ELEME SİSTEMLERİ SONER ÇELİK GIDA MÜHENDİSİ

Transkript

1 ELEME SİSTEMLERİ SONER ÇELİK GIDA MÜHENDİSİ 1

2 Buğday insan gıdası olarak tüketilen önemli bir hammaddedir. Bu yüzden bir sonraki hasada kadar en iyi kalitede tutulmalıdır. 2

3 Yüzyıllardır depolama yöntemleri geliştirilmiş, hasat edilen az miktardaki tahıl yer altındaki çukurlara gömülerek muhafaza edilirken, daha sonra yüzlerce ya da binlerce ton buğday beton ve çelik silolarda depolanmaya başlanmıştır. 3

4 4

5 Yüzyıllar önceki asıl amaç tahılı bir sonraki hasada kadar iyi kalitede muhafaza etmekti. Modern çağlarda, hatta elverişsiz iklime sahip bölgelerde bile tahıllar 2 ya da 3 hasat periyodundan daha fazla süre ile depolanmaktadır. 5

6 Silolama da kullanılan sistemlerin bilinmesi buğdayın yetiştirilmesi, satın alınması, depolanması, kullanılması ve işlenmesinden başlı başına sorumlu olduğu için önemlidir. Depo imkanları, kullanılan yöntemler ve atmosferik şartlar buğdayın kalite ve kıymetini önemli oranda etkiler. Buğdayı depolama ve işleme tarzında meydana gelen hasarlar buğdayın sınıflandırılma yöntemlerine de yansır. 6

7 Uygun olmayan mekanik ekipmanlar buğdayda toz hale gelme miktarı ve danede kırılma artışı gibi değişimlere neden olur. 7

8 Küf gelişiminden ileri gelen, buğdayın içine işleyen ve dışına da yansıyan küf kokusu buğdayın sınıflandırılmasına etki eder. Bu da buğdayın mantar hastalığına yakalandığına işaret eder. Depolama sırasında gelişen şartlarla ısı hasarı meydana gelir. 8

9 (BUĞDAY MANTAR HASTALIĞI) 9

10 KÜFLENMİŞ BUĞDAY 10

11 Amerikan sınıflandırma sistemine göre %0,2 den daha fazla ısı hasarı görmüş dane, buğdayı 3. sınıfa indirir. Eğer depolama ve işleme sırasında şartlar uygun şekilde kontrol edilirse buğday kalitesi fiziksel, kimyasal ve biyolojik değişimlerden korunur. 11

12 Değirmenler hasat periyodu sırasında çoğunlukla teknik olarak kullanacakları miktarları planlarlar ve büyük miktarda buğdayı senelik olarak alırlar. Kalitesi belirlenen buğdaylar kullanılana kadar satın alınır, temizlenir, sınıflandırılır ve optimal depo imkanlarında muhafaza edilir. Bu yüzden elverişsiz iklim şartlarında buğdayın kalitesini korumak için eleme sistemleri çok önemlidir. 12

13 Eleme sistemleri; Tartım, taşıma, toz kontrolü, temizleme, sınıflandırma, depolama, buğday kalitesini koruma ve silo çıkışı dozajlamayı kapsar. 13

14 Tartım işlemi için kantarlar kullanılır. Stok takibini ve kayıt tutmayı kolaylaştırır. RANDIMAN KANTARI 14

15 - Taşıma elemanları elevatörler, vidalı, zincirli yada bant konveyörlerden oluşur. Zincirli ve Bant Konveyör Elevatör Helezon 15

16 Buğdayın taşınması ve işlenmesine kadar diğer tüm safhalardaki tozumanın kontrolü güvenlik ve ekonomik açıdan önemlidir. Tozun ekonomik değerinden biri hayvan yemi olarak kullanılmasıdır. Tozuma aynı zamanda potansiyel patlayıcı olarak ortaya çıkacak tehlikelere karşı emniyeti gerektirir ve tahılların depolanması ve tüm işleme safhalarında uzaklaştırılmalıdır. Etkili bir sistem uygun ebatlarda hava kanalları, filtreler ve fanlara ihtiyaç gösterir. Buğdayın boşaltıldığı noktaların iyi tecrit edilerek aspirasyon sistemi ile bağlantılı olması toz kontrolünün randımanını artırır. 16

17 TOZ FİLTRESİ 17

18 DÜŞÜK BASINÇLI ASPİRATÖR 18

19 - Yabancı maddelerin önemli bir kısmı değirmenin silolarında depolanmak üzere boşaltılırken ayrılır. Eğer yabancı maddelerin çoğu, toz ve böcek bit hasarı görmüş daneler uzaklaştırılırsa ekonomik olarak daha fazla depolama kapasitesi sağlanır. Temiz olarak depolanan buğday ambarlardan daha kolay akar ve daha kusursuz bir şekilde paçal yapılır. Eleme sistemlerinde gelen buğdayın temizlenmesinde benzer prensipler ile çalışan temizleme makineleri kullanılır. Çok büyük kapasitelerde çalışan makineler siloya girecek buğdaydaki kaba yabancı maddeleri ayırır. Aspirasyon ile kombine edilen eleme sistemleri etkili bir toz toplama işlemine imkan tanıyarak tahıldan tozun düzenli bir şekilde ayrılmasını sağlar ve muhtemel toz patlamalarını elimine eder. 19

20 BİT HASARI GÖRMÜŞ BUĞDAY 20

21 - Buğday yığınında çeşitli yabancı maddeler bulunabilir. Yabancı maddeler fabrikadaki temizleme ve taşıma makinelerine hasar verir. Eleme sisteminin ilk safhası bu maddelerin uzaklaştırılmasıdır. Öğütülmeyen materyalin ayrılması ile sağlam buğdayın depolanma süresinin biraz daha uzadığı kabul edilir. Yabancı maddeler silolardan buğdayın üniform akışına engel olur ve makinelerin çalışma düzeninin bozulmasına sebep olur. Eleme sistemlerinde temizleme ile buğdaydan daha büyük yabancı maddeler, kırık, cılız daneler ve toz uzaklaştırılırken aynı zamanda depolama sırasında istilaya karşıda tedbir alınmış olur. 21

22 OTOMATİK PAÇAL MAKİNESİ 22

23 Siloların ön temizleme bölümünde yer alan eleme sistemlerinde yüksek kapasiteli elekler bulunur. Bu makine buğdayla birlikte gelen yabancı maddeleri ayırır. 23

24 YÜKSEK KAPASİTELİ ÇÖP SASÖRÜ 24

25 ÇÖP SASÖRÜ 25

26 Makinedeki aspirasyon sistemi daha iyi havalandırma, depolama, kurutma ve işleme için kabuk, saman, çöp gibi hafif maddeleri ve tozu elimine eder. Yüksek kapasiteli elekler de aspirasyon marifeti ile buğdayın makineye giriş kısmından ve elenerek temizlendikten sonra makineyi terk ettiği çıkış kısmından hava ile ayrılabilen yabancı maddeler ayrılmaktadır. (Hava ihtiyacı 200 m3/dk) 26

27 YÜKSEK KAPASİTELİ ÇÖP SASÖRÜ 27

28 YÜKSEK KAPASİTELİ ÇÖP SASÖRÜ 28

29 Öğütülmeyen materyaller farklı prensiplere dayalı olarak çok safhalı yöntemler vasıtası ile temizleme sisteminde buğdaydan uzaklaştırılır. Çünkü buğday yığını aslında çoğunlukla kendine has özelliklere sahip farklı heterojen materyaller içerir. 29

30 Değirmendeki temizleme sistemi buğday yada yabancı maddelerin aşağıda sıralanan kendine has özelliklerinden bir yada daha fazlasına bağlı olarak buğdaydan yabancı maddelerin ayrılması için kullanılır. 30

31 1. Manyetik özellikler (Mıknatıslar) 31

32 2. Büyüklük ve genişlik (vibro, döner yada salınımlı elekler). 32

33 VİBRO ÇÖP SASÖRÜ 33

34 3. Şekil (Disk, Tambur, salyangoz Triyörler). 34

35 4. Özgül ağırlık (Taş ayırıcı, hafif dane ayırıcı, kombinatör, konsantratör). 35

36 5. Hava akımına karşı davranış (Hava kanalları, Tararlar) 36

37 RADYAL TARAR 37

38 6. Yüzey sürtünme, elastiki yapı ve sertlik (Kabuk soyucu vb). 38

39 7. Darbeye karşı ufalanma (Entoleter, kabuk soyucu). 39

40 8. Elektrostastik özellikler. 40

41 9. Renk farklılığı (Color Sorter). 41

42 ELEME SİSTEMLERİ FARKLI ÇALIŞMA PRENSİPLERİ İLE ELEME İŞLEMİNİN ETKİNLİĞİNİ VE FARKINI ORTAYA KOYACAK ŞEKİLDE DİZAYN EDİLEBİLMEKTEDİR. 42

43 SUPERSENSE İRMİK SASÖRÜ 43

44 DÖNER ELEK 44

45 TAVA ELEK 45

46 TEŞEKKÜRLER. 46