GAZİANTEP TİCARET BORSASI STRATEJİK PLAN - 1
SUNUŞ Her geçen gün ekonomik ve ticari hayat gelişmekte, ülke içinde ve ülkeler arasında global düzeyde bir seyir izlemektedir. Değişen ve ilerleyen dünyada ülkemiz, potansiyeliyle, gerçekleştirdiği reformları ile ve büyüyen ekonomisi ile dünyada tüm dikkatleri üzerine toplamış durumdadır. Ülkemizdeki tüm kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum örgütleri de dünya konjonktüründe daha etkin ve modüler olma hedefleri doğrultusunda var güçleri ile çalışmaktadırlar. Buradaki ana hedef ülkemizi geri kalmışlıktan kurtarıp; dünyada rota çizen ve en iyi ekonomiye sahip ülkeler arasında mücadele eden hatta dünyadaki değişimleri şekillendiren bir ülke haline dönüştürmektir. Bu kapsamda rekabet etmek, yeniliklere ve değişikliklere uyum sağlamak amacıyla gerek ülkemizde, gerekse dünyada özel sektör kuruluşlarında ve kamu kurum ve kuruluşlarında stratejik planlar hazırlanmaya başlanmıştır. Bu bağlamda bizler de Gaziantep Ticaret Borsası olarak vizyon ve misyonumuz çerçevesinde Borsamızı daha ileriye götürmek ve dünyadaki gelişimlere ayak uydurabilmek adına Stratejik Plan hazırlama kararı aldık. Bu plan, Gaziantep Ticaret Borsası nın ne olduğu, ne yaptığı ve neyi neden yaptığına kılavuzluk eden, temel hedeflerimizi ve faaliyetlerimizi geliştirmek adına disipline edilmiş bir çabadır. Bu plan bizlere bulunduğumuz nokta ile ulaşmayı 2
arzuladığımız durum arasındaki yolu tarif edecektir. Bu bağlamda, ortaya çıkan fırsatları değerlendirerek hatta daha da ileri giderek, ortaya çıkan tehditleri fırsata dönüştürebilecek stratejileri üretebileceğiz. Şüphesiz ki Strateji, sonunda fark edilebilir bir başarı getirecektir. Bizler de belirlediğimiz hedef ve planların gerçekleşmesi yönünde çalışıp yenilikleri sürekli takip edeceğiz. Stratejik Planın hazırlanmasında emeği geçen, Gaziantep Ticaret Borsası Meclis Üyeleri, Yönetim Kurulu Üyeleri ve Borsamız çalışanlarına gösterdikleri çabadan dolayı teşekkür ederim. Ahmet TİRYAKİOĞLU Yönetim kurulu Başkanı 3
SUNUŞ... 2 1. GAZİANTEP İLİ... 6 2. EKONOMİDE TİCARET BORSALARI VE GAZİANTEP TİCARET BORSASI NIN TANIMI, YAPISI VE SORUMLULUKLARI... 10 2.1. TİCARET BORSALARI TARİHSEL GELİŞİMİ... 10 2.2.BORSANIN TANIMI... 11 2.3.EKONOMİDE TİCARET BORSALARI... 11 2.4 GAZİANTEP TİCARET BORSASI... 12 2.4.1TARİHSEL GELİŞİM... 12 2.5.GAZİANTEP TİCARET BORSASI TANIMI VE ÖRGÜT YAPISI... 16 2.5.1 Gaziantep Ticaret Borsası Tanımı... 16 2.5.2 Gaziantep Ticaret Borsası nın Örgüt Yapısı... 16 2.6. Gaziantep Ticaret Borsası nın Hizmetleri, Görevleri... 26 2.6.1. Gaziantep Ticaret Borsası Hizmetleri... 26 2.6.2. Gaziantep Ticaret Borsası Görevleri... 26 2.6.3. Ticaret Borsalarının Faydaları... 27 1.6.4. Gaziantep Ticaret Borsası nın Sosyal Sorumlulukları... 28 3. MEVCUT DURUM ANALİZİ... 29 3.1.FAALİYET ALANLARI... 29 3.1.1.Borsa Kayıt İşlemleri... 29 3.1.2. Tescil İşlemleri... 30 2.1.3. Satış Salonu İşlemleri... 30 3.1.4 Laboratuvar... 31 3.1.5. Ürün Borsacılığı ve Lisanslı Depoculuk... 31 3.2 Kuruluş İçi Analiz... 32 2.2.1. Fiziksel İmkânlar... 32 3.2.2 Teknolojik Yapı... 35 2.3. Swot Analizi... 36 3.3.1. Güçlü Yönler... 36 3.3.2. Zayıf Yönler... 37 4
3.3.3. Fırsatlar... 37 3.3.4. Tehditler... 38 2.3.Paydaş Analizi... 39 3.3.1.İç Paydaşlar... 39 3.3.2.Dış Paydaşlar... 40 3.3.3.Üyeler... 41 4.GELECEĞE BAKIŞ ve HEDEFLER... 42 4.1. Vizyonumuz... 42 4.2. Misyonumuz... 43 4.3. Temel Değerler... 43 4.4. Amaçlar... 43 4.5. Hedefler... 43 4.6. Stratejiler ve İş Planları... 45 4.6.1. Strateji ve Hedeflerin Gözden Geçirilmesi... 45 4.6.2. İş Planları... 45 4.6.3. Performans Göstergeleri ve Maliyetlendirme... 46 5
1. GAZİANTEP İLİ Güneydoğu Anadolu Bölgesinin en büyük, Türkiye'nin ise 6. büyük kenti olan Gaziantep, nüfusu, ekonomik potansiyeli ve Büyükşehir statüsü ile bir metropol görünümündedir. Anadolu'nun ilk yerleşim alanlarından birisi olan, Kalkolitik, Paleolitik, Neolitik, Hitit, Mitani, Asur, Pers, Büyük İskender, Selevkoslar, Roma, Bizans, İslam, Türk-İslam, Osmanlı dönemlerini yaşayan Gaziantep, bu dönemlere ait eserleri günümüze kadar taşımıştır. İlk uygarlıkların doğduğu Mezopotamya ve Akdeniz arasında bulunuşu, güneyden ve Akdeniz'den doğuya, kuzeye ve batıya giden yolların kavşağında oluşu, Tarihi İpek Yolu'nun buradan geçmesi uygarlık tarihine ve bugüne yön vermiş olup, ayrıca her dönemde kültür ve ticaret merkezi olma özelliğini korumuştur. Eski kent, bugünkü Gaziantep'in 12 km. kuzeybatısında şimdiki Dülük Köyünde bulunmaktadır. Yapılan arkeolojik araştırmalarda taş, kalkolitik ve bakır dönemlerine ait kalıntılara rastlanmış olması, yörenin Anadolu'nun ilk yerleşim alanlarından birisi olduğunu göstermektedir. Bir süre Babil İmparatorluğu'nun egemenliğinde kalan Gaziantep, M.Ö. 1700 yıllarında Hitit Devletinin bir kenti olmuştur. ' DÜLÜK' şehri ise Hititlerin önemli bir dini merkezi olduğundan ayrı bir önem taşımaktadır. Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerinden Belkıs/Zeugma gibi birçok antik yerleşim alanlarının kalıntıları da günümüze kadar ulaşmıştır. Selçuklular, Memluklular ve Osmanlılar dönemlerinde çok sayıda cami, medrese, han ve hamam yapılmış, kent aynı zamanda üretim, ticaret ve el sanatları yönünden de ilerlemiştir. Günümüzde dahi bu han ve hamamlar işlevliğini korumakta, ticaretin ve özellikle de eşine rastlanmayan zengin el sanatlarının yaşatıldığı yerler olarak faaliyetini sürdürmektedir. Bu dönemin mabetleri ise bütün ihtişamıyla varlığını korumakta olup, halkın ibadet ihtiyacını karşılamaktadır. I. Dünya Savaşı'ndan sonra İngilizler ve Fransızlar tarafından işgal edilen Gaziantep ve yöresi, akıllara durgunluk veren savunması ve eşsiz kahramanlığı ile bütün dünyada hayranlık uyandırmıştır. T.B.M.M. Antep'e bu başarısından dolayı 8 Şubat 1921 tarihinde 'GAZİ' lik unvanı vermiştir. Bu dönemin izlerini hâlâ görmek mümkündür. 6
Coğrafi yönden GAP'ın giriş kapısı, sanayisi ve ticari hacmi ile GAP'ın merkezi olan Gaziantep, ekonomik yönden çevresindeki birçok ili etkisi altında tutmaktadır. ¼'ü tarıma elverişli ovalardan oluşan ve bir bölümü Fırat nehrinin sularıyla sulanan Gaziantep; Antepfıstığı, zeytin, pamuk, üzüm, kırmızıbiber keten gibi ekonomik değeri yüksek sanayi bitkileri ile mercimek, buğday ve arpa gibi hububat ürünleriyle zengin bir tarım yöresidir. Ayrıca; Gaziantep Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinin tüm ürünlerinin işlendiği, iç ve dış pazara sunulduğu bir sanayi ve ticaret merkezidir. IV tane Organize sanayi bölgesi, birçok sanayi alanları küçük sanayi siteleri ve serbest bölgesi ile ekonomi ve sanayide çok önemli bir noktadadır. Tüm dünya mutfakları arasında ayrıcalıklı bir yere sahip olan, seneler boyunca geleneklerinin ve yöresel özel damak lezzetinin zenginliğini koruyan Gaziantep Mutfağı, Gaziantep Turizmi'nde önemli bir yere sahiptir. Gaziantep, Kurtuluş Savaşı hatıraları, zengin tarihi ve kültürel çevresi, hizmete giren otoyolu, bölgenin ihtiyacı olan uluslararası havaalanı, GAP'ın kapısı durumundaki konumu, halâ önemini yitirmeyen tren garı, leziz yemekleri, zengin el sanatları, mozaikleri, camileri, kaleleri, antik kentleri, ören yerleri, hanları, hamamları, kastelleri, türbeleri, kiliseleri, yaylaları, ovaları, gezi ve mesire yerleri, adını verdiği baklavası ve fıstığı, sanayi tesisleri, ticari canlılığı ve diğer yönleri ile turizmin son yıllarda adından söz ettirdiği önemli merkezlerden birisidir. Gaziantep, 1987 yılında çıkarılan 3398 sayılı kanun[14] ile büyükşehir unvanı kazandı. Başlangıçta iki ilçe (Şahinbey ve Şehitkâmil) Gaziantep Büyükşehir Belediyesi'nin sınırlarına dahil edildi. 2004 yılında çıkarılan 5216 sayılı kanun ile büyükşehir belediyesinin sınırları valilik binası merkez kabul edilerek yarıçapı 30 kilometre olan dairenin sınırlarına genişletildi. Bu sınırlar içinde kalan ilçeler, büyükşehir ilçe belediyeleri hâline geldi. yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesinin sınırları il mülki sınırları oldu. İlçeler: Gaziantep Büyükşehir Statüsünde Metropol bir kent olup üç tanesi merkezde olmak üzere toplam 9 ilçesi bulunmaktadır. Bunlar; Şahinbey(Merkez), Şehit Kamil(Merkez), Oğuzeli (Merkez), Nizip, İslâhiye, Araban, Yavuzeli, Nurdağı, Karkamış. Gaziantep'te çok sayıda pınar bulunmasına karşın hiç doğal göl bulunmamaktadır. Bu yüzden şehrin birçok yerine yapay göller ve barajlar inşa edilmiştir. İlin en önemli akarsuyu Fırat Nehri ve kollarıdır. Gaziantep ilinde çok az doğal orman bulunmaktadır. İldeki toprakların sadece %14'ü ormanlık alanlarla kaplıdır. Bu ormanlarda özellikle meşe ve kızılçam ağaçları hâkimdir. Meşe ormanlarının hepsi 7
bozuk olup koruma altındadırlar. Kızılçam ormanlarının çoğunluğu yapay ormandır. Gaziantep ilinin batı ve kuzey çevreleri ormanlık, bozkır ve meralarla çevrilidir. İlin topraklarının yüzde 60'ı tarıma elverişlidir. Bu kısım, tarlalar, zeytin, antepfıstığı, meyve ve sebze bahçeleri ile bağlarla kaplıdır. İldeki başlıca dağlar, ilin batısındaki Nur Dağları ile Sof Dağları'dır. Nur ve Sof Dağları arasındaki bölge levha hareketleri sonucu oluşmuş bir çöküntüdür. İldeki en yüksek dağ ise 1496 metre yüksekliği ile Büyük Sof Dağı'dır. İldeki başlıca ovalar ise İslahiye, Barak ve Tılbaşar ovalarıdır. Gaziantep ilinde Nurdağı ve İslahiye 1. derece, Yavuzeli ve Araban 2. derece, Oğuzeli, Nizip ve Karkamış ise üçüncü derece deprem bölgesidir. İklim Konumu sebebiyle Gaziantep'te Akdeniz iklimi ve Karasal iklimin bir karışımı görülmektedir. Hava özellikle Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında çok sıcaktır. Aralık, Ocak ve Şubat aylarında ise çok soğuktur. Gaziantep'te ölçülen en yüksek sıcaklık 42 C, en düşük sıcaklık ise - 13 C'dir. [18] Haziran-Eylül arasında Gaziantep, en az yağışı alır. En çok yağışı ise Aralık-Şubat arasında alır. Mevsim değişirken gündüz ve gece arasında çok büyük bir sıcaklık farkı vardır. Denize kıyısı olmaması sebebiyle kentte nem oranı çok düşüktür. Bu yüzden hava çok sert değildir. Demografi 1927 yılı nüfus sayımında 214.499 olan il nüfusu geçen 70 yıl içerisinde %534 oranında artış göstermiştir. Bu artış oranı aynı dönem için Türkiye genelinde % 317 olmuştur. Gaziantep uzun yıllar dikkate alındığında Türkiye nüfus artış hızının çok üzerinde bir nüfus artışı göstermiştir. Bunun sebebi ise aşırı derecede göç almasıdır. 8
Ekonomi Gaziantep deyince çoğumuzun aklına ilk gelen şey Antepfıstığı dır. Gaziantep ulaşım olanakları ve liman kentlerine yakınlığı sebebiyle ekonomik açıdan Türkiye'nin en zengin kentlerindendir. Gaziantep'teki en önemli geçim kaynakları, tarım, hayvancılık, enerji kaynakları, el sanatları, sanayi ve ticarettir. Güneydoğu Anadolu Projesi'nin tamamlanması ile kentte tarımın daha gelişmesi planlanıyor. Maden kaynakları açısından son derece fakir olan Gaziantep'te fosfat, manganez ve boksit çıkarılır. Tarım ve hayvancılık Gaziantep'in ekonomisinde tarım önemli bir yer tutmaktadır. Tarım şehir ekonomisinde önemli bir yer tutuyor olmasına rağmen özellikle yaz aylarında yağış az olduğu için tarım gerektiği kadar gelişememiştir. Gaziantep'teki en önemli tarım ürünü antepfıstığıdır. Türkiye'deki antepfıstığı üretimin büyük bölümü ise Gaziantep'ten sağlanır. Öyle ki, 2007 yılında sadece Gaziantep'te 60.000 ton antepfıstığı üretilmiştir. Zaten antepfıstığı adını bu kentten almaktadır. Hatta Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü de Gaziantep'tedir. Gaziantep'te antepfıstığı kadar zeytin ve üzüm de önemli tarım ürünlerindendir. Bu şekilde Gaziantep, tarımsal açıdan da çok gelişmiştir. Tarım kadar olmasa da hayvancılık da Gaziantep ekonomisinde çok önemli bir yer tutar. İlde mera alanları çok olsa da verimsiz olduğu için kentte daha çok küçükbaş hayvan yetiştirilir. Kentte en çok yetiştirilen hayvan koyundur. Ancak verimli ırk olmadıkları için yeterince ürün elde edilememektedir. Kentten Arap ülkelerine çok sayıda canlı hayvan ihraç edilir. 9
Sanayi ve ticaret Gaziantep, sanayi ve ticarette çok gelişmiştir. Kentteki bütün gelişme özel sektörün çabaları ile oluşmuştur. Gaziantep'te Türkiye'nin en büyük sanayi sitesi bulunur. Ayrıca Gaziantep, Türkiye'nin sanayi ve ticaretinde 5. Sıradadır. Yakın zamana kadar ticareti büyük ölçüde sınır kaçakçılığına dayanan Gaziantep, şimdi gelişmiş bir ticaret merkezi hâline gelmiştir. Gaziantep'teki en önemli sanayi dalları pamuk ve akrilik iplik, halı, un, irmik, makarna, gıda maddeleri, bitkisel yağ, plastik, deterjan üretimi ve deri üretimidir. Gaziantep'in ülke çapında ihracat payı %13'tür. Ayrıca kent, antepfıstığı üretim ve ihracatının %90'ı, kuruyemiş işleme ve ihracatının %85'ini, makarna işleme ve ihracatının %60'ını, pamuk ipliği imalat ve ihracatının %45'ini ve havlu imalat ve 2. EKONOMİDE TİCARET BORSALARI VE GAZİANTEP TİCARET BORSASI NIN TANIMI, YAPISI VE SORUMLULUKLARI 2.1. TİCARET BORSALARI TARİHSEL GELİŞİMİ Ülkemizde ticaret borsalarından ilk defa 1856 tarihinde Islahat Fermanı kapsamında yürürlüğe konan 1876 tarihli, Meclis-i ticaret ve Ziraat e ait Nizamname de bahsedilmektedir. Ancak bu nizamnamede oluşturulmaları öngörülen ticaret borsaları kurulamamıştır. Daha sonra 1882 yılında İstanbul da bir ticaret odası kurulmak üzere çıkarılan Dersaadet Ticaret Odası Nizamnamesi ile kurulacak ticaret odasına bir ticaret borsası kurma görevi verilmiş ancak başarılı olunamamıştır. Nihayet, 1886 da ülke düzeyinde geçerli olmak üzere Umumi Borsalar Nizamnamesi ile genel bir düzenlemeye gidilmiş ve bu düzenleme ile ilk borsa, 1891 yılında İzmir de İzmir Ticaret ve Sanayi Borsası adı altında kurulmuştur. Arkasından 1913 de Adana, 1920 de Antalya, 1924 de Edirne, Konya, Bursa ve 1925 de İstanbul Ticaret ve Zahire Borsaları kurulmuştur. Cumhuriyet döneminde yapılan yeni düzenlemelerle 1950 yılına kadar toplam 24 borsa kurulmuştur. 1950 yılında daha genel ve ayrıntılı bir hukuki düzenlemeye gidilerek çıkarılan 5590 sayılı yasa ile Ticaret Borsaları, Ticaret Odaları, Sanayi Odaları, Ticaret ve Sanayi Odaları ve Deniz Ticaret Odaları ile birlikte bunların üst kuruluşu olarak kurulan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) nin bünyesinde ama ayrı bir tüzel kişilik olarak düzenlenmiş, 01.06.2004 tarihinde 5174 sayılı kanun çıkartılarak bugüne gelinmiştir. 10
2.2.BORSANIN TANIMI Günümüzde Ticaret Borsaları 5174 Sayılı Kanunun 28. Maddesindeki esaslar çerçevesinde borsaya dahil maddelerin alım satımı ve borsada oluşan fiyatların tespit, tescil ve ilanı işleriyle meşgul olmak üzere kurulan kamu tüzel kişiliğine sahip kurumlardır. Borsalar, ticari ihtiyaçların gerekli kıldığı illerde, Birliğin olumlu görüşü üzerine Bakanlıkça kurulur. 2.3.EKONOMİDE TİCARET BORSALARI Ticaret Borsaları standardize edilmiş veya tiplere ayrılmış yada numuneyle malın tümünün temsil edildiği; üretimi, tüketimi veya ithal, ihraç ve dağıtımı büyük miktarlarda yapılan; dayanıklı ve stoklamaya elverişli bulunan, arz ve talebi değişken olan, alım-satımı serbest serbest rekabet şartları içinde ve önceden belirlenmiş asgari miktarlar üzerinden toptan yapıldığı organize edilmiş tarımsal ürün piyasalarıdır. Bugün ülkemizde ticaret borsalarının sayısı 56 sı il, 54 ü ilçe olmak üzere 110 a ulaşmıştır. Alıcı ile satıcıyı karşı karşıya getirmeyi amaçlayan ticaret borsacılığı fiyatların serbest rekabet ortamında oluşmasını sağlamaktadır. 11
2.4 GAZİANTEP TİCARET BORSASI 2.4.1TARİHSEL GELİŞİM Gaziantep Ticaret Borsası 15 Ağustos 1958 de faaliyete geçmiştir. Gaziantep te çok eski yıllardan beri teessüs eden Pazar ve çarşı örf ve adetlerini zamanımızda da yürütmek isteyen bir kısım tüccar ve esnafın direnişi sebebiyle Gaziantep te borsa kurma teşebbüsü 1930 ve 1948 yıllarında başarı kazanamamıştır. Gaziantep Ticaret Borsası 01.06.1958 tarihinde zamanın tüccarlarından Arif AYIK VE m. Kemal YETKİN beylerin teşebbüsleri kurulmuş, Belediye Cad. No:9/D adresinde bulunan iki katlı kendi binasında faaliyete geçmiştir. 39 yıl bu binada hizmetlerini başarıyla sürdürmüş ve Türkiye nin sayılı borsaları arasında yerini almıştır. Daha sonra bu binadaki satış salonlarının ihtiyacı karşılayamaması nedeniyle 15.11.1983 tarihinde satış salonlarını Eski Garajlar Buğday Arasası içindeki iki katlı 12
binasına taşınmıştır. Aynı yıl bir iş hanı yaptırmış olup 1997 yılına kadar faaliyetini burada sürdürmüştür. Borsamız eski binasının şehir merkezinde olmasının zorlukları ve zamanın ihtiyaçlarına cevap vermemesi gibi nedenlerden dolayı; 01.05.1997 tarihinde Gaziantep in tüm sanayi ve gıda maddelerinin toptan alım-satım merkezi olan GATEM deki yeni binasında hizmete başlamıştır. 7.347 m² arsa üzerine kurulan bu binamız üç katlı olup, birinci katında BAKLİYAT ve HUBUBAT satış salonları bulunmaktadır. Binamızın ikinci katında ise İdari Personel, Tescil, Bilgi-İşlem vb. bölümleri bulunmakta, üçüncü katında ise, Meclis Başkanlığı Makamı, İstatistik, Sicil, Özel Kalem ve 156 kişilik konferans salonu ile ve tüm üyelerimizin ve Güneydoğu Anadolu nun ihtiyaçlarına cevap vermeyi amaçlamıştır. Gaziantep Ticaret Borsasına kayıtlı 11 meslek komitesi vardır. Kuruluşu 1995 yılına dayanan laboratuvarımız, 2003 yılında Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından Özel Gıda Kontrol Laboratuvarı olarak, ithalat, ihracat ve özel istek analizlerinde resmi analiz raporu vermeye yetkilendirilmiştir. 13
2006 yılında Aflatoksin Analizlerinde Türk Akreditasyon Kurumu TÜRKAK tarafından akredite edilerek, yaptığı analizlerin güvenilirliğini tescil ettiren laboratuvarımız; 2010 yılı Şubat ayında TÜRKAK tarafından yapılan denetim sonucunda akreditasyon kapsamını genişleterek Toplam Bakteri, E.coli, Koliform, Katı Besi yerinde E.coli, Salmonella, Maya ve Küf analizlerinde akredite olmuştur. Özel Gıda Kontrol Laboratuvarımız bünyesinde yer alan analiz laboratuvarlarımız aşağıdaki gibidir: 1 Aflatoksin Analiz Laboratuvarı: Laboratuvarımızda en sık karşılaşılan mitoksinlerden olan Aflatoksin Analizi kabuklu yemişler (Antepfıstığı, Fındık, Yerfıstığı, vs.), Kırmızı Biber, Buğday ve Buğday ürünlerinde yapılmaktadır. Aflatoksin Laboratuvarımız, kabuklu yemişler ve kırmızıbiberde 2006 yılından beri Türk Akreditasyon Kurumu TÜRKAK tarafından ISO/IEC 17025 standardına göre akredite edilmiştir. 14
2 Fiziksel Ve Kimyasal Analiz Laboratuvarı: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ndan 30.11.2004 tarihinde aldığımız faaliyet izni ile fiziksel ve kimyasal analizi başlayan laboratuarımız, şu an gıdalarda 85 in üzerinde farklı analiz yaparak çalışmalarına devam etmektedir. Fiziksel ve Kimyasal Analiz Laboratuvarında; her türlü işlenmiş ve işlenmemiş ithalat, ihracat ve özel istek gıda numunelerinde son teknoloji cihazlar kullanılarak analizler yapılmaktadır. Ayrıca laboratuarımız; borsamız üyelerinin alım satımlarında kullanmaları için Toprak Mahsulleri Ofisi Hububat Alım ve Satış Esasları İlişkin Uygulama Yönetmeliği ne uygun olarak buğday, arpa, çavdar, yulaf, tritikale ve mısır gibi hububatlarda tüm fiziksel analizleri (elek analizleri, kırık tane, camsı tane, sağlam hububat taneleri dışındaki maddelerin tayini ) yapmaktadır. Fiziksel ve kimyasal analizlerin gerçekleşmesinde, hızlı ve güvenilir analiz sonuçları elde edebilmek için uluslar arası kabul görmüş analiz metotları ile TSE Analiz Metotları kullanılmaktadır. 3 Mikrobiyoloji Laboratuvarı : Mikrobiyoloji laboratuvarımızda, ürünün işlenmesi veya depolanması esnasında gelişerek ürünün raf ömrünü kısaltan, gıdalarda bozulmalara neden olan ve tüketilmesi durumunda insanlarda ciddi sağlık sorunları yaratan mikroorganizmaların tespiti yapılmaktadır. Mikrobiyoloji Laboratuvarımız, 2010 yılında TÜRKAK tarafından yapılan denetim sonucunda akredite edilmiştir. 4 Pamuk Analiz Laboratuvarı: Borsamız küçük ve orta ölçeki tekstil işletmelerinin ihtiyaçlarını karşılamak ve sektörünün en önemli sorunu olan tek balyalama sistemine geçilmesini sağlamak amacıyla, HVI Spectrum cihazı ile pamuk test laboratuarı kurmuştur. Pamuk Analiz Laboratuvarında; pamuğun mikroner, elyaf inceliği, kısa elyaf miktarı, mukavement, esneklik ve renk gibi tüm kalite analizleri 5 dakika gibi kısa süre içerisinde en son teknolojiye sahip HVI Spectrum cihazı ile yapılmaktadır. 5 Yağ Analiz Laboratuvarı: Borsamız; son yıllarda bölgemizde zeytin yetiştiriciliği ve zeytin yağı üretiminde kaydedilen artışı daha ileri seviye çıkararak, küçük ve orta ölçekli zeytinyağı işlemelerinin ürünlerini iç ve dış pazarlarda pazarlayabilmelerini sağlamak amacıyla, Avrupa Birliği tarafından finanse edilen GAP GİDEM Hibe Programı kapsamında yağ analiz laboratuvarını kurmuştur. Yağ Analiz Laboratuvarımızda; zeytinyağının tüm kalite parametreleri ile saflık dereceleri Ulusal Zeytinyağı Konseyi nin belirlediği analiz metotları kullanılarak yapılmaktadır. 15
2.5.GAZİANTEP TİCARET BORSASI TANIMI VE ÖRGÜT YAPISI 2.5.1 Gaziantep Ticaret Borsası Tanımı Gaziantep Ticaret Borsası; Üyeleri ile sağlıklı iletişim kurmak ve ihtiyaçlarını göz önüne almak suretiyle üyelerinin mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, arz ve talebin belli yer ve zamanlarda karşılaşması ile gerçek piyasa fiyatının oluşmasına zemin hazırlayarak, etkin bir rekabet ortamını sağlamak üzere odalar ve borsalar kanunu hükümlerine göre kurulmuş kamu tüzel kişiliğine sahip meslek kuruluşlarıdır. 2.5.2 Gaziantep Ticaret Borsası nın Örgüt Yapısı Gaziantep Ticaret Borsası nın Organları aşağıdaki gibidir: a) Meslek Komiteleri b) Meclis Kurulu c) Yönetim Kurulu d) Disiplin Kurulu 16
GAZİANTEP TİCARET BORSASI ORGANİZASYON ŞEMASI Yönetim Kurulu Genel Sekreter Başkanlık Danışmanı Genel Sekreter Yrd. Genel Sekreter Yrd Özel Kalem Muhasebe Kalite Akreditasyon Satın Alma Tescil Sicil İstatistik Basın Yayın Satış Salonları Arge Projeler Bilgi İşlem 17
KURUCU ÜYELER Arif AYIK ve m. Kemal YETKİN tarafından kurulmuştur. Kuruluş yılını 187 üye ile kapatan Borsamız bugün 1070 aktif üyeye ulaşmıştır. 2.5.2.1 MESLEK KOMİTELERİ 2.5.2.1.1. Gaziantep Ticaret Borsası Meslek Komiteleri Borsamıza kayıtlı 11 meslek grubu vardır. Borsa Meslek Komiteleri, meslek gruplarınca dört yıl için seçilecek beş veya yedi kişiden oluşmaktadır. Asıl üyeler kadar da yedek üye seçilir. Komite, kendi üyeleri arasından dört yıl için bir başkan, bir başkan yardımcısı seçer. Meslek Komitesi üyeliğin seçilen gerçek kişiler ile tüzel kişilerin gerçek kişi temsilcileri, aynı faaliyet sınırları içinde bulunan odalar ve borsaların meslek komiteleri ile 17.7.1964 tarihli ve 507 sayılı Kanuna göre kurulmuş odaların ancak birinde görev alabilirler. Mesleklerin gruplandırılmasında uyulacak esaslar ile meslek komitelerinin üye sayılarının tespiti ile diğer hususlar Birlikçe hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir. 2.5.2.1.2. Meslek Komitelerinin Görevleri Borsa Meslek Komitelerinin görevleri aşağıdaki gibidir: a) Konuları dahilinde incelemeler yapmak, faaliyet alanları için yararlı ve gerekli gördükleri tedbirleri, kararlaştırılmak üzere yönetim kuruluna teklif etmek b) Meslek Komitesiyle ilgili olarak meclis gündeminde yer alan konularda başkan, başkan yardımcısı veya uygun görülen üyelerin, oy kullanmamak üzere meclis toplantısına katılmalarına karar vermek c) Faaliyet alanlarına ilişkin olarak, meclis veya yönetim kurulu tarafından bilgi istenmesi halinde, bu konuda araştırma yapmak ve istemi cevaplandırmak d) İlgili mevzuatla verilen diğer görevleri yerine getirmek 2.5.2.2. MECLİS 2.5.2.2.1 Meclisin Oluşumu, Süresi, Üye Sayısı Meclis, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Organ Seçimleri Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre oluşur. 18
Borsanın karar ve denetim organı olan Meclisin görev süresi dört yıldır. Borsa Meclisinin ilk toplantısında, dört yıl için bir başkan ile başkan yardımcısı ( ihtiyaç halinde iki) ve bir kâtip üye seçilir. Meclis başkan ve yardımcıları, yönetim ve disiplin kurulu başkanlığına ve üyeliğine seçilemezler. Üst üste iki dönem meclis başkanlığı yapmış olanlar, aradan iki seçim dönemi geçmedikçe aynı göreve yeniden seçilemezler. 2.5.2.2.2. Meclisin görev ve yetkileri a- Aynı çalışma alanı içindeki diğer borsaların görüşü alınmak kaydıyla, meclis üye tam sayısının üçte birinin veya yönetim kurulunun teklifi üzerine, Uyulması zorunlu mesleki kararlar almak, b- Bütçeyi, aylık mizan ve bütçe izleme raporunu, fasıllar arası aktarma taleplerini, ek ödeneğe ilave edilmesi veya olağanüstü ödenek konulması tekliflerini incelemek ve onaylamak, c- Kendi üyeleri arasından dört yılda bir muhtelif teşekküllerin genel kurullarında borsayı temsil edecek delegeleri seçmek, d- Yönetim Kurulu, meslek komiteleri, disiplin kurulu ile kendi üyeleri arasından ihdas edeceği komisyonların üyelerine verilecek huzur hakkını tespit etmek, e- Borsaya dahil maddelerin asgari tescil miktarlarını tespit etmek ve Birliğin olumlu görüşü üzerine Bakanlığın onayına sunmak, f- Borsa komisyoncusu, ajanı ve simsarlarının göstermek zorunda oldukları güvencenin miktarını tespit etmek, g- Kanuni süresi içinde tescil ettirilmeyen muamelelere ait cezaların makbul mazeret halinde kaldırılmasına karar vermek, h- Gerekli görmesi halinde, borsanın maddi duran varlıkları ile nakdi varlıklarının teminat altına alınması maksadıyla emniyet sigortası yaptırmak, 19
ı- Kanunun 39 uncu maddesi ile verilen görevleri yapmak. Borsamızın kuruluşundan bu yana yıllar itibariyle Meclis Başkanlarımız ve görev süreleri aşağıdaki gibidir: 1958 1959 Yılları arası 1. Meclis Başkanlığı görevini Kamil YETKİN yürütmüştür. 1959 1960 Yılları arası 2. Meclis Başkanlığı görevini Abdülkerim TACETTİN yürütmüştür. 1960 1960 yıları arasında kısa süreliğine 3. Meclis Başkanlığı görevini Seracettin DİNLER yürütmüştür. 1960 1963 yılları arası 4. Meclis Başkanlığı görevini Reşit BÜDEYRİ yürütmüştür. 1963 1966 yılları arası 5. Meclis Başkanlığı görevini Ömer KOÇAK yürütmüştür. 1966 1972 yılları arasında 6. Meclis Başkanlığı görevini Sakıp YAĞ yürütmüştür. 1972 1975 yılları arasında 7. Meclis Başkanlığı görevini Zeki DURUKAN yürütmüştür. 1975 1981 yılları arasında 8. Meclis Başkanlığı görevini Sakıp YAĞ yürütmüştür. 1981 1987 yılları arasında 9. Meclis Başkanlığı görevini Osman ÜZÜMCÜ yürütmüştür. 1987 2005 yılları arasında 10. Meclis Başkanlığı görevini F. Önder OKAN yürütmüştür. 2005 2009 yılları arasında 11. Meclis Başkanlığı görevini Şahin BATALLI yürütmüştür. 2009 yılından bu yana 12. Meclis Başkanlığı görevini Ali TABUR devam ettirmektir. 20
2.5.2.3. YÖNETİM KURULU 2.5.2.3.1.Yönetim Kurulunun Oluşumu, Süresi ve Üye Sayısı Yönetim kurulu, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Organ Seçimleri Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre oluşur. Borsanın yürütme organı olan yönetim kurulunun görev süresi dört yıldır. Yönetim kurulu başkanı, meclis tarafından, kendi üyeleri arasından yönetim kurulu asıl ve yedek üyeleri ile birlikte seçilir. Yönetim kurulu, seçimi izleyen ilk toplantısında, dört yıl için bir başkan yardımcısı ile bir sayman üye seçer. Süresini bitirenler yeniden seçilebilirler. Üst üste iki dönem yönetim kurulu başkanlığı yapmış olanlar, aradan iki seçim dönemi geçmedikçe aynı göreve yeniden seçilemezler. 2.5.2.3.2. Yönetimin Görev ve Yetkileri Yönetim kurulunun görev ve yetkileri aşağıda gösterilmiştir: a- Borsanın gelir ve giderleri ile ilgili her türlü ücret tarifelerini hazırlamak ve Meclisin kabulüne sunmak, b- Bütçeye ve Meclis kararlarına uygun olarak gerekli harcamaları yapmak, c- Gerekli hallerde yetkilerinden bir kısmını başkana, üyelerinden birine veya birkaçına yahut genel sekretere devretmek, d- Borsa komisyoncusu, ajanı ve simsarları tarafından meclisçe belirlenecek miktarlarda borsaya sunulan güvenceleri inceleyerek, kabul veya reddetmek, e- Ekonomik, mali, sosyal, kültürel ve gerekli görülen diğer konularda her türlü incelemeleri yapmak ve raporlar düzenlemek, f- Bölgenin önemli ihraç ürünlerinin yıllık rekolte tahminlerinin yapılması konusunda çalışma grupları oluşturmak, 21
g- Borsanın çalışma alanına münhasır olmak üzere, gerekli gördüğü veya ilgililerin talep ettikleri maddelerin fire, zayiat ve randıman oranlarını; ilgili meslek komitesinin görüşü veya gerekli durumlarda yönetim kurulu tarafından görevlendirilecek eksper heyetinin raporu üzerine tespit etmek, h- Kayıtlı üyelerin derecelerini incelemek ve gerekli revizyonu yapmak, ı- Bütçe dışı yapılacak harcama tekliflerini meclisin onayına sunmak, i- Altı ayda bir yapılacak meslek komiteleri ortak toplantılarına katılmak, j- Mesleki konularda görüş oluşturmak amacıyla dört ayda bir düzenlenecek il oda ve borsa yönetim kurulları ortak toplantılarına katılmak. k- Kanunun 41 inci maddesi ile verilen görevleri yapmak. gibidir: Borsamızın kuruluşundan bu yana görev yapan Yönetim Kurulu Başkanlarımız aşağıdaki 1958 1960 Yılları arası 1. Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini Kamil OCAK yürütmüştür. 1960 1962 Yılları arası 2. Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini M. Ali ÖZAHİ yürütmüştür. 1965 1966 Yılları arası 3. Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini Selahattin ÖZTAHTACI yürütmüştür. 1965 1966 Yılları arası 4. Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini Sait SÖYLEMEZ yürütmüştür. 1966 1979 Yılları arası 5. Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini Davut BATALLI yürütmüştür. 1979 1981 Yılları arası 6. Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini Abidin TOMBALAK yürütmüştür. 1981 1987 Yılları arası 7. Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini Mustafa ŞAHİN yürütmüştür. 1987 1992 Yılları arası 8. Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini Yusuf KARAYILAN yürütmüştür. 1992 yılından bu yana 9. Yönetim Kurulu Başkanımız Ömer ÇELİK hizmetlerini devam ettirmektedir. 22
2.5.2.4. DİSİPLİN KURULU Bu bölümde Disiplin Kurulu nun oluşumu, süreci, görev ve yetkileri hakkında bilgi verilmiştir. 2.5.2.4.1.Disiplin kurulunun oluşumu, süresi ve üye sayısı Borsa disiplin kurulu, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Organ Seçimleri Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre altı asil ve altı yedek üyeden oluşur. Disiplin kurulunun görev süresi dört yıldır. Disiplin kurulu, seçimden sonraki ilk toplantısında, üyeleri arasından bir başkan seçer. Gerektiğinde, başkanın veya yönetim kurulu başkanının çağrısı üzerine toplanır. Ayrıca, en az üç üyenin disiplin kurulu başkanlığına hitaben yapacağı yazılı talep üzerine disiplin kurulu, üç gün içinde başkanı, yokluğunda en yaşlı kurul üyesi tarafından toplantıya çağrılır. Disiplin kurulu toplantılarına, başkanın yokluğunda en yaşlı üye başkanlık yapar. Borsa disiplin kurulunun görevleri Kanunun 44 üncü maddesi ile düzenlenmiştir. 2.5.2.5.Temsil Yetkisi Borsayı protokolde meclis başkanı ve yönetim kurulu başkanı birlikte ve/veya ayrı ayrı temsil eder. Borsanın hukuki temsilcisi yönetim kurulu başkanıdır. 2.5.2.6 Komisyonlar Bu bölümde komisyonların kuruluş süreci, görev ve yetkileri hakkında bilgiler verilmiştir. 2.5.2.6.1. Komisyonların Kuruluşu Borsa meclisi, üyelerinin seçiminin kesinleşmesinden itibaren yapacağı ilk toplantısında kendi üyeleri arasından 3 (üç) kişiden oluşan hesapları inceleme komisyonunu seçer. Hesapları inceleme 23
komisyonu üyelerinin görev süresi yerlerine yenileri seçilinceye kadar devam eder. Ayrıca meclis, kendi üyeleri arasından mesleklere ve sorunlara göre ihtisas komisyonları kurabilir. İhtisas komisyonları, konunun özelliğine ve ihtiyaca göre en az üç, en çok yedi üyeden oluşur. Komisyonlar ilk toplantısında üyeleri arasından bir başkan ve bir başkan yardımcısı seçer. Komisyona başkan, yokluğunda yardımcısı başkanlık eder. Komisyonlar üye tamsayısının çoğunluğuyla toplanır ve kararlar toplantıya katılanların oy çokluğuyla alınır. Toplantılarda çekimser oy kullanılamaz. Organ üyeleri için öngörülen hazirun cetveli ile toplantı devam çizelgesi ilgili komisyon başkanı tarafından tutulur ve muhafaza edilmek üzere genel sekretere verilir. Komisyon çalışmalarına izinsiz ve mazeretsiz olarak üç birleşim katılmayan üyenin durumu komisyon başkanı, yokluğunda yardımcısı tarafından bir tutanakla meclis başkanlığına bildirilir. Bu üye hakkında meclisçe komisyon üyeliğinden düşürülme kararı verilebilir. Komisyonlarda üye sayısının herhangi bir nedenle toplantı yeter sayısının altına düşmesi halinde, boşalan komisyon üyelikleri için meclisçe yeniden seçim yapılır. Komisyon, çalışmalarında genel sekreter veya hizmet birimi yetkililerinin görüşüne başvurulabilir. Genel sekreter veya hizmet birimi yetkilileri komisyona yardımcı olmakla yükümlüdür. Komisyon toplantılarının hizmet binasında yapılması esastır. Zorunlu hallerde hizmet binası dışında da toplanılabilir. 2.5.2.6.2. Hesapları İnceleme Komisyonu Hesapları inceleme komisyonu, borsanın mali işleriyle ilgili konuları inceleyen komisyondur. Komisyon çalışmalarının aksamaması için aynı sayıda yedek üye seçilebilir. Hesapları inceleme komisyonunda, yönetim kurulunu temsilen bir üye seçilebilir. Ancak; bu üye dışından bir başkan ile bir başkan yardımcısı seçilir. Komisyona başkan, yokluğunda başkan yardımcısı başkanlık eder. 24
Hesapları inceleme komisyonunun görev ve yetkileri aşağıda gösterilmiştir: a- Meclis başkanı tarafından havale edilen bütçe tasarısını, meclis başkanının belirleyeceği süre içinde inceleyerek, görüşünü bir rapor halinde meclise sunmak, b- Meclis başkanı tarafından havale edilen kesin hesabı, meclis başkanının belirleyeceği süre içinde inceleyerek, görüşünü bir rapor halinde meclise sunmak, c- Gerekli görüldüğünde aylık olarak hazırlanan ve izleyen ayda meclisin tetkik ve tasdikine sunulan aylık mizanı ve bütçe izleme raporunu meclis adına incelemek ve görüşünü bir rapor halinde meclise sunmak, d- Gerekli gördüğünde, tahsilat ve harcamalar ile diğer muhasebe iş ve işlemlerini toplantı dönemlerinde kontrol etmek, e- Gerekli görüldüğünde; Yönetim Kurulu nun fasıllar arası aktarma teklifini meclis adına incelemek ve görüşünü bir rapor halinde meclise sunmak, f- Gerek görüldüğünde; Yönetim kurulunun ek ödeneğin ilave edilmesi veya olağanüstü ödenek konulması ile ilgili tekliflerini meclis adına incelemek ve görüşünü bir rapor halinde meclise sunmak 2.5.2.6.3. Özel Komisyonlar Yönetim kurulu, gerekli durumlarda mesleklere ve konulara göre istişari nitelikte geçici veya sürekli özel komisyonlar kurabilir. Bu komisyonlar, konuların özelliğine ve ihtiyaca göre en az üç, en çok beş üyeden oluşur. Fikirlerinden faydalanılmak üzere üyeler dışından da kişilerin dahil edilebileceği bu komisyonların görev süresi, verilen görevin tamamlanması ile birlikte sona erer. Sürekliliği olan işler için oluşturulan özel komisyonların görev süresi ise, yönetim kurulunun görev süresi ile sınırlıdır. Sürekliliği olan bu tür komisyonları, yönetim kurulu dilerse, görev süresi bitmeden yeniden oluşturabilir. Yönetim kurulunca oluşturulan bu tür özel komisyonlarda görev yapan kişilere, iştirak edecekleri toplantılar için huzur hakkı ödenmez. 25
2.6. Gaziantep Ticaret Borsası nın Hizmetleri, Görevleri Borsamız; mevcut bulunan 5174 sayılı kanun dahilinde belirlenmiş olan esaslar çevresinde ticaret-imalat ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların alım satımı ve borsada oluşan fiyatlarının tespit, tescil ve ilanı işleriyle meşgul olmak üzere kurulmuştur. 2.6.1. Gaziantep Ticaret Borsası Hizmetleri Borsa ya dahil ürünlerin alım satımlarının, Borsa Yönetiminin belirlediği yer ve zamanlarda, tespit edilen kurallara uygun şekilde gerçekleştirilmesini sağlamak ve yapılan alım satımları tescil etmek. Borsa ya dahil maddelerin her günkü fiyatlarını günlük olarak tespit ve tescil edip yayınlamak Yurt içi ve Yurt dışı Borsa ve piyasaları takip ederek fiyat haberleşmesi yapmak 2.6.2. Gaziantep Ticaret Borsası Görevleri Borsaya dahil maddelerin, borsada alım satımını tanzim ve tescil etmek Alıcı ve satıcının, teslim ve teslim alma ile ödeme bakımından yükümlülüklerini, muamelelerin tasfiye şartlarını, fiyatlar üzerinde etkili şartları ve ihtilaf doğduğunda ihtiyari tahkim usullerini gösteren ve Birliğin onayıyla yürürlüğe girecek genel düzenlemeler yapmak Borsaya dahil maddelerin, borsada oluşan her günkü fiyatlarını usulü dairesince, tespit ve ilan etmek Yurt içi ve Yurt dışı Borsa ve piyasaları takip ederek fiyat haberleşmesi yapmak, elektronik ticaret ve internet ağları konusunda üyelerine yol göstermek Borsaya dahil maddelerin tiplerini ve vasıflarını tespit etmek üzere laboratuvar ve teknik bürolar kurmak veya kuruluşlara iştirak etmek 26
Bölgeleri içindeki borsaya ilişkin örf, adet ve teamülleri tespit etmek, Bakanlığın onayına sunmak ve ilan etmek Borsa faaliyetlerine ait konularda ilgili resmi makamlara teklif, dilek ve başvurularda bulunmak; üyelerin tamamı veya bir kesiminin menfaati olduğu takdirde bu üyeleri adına veya kendi adına dava açmak Rekabeti bozucu etkileri olabilecek anlaşma, karar ve uyumlu eylem niteliğindeki uygulamaları izlemek ve tespiti halinde ilgili makamlara bildirmek Mevzuatla bakanlıklara veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarına verilen işlerin, bu Kanunda belirtilen kuruluş amaçları ve görev alanı çerçevesinde borsalara tevdii halinde bu işleri yürütmek Üyelerin ihtiyacı olan belgeleri vermek ve bunlara ilişkin gerekli hizmetleri yapmak Yurt içi fuarlar konusunda yapılacak müracaatları değerlendirip Birliğe birlikte teklif sunmak Sair mevzuatın verdiği görevlerle, ilgili kanunlar çerçevesinde Birlik ve Bakanlıkça verilecek görevleri yapmak 2.6.3. Ticaret Borsalarının Faydaları sıralanabilir: Liberal ekonomilerin önemli kuruluşlarından biri olan Borsaların faydaları ise şöyle Çiftçinin ürettiği tarım ürünleri, piyasanın mevcut şartları içinde gerçek değerine ulaştığı ölçüde, Devletin tarım sektöründe destekleme politikaları sebebiyle üstleneceği mali yük azalır. Tarım ürünleri ve hayvansal ürünlerin alım satımının Borsaya tescili ile kayıt dışı ekonominin kayıt altına alınması sağlanmakta böylece, devletin bu ürünler üzerinde stopaj, KDV ve vergi kayıp ve kaçakları önlenmektedir. Ticaret Borsaları, önceden tahmini mümkün dalgalanmaları da istikrara kavuşturur. Ticaret Borsaları Müteahhitlik Piyasasında çalışan kişiler için avantaj sağlar. İşadamı riskten kurtulmak için, ticaret borsasında taahhüt ettiği teslim tarihi ve mal miktarı ile uyumlu olarak bu maldan vadeli alım yaparak riskten kurtulmuş olur. Ticaret Borsaları İhracatçı ya avantaj sağlar: 27
Gıda, tekstil gibi sanayi dallarında çalışan üretici ihracatçılar vadeli alım sözleşmeleri yaparak, ihracat taahhütlerini zamanında, istenilen kalite ve fiyatta yerine getirme imkânı bulabilmektedirler. 1.6.4. Gaziantep Ticaret Borsası nın Sosyal Sorumlulukları Amacımız; Ulusal ekonominin hedeflerine uygun olarak, karlılık ve verimlilik ilkeleri doğrultusunda Borsacılık alanında çalışmak, devletin zirai stopaj birikimine yardım etmek, kayıt dışıları kayıt altına almak suretiyle daha fazla yatırım kaynağı yaratmak, tarım, imalat ve sanayi sektörüne yön veren öncü kuruluş olmak, dünya borsalarına entegre, donanımlı ve doğru politikalarla piyasalardaki fiyat dengesini sağlayabilen güvenilir bir sivil toplum kuruluşu olmaktır. Bu bağlamda üyelerimizin sektörlerine katkıda bulunmak için sık sık bilgilendirme toplantıları, eğitimler ve seminerler düzenlenmektedir. Her yıl hasat mevsiminde hububat ve bakliyat üreticilerimiz, Bulgurcular, makarna / un sanayicilerimiz ve diğer sektör temsilcileri ile kahvaltılı sektör toplantıları düzenlenmektedir. Geleneksel olarak her yıl en çok tescil ücreti ödeyen müstahsil alımlar ve tacir satışlar bazında ilk on firmaya ödül vermektedir. Üyelere yurt içi ve yurt dışında düzenlenen fuarlara katılımlarını sağlamak amacıyla destek verilmektedir. Her yıl Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği nin tüm oda ve borsalara göndermiş olduğu kırtasiye ve erzak yardımına ek olarak Borsamız da katkıda bulunmaktadır. Eğitime katkı sağlamak amacıyla okullara bütçemiz dahilinde teknolojik araç gereç yardımı yapılmaktadır. Kendi imkanları dahilinde kamuya ve üyelerimize fayda sağlayacak olan konularda maddi desteklerde bulunmaktadır. 28
3. MEVCUT DURUM ANALİZİ Bir organizasyonun hedeflerini belirlemesinin ardından bu hedeflere ulaşmak için stratejik plan geliştirmesi gerekmektedir. Bu stratejik planları geliştirilebilmesi için de ilk olarak mevcut durumunun analizi ile işe başlar. Dış çevredeki değişimler belirlenen hedeflere ulaşmak için devamlı yeni fırsatlar sunmaktadır. Bu fırsatların ortaya çıkarılabilmesi için de dış çevrenin gözden geçirilmesi, analiz edilmesi gerekir. Dolayısıyla Mevcut Durum Analizi iç ve dış çevrenin analizini içeren bir analiz sürecidir. 3.1.FAALİYET ALANLARI Bu bölümde Borsanın faaliyet alanları, bu faaliyet alanlarında hangi işlemleri yaptıkları, görev ve sorumlulukları belirtilmektedir. 3.1.1.Borsa Kayıt İşlemleri Borsaya dahil maddelerin alım satımı ile uğraşan gerçek veya tüzel kişiler, mevzuat, meclis ve yönetim kurulu kararlarına uygun olarak bulundukları yerin borsasına kaydolmak zorundadırlar. Üyelere ait bilgiler elektronik ortamda Bakanlık ve Birlik bünyesinde oluşturulan veri tabanında güncel olarak tutulur. Üyelik başvurusunda bulunan kişiler Tüzel Kişi Kayıt Belgesi ya da Gerçek Kişi Kayıt Belgesi ile müracaat eder. Müracaat öncelikli olarak Sicil Müdürü tarafından değerlendirilerek verilen belgelerin doğruluğu teyit edilir ve Tespit Raporu Sicil Müdürü tarafından doldurulur. Başvuru evraklarında herhangi bir uygunsuzluk tespit edilmeyen adaylar Genel Sekreter tarafından Yönetim Kurulu na sunulur. Yönetim Kurulu tarafından yapılan değerlendirme sonucunda üyeliği uygun görüldüğü takdirde kapasitesi ve sermayesi göz önünde bulundurularak derecesi, GTB ye ödeyeceği kayıt ücreti ve aidatı belirlenir. 29
Her yılın sonunda vergi daireleri ile irtibat kurularak GTB üyelerinin vergi mükellefiyeti durumlarının devam edip etmediği kontrol edilir. Vergi mükellefiyeti sona ermiş olan firmaların Ticaret/Sanayi Odası kayıtlarının durumunu öğrenmek amacıyla bu kurumlara yazı ile başvurulur. Mükellefiyeti sona ermiş olduğu tespit edilmiş olan firmalara ilişkin vergi dairelerinden ve Odalardan alınmış olan belgeler Sicil Müdürü tarafından Yönetim Kurulu na (iflas) ya da (maliye kaydı düşmesi) yazısı ile sunulur. Yönetim Kurulu nun kararı doğrultusunda üyelik sona erer. Her yılın Mart ayında, geriye dönük olarak son 2 yıl içerisinde iştigal konusu ile ilgili herhangi bir işlem yapmamış ya da adresine ulaşılmayan firmalar Sicil Müdürü tarafından tespit edilerek listelenir. Bu firmalar Borsa Meclisi tarafından değerlendirilerek meslek grupları ve seçmen listelerinden silinir, aidat tahakkukları durdurulur ve Borsa hizmetlerinden yararlanmaları sona erer. 3.1.2. Tescil İşlemleri Borsaya dahil maddelere ait alım satımların mevzuat, meclis ve yönetim kurulu kararlarına uygun olarak Borsa ya tescil ettirilmesi gerekir. Tescil işlemleri için gelen tüm firma ve şahısların ürün stoklarını kontrol ve takip etmek, satış salonlarında gerçekleştirilen muamelelerin işlem formlarına kaydedilmesini sağlamak, Borsamıza kayıtlı olan firmaların alım satımlarının tescile intikal edip etmediğini kontrol etmek suretiyle tescil noksanı görülen firmaları tespit edip tescil dışı işlemlerin tescile intikal ettirilmesini sağlamak, alım tescillerinin zirai stopaj kontrolünü ve gerekirse tahsilat ve takibini yapmak, Yurtdışına ihraç edilecek ürünlerin usulüne uygun şekilde girişlerinin yapılıp yapılmadığının takibini ve mevzuata uyguluğunu, yurtdışından ithal edilen ithal edilen ürünlerin stok takibinin yapılabilmesini ve mevzuata uygun şekilde tescil işlemlerini yerine getirir. 2.1.3. Satış Salonu İşlemleri Satış Salonlarımızın amacı; müstahsil ürünlerinin alıcılarına gerçek fiyatı üzerinden borsa aracılığı ile satılmasını, Güneydoğubirlik ve Tarım İşletmesi (Ceylanpınar) gibi kuruluşların ürünlerini Borsa Simsariyesi aracılığı ile açık arttırma usulü satışa çıkarmaktır. Satış Salonlarımız sayesinde hem üreticilerimizi hem de üyelerimizin menfaatleri karşılıklı olarak korunmakta olup yapılan satışlarda üreticilerimize ve üyelerimize tatlı bir rekabet ortamı yaratmaktadır. 30
3.1.4 Laboratuvar Kuruluşu 1995 yılına dayanan ve 400 m 2 arsa üzerinde kurulu laboratuvarımız, 2003 yılında Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından Özel Gıda Kontrol Laboratuvarı olarak, ithalat, ihracat ve özel istek analizlerinde resmi analiz raporu vermeye yetkilendirilmiş olup tüm üyelerimizin ve Güneydoğu nun isteklerine cevap vermeyi amaçlamıştır. 3.1.5. Ürün Borsacılığı ve Lisanslı Depoculuk Türkiye de gerçekleşen ticaretin verimliliğinin arttırılması, serbest piyasa koşullarının oluşturulması ve ayrıca genişleyen ve derinleşen pazarda borsaların işlevinin daha iyi hale getirilmesi, Borsaların ürün borsacılığına geçmeleri ile mümkün olacağı gibi oluşan veriler ve bilgiler, borsalar arasında paylaşıldıkça, pazar koşulları şeffaflaşarak alıcı ve satıcının borsaya olan güvenini de artıracaktır. Özellikle üreticinin temel sorunu, hasat sonrası ihtiyaçtan dolayı ürün gerçek değerini bulmadan satışa sunulmasıdır. Ürün Borsacılığı ve Lisanslı Depoculuk sonrası üretici hasat sonrası ürününü borsaya getirerek makbuz senedi dediğimiz ve bankalarda teminat olarak kullanabileceği, ürünü temsil eden kâğıdı alarak bankalardan nakit para temin edebilir. Bu süre zarfında malın stoklanması ile ilgili olarak kaygıları da Lisanslı Depolar sayesinde ortadan kalkmış olur. Sonrasında malı istediği zaman elinden çıkarabilir. Sistem Türk Tarımı için de önemli gelişmeleri beraberinde getirecektir. Ülkemizdeki hasat dönemlerinin çok kısa olduğu, hasat döneminin 1 ay veya 1,5 ay içinde yapıldığı ve bundan dolayı da ürünün piyasaya sunulduğunda arz fazlası oluşturacağından, üreticinin ürününe istediği fiyatı veremediği bilinmektedir. Lisanslı Depolar bu noktada, üreticilerimizin imdadına yetişecek çok önemli bir argüman olacaktır. Bu depolarda ürünler AB standartlarına göre tahlil edilecek ve bu tahlil neticesinde depolarda saklanacak ve kaliteleri korunacaktır. Üretici ise, ürünü karşılığı alacağı makbuz senedini, ihtiyaçları doğrultusunda kullanabileceklerdir. Sanayicilerimiz açısından da sistem birçok yenilik getirecektir. Sanayicilerimiz daha önce yüklenmek zorunda kaldıkları depolama sorunundan da kurtulacaklardır. İstedikleri zaman, istedikleri kalitede ürüne, Türkiye nin neresinde olursa olsun, bilgisayar aracılığı ile ulaşabileceklerdir. Bu çok önemli bir adımdır. Olayın bir de yatırım amacı 31
olarak değerlendirilmesi vardır. Bu da Vadeli İşlemler Borsası aracılığıyla gerçekleştirilebilecektir. Yastık altındaki önemli miktardaki kaynak, bu yolla ekonominin içine sokulacaktır. 3.2 Kuruluş İçi Analiz Kuruluş içi analiz kapsamında kuruluşun içsel olarak güçlü ve zayıf olan yönleri belirlenir. Bu sayede geleceğe yönelik stratejiler geliştirmeyi öngörür. 2.2.1. Fiziksel İmkânlar Hizmet Binası 7.347 m² arsa üzerine kurulan bu binamız üç katlı olup, birinci katında BAKLİYAT ve HUBUBAT satış salonları bulunmaktadır. Binamızın ikinci katında ise İdari Personel, Tescil,, Bilgi- İşlem, Muhasebe vb. birimleri bulunmakta, üçüncü katında ise, Meclis Başkanlık Makamı, Genel Sekreter Yardımcı Makamı, Sicil, Özel Kalem, İstatistik ve 156 kişilik konferans salonu bulunmaktadır. Laboratuvar Binası Kuruluşu 1995 yılına dayanan laboratuvarımız, 2003 yılında Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından Özel Gıda Kontrol Laboratuvarı olarak, ithalat, ihracat ve özel istek analizlerinde resmi analiz raporu vermeye yetkilendirilmiş olup yeni binasında hizmet vermeye başlamıştır. 1. Katta; Aflatoksin Analiz Laboratuvarı, Fiziksel ve Kimyasal Analiz Laboratuarı, Pamuk Analiz Laboratuvarı ve Numune Kabul yer alırken, 2. Katta Mikrobiyoloji Laboratuvarı ve Yağ Analiz Laboratuvarları yer alır. 2014 Yılı Ocak ayı itibari ile Gaziantep Ticaret Borsası Laboratuvar ve Depoculuk A.Ş olarak hizmetlerine devam etmektedir. Araçlar 2010 Model Ford / Connect 2013 Model Renault / Fluence 2013 Model Mercedes/Sprinter 32
Personel Durumu ve İnsan Kaynakları Adı Soyadı İşe Giriş Tarihi Görevi Eğitim Durumu Kadro/ Sözleşme Özgür BAYRAM 01.06.2000 Genel Sekreter V. Yüksel Lisans Kadrolu Medine ERCEYLAN 01.08.1991 Başkan Üniversite Kadrolu Danışmanı Cem BAYRAM 03.10.2000 Genel Sek. Yrd Üniversite Kadrolu M.Baki Şahin 01.01.2007 Tescil Müdürü Yüksekokul Sözleşmeli Semra PAR 01.10.1994 Özel Kalem Şefi Yüksekokul Kadrolu Özlem YILDIRIM 01.09.2002 Tescil Memuru Lise Kadrolu Özlem ÖZELÇİNLER 01.09.2002 Muhasebe Şefi Üniversite Kadrolu Semiye UĞUR 01.04.2003 Vezne Memuru Yüksekokul Kadrolu Hatice ÖZDEMİR 27.08.2002 Tescil Memuru Üniversite Kadrolu İsmail BASUT 01.03.1997 Tescil Şefi Lise Kadrolu Fevzi TABUR 15.01.2007 Satış Salonları Üniversite Kadrolu Şefi Cevdet DEMİR 01.03.1997 Hizmetli Memur Ortaokul Kadrolu Sevgi ÖZKABALCI 01.08.2002 Hizmetli Memur İlkokul Kadrolu Fayık ZORŞAHİN 05.03.2008 Şoför İlkokul Sözleşmeli Eda GÖKÇEK 02.11.2009 Sekreter Yüksek Okul Sözleşmeli Serkan DOĞRUER 02.11.2009 Tescil Şefi Üniversite Sözleşmeli Kenan TAŞDELEN 02.11.2009 Tescil Memuru Üniversite Sözleşmeli Aslı GERÇEK 02.11.2009 Tescil-İstatistik Üniversite Sözleşmeli Memuru Fatih SARI 10.11.2009 Bilgi İşlem Memuru Üniversite Sözleşmeli 33
Cinsiyet ve Eğitim Tablosu ERKEK 47% BAYAN 53% 9 9 8 7 6 5 4 4 3 2 1 1 2 1 2 0 YÜKSEK LİSANS ÜNİVERSİTE YÜKSEK OKUL LİSE ORTAOKUL İLKOKUL Personellerimizin % 47 si üniversite, % 21 i Yüksek Okul, % 11 i Lise, % 11 i ilkokul, % 5 i ortaokul ve % 5 i yüksek lisans mezunudur. Gaziantep Ticaret Borsası çalışanlarının %47 sini erkek personel, %53 ünü bayan personel oluşturmaktadır. Gaziantep Ticaret Borsa sının toplam personel sayısı 19 olup yukarıdaki tabloda görev ve kadro tanımları belirtilmiştir. Ayrıca personellerin görev tanımları, yetki sorumlulukları, vekâlet 34
durumları ve sahip olması gereken özellikleri gösteren Organizasyon El Kitabı (İSO KALİTE / ANA DÖKÜMANLAR / ORGANİZASYON EL KİTABI )mevcuttur. 3.2.2 Teknolojik Yapı Borsamız; Gaziantep Ticaret Borsası na ait hizmetlerinin gerçekleştirilmesinde teknolojik imkânları üst düzeyde kullanarak, üyelerimizin ve üreticilerimizin kısa sürede kaliteli hizmet almalarını amaçlamaktadır. TEKNOLOJİK CİHAZLAR Cihaz Adı Hizmet OSB Tescil FISTIKÇILAR SİTESİ Toplam Binası Bürosu İRTİBAT BÜROSU Bilgisayar 19 3 ---- 22 Notebook 3 ---- ---- 3 Renkli lazer Yazıcı 2 ---- ---- 2 Siyah Beyaz Yazıcı 3 1 ---- 4 Nokta Vuruşlu Yazıcı 8 3 ---- 11 Sunucu 3 ---- ---- 3 Klima 13 1 ---- 14 Projeksiyon Cihazı 4 ---- ---- 4 Fotokobi Makinası 1 ---- ---- 1 Güç Kaynağı 2 1 ---- 3 35
Anfi 5 ---- 1 6 Hoparlör 24 ---- 8 28 Mikrofon 1 ---- ---- 1 Kablosuz Mikrofon 8 ---- ---- 8 Fotoğraf Makinası 1 ---- ---- 1 Güvenlik Kamerası 16 3 ---- 19 Televizyon 8 ---- ---- 8 Güvenlik Sistemi ----- 1 ---- 1 Yazıcı 4 ---- ---- 4 Firewall 1 ---- ---- 1 Jeneratör 1 ---- ---- 1 2.3. Swot Analizi Swot Analizi, iç ve dış durum değerlendirmesini içeren ve yönetim açısından şu an ki konumu ve önünü görebilme açılarından büyük bir kolaylık sağlayan stratejik bir yönetim uygulamasıdır. Kurumlar için SWOT analizinin iki önemli faydası vardır: 1. Fayda, kurumun şu anki mevcut konumunun ne olduğunu net şekilde ortaya dökmesidir. Analizin ilk kısmı olan güçlü ve zayıf yönler, kurumun olumlu-olumsuz iş akışı ya da performansının belirlenmesi, o kuruma kendisini bilmesi gibi önemli bir edinim sağlar. Fırsatlar ve Tehditler Bölümü ise daha çok dışsal etkileri, piyasadaki oluşumu, kurumun olası fırsat ve tehditlere karşı ne yapabileceğinin bir analizidir. 3.3.1. Güçlü Yönler Kurumun olumlu ve güçlü olan iç unsurlarıdır. Bunlar: Kurumun 54 yıllık köklü bir geçmişe sahip olması Kurum çalışanlarımızın eğitim seviyeleri yüksek ve deneyimli olmaları TÜRKAK tarafında akredite edilmiş Özel Gıda Kontrol Laboratuvarımızın olması Yönetim Kurulu Başkanımızın Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası nda Yönetim Kuru Üyesi olması 36
Yönetim Kurulu Başkanımızın Ulusal Pamuk Konseyi nde Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı olması Yönetim Kurulu Başkanımızın Ege Lisanslı Depoculuk AŞ de Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı olması Hububat ve Bakliyat Satış Salonlarımızın olması Ege Lisanslı Depoculuk A.Ş de %1 oranında hissemizin olması Şehrimizin sınır ticaretine açık bir konumda bulunması Bölgemizde ekili alanların ve ürün çeşitliliğinin çok olması Şehrimizin sanayi kenti olması Şehrimizde Organize Sanayi Bölgesi nin varlığı Hububat ve Bakliyat Sektörlerinde ihracat payı yüksek firmaların ilimizde bulunması Kurumumuzun üyelerimizle ilişkilerinin güçlü olması Kurumumuzun TSE-EN ISO 9001:2008 Kalite Yönetim Sistemi Belgesine sahip olması Borsamızın Hububat ve Bakliyat Arasası içerisinde yer alması Bölgemiz de tarıma dayalı sanayinin gelişmiş olması Organize Sanayi Bölgesi nde tescil bürosunun açılmış olması Geniş bir kotasyon listesine sahip olmamız 3.3.2. Zayıf Yönler Kurumumuzun olumsuz ve zayıf olan iç unsurlarıdır. Bunlar: Birimlerin iş yoğunluğu nedeniyle yeni hizmet ve projelerin etkin bir biçimde uygulanması için gerekli zamanın yetersizliği Satış Salonlarımızda komisyoncu bacağının olması sebebiyle satışların Borsamız aracılığı ile yapılamaması Üyelere yönelik bilgilendirme toplantılarının, konferansların, seminerlerin yetersiz olması Satış Salonlarımızda Otomasyon Sistemine geçemememiz Avrupa daki Borsalarla güçlü diyalog kuramamak 3.3.3. Fırsatlar Kurumumuzun potansiyel dışsal fırsatlarıdır. Bunlar; 37
Gaziantep in stratejik konumu, sanayiye ve ticarete verdiği önem Ülke genelinde ülke ekonomisine katkıda bulunan büyük firmaların, iş adamlarının ve üst düzey yöneticilerin Gaziantepli olması İlde kalkınma ajansının olması Antepfıstığı nın ilimizde yetiştiriliyor olması Zeytin üretiminde artış yaşanması Büyüyen ve gelişen şehrimizde köklü bir üniversitenin ve özel üniversitelerin varlığı 3.3.4. Tehditler Fırsatların aksine kurum için risk yaratan dışsal tehditlerdir. Bunlar; İlimize 30 40 km uzaklıkta ilimiz ilçesinde bir borsanın mevcudiyeti Küresel ısınmadan kaynaklanan iklim değişikliği GZFT MATRİSİ GÜÇLÜ YÖNLER Kurumun 54 yıllık köklü bir geçmişe sahip olması Kurum çalışanlarımızın eğitim seviyeleri yüksek ve deneyimli olmaları TÜRKAK tarafında akredite edilmiş Özel Gıda Laboratuvarımızın olması Yönetim Kurulu Başkanımızın Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası nda Yönetim Kurulu Üyesi olması Yönetim Kurlu Başkanımızın Ulusal Pamuk Konseyi nde Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı olması Yönetim Kurulu Başkanımızın Ege Lisanslı Depoculuk A.Ş de Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı olması Hububat ve Bakliyat Satış Salonlarımızın olması Ege Lisanslı Depoculuk A.Ş de %1 oranında hissemizin olması Şehrimizin sınır ticaretine açık bir konumda bulunması Hububat ve Bakliyat Sektörlerinde ihracat payı yüksek firmaların şehrimizde bulunması Kurumumuzun üyelerimizle ilişkilerinin güçlü olması TSE-EN ISO 9000:2008 Kalite Yönetim Yönetim Sistemi Belgesine sahip olması Borsamızın Hububat ve Bakliyat Arasası içerisinde yer alması Bölgemiz de tarıma dayalı sanayinin gelişmiş olması Organize Sanayi Bölgesi nde tescil bürosunun açılmış olması Şehrimizde Organize Sanayi Bölgesi nin varlığı 38 Geniş bir kotasyon sistemine sahip olmamız ZAYIF YÖNLER Birimlerin iş yoğunluğu nedeniyle yeni hizmet ve projelerin etkin bir biçimde uygulanması için gerekli zamanın yetersizliği Satış Salonlarında Komisyoncu bacağının olması sebebiyle satışların Borsamız aracılığıyla yapılamaması Üyelere yönelik bilgilendirme Toplantılarının, konferansların, seminerlerin yetersiz olması Satış Salonlarımızda Otomasyon Sistemine geçemememiz Avrupa daki Borsalarla güçlü diyalog kuramamak
2.3.Paydaş Analizi FIRSATLAR Gaziantep in stratejik konumu, sanayiye ve ticarete verdiği önem Ülke genelinde ülke ekonomisine katkıda bulunan büyük firmaların, iş adamlarının ve üst düzey yöneticilerin Gaziantepli olması İlde kalkınma ajansının olması Antepfıstığı nın ilimizde yetiştiriliyor olması Zeytin üretiminde artış yaşanması Büyüyen ve gelişen şehrimizde köklü bir üniversitenin ve özel üniversitelerin varlığı G TEHDİTLER İlimize 30 40 km uzaklıkta ilimiz ilçesinde bir borsanın mevcudiyeti Küresel ısınmadan kaynaklanan iklim değişikliği Paydaşlar kuruluşun ürün ve hizmetleri ile ilgisi olan, kuruluştan doğrudan veya dolaylı, olumlu veya olumsuz yönde etkilenen veya kuruluşu etkileyen kişi, grup veya gruplardır. 3.3.1.İç Paydaşlar Kuruluştan etkilenen veya kuruluşu etkileyen kuruluş içindeki kişi, grup veya varsa ilgili/bağlı kuruluşlardır. Gaziantep Ticaret Borsası nın iç paydaşları aşağıdaki şekildedir: 39