12.2006 21:04:40]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01090.htm 1.2.6.2. Halka (Ring) Topolojisi Şekilde görüldüğü gibi tüm aygıtlar halka şeklindeki hatta bağlanmaktadır. IBM TokenRing bu bağlantı için tipik bir örnektir. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01090.htm [20.12.2006 21:04:41]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01095.htm 1.2.6.3. Yıldız (Star) Topolojisi Şekilde görüldüğü gibi tüm aygıtlar merkezi bir MAU'ya (Media Access Unit) bağlanmaktadır. ARCnet bu bağlantı için tipik bir örnektir. Bu üç bağlantı temel yapıyı oluşturmaktadır. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01095.htm [20.12.2006 21:04:41]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01100.htm 1.2.6.3.1. Yıldız Topolojisinin Geniş Alan Ağlarında Kullanımı Aşağıda Geniş Alan Ağları'nda (WAN) iki ayrı yıldız topolojisi örneği görülmektedir. İki katlı Geniş Alan Ağı Topolojisi file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01100.htm (1 of 2) [20.12.2006 21:04:42]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01100.htm Üç katlı Geniş Alan Ağı Topolojisi file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01100.htm (2 of 2) [20.12.2006 21:04:42]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01105.htm 1.2.6.4. Örgü (Mesh) Topolojisi Sözünü ettiğimiz Düz Hat (Bus), Halka (Ring), ve Yıldız (Star) bağlantıları temel bağlantılardır. Ancak bunların çeşitli kombinasyonlarını kullanarak yeni yapılar oluşturmak olasıdır. Örneğin bir düğüm birden fazla düğüme bağlanabilir ve oluşan yeni yapıya Örgü Topolojisi adı verilir. Aşağıda Geniş Alan Ağları'nda iki ayrı Örgü Topolojisi görülmektedir: file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01105.htm [20.12.2006 21:04:42]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01110.htm 1.2.7. Yapıya (Architecture) Göre Ağ yapısı, kullanılacak kabloya ve ağa ulaşım metoduna göre farklılaşır. Örneğin ağa bağlanmak için; Çifteksenli (Coaxial) kablo Bakır kablo Fiber kablo kullanılabilir. Ayrıca, bağlantı için CSMA/CD(Ethernet'te), Jeton Geçirme (Token Ring'de) en çok kullanılan bağlantı yöntemleridir. Bunlarla ilgili ayrıntılı bilgi ilgili bölümlerde ele alınacaktır. Ethernet Bağlantıları için Kullanılan Bakır Kablo Örneği file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01110.htm [20.12.2006 21:04:43]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01111.htm Sorular Şimdi kendimize şu soruları sorarak yanıtlarını arayalım; 1. Bilgisayar ağlarını neye dayanarak 4 nesil diye ayırıyoruz? 2. HAN (Home Area Network) türü ağı evimde güvenlikle ilgili hangi işte kullanabilirim? 3. DAN (Departmental Area Network) türü ağ resmi kuruluşlarda nerelerde kullanılabilir? 4. IBM PC lerinin bilgisayar ağlarına bağlanmaları için neden bir yazılıma gerek duyuldu? 5. Fiziksel topoloji ile mantıksal topoloji arasında ne fark vardır?! Bu soruların yanıtlarıyla ilgili olarak danışmanınızdan destek alabilirsiniz. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01111.htm [20.12.2006 21:04:43]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01115.htm Bölüm Özeti Bölümün ana amacı sizlere ağ kavramını açıklamaktı. Bunun için aşağıda verilen iki ana başlık açılmıştır; Ağ niçin gereklidir? Ağ sınıflandırılması. "Ağ niçin gereklidir?" başlığı altında sizlere bilgisayar ağlarına sahip olmanın Çevre ünitelerini birlikte kullanmak, Internet erişimini sağlamak, İşbirliğini sağlamak, Ofis dışında çalışma olanağı getirmek, Kurum için oluşturulan güvenlik ve iş devamlılığı politikaları şemsiyeleri altına girmek gibi üstünlükleri bulunduğundan söz ettik. "Ağ sınıflandırılması" başlığı altında ağların aşağıda belirtilen işlemlere göre sınıflandırılabileceğini açıkladık; İleti kapasitesine göre, İletim oranına göre, Genişliğine göre, Düğüm tipine göre, Düğümler arası ilişkiye göre, Topolojiye göre, Yapıya göre. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01115.htm [20.12.2006 21:04:44]
Untitled Document file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI01120.htm [20.12.2006 21:04:45]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI02000.htm PROTOKOL KAVRAMLARI-OSI ve YEREL ALAN AĞLARI-1 file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI02000.htm [20.12.2006 21:04:45]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI02005.htm Bölüm Hedefi Bu bölümde sizlere protokol ve katman kavramından söz edecek ve OSI Başvuru Modeli'ni tanıtacağız. Bölümde ayrıca OSI Başvuru Modeli yönetiminden söz edecek ve bu yönetimde görev alan yapı taşlarını tanıtacağız. Bölümün son kısmında, yerel alan ağlarının bir bölümünü ele alarak işleyeceğiz. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI02005.htm [20.12.2006 21:04:45]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI02010.htm 2.1. Protokoller ve Katman Kavramı Protokoller farklı sistemlerdeki öğeler arasındaki iletişimi sağlamak için kullanılır. Sistem, bir bilgisayar, bir terminal veya uzaktan algılama aygıtı olabilir. Uygulama programları, veritabanı yönetim sistemi, SMS buna örnek olarak gösterilebilir. Daha genel bir tanıtım yaparsak; bilgi gönderme ve alma işlevini yerine getiren birim sistem ise, bir veya birden fazla öğeden oluşan fiziksel bir bütündür. İki öğenin başarılı bir şekilde görüşebilmesi için aynı dili konuşmaları gerekir. Bu dil, protokoller aracılığı ile sağlanır. Başka bir deyişle protokoller, iki öğe arasında veri değişiminin kurallarını belirler. Bu nedenle bir protokolün aşağıdaki özelliklere sahip olması gerekir; file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI02010.htm [20.12.2006 21:04:46]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI02015.htm 2.1.1. Katman Kavramı Ağlar genellikle katman şeklinde düzenlenmiştir. İki farklı ağda ana bilgisayarlar birbirleri ile iletişime geçecekleri zaman, ana bilgisayarların karşılıklı olarak birbirlerine denk gelen eş katmanları arasında, protokollerin kullanımı ile iletişim sağlanır. Her protokolün farklı bir amacı vardır ve farklı işler yaparak iletişime olanak tanır. Ayrıca her protokolün kendine göre eksiklikleri ve üstünlükleri bulunmaktadır. Katmanlar ve katmanlardan oluşan protokollerin tümüne ağ mimarisi adı verilir. Uluslararası protokol standardının ilk adımı ISO (International Standard Organization) tarafından ortaya atılmıştır. Bu standart OSI (Open System Interconnection) başvuru modeli olarak adlandırılır. Katmanlar yapılmasını istedikleri işlemleri içeren uygulama emirlerini bir başlık içine koyarak kendisinden sonra gelen katmana iletir. Bu başlıklar her katmanda eklenerek diğer sisteme ulaşır. Diğer sistemde her katman karşı sistemden kendisine eş katmandan gönderilen başlığı açar ve okuyarak yapılması gerekli işleri yerine getirir.! Katmanların çalışma prensibi ile ilgili animasyonu incelemek için tıklayınız. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI02015.htm [20.12.2006 21:04:47]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI02020.htm 2.2. OSI Başvuru Modeli OSI Başvuru Modeli aşağıda görüldüğü gibi yedi katmandan oluşur. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI02020.htm [20.12.2006 21:04:47]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI02056.htm Sorular Şimdi kendimize şu soruları sorarak yanıtlarını arayalım; 1. İki öğenin başarılı olarak konuşabilmesi için neye gereksinimleri vardır? 2. Protokol nedir? Hangi görevi yerine getirir? 3. Bir protokol hangi özelliklere sahip olmalıdır? 4. OSI kaç katmandan oluşur? 5. Katman sistemi nedir? 6. OSI katmanlarının kısaca görevlerini hatırlayalım.! Bu soruların yanıtlarıyla ilgili olarak danışmanınızdan destek alabilirsiniz. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI02056.htm [20.12.2006 21:04:48]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI02060.htm 2.3. OSI Yönetim Modeli OSI Modeli şekilde de görüldüğü gibi pek çok önemli yapı taşına sahiptir. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI02060.htm [20.12.2006 21:04:49]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI02065.htm 2.3.1. Sistem Yönetim Uygulama Biriminin İç Yapısı Uygulama Servis Elemanı Sistem Yönetimi (SMASE): SMAE içindeki çalışan elemanı temsil eder. Bu eleman, Uygulama Servis Elemanı (Application Service Element-ASE) ve Birlikte Yönetim Bilgi Servis Elemanı (Common Management Information Service Element-CMISE) ile ilişkidedir. SMASE ve CMISE mükemmel bir şekilde tanımlanmış paket formatlara sahiptirler. Bunlar diğer düğümlerdeki eşleri ile bilgi değiş tokuşunda bulunabilirler. Bu ilişkilerde Yönetim Uygulama Protokol Veri Üniteleri (Management Application Protocol Data Units-MAPDU) veya Müşterek Yönetim Protokol Veri Üniteleri (Common Management Protocol Data Units-CMIPDU) kullanılır. CMISE, Müşterek Yönetim Bilgi Sistem (Common Management Information Services-CMIS) ve Müşterek Yönetim Bilgi Protokolü (Common Management Information Protocol-CMIP) gibi iki yapı taşından oluşur. Bunlardan CMIS kullanıcıların var olan servislere ulaşabilmeleri için arayüz sağlar iken, CMIP verilerin paket edilmesi olayını gerçekleştirir. CMISE üç türlü servis sağlamaktadır; file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI02065.htm (1 of 2) [20.12.2006 21:04:49]
file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI02065.htm Ortak Servislerin Yönetimi: Bu servisler uygulamaların birbirleri ile bağlantı kurmaları için gereklidir. Duyuru Servislerinin Yönetimi: Bu servisler yetkili kişilere oluşan olaylarla ilgili duyurular yapmak için gereklidir. İşletim Servislerinin Yönetimi: Bu servisler ağın yönetimi için gerekli uygulamaları taşımaktadırlar. file:///d /Belgeler/Universite/Donem_III/Dersler/TBPO_201/BAI02065.htm (2 of 2) [20.12.2006 21:04:49]