GENEL MÜDÜRÜ HAYRETTİN CAN İNŞA ETTİKLERİ AMBALAJ ATIĞI AYIKLAMA TESİLERİNİ ANLATIYOR... Disan Genel Müdürü Hayrettin CAN? ARALIK 2015
AMBALAJ ATIĞI YÖNETİMİ Ambalaj atığı dediğimizde anlaşılması gereken evlerden, sitelerden ve marketlerden toplanan ve içinde evsel atık olmayan ambalaj atıklarıdır. Son yıllarda giderek artan toplamalar artık basit yöntemlerle ayrıştırılmamaktadır. DİSAN HİDROLİK MAKİNE bu konuda yaptığı çalışmalarla ayıklama operasyonunu kolaylaştırdı, ucuzlattı ve ayıklama kapasitesini arttıracak ekipmanlar imal etti. Önceki ayıklama tesislerinde bir besleme konveyörü ve bir ayıklama konveyörü vardı. Kapasiteler günde 5 ila 10 tona kadar çıkabiliyordu. Kapasiteler küçük olduğu için bu konveyörler yeterli oluyordu. Ancak firmaların gayretiyle tonajların artıp günde 20 ila 50 ton miktarlarına çıkması sonucu yeni ekipmanlara ihtiyaç duyuldu. DİSAN bu talepleri karşılayacak ilave ekipmanlarla yeni ayıklama hatları kurdu. Bu hatlar ile yüksek kapasiteli ve kaliteli bir ayırma ile ucuz işletme maliyeti hedefledi. Yeni ayıklama tesislerindeki ekipmanlar şunlardır. 1. Besleme vinci 6. 2. Poşet açıcı 7. 3. Ön ayıklama 8. 4. Disk elek 9. 5. Balistik seperatör (elek) 10. Manyetik ayırıcı Alüminyum ayırıcı Optik ayırıcı Ayırma odaları Balya presi Bu ekipmanları ayrı ayrı tanıyalım; ELEKTRİKLİ SABİT VİNÇ Malzemeler poşet açıcının bunkerine doldurulur. Elektrikli olduğu için yakıt tasarrufu sağlar. Sabit olduğu için lastik eskimesi olmaz. Mazot masrafı olmadığı gibi ortama egzoz gazı da salmaz. Ayrıca ambalaj atıklarının içindeki işe yaramayan malzemeyi kolay seçer. Kaza riskini azaltır. POŞET AÇICI Poşet Açıcı 3 fonksiyon ile çalışmaktadır. Birinci fonksiyonu depo özelliğidir. Yaklaşık olarak 30 ila 40 m³ olarak depolama yapar. Vinç veya loder operatörü işini kesintisiz yapmaya devam edebilir. Operatörün yoğunluğunu azaltır. İkinci fonksiyonu dozajlamadır. Sisteme verilecek malzemeyi düzenli olarak hep aynı tonajda verir. Yığılmaları önleyerek ayıklamayı kolaylaştırır. Üçüncü fonksiyonu ise poşetleri açmaktır. Poşetlerin içinde olan malzemeler ayrılır. İyi bir ayıklama için poşet açıcı vazgeçilmez bir makinadır. Tesiste iki kişinin işini otomatik olarak yapmaktadır. Makinenin bakımı kolay, arıza miktarı ise düşüktür. Hidrolik tahrikli olması nedeniyle güçlü bir açıcıdır. ARALIK 2015?
ÖN AYIKLAMA Bu bölümde büyük faydalı naylon film ve sisteme zarar verebilecek büyük malzemeler manuel olarak ayıklanır. Ambalaj atıklarının içinde bazen uzun ipler şeritler olur bunlar alınması gerekir aksi takdirde dönen ekipmanlara dolanarak sistemin verimini düşürür. Bu malzemeler alındığı zaman ekipmanlar daha verimli çalışacağı için de uzun süre ekipmanlar için bakım gerektirmez. DİSK ELEK Ambalaj atıklarının içindeki büyük ölçüde olan kartonları ayırmada kullanılır. Bu kartonlar otomatik olarak ayıklanır. Ayıklamada, kartonun büyük boyutundan dolayı altındaki değerli malzemeye ulaşmak zor olur. Disk elek ile büyük kartonlar alınarak değerli malzemelerin ayıklanması kolaylaşır. Aynı zamanda kartonlar alınarak sistemin tonajı azaltılarak ileriki aşamalardaki ekipmanların verimi artar. Bu ekipman, arızası en aza indirilmiş ve bakımı kolay bir makinedir. Yedek parçaları ucuzdur. Buna karşılık sisteme katkısı çoktur. Ambalaj atığındaki kartonun oranı %10 ila %12 arasındadır. Disk elek kartonun eleman kullanmadan otomatik olarak ayırır. BALİSTİK SEPERATÖR Bu ekipman otomatik ayıklama tesislerinin olmazsa olmazıdır. Malzemeyi 3 bölüme ayırır. Birinci bölüm balistik seperatorün öteleme hareketleri ile malzemeyi yürüttüğü için ileri giden iki boyutlu malzemeler ayrılmaktadır. Bunlar genel olarak kâğıt, naylon, küçük karton, bez, vb. gibi hafif malzemelerdir. İkinci bölüm üç boyutlu malzemeyi ayırır. Bunlar pet, plastik, cam, demir, alüminyum ve diğerleridir. Bu malzemeler balistiğin açılı olması dolayısıyla aşağı doğru yuvarlanırlar. Kâğıt, naylon ve tekstilden ayrılır. Üçüncü bölüm Ø40 altındaki malzemeyi ayırır. Bunlar genelde çöpe giden ve elle ayrılması zor hatta imkânsız olan malzemelerdir. Bu ekipman ayıklamayı oldukça kolay hale getirir. Çünkü iki boyutlu olan naylon ve kâğıdın altında olan plastikleri pet veya metal ayırmak, önce iki boyutlu malzemeyi kaldırmak, ardından üç boyutlu malzemeyi almak olmak üzere iki hareket gerekir. Balistik seperator malzemeyi boyutuna göre sınıflandırdığı için ayıklama yapanlar tek? ARALIK 2015
harekette istediğini alırlar. Balistik seperator iki vardiyayı bir vardiyaya indirdiğini söylemek yanlış olmaz. Resimlerden de görüldüğü gibi kâğıt ve naylon bir tarafta; pet, plastik, alüminyum ve demir diğer tarafta ayrı ayrı bulunmaktadır. Balistik seperatör manuel olarak yapılan ayıklamadaki bir personelden üç kat daha fazla ayıklama yapmaktadır. Bu malzemeyi dört yıl önce imal ettik. Bu güne kadar test ederek artık seri olarak imal etmeye başladık. Kalite olarak dünyadaki benzerlerinin üzerine çıktık. Hem çöp ve ambalajda, hem de pet ve plastikte kullandık. Oldukça iyi bir başarı elde ettik. Balistik seperatör tamiri ve bakımı kolay, yedek parçaları ise ucuz bir makinedir. MANYETİK AYIRICI Ambalaj atığından en kolay iş demiri ayıklamaktır. Konveyörün üzerinde konan manyetik bant konveyör hareket halinde iken demiri çeker ve ayrı bir bölüme atar. Verimi %95 civarındadır. Demirin ambalaj atığı içindeki miktarı %8 civarındadır ve manyetik ayırıcı ile bu miktar personelsiz bir şekilde otomatik olarak ayrılmaktadır. OPTİK AYIRICI Optik ayırıcı dört kısımdan meydana gelir: (1) hızlı bir konveyör (2) optik (3) valf blok ve (4) ayırma odası. Malzeme 30mt/dk hızla ilerleyen konveyörden bir dağıtıcı vasıtasıyla 250mt/dk hızla hareket eden optik konveyöre gelir ve malzeme yayılır. Optik okuyucuların olduğu yere gelen dağıtılmış malzeme kızıl ışınlar yardımı ile optik okuyucuya tanıtılır ve malzeme döküm noktasına geldiğinde 3 numaralı valf bloktan ani hava üflenmesi ile üflenir. Malzeme ayırma odasında ayrı bir bölmeye gider, diğerleri ayrı bölüme gider. Her operasyonda 1 malzeme türü ayrılır. Optik ayırıcıların en büyük faydası kapasiteyi minimum elemanla gerçekleştirmesidir. Mesela bir ton naylon film bir saatte bir makine ile otomatik olarak ayrılabilirken, aynı miktarı ayırmak için 25-30 eleman gerekmektedir. Kağıtta ise bir makine ili 8 ton ayrılırken aynı miktar için eleman olarak 40 kişiye ihtiyaç vardır. Optik ayırıcı pahalı bir makinedir. Fakat işletme giderini en aza indirir. ARALIK 2015?
ALÜMİNYUM AYIRICI (EDDY CURRENT) Üç boyutlu malzemelerin içinden alüminyum ayırmaya yarar. Hızlı bir konveyör ve ucunda 2000-3000 devir arasında dönen bir tambur sayesinde elektromanyetik bir alan oluşmasıyla demir olmayan malzemeleri fırlatarak ayrı bir bölüme sevk eder. Ayırma oranı %90 civarındadır. Ambalaj atıklarında alüminyum miktarı %6'dır ve bu miktar alüminyum ayırıcı ile otomatik olarak ayrılır. AYIRMA ODALARI Ayrıştırılan malzemeler ayırma odalarında biriktirilir ve en az bir balyalık malzeme oluşunca konveyörler yardımıyla prese gider. Odaların kumandası bir kumanda panelinden yapılarak kapaklar otomatik olarak kontrol edilir. Böylece el değmeden malzemeler balyalanmış olur. Ayıklamayı yaptıktan sonra malzemeleri toplayıp forklift ile prese taşımak takdir edersiniz ki çok gereksiz olur. Bu odalar işletme masrafını azaltmak içindir. BALYA PRESİ Ayrıştırılan malzemeler bir besleme konveyörü ile prese gelir. Hangi malzemeyi balya yapılmak isteniyorsa, o malzemeyi konveyöre sürülerek balyalanır. Eğer pet balyalayacaksanız pet patlatmayı presin haznesine sürerek petleri patlatıp balya yapabilirsiniz. Pres, Türkiye'deki geri dönüşümcü firmalarda yaygın olarak kullanıldığından uzun uzun anlatmaya gerek yoktur. Ambalaj atığı iyi bir tesiste ayrıldığı takdirde hem para kazandırır hem de ülke ekonomisine katkı sağlamış olur. Tesis tercihi elbette bütçeye göre yapılmalıdır. Ambalaj atığını toplamak zor, ayırmaksa kolaydır.? ARALIK 2015
AMBALAJ ATIĞI AYIKLAMA TESİSİ Zincirli Konveyör Balya Presi Ayrıştırılmış olan malzemelerin balya presine beslemesini sağlar. Ayıklanmış olan malzemelerin transferini kolaylaştırmak için balyalama yapar. Kontrol Odası Tüm tesisin kontrolü bu odadaki panodan yapılır. Manyetik Ayırıcı Balistik Seperatör Atığın içerisindeki demirler bu bölümde ayrılır. İki boyutlu, Üç boyutlu ve organik malzemelerin ayrıştırılmasını sağlayarak ayıklamayı kolaylaştırır. Ön Ayıklama OPTİK AYIRICI Poşet Açıcı Sisteme zarar verebilecek büyük malzemeler manuel olarak ayıklanır. Dozajlama yapar. Poşetleri açar ve bunker vazifesi görür. Ayıklama Odaları Elle ayıklanan malzemeler alt odalarda toplanarak daha sonra balyalanmak için zincirli konveyöre sürülür. OPTİK AYIRICI Zincirli Konveyör Poşet açıcıdan gelen malzemeleri tesise besleme yapar. OPTİK AYIRICI ARALIK 2015?