BÖLÜM-6 VAKUMLAMA (TAHLĠYE) 6.1 TERĠMLER VE TANIMLAR Vakum: Atmosfer basıncının (14.7 psi) altındaki basınçlar, 0 ile 30 ıskalalı inç civa sütunu ile gösterilir. Vakumlama: Soğutma sisteminden hava ve nemin uzaklaştırılması. Mikron: Milimetre civa sütununun binde biri olan basınç birimi. Tek Kademeli Pompa: Basmayı direkt olarak atmosfere yapan ve sütunu 1000 mikron aşağı çekebilen pompa. Ġki Kademeli Pompa: Basmayı bir ikinci vakuma yapan ve civa sütununu 0.1 mikron seviyesine indirebilen pompa. (Not:İki kademeli pompalarda, vakum yaklaşık olarak 1000 mikrona ulaştığında gaz dengelemesi açılmalıdır. Bu nemin pompa yağında toplanmasını önler.) Cıvalı Manometre: Bir U şeklinde cam tüp ve cıvadan oluşan basınç ölçüm cihazı. YoğunlaĢmayan Gazlar: Soğutucu sisteminde azot ve oksijen gibi gaz formunda kelen maddeler. (Dikkat:Soğutma sistemini basınçlandırmak için asla oksijen kullanmayın.) Vakum Pompası Yağı: Vakum pompaları için imal edilen köpüklenmeyen, katkısız yağ. Alçak Vakum: Tek kademeli pompa ile yapılabilen, 2000 mikron veya daha fazla olan vakum. Yüksek (derin) Vakum: İki kademeli pompa gerektiren 2000-0.1 mikron arası vakum. Mutlak Basınç: Gösterge basıncı ile atmosfer basıncının (14.7 psi) toplamı olan basınç. 6.2 SOĞUTMA SĠSTEMĠNĠ VAKUMLAMA SEBEPLERĠ Yoğunlaşmayan gazları sistemden uzaklaştırmak için. Yağ içine girmiş soğutucu akışkanı uzaklaştırmak için. Nemi sistemden uzaklaştırmak için. 6.3 NEMĠN SOĞUTMA ETKĠLERĠ Buz kristalleri genleşme valfinin iğnesini tıkayarak soğutucu akışını durdurur. Halojen soğutucu akışkanlar ile birlikte hidroklorik ve hidroflorik asitler oluşturur. Soğutucu yağı ve ısı ile birlikte çökelti (çamurlaşma) oluşturur. Soğutma sistemi içindeki metal parçaların bozulmasına neden olur. 6.4 HAVANIN SOĞUTMA SĠSTEMĠNE ETKĠLERĠ Basma hattı basıncını artırır. Yoğunlaşmayan gazlar ve nem ile birlikte korozyon, asit, bakır kaplaması ve çökelti oluşumunu hızlandırır. Kondenserin üst tarafında toplanarak onun soğutma yüzeyini azaltır. 6.5 ÇEVRE SICAKLIĞININ UYGUN VAKUMLAMA ÜZERĠNE ETKĠLERĠ Buhar halindeki nem uzaklaştırılabilir. Kaynama sıcaklığı düştüğünde basınç da düşecektir. Çevre sıcaklığı yükseldiğinde vakumlama zamanı kısalır.
6.6 ALÇAK VE YÜKSEK BASINÇ POMPALARI Alçak Vakum Pompası Tek kademeli Genellikle kompresör tipidir. (Not: Bir kompresör çıkışını bir soğutma sisteminde vakum pompası gibi kullanmayın.) Debisi dakikada 1 feet küp (c.f.m.) veya daha azdır. Şekil-6.1 Alçak Vakum Pompaları Yüksek Vakum Pompası (Şekil-6.2) Tek kademe veya çift kademeli Kayış veya doğrudan kavrama ile tahrik edilir. Debisi 1 ile 5 c.f.m. civarındadır. Şekil-6.2 Derin Vakum Pompaları 6.7 VAKUM POMPALARINI KULLANIRKEN DĠKKAT EDĠLECEK HUSUSLAR Vakum pompasının kendi kendine vakum oluşturup oluşturmadığını gözle kontrol edin. (Not: Bu işlem bazen pompa emişi tamamen kapatılarak yapılabilir.) Her derin vakumlama işleminden sonra yağı değiştirin. Pompayı temiz tutun. Giriş ve çıkış deliklerini kapalı tutun. Soğutucu akışkanı vakum pompası içinden boşaltmayın. Vakum pompasını düşük yağ seviyesi ile çalıştırmayın. 6.8 VAKUM GÖSGERGESĠ ÇEġĠTLERĠ BileĢik gösterge Diğer vakum göstergeleri ile bağlantılı olarak kullanılır.
25 cıva sütununa kadar hassastır. Sadece bu gösterge yeterli değildir. Vakum değeri, göstergenin 0 ile 30 lik kısmından okunur. Cıvalı Manometre 25 cıva sütununun altında hassastır. Kullanmadığınız zaman kapağını kapalı tutun. Kullanım esnasında dikey pozisyonda tutulmalıdır. Vakum doğrudan okunabilir. (Örnek: Sol kolda sıfırın üzerindeki değeri, sağ koldaki sıfırın altındaki değer ile topladıktan sonra bu değeri 30 inç ten çıkarın.) Şekil-6.3 Vakum Göstergesi Çeşitleri (Not:Şekil 66 da sol taraf 0.1 inç, sağ taraf da 0.1 inçtir. Bu iki değeri toplayıp 30 inç ten çıkarınca cevap 29.8 olur.) Pompa durduktan sonra, sistemde hala nem veya kaçak varsa, bunları gösterir. (Not:Kaçakların bulunmasında en hassas metot bir kaçak detektörü kullanmaktır.) Okunan değerin değişmemesi sistemin iyi durumda olduğunu gösterir. Okunan basıncın atmosferik basınca dönmesi bir kaçak olduğunu gösterir. Okunan değerin az değişmesi sistemde hala nem olduğunu gösterir. Elektronik Vakum Göstergesi 29 cıva değerinin altına kadar hassastır. 50 mikrona kadar hassas okuma imkanı verir. Derin vakum pompası ile kullanılır. Bütün kullanıldığı değerler için yeterlidir. (Not:Basınçlı soğutucu akışkanın vakum sensörüne girmesine müsaade etmeyin, bu ona zarar verebilir.) 6.9 DERĠN VAKUMLAMA 1. Şarj manifoldunu sisteme şekildeki gibi bağlayın. 2. Soğutma sistemindeki servis valfini açın. 3. şarj manifoldunun emme tarafındaki vanayı açın. 4. Pompayı vakum en düşük değere (30 inç Hg) ininceye dek çalıştırın. 5. Manifolttaki vanayı kapatıp pompayı durdurun. 6. Emme tarafında herhangi bir basınç artışı olup olmadığını kontrol edin (Şayet artış olursa kaçak ihtimali mevcuttur).
Şekil-6.5 Derin vakum bağlantısı 6.10 ÜÇLÜ VAKUM 1. Şarj manifoldunu sisteme şekildeki gibi bağlayın. 2. Soğutma sistemindeki servis valfini açın. 3. şarj manifoldunun emme tarafındaki vanayı açın. 4. Pompayı vakum 10-15 inç cıva değerine ininceye dek çalıştırın. 5. Manifolttaki vanayı kapatıp pompayı durdurun ve yüksek taraf vanasını açarak sisteme 50-100 psig gaz verin. 6. Soğutma sistemindeki kompresörü çalıştırıp gazın sistemde dolaşmasını sağlayın. 7. 5 ve 6 daki işlemleri iki defa daha tekrarlayın. Böylece sistem soğutucu akışkan dolumuna hazır hale gelecektir.
Şekil-6.6 Üçlü vakum bağlantısı