Her şeyi düşündünüz mü? Kapalı alanlarda güvenli çalışmak için uzman ipuçları Dar alan, oksijensiz ortam ve tehlikeli maddeler: Kanal, baca ve kuyu gibi kapalı alanlara giren işçiler, güvenli bir şekilde dışarı çıkabileceklerinden emin olmak durumundadırlar. Drägerwerk AG & Co. KGaA 1
Kapalı alanlarda tehlike pusuda bekler Sulu çamur, tortu ve nesnelerin neden olduğu tıkanmalar; zararlı maddeler ve çöpün, yapılar ve teknik sistemlerde neden olduğu hasarlar. Atık su arıtma sektöründe kanal ve bacaların temizlenmesi, bakımı ve onarımı sıkça yapılan ancak rutin olmayan işlerdir. Çünkü bu "kapalı alanlara" girme zorunluluğu işçilerin karşı karşıya kaldıkları en tehlikeli işlerden biridir. Bununla birlikte nereler kapalı alan tanımına girer ve bu nedenle özellikle tehlikeli kabul edilir? Aşağıdaki tanım Alman yasal sigorta kurumunun "Tanklarda, silolarda ve kapalı alanlarda çalışma (BGR 117-1)" mevzuatından alınmıştır: Bir alan, Ekseriya kalıcı duvarlarla kapatılmışsa, hava alışverişi azsa, ve normal tehlike seviyesini aşan maddeler, kontaminasyon, bileşikler veya sistemlerden kaynaklanan tehlikeler mevcutsa kapalı alan olarak tanımlanır. 1 Almanya'da atık su arıtma sektöründeki kapalı alanlarda çalışmak için belirli düzenlemeler geçerlidir: Alman Yasal Kaza Sigortası Kurumu tarafından yayınlanmış bir rehber olan BGR 126 2, sadece atık su drenaj sistemlerine ve kontrol bacalarına giriş ile ilgili değildir, atık su ile temas eden diğer yapıları da ilgilendirir: Havuzlar, sulu çamur siloları, çürütücüler ve pompa kuyuları, vb. Kapalı alanlarda çalışmak deneyimli bir ekip ve pratiğin yanı sıra gerekli teknik cihazları da gerektirir. Ancak o zaman odalarda ölçüm yaparak zehirli veya patlayıcı maddeleri tahliye etmek ve gerekli kurtarma işlemlerini başlatmak mümkün olur. Çok sayıda ülkede, kapalı alanlara girerek çalışan işçilerin uygun eğitim sertifikasına sahip olması zorunludur. Buna gaz ölçüm aygıtlarının kullanımı ve kişisel koruyucu donanım hakkında tam bilgi sahibi olmak dahildir. Dünya genelinde kapalı alan girişi ile ilgili yılda ortalama 200 ölüm vakası BM'in Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve ABD İş Güvenliği ve Sağlığı İdaresi (OSHA) dünya genelinde endüstri, ziraat ve özel konutlardaki kapalı alanlarda meydana gelen kazalarda her yıl yaklaşık 200 kişinin yaşamını yitirdiğini tahmin etmektedir. 3 Bu kazaların yaklaşık üçte ikisine zehirli ortam neden olmaktadır; bu vakaların yüzde 70'inde zehirli ortamın, kapalı alana henüz girilmeden mevcut olduğu görülmektedir. 1 Großjohann, C. 2008. Arbeiten in engen Räumen, Vereinigung der Metall-Genossenschaften, http://publikationen.dguv.de/dguv/pdf/10002/bgi534.pdf 2 Deutsche Gesetzliche Unfallversicherung e.v.) (DGUV), aktualisierte Version, Eylül 2008, http://publikationen.dguv.de/dguv/pdf/10002/bgr126.pdf 3 Kaynak: http://www.hsimagazine.com/article.php?article_id=507 Drägerwerk AG & Co. KGaA 2
Ulusal resmi istatistikler nadiren tüm kazaları içermekte ve ayrıntılı sonuçlara (yaralanma türü, yaralanma ciddiyeti, ölümler) yer vermektedir. Berkeley Üniversitesi, California/ABD tarafından yapılan bir çalışmaya göre en yüksek kaza oranlarına sahip durumlar şu şekildedir: Onarım ve bakım işi (kayıtlı vakaların yüzde 24'ü), temizlik işi (yüzde 12) ve kontroller (yüzde 11). 4 Kazaların en sık görülen nedenleri nelerdir? Atık su arıtma sektöründe kapalı alan girişi sırasında meydana gelen kazaların nedenleri çeşitlilik göstermektedir: Bunların arasında tehlikenin hiç veya yeterince değerlendirilmemesi, tehlikenin hafife alınması veya tüm düzenlemelere rağmen kapalı alan giriş işi konusundan eğitim almamış personelin kullanılması yer almaktadır. Diğer potansiyel nedenler arasında kanal veya yapıdaki gaz konsantrasyonlarının düşük tahmin edilmesi (oksijen içeriği - OX, patlama riski - EX, toksisite - TOX) ya da çürüme ve fermantasyon süreçleri gibi beklenmeyen biyolojik süreçler sayılabilir. Oksijen eksikliği nedeniyle bilinç kaybı ve boğulma, cilt, ağız ve solunum sistemi yoluyla zehirli bakteri veya virüslerin vücuda girme riski mevcuttur. Örneğin kusurlu bağlantılardan kaynaklanan düşmeler veya çalışma ortamındaki zararlı maddelerden dolayı artan materyal aşınması nedeniyle kazalar da meydana gelebilir. Kıvılcım yapabilecek elektrik makineleri gibi tutuşturma kaynaklarının kullanılması da tehlikeli olabilir. Tüm güvenlik önlemlerine rağmen içerideki şartlar yüzde yüz kesinlikte tahmin edilemeyeceğinden kapalı alanlara girmek beraberinde daima riskler taşır. Bu nedenle kapalı alanlarda çalışma yapılmadan önce kazaları önlemeye yardımcı olmak için işin kapalı alanın dışından yapılıp yapılamayacağı mutlaka kontrol edilmelidir. Doğru gaz ölçümlerinin alınması - ama nasıl? İşçiler ve/veya nezaretçiler kapalı alanlarda nasıl davranacakları konusunda eğitim almış olabilirler, ancak gaz ölçüm cihazını kullanma konusundaki bilgileri yetersiz olabilir. Söz konusu çalışmaya hemen başlamadan önce kapalı alandaki ortamın kontrol edilmesi söz konusu olduğunda bile bilgi, beceri ve deneyim genellikle eksiktir. Değerlendirmedeki hatalara genellikle ölçümün yanlış yerden alınması neden olur: Bir bacaya girmeden önce CO 2 veya çürütücü gazın (CH 4, CO 2, H 2 S, O 2 ve H 2 karışımı) oluşmuş ve farklı yüksekliklerde çökmüş olma ihtimali vardır. Başka bir ifadeyle güvenli bir yerden ölçüldüğünde ortam güvenli gözükebilir, ancak çalışan kuyuda eğildiğinde tehlikeli gaz konsantrasyonlarına maruz kalabilir. Bu nedenle bu alanlardaki işçilerin daima doğrudan vücutlarının üzerinde bir mobil gaz ölçüm cihazı taşımaları önemlidir. Atık su artırma tesislerinde çürütücü gazlara ilaveten CH 4 ve CO 2 ile H 2 S dahil olmak üzere belirli konsantrasyonlarda yanıcı ve/veya zehirli gazlar da sıklıkla bulunur. Çürütücü gaz oluşumu oksijen yetersizliğine de yol açar. Örneğin kaynak makinesinde sızıntı yapan hatlardan kaynaklanan yüksek oksijen konsantrasyonu, yağların kendiliğinden yanmasına ve patlamalara neden olabilir. Kazalar potansiyel olarak hatalı sensörlerin kullanılmasından da meydana gelebilir; örneğin bir patlayıcı sensörü sadece patlayıcı gaz konsantrasyonunun olup olmadığını tespit eder. Bazı zehirli konsantrasyonlar o kadar düşüktür ki, zehirlenme riski mevcut olmasına rağmen bu gazlar patlayıcı sensörü tarafından tespit edilmezler. Çünkü patlayıcı sensörü, patlama riskini tespit etmek için normal şartlarda sadece hacim yüzdeliğini ölçer. Ppm (milyonda bir parça) aralığında bile olabilecek zehirlenme riskini göstermez. 4 http://www.healthresearchforaction.org/sph/occupational-health-and-safety-worker-hazards-confined-spaces Drägerwerk AG & Co. KGaA 3
Kapalı alanda çalışma yapılması talebi İş içeri girmeden yapılabilir mi? Çalışma izni veren sorumlu kişiye başvurun Kapalı alana girmeyi yasaklayın İşin kapalı alanın dışından yapılmasına izin verin Alanı ve tüm tesisi mekanik, kimyasal ve ısı kaynaklarından izole edin Ortamı zehirli gaz, yanıcı gaz, yüksek ve düşük oksijen seviyelerine karşı test edin ve sürekli olarak izleyin Sıvılar, gazlar veya dumanlar gibi tehlikeli maddelerin kapalı alana girme ihtimali var mı? Kontrol et Havalandır Temizle Tahliye et Sulu çamur ve tortular boşaltılabilir mi? İş, onaylı solunum cihazı ile yapılacak Solunum cihazı takmanın kapalı alanın içinde ve giriş-çıkış sırasında uygulanabilir olduğunu kontrol edin tamam Onaylı solunum cihazı, askı takımı ve yaşam hattı ile girişi onaylayın Kişisel koruyucu donanım mevcut, tipi doğru ve düzgün takılmış Kurtarma donanımı ve resüsitasyon cihazı kullanıma hazır Acil durum prosedürleri anlaşılmış İletişim yöntemleri ve cihazı net İş, solunum cihazı kullanmadan yapılabilir mi? Kontrol Et Gerekmesi durumunda kapalı alanın dışında ilave ekip üyeleri hazır Aletler ve cihazlar kullanım için güvenli Personel, cihazların kullanımı konusunda eğitimli ve çalışma iznini kavrıyor Solunum cihazı olmadan giriş için güvenli olduğunu onayla İptali için izni iade et Yeniden hizmete sok İş ayrılan zamanda tamamlandı Kapalı alana girerek işi yapın İş ayrılan zamanda tamamlanmadı Ayrılan süre için izni çıkar Sorumlu kişiye geri dön Kontrol yöntemlerini tekrar kontrol et İzni yenile, yeni izin çıkar veya işi iptal et Drägerwerk AG & Co. KGaA 4
Bu amaçla, solvent buharlarını ppm aralığında bile ölçebilen özel foto-iyonizasyon detektörleri (PID sensörleri) kullanılmalıdır. Hayat kurtaran tüm bu yönler sadece uygun bilgi, deneyim ve eğitimle elde edilebilir. Kurtarma çalışmaları neden çok risklidir? Kapalı alan girişi ile ilgili ölümlerin çoğu, kurtarma çalışmaları sırasında meydana gelir: Çalışma arkadaşları, ilk önce durumu dikkatlice değerlendirmeden genellikle ezbere hareket ederler. Kurtarıcılar da genellikle, çalışma arkadaşlarını çökertme tankında tehlikeye sokan aynı nedenle ölürler; örneğin yeterli solunum koruması olmadan kurtarmaya çalışması durumunda kurtarıcıyı da etkileyebilen gaz kaynaklı bilinç kaybı nedeniyle. 5 Bir kaza meydana geldiğinde küçük giriş açıklığı,yetersiz görüş gibi kapalı alan girişi ile ilgili sınırlamalar ve ayrıca genellikle yetersiz ekipman, kurtarma çabalarını güçleştirir. Kapalı alanlarda, özellikle zehirli veya oksijen açısından yetersiz ortamlardaki kazazedeleri kurtarmak söz konusu olduğunda her saniye değerlidir. 6 Kazalardan daha iyi nasıl sakınılabilir? Kapalı alanda çalışırken kazaları önlemede önemli ön koşullardan bir tanesi eğitimdir. Bu eğitim tercihen hem teorik hem de uygulamalı olmalı ve çalışma ortamındaki tipik durumu simüle etmelidir. Eğitim, gerekli gaz ölçümlerinin yapılması ve kişisel koruyucu donanımın takılması ile başlamalı, giriş ve çıkış talimleri ile sona ermelidir. Katılımcılar ayrıca stres altında ve kapalı alandaki kötü görüş şartları altında doğru hareket tarzı ve bilinci kapalı ve yaralı kişilerin tahliye edilmesi konularında da eğitim almalıdır. Burada gösterilen ideal tipik kapalı alan giriş prosedürü planının bilinmesi, güvenli giriş için eksiksiz hazırlanmaya yardımcıdır. Daima bir kurtarma planı hazırlanmalıdır Ayrıca belirli acil durum planları pratikte genellikle mevcut değildir veya çalışanlar planlara aşina değildir. Açık mekan kurtarma ekipleri kapalı alanda kurtarma konusunda yeterli eğitime sahip olmayabilirler, bu nedenle bu kurtarma çalışmaları ile ilişkili yüksek riskler göz önünde tutulduğunda zaman gerektiren hazırlıklar yapmak zorundadırlar. Hayatların kurtarılmasının hızlı reaksiyon gerektirdiği bir ortamda bu durum, kurtarma işlemlerinin başlamasını kayda değer ölçüde geciktirerek potansiyel olarak ölümcül sonuçlara neden olabilir. Bu nedenle bu tür işler için önceden "faraziye" planı oluşturmak oldukça önemlidir. Ve her ihtimale karşı, solunum koruma ve diğer donanımlarla olay yerine gelecek eğitimli bir kurtarma ekibinin hazır bulundurulması gerekmektedir. Kural olarak kurum içi iş sağlığı ve güvenliği personeli, çalışmaya başlamadan önce sahadaki ekiple belirli kurtarma senaryolarını konuşmak ve uygulamaktan sorumludur. Bu nedenle bu tür kurtarma planları her zaman duruma özgüdür. Dräger Akademi, tesis operatörlerini ve iş sağlığı ve güvenliği personelini bu zorlu görevde desteklemek için portföyüne "Güvenlik ve Acil Durum Yönetimi" programını eklemiştir. KAPALI ALAN KAZALARINI ÖNLEMEK IÇIN 5 İPUCU 1) Önceden kontrol: Kapalı alan girişine yönelik ulusal olarak 5 [ ] kapalı alanlardaki ölümlerin yüzde 60'ı sözde kurtarıcıların arkadaşlarına yardım etmek için alana girmesinden kaynaklanmaktadır. http://www.huffingtonpost.com/2012/05/24/ ca-workplace-fatalities_n_1542829.html?goback=.gmp_2246751.gde_2246751_member_260516403#! 6 Kaynak: Berkeley Üniversitesi/California/ABD Vaka Raporu, sayfa 4, http://coeh.berkeley.edu/docs/news/08_ucb_confined_space_rpt.pdf Drägerwerk AG & Co. KGaA 5
KAPALI ALAN GİRİŞİ KAPALI ALAN KAZALARINI ÖNLEMEK İÇİN 5 İPUCU 1) Önceden kontrol: Kapalı alan girişine yönelik ulusal olarak geçerli standartlar karşılanıyor mu? Alman Yasal Kaza Sigortası Kurumu Rehberi BGR 117'ye göre kapalı alanlara girmek, iznin yanı sıra çalışma talimatı gerektirir. Veya sık sık yapılan ve daima aynı tehlike ve güvenlik önlemlerini içeren iş için salt bir çalışma talimatı. Atık su arıtma tesisleri için ayrıca BGR 126'daki özel bilgilere de riayet etmeniz gerekir. Atık su arıtma tesislerindeki kapalı alanlarda, çalışma sırasında hayatı tehdit eden ölümcül kazaların sayısını sürekli olarak azaltmak mümkün olmalıdır. Bunu başarmanın yolu, ilgili iş sağlığı ve güvenliği yönergelerine, tesis dahilindeki tehlike ve önlem listelerine, münferit çalışma talimatlarına ve gerekli eğitim sertifikalarına riayet etmekten geçer. Çünkü: Bu alanlara giren herkes, dışarı yeniden güvenle çıkabileceklerine gerçekten güvenmek zorundadırlar. 2) Alarm ve kurtarma planı mevcut mu? Tarif ettiği önlemler baştan sona düşünüldü mü? 3) Sorumluluklar açık mı? Kim neden sorumlu? Bir şef var mı ve güvenlikle ilgili tüm sorular için herkes bu kişinin kim olduğunu biliyor mu? 4) Çalışanlar o işe yönelik eğitim aldı mı? Gerekli tüm sertifikalara sahipler mi? Çalışanlar kişisel koruyucu donanım, kurtarma kemeri, kurtarma vinci konularında eğitimli mi? Eğitim düzenli olarak tekrarlanıyor mu? Eğitim gerçekçi ve gerçek durumları yansıtıyor mu? 5) Gaz ölçümü ile ilgili olarak: Bunun için gerekli çalışma talimatı da mevcut mu? Uygun sertifikalı çalışanlar ve uygun donanım mevcut mu? BASKI/İLETİŞİM ŞİRKET GENEL MERKEZİ Drägerwerk AG & Co. KGaA Moislinger Allee 53 55 23558 Lübeck, Almanya www.draeger.com Drägerwerk AG & Co. KGaA 6