T.C. ELAZIĞ VALİLİĞİ DEFTERDARLIK GELİR MÜDÜRLÜĞÜ 5018 SAYILI KAMU MALİ KONTROL YASASINA DÂHİL HARCAMA BİRİMLERİNİN, 4734 SAYILI KAMU İHALE YASASI KAPSAMINDA BULUNAN GERÇEK VE TÜZEL KİŞİLERE YAPILACAK HAKEDİŞ ÖDEMELERİNDE,6183 SAYILI YASANIN 22/A MADDESİNE GÖRE ZORUNLU OLARAK İSTEDİKLERİ BORCU YOKTUR YAZILARININ, EVDO (YBS) VE KBS- SGB SİSTEMLERİNDE BİLGİ PAYLAŞIMI YAPILMASI SONUCU, ANILAN YAZININ İSTENMEMESİNE İLİŞKİN PROJE SUNUMU: HAZIRLAYAN: Güngör DÖNMEZ PROJE DANIŞMANI : VERGİ DAİRESİ MÜDÜR YARDIMCISI Erdoğan YILDIRANER ELAZIĞ DEFTERDARI EYLÜL-2013-ELAZIĞ 1
5018 SAYILI KAMU MALİ KONTROL YASASINA DÂHİL HARCAMA BİRİMLERİNİN, 4734 SAYILI KAMU İHALE YASASI KAPSAMINDA BULUNAN GERÇEK VE TÜZEL KİŞİLERE YAPILACAK HAKEDİŞ ÖDEMELERİNDE, 6183 SAYILI YASANIN 22/A MADDESİNE GÖRE ZORUNLU OLARAK İSTEDİKLERİ BORCU YOKTUR YAZILARININ, EVDO (YBS) VE KBS-SGB SİSTEMLERİNDE BİLGİ PAYLAŞIMI YAPILMASI SONUCU, ANILAN YAZININ İSTENMEMESİNE İLİŞKİN PROJE SUNUMU: I-KONUYA İLİŞKİN UYGULANMAKTA OLAN MEVZUAT HÜKMLERİ: Bilindiği üzere, 6183 sayılı yasanın 22/A maddesinde amme alacağı ödenmeden yapılmayacak işlemler ve işlem yapanların sorumluluklarına ilişkin düzenlemeler mevcuttur. Anılan yasal mevzuatta özetle 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında bulunan kurumların bu Kanun kapsamında hak sahiplerine yapacakları ödemeler ile kanun, kararname ve diğer mevzuatla nakdi olarak sağlanan Devlet yardımları, teşvikler ve destekler nedeniyle yapılacak ödemelerde vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgeyi aramadan ödeme/işlemleri yapan kurum ve kuruluşlara, borçlunun bağlı bulunduğu takibe salahiyetli tahsil dairesince idari para cezası tatbik edilir hükmü yer almaktadır. 1.2). 6183 sayılı Kanunun 22/A maddesi ile madde kapsamına girecek amme alacaklarını tür, tutar ve işlemler itibarıyla topluca veya ayrı ayrı tespit etmeye, zorunluluk getirilen işlemlerde hangi hallerde bu zorunluluğun aranılmayacağını belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır. Maddenin Bakanlığımıza verdiği yetkiye istinaden vadesi geçmiş borç olarak değerlendirilmek üzere madde kapsamına giren amme alacakları; I.3).) Tür olarak; yıllık gelir, yıllık kurumlar, katma değer, özel tüketim, özel iletişim ve banka ve sigorta muameleleri vergileri, gelir ve kurumlar vergisine ilişkin tevkifatlar ve geçici vergiler ile bu vergi türlerine ait vergi ziyaı cezaları, gecikme zam ve faizleri, Tutar olarak; kapsama giren amme alacaklarının toplam 1.000,- lirayı aşan tutarı, şeklinde belirlenmiştir. 2
Vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belge arama zorunluluğu getirilen kurum ve kuruluşlarca yapılacak ödeme/işlemler sırasında, tahsil dairelerinin verdiği bilgiye istinaden kapsama giren alacak türlerinin toplam tutarının 1.000,- lirayı aşmaması halinde, borcun bulunmadığı kabul edilerek gerekli ödeme/işlemler yapılacaktır. Bu belgeler tanzim edildiği tarihten itibaren 15 gün süre ile geçerli kabul edilecektir. Gelir İdaresi Başkanlığınca söz konusu belgelerin elektronik ortamda verilmesi ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca elektronik ortamda verilen belgenin teyidinin elektronik ortamda yapılabilmesi halinde de aynı esaslar geçerli olacaktır. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamına giren kurumların bu Kanun kapsamında hak sahiplerine yapacakları ödemeler: a) 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, bazı kamu idarelerinin her türlü kaynaktan karşılanan mal ve hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde uygulanacak esas ve usulleri düzenleyen kanundur. 4734 sayılı Kanun kapsamında olan idareler Kanunun 2 nci maddesinde aşağıdaki şekilde belirlenmiştir. - Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı; döner sermayeli kuruluşlar, birlikler (meslekî kuruluş şeklinde faaliyet gösterenler ile bunların üst kuruluşları hariç) ve tüzel kişiler. - Kamu iktisadi kuruluşları ile iktisadi devlet teşekküllerinden oluşan kamu iktisadi teşebbüsleri. - Sosyal güvenlik kuruluşları, fonlar, özel kanunlarla kurulmuş ve kendilerine kamu görevi verilmiş tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar (meslekî kuruluşlar ve vakıf yüksek öğretim kurumları hariç) ile bağımsız bütçeli kuruluşlar. - Yukarıda belirtilenlerin doğrudan veya dolaylı olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları her çeşit kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler. - Yapım ihalelerine münhasır olmak üzere, 4603 sayılı Kanun kapsamındaki bankalar. b) Kamu İhale Kanunu kapsamında ödeme yapacak olan ve (a) bölümünde belirtilen kurum ve kuruluşlar, hak sahiplerine ödeme yapmadan önce vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belge arayacaklar, bu tebliğ ile belirlenen tutarın üzerinde vadesi geçmiş borç 3
bulunması halinde ödeme yapmayacaklardır. Ancak, borçlunun tahsil dairesine olan borçlarını ödemesi veya sair sebeplerle, ihale nedeniyle kendisine yapılması gereken ödemenin yapılmasını engelleyen durumun kalkması üzerine, yeni alacağı belgeye göre ihaleyi yapan kurum ve kuruluşların gerekli ödemeyi hak sahibine yapabilecekleri tabiidir. I.4.). (Seri A Sıra No:3 Tahsilat Genel Tebliği ile eklenen cümle) Vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgenin; 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kapsamına giren kurumların muhasebe birimlerince, diğer kurumların ödemeyi yapacak birimlerince aranılması gerekmektedir. Madde kapsamında zorunluluk getirilen bu tür ödemeleri bankalar aracılığı ile yapan kurumlar, bu tutarları ilgilisine ödenmek üzere bankaya göndermeden önce yukarıdaki belgeyi arayacaklardır. İlgililere, tahsil dairesince düzenlenen vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgede belirtilen borç tutarının üzerinde ödeme yapılması gereken hallerde, borçlunun da talebi alınmak suretiyle borç tutarı kadar kısım ilgili tahsil dairelerine, bakiyesi de borçluya ödenebilecektir. Ayrıca, borç tutarının yapılacak ödemeden yüksek veya buna eşit olduğu durumlarda da borçlunun talebi üzerine ödenecek tutar ilgili tahsil dairesine aktarılabilecektir. Borçlunun talebi üzerine kesinti yapan kurum; - Genel bütçe kapsamında bir kamu idaresi ise muhasebe işlem fişinin düzenlendiği tarihte, - Genel bütçe kapsamı dışında bir idare ise kesilen tutarın tahsil dairesi hesaplarına yatırıldığı tarihte, ödeme yapılmış sayılacağından, ödeme tarihine kadar geçen süre için amme alacağına 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesine göre gecikme zammı hesaplanacaktır. I.5). Vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgeyi aramadan bu Tebliğ ile zorunluluk getirilen ödeme/işlemleri yapan kurum ve kuruluşlara, borçlunun bağlı bulunduğu takibe selahiyetli tahsil dairesince, iki bin lira idari para cezası tatbik edilecektir. Bu madde hükmüne göre verilen idari para cezasının, ilgilisine tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödenmesi gerekmektedir. 4
İdari para cezasına karşı tebliğ tarihini takip eden otuz gün içinde idare mahkemesinde dava açılması mümkündür. Bu idari para cezaları hakkında 5326 sayılı Kabahatler Kanunu hükümleri uygulanacaktır. I.6.).Konuya ilişkin, 11 Eylül 2013 tarih ve 28762 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tahsilât Genel Tebliği (Seri: A Sıra No: 5) de yeni düzenlemeler öngörülmüştür. I.6.1). 492 sayılı Kanuna mevzu maden arama ruhsatnamesinin verilmesi, bu ruhsatnamelerin birleştirilmesi, devir ve intikalleri veya maden işletme ruhsatnamesinin verilmesi, bu ruhsatnamelerin birleştirilmesi, süresinin uzatılması, devir ve intikalleri ya da işletme izninin verilmesi sırasında işlemi yapan kamu kurum ve kuruluşları bu belgeleri vermeden önce vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belge arayacaklardır. Bu Tebliğ ile belirlenen tutarın üzerinde vadesi geçmiş borç bulunması halinde talep edilen ruhsatname verilmeyecektir. Ancak, borçlunun tahsil dairesine olan borçlarını ödemesi veya sair sebeplerle, ruhsatın verilmesini engelleyen durumun kalkması üzerine, yeni alacağı belgeye göre ruhsatı verecek kamu kurum ve kuruluşlarınca gerekli işlem yapılabilecektir. I.6.2). 492 sayılı Kanunun, VI- Meslek erbabına verilecek tezkere, vesika ve ruhsatnamelerden alınacak harçlar bölümünün 16 numaralı alt bölümüne konu, silah taşıma ve bulundurma vesikaları ile yivsiz tüfek ruhsatnameleri talepleri üzerine yapılacak işlemler sırasında, vesika/ruhsatı veren kamu kurum ve kuruluşları bu belgeleri vermeden önce vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belge arayacaklar, bu Tebliğ ile belirlenen tutarın üzerinde vadesi geçmiş borç bulunması halinde talep edilen vesika/ruhsatı vermeyeceklerdir. Ancak, borçlunun tahsil dairesine olan borçlarını ödemesi veya sair sebeplerle, belgenin verilmesini engelleyen durumun kalkması üzerine, yeni alacağı belgeye göre belgeyi verecek kamu kurum ve kuruluşlarınca gerekli işlem yapılabilecektir. I.6.3) Birinci Kısım İkinci Bölümünün V. Amme Alacağı Ödenmeden Yapılmayacak İşlemler ile İşlem Yapanların Sorumlulukları başlıklı alt bölümünün (5) numaralı bölümü aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. I.6.4.) Bu Tebliğ ile zorunluluk getirilen vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgeyi aramadan ödeme/işlemleri yapan kurum ve kuruluşlara, borçlunun bağlı bulunduğu takibe 5
salahiyetli tahsil dairesince idari para cezası tatbik edilecektir. Bu cezalar hakkında 5326 sayılı Kabahatler Kanunu hükümleri uygulanacaktır. 2008 yılında 6183 sayılı Kanuna eklenen 22/A maddesinde idari para cezası tutarı 2.000,- lira olarak belirlenmiştir. 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 17 nci maddesi gereğince, özel kanunlarında maktu olarak belirlenen idari para cezalarının her yıl 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesine göre belirlenen yeniden değerleme oranına göre arttırılması gerektiğinden, bu madde uyarınca verilecek idari para cezaları yıllar itibarıyla aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Yıllar İdari Para Cezası Tutarı (Lira) 2008 2.000,- 2009 2.240,- 2010 2.289,- 2011 2.465,- 2012 2.717,- 2013 2.928,- Buna göre, bu Tebliğ ile zorunluluk getirilen vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgeyi aramadan ödeme/işlemleri yapan kurum ve kuruluşlara, her bir ödeme/işlem için ayrı ayrı olmak üzere belgenin aranılması gereken yılda uygulanacak olan idari para cezası tutarı esas alınarak idari para cezası verilecektir. Bu madde hükmüne göre verilen idari para cezasının, ilgilisine tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödenmesi gerekmektedir. İdari para cezasına karşı tebliğ tarihini takip eden otuz gün içinde idare mahkemesinde dava açılması mümkündür. II- MEVCUT UYGULAMANIN YOL AÇABİLECEĞİ SIKINTILAR (SİSTEMİN ZAYIF TARAFLARI): 5018 Sayılı Kamu Mali Kontrol Kanunu Kapsamına giren kurumların muhasebe birimleri KBS üzerinde hak ediş ödemeleri yaparken 4734 sayılı Kamu İhalesi Kanunu kapsamına giren kuruluşlar, (Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı; döner sermayeli kuruluşlar, 6
birlikler (meslekî kuruluş şeklinde faaliyet gösterenler ile bunların üst kuruluşları hariç) ve tüzel kişiler. - Kamu iktisadi kuruluşları ile iktisadi devlet teşekküllerinden oluşan kamu iktisadi teşebbüsleri. - Sosyal güvenlik kuruluşları, fonlar, özel kanunlarla kurulmuş ve kendilerine kamu görevi verilmiş tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar (meslekî kuruluşlar ve vakıf yüksek öğretim kurumları hariç) ile bağımsız bütçeli kuruluşlar. - Yukarıda belirtilenlerin doğrudan veya dolaylı olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları her çeşit kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler. - Yapım ihalelerine münhasır olmak üzere, 4603 sayılı Kanun kapsamındaki bankalar.) hak ediş ödemesi yapılan şahıslardan, vadesi geçmiş borcu yoktur yazısı istemektedir. Bu durumda sistemin zayıf tarafları aşağıda belirtilmiştir. II.1-Hak sahibi kurumlar istihkaklarını almakta prosedür gereği gecikmektedir. Bu durumda reel sektör finansman sıkıntısı çekmekte ve tasarrufa bağlı yatırım döngüsü gecikmektedir. Bunun sonucu olarak piyasalar eksik istihdam şeklinde bir seyir İzlemektedirler. Dolayısıyla ihracat artışından tutunda milli gelirin düşüş göstermesine kadar makro ekonomik bir çarpan etkisi gösterdiğini söylemek abartılı bir bakış açısı olmayacaktır. Zira hem özel sektörün alacağı hem de kamu sektörünün (merkezi yönetim Bütçesinin) alacağı sürüncemede kalmaktadır. Bu süreçte gerek özel sektörün gerekse kamu sektörünün likiditesi (sıcak para girişi) engellenmiş olmaktadır. II.2-İşlemin bir tarafı olan hak ediş sahipleri, bürokratik uygulamalar ile karşılaşmaktadır. Dolayısıyla gereksiz zaman ve kırtasiye masrafları ile beklemenin verdiği görünmez sosyolojik ve psikolojik maliyet unsurları ile karşı karşıya kalınmaktadır. II.3-Uygulamada borcu yoktur yazılarının sistemin otomatik stabilazör mekanizmalarının zayıf olması sonucu kimi zaman sehven yanlış bilgiler verilebileceği gibi Diğer taraftan borcu yoktur yazılarının geçerlilik sürelerinin 15 gün olması nedeniyle de kişi 7
ve kurumların akabinde tahakkuk edecek borçlarının yetkili idarelerce de tahsili engellenmiş olmaktadır. II.4-Borcu yoktur yazısına ilişkin taleplerinin sonuçlandırılması için ilgili kurumlar ciddi bir emek yoğun iş yükü ile karşılaşmaktadırlar. Bu projenin uygulanması sonucu kurumlar ciddi bir emek yoğun işgücü tasarrufunu da gerçekleştirmiş olacaklardır. III- MEVCUT UYGULAMANIN YOL AÇABİLECEĞİ SIKINTILARI (SİSTEMİN ZAYIF TARAFLARINI) GİDERMEK İÇİN TARAFIMZCA YAPILAN ÖNERİLER: II-1) Öneriye İlişkin Anahtar Kavramlar: Gönderme Emri: Muhasebe birimleri tarafından Banka nezdindeki hesaplarından ödeme yapılacak kişilerin hesaplarına aktarılacak tutarlara ilişkin bilgileri gösteren talimatı, Güvenli Elektronik İmza: 15.1.2004 tarihli ve 5070 sayılı Elektronik İmza Kanununda tanımlanan güvenli elektronik imzayı, IBAN: Uluslararası banka hesap numarasını, Kamu Elektronik Ödeme Sistemi (KEÖS): Bakanlık ve Banka tarafından kamu ödemelerinin elektronik ortamda gerçekleştirilmesini sağlayan bilişim sistemini, KBS: Bakanlıkça işletilen Kamu Harcama ve Muhasebe Bilişim Sistemini, KBS-KEÖS: Bakanlıkça işletilen Kamu Harcama ve Muhasebe Bilişim Sisteminde yer alan ve gönderme emirlerinin elektronik ortamda Bankaya aktarılmasını sağlayan uygulamayı, VEDOP: Gelir İdaresi Başkanlığı otomasyon sistemlerini 8
Muhasebe Birimi: Müsteşarlık muhasebe birimleri hariç olmak üzere genel bütçeli idarelerin muhasebe hizmetlerinin yapıldığı birimini, Nakit talep ve tahsisleri hesabı (1) Muhasebe birimlerince yapılacak ödemelere ilişkin nakit ihtiyacının belirlenebilmesi ve Müsteşarlıkça karşılanabilmesi amacıyla, Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği ile Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde Bakanlığa verilen yetki çerçevesinde açılan 325- Nakit Talep ve Tahsisleri Hesabı kullanılır. (2) İlgili mevzuatı uyarınca belirli bir sürede veya günde ödenmesi zorunlu olan vadeye bağlı ödemeler, cari veya sermaye nitelikli mal ve hizmet alımlarının finansmanı amacıyla karşılıksız olarak yapılan transfer ödemeleri ile bunlar dışında kalan diğer ödemeler için bu hesabın ilgili yardımcı hesap kodları kullanılır. (3) Yapılacak ödemelerin yardımcı hesap kodları ile ilişkilendirilmesi Müsteşarlığın görüşü alınarak Bakanlıkça yapılır ve KBS de tanımlanır. (Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin ödeme ve tahsilât işlemlerinin elektronik ortamda gerçekleştirilmesine ilişkin usul ve esaslar 08.06.2011 tarih ve 279968 sayılı Resmi Gazete) IV-2) 5018 SAYILI YASA KAPSAMINDAKİ KAMU KURUM VE KURULUŞLARINDAN HAKEDİŞİ BULUNAN GERÇEK VE TÜZEL KİŞİLERDEN BORCU YOKTUR YAZISI İSTENİLMEMESİNE İLİŞKİN ÖNERİ: 5018 sayılı Kamu Mali Kontrol Yasası kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşlarının muhasebe birimleri, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında bulunan kurumların bu Kanun kapsamında hak sahiplerine yapacakları ödemeler ilişkin gönderme emri düzenlerken 325 nakit talep ve tahsisler hesabını KBS sisteminde kullandıkları sırada, KBS sistemi üzerinden otomatik olarak hak ediş sahibi gerçek ve tüzel kişilerin Gelir idaresi Başkanlığına, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığına ve vb. kamu kurumlarına varsa borçları sistem üzerinden bir menüde otomatik olarak 9
gösterilecek ve adı geçen gerçek ve tüzel kişilerin kamuya olan vadesi geçmiş vergi, resim, harç, sosyal güvenlik pirimi, adli ve idari para cezalarında muacceliyet arz edenler otomatik tevkifat sonucu alacaklı kamu idarelerinin hesaplarına aktarılacaktır. Bu uygulama sonucu gerçek ve tüzel kişilerden, 5018 sayılı Kamu Mali Kontrol Yasası kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşlarının muhasebe birimleri, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında bulunan kurumların bu Kanun kapsamında hak sahiplerine yapacakları ödemeler ilişkin gönderme emri düzenlemeden önce borcu yoktur yazısı istemeyeceklerdir. VI-ÖNERİYE İLİŞKİN UYGULAMALI ÖRNEK: ABC Ltd. Şti.de Elazığ Defterdarlığı, Gelir Müdürlüğü 100.000,00TL muhtelif mal satın almıştır. Kesintilerden sonra kalan tutarın ilgili firmaya ödenebilmesi için nakit talebinde bulunmuştur. Yukarıdaki örneğin Merkezi Yönetim Muhasebe yönetmeliğine göre çözümü aşağıda yer almaktadır. Bu işlemde 6183 sayılı yasanın 22/a maddesi kapsamında borcu yoktur yazısı talep edilmesine gerek kalmayacaktır. Zira Önerimize göre KBS- KEÖS: Bakanlıkça işletilen Kamu Harcama ve Muhasebe Bilişim Sisteminde yer alan ve gönderme emirlerinin elektronik ortamda Bankaya aktarılması esnasında 5018 sayılı Kamu Mali Kontrol Kanunu Kapsamındaki idarelere vergi, resim, harç, idari para cezaları vs. vadesi geçmiş borcu olan gerçek ve tüzel kişilerin borç miktarı KBS sisteminde izlenebilecek ve varsa vadesi geçmiş kamu alacakları sistem üzerinde ilgili kurum adına emanete alınıp, akabinde ilgili kurumun hesabına aktarılacaktır. 150 İlk Madde Ve Malzeme Hs 100.000,00 325 Nakit Talep ve Tahsisler Hs 99.051,00 600 Gelirler Hs (Damga Vergisi 100.000*9,49 %09,49) 949,00 830 Bütçe Gideri 100.000,00 10
835 Gider Yansıtma Hs 100.000.00 805 Gelir Yansıtma Hs 949,00 800 Bütçe Gelirleri Hs 949,00 Nakde dayalı ödeme (tek hazine cari hesabı) sisteminde muhasebe birimleri nakit ihtiyaçlarını 325 Nakit Talep ve Tahsisler Hesabına kaydederek muhasebeleştireceklerdir. 325 Nakit Talep ve Tahsisler Hesabına kaydedilen nakit ihtiyaçları say2000i saymanlık otomasyon sistemi uygulama yazılımı vasıtasıyla Hazine İç ödemeler Muhasebe Birimine iletilecek, Hazine de say2000i saymanlık otomasyon sisteminden aldığı nakit ihtiyaçlarını nakit programı dâhilinde Merkez Bankasındaki hesabından ilgili muhasebe birimlerinin banka hesabına aktaracaktır. Muhasebe birimleri de banka hesaplarında mevcut nakit kadar gönderme emri düzenleyerek hak sahiplerine ödeme yapacaklardır. Merkezi Yönetim Muhasebesi 5.Baskı 2012 M. Dişli, B.Aydın, M. İpek Sayfa 349) Örneğimize göre, ABC Ltd. Şti. firmasına ödeme yapılırken say2000i üzerinde gönderme emri düzenlenmektedir. Bu esnada varsayalım ABC işletmesinin mükellefiyeti bulunan Harput Vergi Dairesi Müdürlüğüne 0010 Vergi Tür kodunda vadesi geçmiş 20.000,00.TL Kurumlar Vergisi Borcu bulunsun. Bu durumun tespiti, KBS ve EVDO (YBS) sistemleri üzerinde bilgi paylaşımı ile mümkün olacaktır. Bu defa ABC Ldt. Şti. firmasına yapılacak ödemeden evvel vadesi geçmiş bulunan kurumlar vergisi emanete alınacaktır. 325 Nakit Talep ve Tahsisler Hs 79.051,00 103 Verilen Çekler ve Gönderme emirleri Hs. 79.051,00 11
Emanet hesabına alınan ABC Ldt. Şti. firmasının kurumlar vergisi borcu akabinde alacaklı bulunan Harput Vergi Dairesi Müdürlüğünün hesabına ilgili saymanlıkça aktarılacaktır. 333 Emanetler Hs 20.000,00 511 Muhasebe birimleri Arası işlemler Hesabı 20.000,00 Harput Vergi Dairesi Müdürlüğünün muhasebe işlem kaydı 511 Muhasebe birimleri Arası işlemler Hesabı 20.000,00 121 Gelirlerden Takipli Alacaklar Hs 20.000,00 805 Gelir Yansıtma Hs. 20.000,00 800 Bütçe Geliri Hs 20.000,00 Örneklerden de anlaşılacağı üzere, Borcu Yoktur Yazısı istenmeksizin KBS ve EVDO (YBS) sistemleri üzerinde bilgi paylaşımı ile vadesi geçmiş kamu alacakları 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında bulunan kurumların bu Kanun kapsamında hak sahiplerine yapacakları ödemeler esnasında kesinti yapılarak ilgili kurumların hesaplarına aktarılabilmektedir. Bunun için gerekli olan koşul yukarıda da ifade edildiği üzere 5018 sayılı Kamu Mali Kontrol Kanunu Kapsamındaki idarelere vergi, resim, harç, idari para cezaları vs. vadesi geçmiş borcu olan gerçek ve tüzel kişilerin borç miktarı KBS sisteminde izlenebilmesine ilişkin veri paylaşım sisteminin ilgili idarelerce kullanılmasına ilişkin yasal mevzuat düzenlemesinin hayata geçirilmesidir. 12
ÖNERİLEN SİSTEMİN İŞ AKIŞ ŞEMASI 4734 Sayılı Kamu İhalesi Kanunu kapsamına giren kuruluşlar, 6183 sayılı yasanın 22/A maddesininse göre; hak ediş ödemelerini almadan önce vadesi geçmiş borçlarına ilişkin, (Yıllık gelir, yıllık kurumlar, katma değer, özel tüketim, özel iletişim ve banka ve sigorta muameleleri vergileri, gelir ve kurumlar vergisine ilişkin tevkifatlar ve geçici vergiler ile bu vergi türlerine ait vergi zıyaı cezaları, gecikme zam ve faizleri, toplam 1.000,- lirayı aşan tutarlar için geçerlidir.) Vergi Borcu Yoktur Yazıları istenilmeyecektir. 5018 Sayılı Kamu Mali Kontrol Kanunu Kapsamına giren kurumların muhasebe birimleri (Döner Sermayeli İşletmeler Dâhil) KBS-SGB üzerinde hak ediş ödemeleri yaparken, 325 nakit talep ve tahsisler hesabını KBS-SGB sistemlerinde kullandıkları sırada, sistemi üzerinden otomatik olarak hak ediş sahibi gerçek ve tüzel kişilerin kamuya olan vadesi geçmiş borçları, takibe selahiyetli, kumu kurumlarının(gelir idaresi Başkanlığına, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı ve vb. kuruluşlar) sistemindeki konuya ilişkin bilgilerin paylaşımı sonucu, sistem üzerinden bir menüde hakediş sahibi firmaların vadesi geçmiş vergi borçları otomatik olarak gösterilecek ve adı geçen gerçek ve tüzel kişilerin kamuya olan vadesi geçmiş vergi, resim, harç, sosyal güvenlik pirimi vs. KBS-SGB sistemleri üzerinde yapılan otomatik tevkifat sonucu emanete alınıp, akabinde alacaklı kamu idarelerinin hesaplarına aktarılacaktır. 13
V-III SONUÇ: Bilindiği üzere, gelişmekte olan ülkelerin öncelikli hedefleri arasında tasarruf stokunu arttırıp, biriken sermayeyi, sektörel yatırımlara dönüştürmek, tam istihdamı gerçekleştirmek, dengeli bir büyüme süreciyle birlikte fiyat istikrarını sağlamak yaşamsal bir önem arz etmektedir. Bu anlamda yatırıma dayalı üretim sürecini desteklemek adına, piyasalara işlerlik kazandırmak, haksız rekabeti önlemek, yatırımcı firmaların önlerindeki bürokratik engelleri kaldırmak önde gelen tedbirlerdir. Bu konuda 4734 sayılı Kamu İhale Kanuna tabi kurum ve kuruluşların anılan yasa kapsamında gerçekleştirdikleri mal ve hizmet teslimlerinde, 5018 sayılı Kamu Mali Kontrol Kanunu, kapsamındaki merkezi ve taşra muhasebe birimlerinden hak ediş ödemelerini alırken, 6183 sayılı yasanın 22/A maddesine göre ilgili kişi ve kurumlardan vadesi geçmiş vergi borcu olmadığına dair Borcu Yoktur Yazısı talep edilmektedir. Gelir İdaresi Başkanlığı, Dilekçematik programında, internet üzerinde veya yazılı (manuel) olarak ta borcu yoktur yazıları mükellefin hesabı bulunan alacaklı tahsil dairelerinden talep edilmektedir. Bu durumda firmalar bir dizi bürokratik uygulamalar ile karşılaşmakta ve alacakları gecikmektedir. Aynı zamanda borcu yoktur yazılarının cevaplandırılması kamu idaresine ciddi bir iş külfeti getirmektedir. Bu itibarla, hak edişi bulunan firmaların kamu kurum ve kuruluşlarına olan vadesi geçmiş vergi ve benzeri kamu alacakları, ödemeyi yapan kurumun sistemi ile alacaklı kamu kurumunun sistemi üzerinde gerçekleştirilecek bir veri paylaşım sonucu; borç yoksa ödemenin bekletilmeksizin yapılması, vadesi geçmiş borç varsa, ilgili kamu kurumunun alacağını tahsil etmek için hak ediş üzerinde yapılan tevkifat emanet hesabına alınıp, akabinde ilgili kamu kurumu hesabına aktarılması sağlanacaktır. Böylelikle, kişi ve kurumların hak edişleri zamanında gerçekleşecektir. Diğer taraftan alacaklı kamu idarelerinin alacakları da sürüncemede bırakılmaksızın tahsil edilmesi 14
sağlanmış olacaktır. Ayrıca borcu yoktur yazılarının sistemde cevaplandırılması için harcanan emekten sağlanan tasarrufta başka alanlara yönlendirilmiş olacaktır. KAYNAKÇA: 1-6183 SAYILI AMME ALACAKLARI TAHSİLİ USULÜNDE KANUN VE UYGULAMASINA İLİŞKİN TEBLİĞ 2-4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU 3-5018 SAYILI KAMU MALİ KNTROL KANUNU 4-MERKEZİ YÖNETİM MUHASEBESİ 5, (2012 BASKI) M.DİŞLİ, B.AYDIN, M.İPEK SAYFA349 15