Ünite 1: Yangın ve Doğal Afet Sigortaları Giriş Günümüzde dünyada ve Türkiye de Hayat Dışı ve Hayat Grubu olmak üzere iki ana başlık altında çeşitli türlerde özel sigorta sözleşmesi (poliçeler) yapılmaktadır. Sigortacılık branşlar itibariyle Mal Sigortaları ve Can Sigortaları olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. 2010 yılı itibariyle ülkemizde uygulanmakta olan sigorta branşları: 1. Mal Sigortaları: Yangın ve Doğal Afetler, Kara Araçları, Raylı Araçlar, Hava Araçları, Su Araçları, Nakliyat, Genel Zararlar, Kredi Sigortası, Emniyeti Suistimal, Finansal Kayıplar, Hukuksal Koruma, Destek. 2. Can Sigortaları: Hayat, Kaza, Hastalık / Sağlık. 3. Sorumluluk Sigortaları: Kara Araçları Sorumluluk, Hava Araçları Sorumluluk, Su Araçları Sorumluluk, Genel Sorumluluk. Yangın Sigortaları Yangın sigortası özel veya ticari amaçla kullanılan her türden bina ve muhteviyatı, kendiliğinden meydana gelen tehlikelerin neden olduğu fiziki hasarlara karşı teminat altına alan sigortadır. Taşınmaz mallarda; binaların dışındaki bahçıvan evi, garaj, su deposu, kömürlük gibi eklentiler ile binaların içlerinde veya üzerlerinde bulunan her çeşit sabit tesisat, asansör ve yürüyen merdivenler, yıldırımlık, televizyon anteni gibi binayı tamamlayan şeyler ile temeller ve istinat duvarları, bahçe ve çevre duvarları, rıhtımlar, teraslar, iskeleler, çeşmeler, bina dışındaki heykeller, sarnıç ve havuzlar gibi şeyler poliçede belirtilmeleri kaydıyla sigorta bedelinin kapsamı içindedir ve sigorta bedelinin tespitinde arsa kıymeti dikkate alınmaz. Sigortalı yerlerde bulunan taşınır mallarda ise; sigortalı şeyler nitelikleri bakımından madde veya gruplara ayrılmış ise bu madde ve gruplardan herhangi birinin içine giren ve sigortalı şeylerin hepsi için tek bir sigorta bedeli öngörülmüş ise bu bedele ilişkin tanım içine giren her şey sigorta kapsamı içindedir. Yalnız sigorta ettirene ve kendisiyle birlikte oturan aile bireyleri veya birlikte yaşadığı kişiler ve çalışanlarına ait şeyler de sigorta kapsamı içindedir. Yangın Sigortası Risk Grupları: Yangın riski güvence altına alınırken, risk aşağıda belirtilen üç gruptan hangisine ait ise, poliçe o grup ile ilgili özellikler göz önünde bulundurularak hazırlanır. a) Sivil riskler, b) Ticari sınai riskler, c) Hususi fiyatlı riskler. Yangın Poliçelerinde Ek Risk Türleri: Vereceği maddi zararlar teminat kapsamı içinde olan haller: Deprem ve Yanardağ Püskürmesi, Yer kayması, Dahili su, Sel ve su baskını, Fırtına, Grev, lokavt, kargaşalık, halk hareketleri, kötü niyetli hareketler, terör, Taşıt çarpması, Duman, is, kirlenme, Kendi kendine yanma, Kar ağırlığı vb.dir. Teminat Dışında Kalan Haller: Savaş, her türlü savaş olayları, istila, yabancı düşman hareketleri, çarpışma, iç savaş, ihtilal, isyan, ayaklanma ve bunların gerektirdiği inzibati ve askeri hareketler nedeniyle meydana gelen bütün zararlar, Herhangi bir nükleer yakıttan veya nükleer yakıtın yanması sonucu nükleer artıklardan veya bunlara atfedilen sebeplerden meydana gelen iyonlayıcı radyasyonların veya radyo-aktivite bulaşmalarının ve bunların gerektirdiği askeri ve inzibati tedbirlerin sebep olduğu bütün zararlar, Kamu otoritesi tarafından sigortalı şeyler üzerinde yapılacak tasarruflar sebebiyle meydana gelen bütün zararlar, Yangın çıkarmaksızın; sigortalı şeylerin kendi ayıplarından, mayalanmalarından, kavrulmalarından veya bünyelerinde meydana gelen bozulmalar ile kavrulmalar nedeniyle uğradıkları zararlar, Yangın çıkarmaksızın; sigortalı şeylerin işlenmek için veya başka faydalı bir maksatla ateşe veya sıcaklığa tutulmasından, ateş bulunan bir yere düşmesinden veya atılmasından veya alev almaksızın kavrulma veya yanmasından veya ısıtma, aydınlatma, ütüleme aletleri ile lamba, mum, sigara ve bunların benzerlerine temasından doğan zararlar, Yangın çıkarmaksızın; elektrikle çalışan her türlü elektronik alet, tesisat ve kordonlarının elektrik cereyanına bağlı bulundukları sırada bu cereyan yüzünden kısa devre, topraklama, voltaj iniş çıkışları ve bu yüzden ısınma ve endüksiyon cereyanı gibi nedenlerle uğrayacakları zararlar, Alçak basınç sebebiyle kapların içeri doğru çökmesi, yırtılması ve sair şekilde deformasyonu, yıpranması ile santrifüj kuvvetler ve mekanik olaylar nedeniyle sigortalı cihaz ve motorlarda meydana gelen bütün zararlardır. Yangın Sigortası Üretiminde Özel Uygulamalar: Abonman Sigortaları (Poliçeleri), Kira Kaybı Sigortaları, Yenileme Sigortaları, İlk Ateş Sigortaları, Değişken Sigortalar, Mutabakatlı Değer Sigortalar, Paket Sigortalar (Poliçeler), Değer Kaybına Dirençli Sigortalardır. Hasar ve Tazminat: Rizikonun Gerçekleşmesi Halinde Sigorta Ettiren / Sigortalının Yükümlülükleri: Rizikonun gerçekleştiğini öğrendiği tarihten itibaren en geç beş iş günü içinde sigortacıya bildirimde bulunmak, Gerekli kurtarma ve koruma önlemlerini almak ve bu amaçla sigortacı tarafından verilen talimata elinden geldiği kadar uymak, Sigortacı veya yetkili kıldığı kimselerin, makul amaçlarla ve uygun şekillerde hasara uğrayan bina ve yerlere girmesine, bunları teslim almasına, el koymasına, muhafaza altına almasına ve zararı azaltmaya yönelik girişimlerde bulunmasına izin vermek, Zorunlu haller dışında, hasar konusu yer veya şeylerde bir değişiklik yapmamak, Sigortacının isteği üzerine, rizikonun gerçekleşmesi nedenlerini ayrıntılı şekilde belirlemeye, zarar miktarıyla delilleri saptamaya, rücu hakkının kullanılmasına yararlı ve sigorta ettiren için sağlanması mümkün gerekli bilgi ve belgeleri gecikmeksizin sigortacıya vermek, Zararın tahmini miktarını belirtir yazılı bir bildirimi makul ve uygun bir süre içinde sigortacıya vermek, Sigortacının veya yetkili kıldığı temsilcilerinin sigortalı yer veya şeylerde ve bunlarla ilgili belgeler üzerinde yapacakları araştırma ve incelemelere izin vermek, Sigortalı yer veya şeyler üzerine başkaca sigorta sözleşmeleri varsa bunları sigortacıya bildirmektir. 1
Ünite 1: Yangın ve Doğal Afet Sigortaları Sigorta ettiren/sigortalı bu sözleşme ile temin olunan rizikoların gerçekleşmesinde zararı önlemeye, azaltmaya ve hafifletmeye yarayacak önlemleri almaktır. Rizikonun Gerçekleşmesi Halinde Sigortacının Hakları ve Yükümlülükleri: Riziko gerçekleştiğinde, sigortacı veya yetkili kıldığı kimseler, sigorta edilmiş bina ve şeyleri muhafaza altına almak ve zararı azaltmak amacıyla makul ve uygun şekillerde, hasara uğrayan bina ve yerlere girebilir ve sigorta edilmiş bina veya şeylerin kendisine teslimini isteyebilir. Sigortacı hasar miktarına ilişkin belgelerin kendisine verilmesinden itibaren bir ay içerisinde gerekli incelemelerini tamamlayıp hasar ve tazminat miktarını tespit edip sigortalıya bildirmek zorundadır. Bu sözleşme ile sigorta edilmiş şeylerde meydana gelen zararın miktarı taraflar arasında yapılacak anlaşmayla tespit edilir. Taraflar anlaşamadıkları takdirde, her biri kendi hakem-bilirkişisini seçer ve bu hususu noter eliyle diğer tarafa bildirir. Taraflardan herhangi biri, diğer tarafça yapılan tebliğden itibaren 15 gün içinde hakembilirkişisini seçmez ya da anlaşamazlar ise, taraf hakembilirkişisi veya üçüncü hakem-bilirkişi, hasar yerindeki ticaret davalarına bakmaya yetkili mahkeme tarafından seçilir. Sigortalının ölümü, seçilmiş bulunan hakembilirkişinin görevini sona erdirmez. Hakem-bilirkişi kararlarına ancak, tespit edilen zarar miktarının gerçek durumdan önemli şekilde farklı olduğu anlaşılır ise itiraz edilebilir. Sigorta tazminatının hesabında sigortalı şeylerin rizikonun gerçekleşmesi anındaki tazmin kıymeti esas tutulur. Rayiç bedel esasına göre tanzim edilen poliçelerde; teminat kapsamına dâhil edilmiş olan kıymetlerin tazminat ödemelerinde çeşitli sebeplerden doğan kıymet eksilmeleri düşülür ve varsa yenilerinin belirgin randıman ve nitelik farkları da ödenecek tazminattan indirilir. Yeni değer esasına göre tanzim edilen poliçelerde, teminat kapsamına dahil edilmiş olan kıymetlerin tazminat ödemelerinde; rizikonun gerçekleştiği yer ve tarihte sigorta konusu kıymetin yeniden yapım veya alım maliyetine göre bulunan ikame bedeli esas alınır ve eskime, aşınma ve yıpranma payı için poliçede belirtilmiş olan azami oranının veya yaşın aşılmış olması halinde, tazmin kıymetinde rayiç bedel esası dikkate alınır. Sigorta sözleşmesinin yapılması sırasında veya sigorta süresi içinde, sigorta konusu bina, sabit tesisat, makineler, demirbaşlar veya ev eşyasının değeri, sigorta ettiren ve sigortacının oybirliği ile seçtikleri bilirkişiler tarafından saptanır ve rizikonun gerçekleşmesi durumunda tazminatın hesabında bu değere taraflarca itiraz olunamaz. Sigortacının sorumluluğu, sigortalı şeyler nitelikleri bakımından madde veya gruplara ayrılmış ise bu madde ve gruplarla ilgili bedellerle sınırlıdır. Sigortalı şeyler üzerinde birden çok sigorta varsa tazminat miktarının saptanmasından sonra sigortacı payına düşen kısmı öder. Sigortalı şeyler hem yangın hem de nakliyat poliçesi kapsamında teminat altına alınmış ise, yangın sigortacısının yükümlülüğü nakliyat sigortacısının yükümlülüğünden sonra başlar. Sigorta ettiren/sigortalı, rizikonun gerçekleşmesi halinde yükümlülüklerini yerine getirmez ve bunun sonucu zarar miktarında bir artış olursa, sigortacının ödeyeceği tazminattan bu suretle artan kısım indirilir. Ayrıca, rizikonun gerçekleşmesine kasten sebebiyet verir veya zarar miktarını kasten artırıcı eylemlerde bulunursa, bu poliçeden doğan hakları düşer. Sigortacı kesinleşmiş olan tazminat miktarını en geç bir ay içerisinde sigorta ettirene/sigortalıya ödemek zorundadır. Sigortacı, ödediği tazminat tutarınca hukuken sigorta ettiren/sigortalı yerine geçer. Sigorta edilmiş rizikonun gerçekleşmesi ile tam zıya meydana geldiği takdirde sigorta teminatı sona erer. Sigorta bedelinin madde veya gruplara ayrılmış olması hallerinde de aynı yöntem uygulanır. Sigorta bedelinin eksildiği hallerde, sigorta ettirenin istediği tarihten itibaren sigorta bedeli yükseltilebilir. Kısmi hasarlarda, taraflar sigorta sözleşmesini feshetme hakkına sahiptir. Diğer Hükümler: Sigorta priminin tamamının, prim taksitle ödenmesi kararlaştırılmışsa peşinatın akit yapılır yapılmaz ve en geç poliçenin teslimi karşılığında ödenmesi gerekir. Prim veya peşinat ödenmediği takdirde poliçe teslim edilmiş olsa dahi sigortacının sorumluluğu başlamaz ve bu husus poliçenin yüzüne yazılır. Sigortacı sözleşmeyi, sigorta ettirenin teklifnamede, teklifname yoksa poliçe ve eklerinde yazılı beyanına dayanarak yapmıştır. Sözleşmenin yapılmasından sonra sigortalı şeylerin teklifnamede ya da poliçe ve eklerinde belirtilen yeri veya hali sigortacının muvafakati olmadan sigorta ettiren tarafından değiştirildiği takdirde, sigorta ettiren sekiz gün içinde durumu sigortacıya bildirmekle yükümlüdür. Değişiklik, sigortacının sözleşmeyi yapmamasını veya daha ağır şartlarla yapmasını gerektiren hallerden ise; sigortacı, sekiz gün içinde sözleşmeyi fesheder veya prim farkını talep etmek suretiyle sözleşmeyi yürürlükte tutar. Değişiklik, rizikoyu hafifletici nitelikte ise; sigortacı, bu değişikliğin yapıldığı tarihten sözleşmenin sona ermesine kadar geçecek süre için hesap edilecek prim farkını sigorta ettirene geri verir. Sigortacının sözleşmeyi bu değişikliklere göre yapmamasını gerektiren hallerde ise sigortacı durumu öğrenmeden önce, sigortacının fesih ihbarında bulunabileceği süre içinde ve fesih ihbarının hüküm ifade etmesi için geçecek süre içinde riziko gerçekleşirse sigortacı tazminatı öder. Sigortalanmış şeyler üzerine sigorta ettiren başka sigortacılarla aynı rizikolara karşı ve aynı süreye rastlayan başka sigorta sözleşmesi yapacak olursa bunu önceki sigortacılara derhal bildirmekle yükümlüdür. Sözleşme süresi içinde menfaat sahibinin değişmesi halinde, sigortanın hükmü devam eder ve sigorta ettirenin 2
Ünite 1: Yangın ve Doğal Afet Sigortaları sözleşmeden doğan hak ve borçları yeni hak sahibine geçer. Sigorta teminatı, sigorta sözleşmesinde belirtilen yer veya yerler için geçerli olduğundan, sigortalı şeylerin bulunduğu yerin değiştirilmesi halinde madde birden çok sigorta hükümleri için uygulanır. Sigorta ettirenin/sigortalının bildirimleri sigorta şirketinin merkezine veya sigorta sözleşmesine aracılık yapan acenteye, noter eliyle veya taahhütlü mektupla yapılır. Sigortacı tarafından yapılan fesih ihbarı postaya veya notere verildiği tarihten itibaren 15 gün sonra, sigorta ettiren/sigortalı tarafından yapılan fesih ihbarı ise postaya veya notere verildiği takip eden gün öğleyin saat 12.00'de hüküm ifade eder. Poliçede belirtilen sigorta bedeli, sigorta edilen menfaatin, hasara uğradığı andaki değerinden düşük olduğu takdirde, menfaatin bir kısmının zarara uğraması halinde sigortacı, aksine sözleşme bulunmadıkça sigorta bedelinin sigorta değerine olan oranı neden ibaretse zararın o kadarından sorumludur. Sigorta bedeli sigorta olunan menfaatin değerini aşarsa sigortanın bu değeri aşan kısmı geçersizdir. Tespit olunan bir miktara veya sigorta bedelinin belli bir yüzdesine kadar olan hasarların veya belli bir yüzdesinin sigortacı tarafından tazmin edilmeyeceği kararlaştırılabilir. Sigorta, poliçede başlama ve sona erme tarihleri olarak yazılan günlerde, öğleyin saat 12.00'de başlar ve öğleyin saat 12.00'de sona erer. Sigortacı ve sigortacı adına hareket edenler sigorta ettirene ve sigortalıya ait olarak öğreneceği ticari veya mesleki sırların saklı tutulmamasından doğacak zararlardan sorumludur. Sigortacı aleyhine açılacak davalarda, sigorta şirketi merkezinin veya aracı acentenin ikametgâhının veya rizikonun gerçekleştiği yerde, sigortacı tarafından açılacak davalarda ise davalının ikametgâhının bulunduğu yerde ticaret davalarına bakmakla görevli mahkemedir. Yangına Bağlı Kâr Kaybı Sigortası Yangın poliçeleri, gerçekleşen hasar sonrasında kaybedilen malın değerini tazmin ettiğinde, zaman zaman sigortalı hasardan önceki haline dönememiş ve bu poliçe türü, sigortalıya elde etmesi kesin olan kâr kaybını bu dönem içinde yapmak zorunda kaldığı sabit giderleri ödeyecek şekle getirilmiştir. Bu sigorta ile; taşınır ve taşınmaz değerlerde ortaya çıkan hasar ve kayıplar sonucu oluşan kâr kayıpları, sigortacı tarafından sigorta bedeline kadar teminat altına alınmıştır. Kâr kaybı teminatı verilecek durumlar, teminat altına alınmış olan haller arasından sigorta ettiren ile sigortacı tarafından serbestçe kararlaştırılır. Sigortacı, hasarın meydana geldiği andan ticari faaliyetin aksamasının tamamen giderildiği ana kadar geçecek süre içinde ve poliçede belirtilen azami tazminat süresini aşmamak kaydıyla, meydana gelecek kâr kaybından sorumludur. Teminat Dışında Kalan Haller: a) Yangın sigorta sözleşmesi ve teminat altına alınmamış hallerden meydana gelen kâr kaybı, b) Kâr kaybı poliçesinde belirtilmiş olan haller dışında kalan rizikolardan kaynaklanan kâr kayıpları, c) Sigortalının iflası veya işletmenin faaliyetine son verilmesinden sonra oluşan kâr kayıplarıdır. Sigorta poliçesinde belirtilen sigorta bedeliyle sınırlıdır. Sigortalı veya sigorta ettiren, sigorta sözleşmesini sigorta bedelini aşmayan zararın tamamının sigortacı tarafından ödeneceği şeklinde değiştirebilir ve sigortalı, sigortacı tarafından talep edilen prim farkını, esas primin ödenmesine ilişkin hükümler uyarınca öder. Sigorta bedeli veya sigortacının ödemeyi kararlaştırdığı miktarın, brüt kâr oranının senelik ciroya veya tazminat süresi 12 aydan fazla ise standart ciroya uygulanması sonucu elde edilen miktarı aşması halinde, sigortanın bu miktarı aşan kısmı geçersizdir. Sigorta ettiren ve sigortacının belirlediği muafiyetler poliçeye yazılır. Sigorta, poliçede başlama ve sona erme tarihi olarak yazılan günlerde, Türkiye saatiyle öğlen saat 12.00'de başlar ve öğlen saat 12.00'de sona erer. Rizikonun gerçekleşmesi halinde sigorta ettirenin veya sigortalının yerine getirmekle yükümlü oldukları çeşitli hususlar mevcuttur. Sigorta ettiren ve/veya sigortalı, işbu sözleşme ile temin olunan rizikonun gerçekleşmesi halinde zararı önlemeye, azaltmaya ve hafifletmeye yarayacak önlemler ile sigortacı tarafından bu yönde alınması istenen önlemleri almakla yükümlüdür. Sigortalının faaliyetini sözleşmede tanımlanandan farklı bir işyerinde yürütmesi durumunda elde edilen gelir, sigortalının temin ettiği cironun hesaplanmasında dikkate alınır. Doğal Afet Sigortaları İklim değişikliklerinin neden olduğu doğal afetlerden ve özellikle depremden Türkiye de etkilenmektedir. Doğal Afet Sigortaları ve DASK: Türkiye de geçmişte yaşanan depremlerden sonra kamu otoritesince deprem zararlarının en aza indirilmesi amacıyla alınan tedbirlerin en önemlilerinden birisi, meskenlerde depremin neden olacağı maddi zararların tazmin edilmesini sağlamaya yönelik olarak uygulamaya konulan Zorunlu Deprem Sigortası na ilişkin düzenlemedir. 27.09.2000 tarihinden itibaren kapsamdaki konutlar için deprem sigortası yaptırmak zorunlu hale getirilmiştir. Zorunlu Deprem Sigortası ve Özellikleri: Bu sistemin amaçları: Kapsamdaki bütün konutları, ödenebilir bir prim 3
Ünite 1: Yangın ve Doğal Afet Sigortaları karşılığında sigorta güvencesi altına almak, Devletin depremlerden kaynaklanan mali yükünü azaltmak, Sigorta sistemi yoluyla risk paylaşımı sağlamak ve Sigorta sistemini sağlıklı yapı üretiminde kullanmaktır. 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamındaki bağımsız bölümler, tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tabi taşınmazlar üzerinde mesken olarak inşa edilmiş binalar, bu binalar içinde yer alan ve ticarethane, büro ve benzeri amaçlarla kullanılan bağımsız bölümler ile doğal afetler nedeniyle Devlet tarafından yaptırılan veya verilen kredi ile yapılan meskenler zorunlu deprem sigortasına tabidir. ''Afet Sigortaları Kanunu''na göre ''tsunami'' de zorunlu deprem sigortası kapsamına alınmıştır. Zorunlu Deprem Sigortasının Kapsamı Dışında Kalan Binalar: Kamu kurum ve kuruluşlarına ait binalar, Köy yerleşim alanlarında yapılan binalar, Tamamı ticari veya sınai amaçla kullanılan binalar, 27 Aralık 1999 tarihinden sonra inşa edilmiş olan ancak ilgili mevzuat çerçevesinde inşaat ruhsatı bulunmayan bağımsız bölümler ve binalar, İnşaatı henüz tamamlanmamış binalar, Tapuya kayıtlı bulunmayan ve özel mülkiyete tabi olmayan arazi ve arsaların hazine arazileri üzerine inşa edilmiş binalar, Mesken olarak kullanıma uygun olmayan, bakımsız, harap veya metruk binalardır. Teminat Dışında Kalan Haller: Enkaz kaldırma masrafları, kâr kaybı, iş durması, kira mahrumiyeti, alternatif ikametgah ve işyeri masrafları, mali sorumluluklar ve benzeri dolaylı zararlar, Her türlü taşınır mal, eşya ve benzerleri, Ölüm dahil olmak üzere tüm bedeni zararlar, Manevi tazminat talepleri, Deprem ve yangın, infilak, tsunami veya yer kaymasının dışında kalan hasarlar, Binanın kendi kusur ve özellikleri nedeniyle zamanla oluşan zararlardır. Zorunlu Deprem Sigortası Tarife ve Talimatı: Zorunlu Deprem Sigortası kapsamındaki binalar için belirlenecek sigorta bedeli, Zorunlu Deprem Sigortası Tarife ve Talimatında yapı türlerine göre belirlenen birim metrekare fiyatı ile konutun brüt metrekaresinin çarpımı sonucunda bulunmaktadır. Zorunlu Deprem Sigortasında prim tutarını, a) Binanın bulunduğu deprem risk bölgesi, b) Binanın yapı tarzı ve c) Meskenin brüt yüzölçümü faktörleri etkilemektedir. Hasar ve Tazminat: Rizikonun Gerçekleşmesi Halinde, Sigorta Ettirenin ya da Sigortalının Yükümlülükleri: En geç on beş işgünü içinde DASK a veya Kurum nam ve hesabına sözleşmeyi yapan sigorta şirketine bildirimde bulunmak, DASK görevlilerinin veya yetkili kıldığı kimselerin, hasara uğrayan binalara girmesine ve zararı azaltmaya yönelik girişimlerde bulunmasına izin vermek, DASK ın isteği üzerine zarar miktarıyla delilleri saptamaya, rücu hakkının kullanılmasına yararlı ve gerekli bilgi ve belgeleri DASK a vermek, Zararın tahmini miktarını belirtir yazılı bir bildirimi, DASK a veya yetkili kıldığı kimselere vermek, Sigortalı bina/yer üzerinde deprem teminatı bulunan başkaca sigorta sözleşmeleri varsa bunları DASK a bildirmektir. Sözleşme ile sigorta edilmiş binalarda meydana gelen zararın nedeni, niteliği ve miktarı DASK ın veya yetkili kıldığı kimselerin belirlemelerine göre taraflar arasında yapılacak anlaşmayla tespit edilir. Rizikonun gerçekleştiği yer ve tarihte, binanın piyasa rayiçlerine göre hesaplanan yeniden yapım maliyeti esas alınır. Tazminat miktarının tespit edilmesinden sonra DASK, kesinleşmiş olan tazminat miktarını en geç takip eden bir ay içerisinde hak sahibine ödemek zorundadır. Sigorta ettirenin, sigorta süresi içinde sigortalı meskende mevzuata aykırı değişiklik yapması halinde DASK sözleşmeyi feshedebilir. DASK, hukuken sigortalının yerine geçer ve sigortalının zarardan dolayı üçüncü şahıslara karşı dava hakkı varsa bu hak, DASK a intikal eder. Deprem sonucu tam hasar meydana geldiği takdirde, tazminatın ödenmesi ile birlikte sigorta teminatı sona erer. Çeşitli Hükümler: Sigorta primi her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır ve sigorta primi, sözleşme yapılır yapılmaz poliçenin teslimi karşılığında peşinen ödenir. Sigortalının veya sigorta ettirenin beyanının gerçeğe aykırı veya eksik olması halinde, DASK veya aracı kılınan ilgili sigorta şirketi durumu öğrendiği andan itibaren 15 gün içerisinde prim farkının ödenmesini sigorta ettirenden talep eder. Sigorta kapsamı dışında kalan bir yere yanlışlıkla Zorunlu Deprem Sigortası poliçesi düzenlendiğinin sigorta ettiren tarafından belgelendirilmesi durumunda, zorunlu deprem sigortası sözleşmesi iptal edilir ve primin tamamı sigorta ettirene iade edilir. Aynı bina/bağımsız bölüm için birden çok Zorunlu Deprem Sigortası yaptırılamaz. Sigorta bedeli, sigortalanan meskenin yeniden yapım maliyetini aşarsa, sigortanın bu bedeli aşan kısmı geçersizdir. Sözleşme süresi içinde, menfaat sahibinin değişmesi halinde, sigortanın hükmü yeni menfaat sahibi ile devam eder. Sigorta ettirenin bildirimleri, DASK adına sözleşmeye aracılık yapan sigorta şirketine yazılı olarak yapılır. DASK aleyhine açılacak davalarda yetkili mahkeme, DASK ın bulunduğu veya rizikonun gerçekleştiği yerde, DASK tarafından açılacak davalarda ise, davalının ikametgahının bulunduğu yerde, ticaret davalarına bakmakla görevli mahkemelerdir. Sigorta sözleşmesinden doğan bütün talepler, sözleşmenin sona ermesinden itibaren iki yılda zaman aşımına uğrar. Zorunlu Deprem Sigortası nın zorunlu olmasına rağmen bu sigortayı yaptırmayanlar için cezai yaptırımlar yer almamaktadır. Zorunlu Deprem Sigortası yaptırması gerekirken bunu ihmal edenler, bu sigorta kapsamında karşılanacak zararlar için doğal afetlerle ilgili mevzuat çerçevesinde hak sahibi olamamaktadır. 4
Ünite 2: Kara Araçları ve Kaza Sigortaları Giriş Çağdaş toplumlarda bireyler, yaşamın getirdiği çeşitli risklere karşı birleşerek, uğrayacakları kayıpları aralarında bölüşerek sigortalı birey olma düşüncesi ile sigorta kavramının büyük aşamalar göstermesine ve günümüzde evrensel bir boyut kazanmasına yardımcı olmaktadır. Kara Araçları (Kasko) Sigortası Kapsamı 1 Ocak 1994 tarihinde yürürlüğe giren Kara Taşıtları Kasko Sigortası Genel Şartlarına göre bu sigortanın konusunu; sigortalının, karayolunda kullanılabilen motorlu, motorsuz taşıtlardan, römork veya karavanlar ile iş makinelerinden ve lastik tekerlekli traktörlerden doğan menfaatinin aracın karayolunda kullanılabilen motorlu, motorsuz taşıtlarla müsademesi (çarpışması), gerek hareket gerek durma halinde iken sigortalının veya aracı kullananın iradesi dışında araca ani ve harici etkiler neticesinde sabit veya hareketli bir cismin çarpması veya aracın böyle bir cisme çarpması, devrilmesi, düşmesi, yuvarlanması gibi kazalar, üçüncü kişilerin kötü niyet veya muziplikle yaptıkları hareketler, aracın yanması ve aracın çalınması veya çalınmaya teşebbüs edilmesi gibi tehlikeler dolayısıyla ihlali sonucu uğrayacağı maddi zararları sigorta şirketinin temin etmesi oluşturur. Kasko Sigortalarında Verilen Teminatlar: Bazı sigorta şirketleri teminatların kapsamını daraltmakta ya da teminatları genişleterek daha çok güvence sağlamaktadır. Ek sözleşme ile teminat kapsamına dahil edilebilecek zararlar: Türkiye dışında meydana gelen zararlar, Grev, lokavt, kargaşalık ile halk hareketleri ve bunları önlemek üzere yetkili organlar tarafından yapılan müdahaleler sonucunda meydana gelen zararlar, Terör eylemleri ve bu eylemlerden doğan sabotaj ile bunları önlemek ve etkilerini azaltmak amacıyla yetkili organlar tarafından yapılan müdahaleler sonucunda meydana gelen zararlar, Deprem veya yanardağ püskürmesi nedeni ile meydana gelen zararlar, Sel ve su baskını ile meydana gelen zararlar, Taşıtta sigara benzeri maddelerin teması ile meydana gelen yangın dışındaki zararlar, Kurallara uygun olmadan çekilen araçlara gelen zararlar, Taşıtın kullanım ve gelir kaybından doğan zararlar, Taşıtın, yasal olarak taşınmasına izin verilen patlayıcı, parlayıcı ve yakıcı maddeler taşınması nedeniyle uğrayacağı zararlar, Taşıtın yarışlara katılması sırasında meydana gelen zararlar, Araç anahtarının ele geçirilmesi suretiyle aracın çalınması ve çalınmaya teşebbüsü sonucu meydana gelecek kayıp ve hasarlar, Kaybolan ve çalınan anahtarlar dolayısıyla aracın kilit mekanizmasının değiştirilmesi nedeniyle uğranılan zararlardır. Teminat Dışında Kalan Zararlar: Savaş, istila, yabancı düşman hareketleri, çarpışma, iç savaş, ihtilal, isyan, ayaklanma ve bunların gerektirdiği inzibati ve askeri hareketler nedeniyle meydana gelen zararlar, Herhangi bir nükleer yakıttan veya nükleer atıklardan meydana gelen iyonlayıcı radyasyonların veya radyo-aktivite bulaşmaları ve bunların gerektirdiği askeri ve inzibati tedbirlerin neden olduğu bütün zararlar, Taşıtta yapılacak tasarruflar nedeniyle meydana gelen zararlar, Taşıtın, gerekli sürücü belgesine sahip olmayan kimseler tarafından kullanılması sırasında meydana gelen zararlar, Taşıtın, uyuşturucu maddeler veya yasaklanan miktardan fazla içki almış kişiler tarafından kullanılması sırasında meydana gelen zararlar, Taşıta, sigortalı veya davranışlarından sorumlu bulunduğu kimseler veya birlikte yaşadığı kişiler tarafından kasten verilen zararlar ile taşıtın kaçırılması veya çalınması nedeniyle meydana gelen zararlar, Bakımsızlık nedeniyle meydana gelen zararlar, Taşıtın mekanik ve elektronik donanımında meydana gelen her türlü arızalar ile lastiklerde meydana gelen zararlar, Taşıtın girip çıkacağı sefer yapan gemiler ve trenler dışında, kara, deniz, nehir ve havada taşınması sırasında uğrayacağı zararlar, Taşıtın haddinden fazla yük ve yolcu taşıması sırasında meydana gelen zararlar, Terör eylemleri ve bu eylemlerden doğan sabotaj sonucunda oluşan veya bu eylemleri önlemek ve etkilerini azaltmak amacıyla yetkili organlar tarafından yapılan müdahaleler sonucu meydana gelen biyolojik ve/veya kimyasal kirlenme, bulaşma veya zehirlenmeler nedeniyle oluşacak bütün zararlardır. Poliçede belirtilen sigorta bedeli, sigorta edilen aracın, hasara uğradığı andaki değerinden düşükse, aracın bir kısmının zarara uğraması halinde sigortacı, aksine sözleşme bulunmadıkça, neden ibaretse zararın o kadarından sorumludur. Sigorta bedeli sigortalanan menfaatin değerini aşarsa sigortanın bu değeri aşan kısmı geçersizdir. Zarar ve Tazminat: Sigortalı veya sigorta ettirenin, riskin gerçekleşmesi halinde yerine getirmekle yükümlü olduğu hususlar: En geç beş iş günü içinde sigortacıya bildirimde bulunmak, Gerekli kurtarma ve koruma önlemlerini almak, Taşıtın çalınması halinde, derhal yetkili makamlara bildirimde bulunmak, Riskin gerçekleştiği yer veya şeylerde bir değişiklik yapmamak, Riskin gerçekleşmesi nedenlerini belirlemeye, zarar miktarıyla delilleri saptamaya ve rücu hakkının kullanılmasına yararlı, gerekli bilgi ve belgeleri sigortacıya vermek, Zararın tahmini miktarını belirtir yazılı bir bildirimi sigortacıya vermek, Sigortacının veya yetkili temsilcilerinin sigorta kapsamında yer alan şeylere ve yapacakları araştırma ve incelemelere izin vermek, Sigorta konusu ile ilgili başka sigorta sözleşmeleri varsa bunları sigortacıya bildirmek, Üçüncü kişilerin kusurlu fiili sonucu meydana gelen kazalar varsa tanıkların kimlikleri ile adreslerini en yakın yetkili makama bildirmek ve bir görgü tutanağı sağlamaktır. Alınan önlemlerden doğan masraflar, bu önlemler faydasız kalmış olsa bile, sigortacı tarafından ödenir. Sigortacı en geç 15 gün içinde gerekli incelemeleri tamamlayıp hasar ve tazminat miktarını tespit edip sigortalıya bildirmek zorundadır. İlgili sözleşme ile sigortalının uğradığı zararın miktarı sigortacı ile sigortalı arasında yapılacak anlaşmayla tespit edilir. 1
Ünite 2: Kara Araçları ve Kaza Sigortaları Sigorta tazminatının hesabında sigortalı menfaatlerin riskin gerçekleşmesi anındaki tazmin kıymetleri esas tutulur. Sigortalanan aracın üzerinde birden çok sigorta varsa, tazminat miktarının saptanmasından sonra sigortacı payına düşen kısmı öder. Riskin gerçekleşmesi ile tam hasar meydana geldiği takdirde sigorta teminatı sona erer. Kasko Sigortası İçin Fiyatlandırma: Aracın bedeli, cinsi, modeli, markası gibi özellikleri kasko sigortalarında sigorta primi hesaplanmasında önemli rol oynamaktadır ve prim hesaplanırken en önemli ögelerden biri sigorta bedelinin tespit edilmesidir. Sigortalıdan tahsil edilen brüt prim tutarı: Ücret = Net Prim + Gider Vergisi olarak formüle edilebilir. Uygulanan İndirimler: Hasarsızlık indirimi, Alarm/ İmmobilizer indirimi, Araç çokluğu indirimi, Plaka indirimi ve Peşin ödeme indirimidir. Uygulanan Ek Primler: Hasarlılık ek primi, Römork ek primi, Yaşlılık ek primi, Amortisman ek primi ve Değer ayarlama ek primidir. Gün esasıyla prim hesaplanırken uygulanan tarifelerin yıllık primi ile belirlenen gün sayısının yıllık gün sayısına oranı çarpılır ve sigortalının ödeyeceği prim bulunur. Kasko Sigortası Sözleşme Türleri: Özel Otomobiller Sözleşmesi, Minibüs ve Otobüs Sözleşmeleri, Park Kasko Sözleşmeleri, Enflasyon Endeksli Sözleşmeler, Muafiyetli ve Muafiyetsiz Sözleşmeler ve Asistanlı Sözleşmelerdir. Kasko Poliçeleri ile İlgili Olarak Sıkça Karşılaşılan Sorular: Aracın el değiştirmesi halinde, kasko poliçesi de el değiştirmez. Sigortalı öldüğünde tüm hak ve menfaatler ve borçları kanuni mirasçılarına devir olur. Kamu otoritesi tarafından çekilirken araçta meydana gelen hasarlar teminata dahildir. Sigortalı aracın bir kaza sonucunda zarar görmesi durumunda, taşıtın kullanım ve gelir kaybından doğan, ulaşım giderleri ya da iş durması teminatları, belirlenen limitlerle sınırlı olarak ek prim ile teminat altına alınabilir. Kara Araçları Sorumluluk Sigortaları Karşılaşılabilecek önemli risklerin sigorta ile teminat altına alınması amacıyla özel bir sorumluluk sigortasının yapılması zorunlu hale gelmiştir ve sigortacılık sektöründe en fazla uygulama, kara araçları sorumluluk sigortası alanında görülür. Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk: Motorlu taşıtta seyahat eden yolculara gelebilecek bedeni zararlar için taşımacının doğan sorumluklarının poliçede belirtilen limitlere kadar, teminat altına alınmasıdır. Sigortalının taşımayı ilgili yönetmelik hükümleri çerçevesinde yapması gereklidir ve Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası, Karayolu Motorlu Araçlar Mali Sorumluluk Sigortası branşında faaliyette bulunan sigorta şirketleri tarafından yapılır. Kapsama Giren Teminat Türleri: Ölüm Teminatı, Sakatlık Teminatı ve Tedavi Giderleri Teminatıdır. Ödenecek tazminatların üst sınırı, Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlık tarafından saptanır ve Resmi Gazete'de yayımlanan tarife ve talimatta belirlenir. Sigortalı, kazanın zorlayıcı bir sebepten veya zarar görenin veya bir üçüncü kişinin ağır kusurundan ileri geldiğini ispat ederse sorumluluktan kurtulur ve kazanın oluşumunda zarar görenin kusuru var ise, bu kusur oranında ödenecek tazminattan indirim yapılabilir. Kapsam dışında kalan haller: Sigortalı tarafından ileri sürülecek tazminat talepleri, Sürücü ve diğer kişiler ile yolcu bileti olmayan kişilerin talepleri, Yolcuların her türlü maddi zararlara ilişkin talepleri ile manevi tazminat talepleri, Taşıtın çalındığını veya gasp edildiğini bilerek taşıta binen kişilerin zarara uğramaları nedeniyle ileri sürecekleri talepler, çalan veya gasp eden kişilerin talepleri, Her türlü savaş olayları ve bunların gerektirdiği inzibati ve askeri hareketler, Nükleer, biyolojik ve kimyasal risklerin ve bunların gerektirdiği askeri ve inzibati tedbirler, Grevlere, lokavt edilmiş işçi hareketlerine, halk hareketlerine, kavgalara katılma, Terör eylemleri sonucunda meydana gelen zararlar, eylemde bulunanların talepleri, aracın terörist eylemlerde kullanıldığını veya kullanılacağını bilerek araca binen kişilerin zarara uğramaları nedeniyle ileri sürecekleri talepler, Cürüm ve cinayet işlemek veya bunlara teşebbüs, Yolcunun kendisini bile bile ağır tehlikeye maruz bırakacak hareketlerde bulunması, Doğal afetler, Dolaylı zararlar nedeniyle yöneltilecek tazminat talepleridir. Özel otomobillerle yapılan taşımalar, genel ve katma bütçeli dairelerle, il özel idareleri, belediyeler, üniversiteler ve kamu iktisadi teşebbüslerine ait otomobillerle yapılan taşımalar, Türk Silahlı Kuvvetlerine ait motorlu taşıtlarla yapılan taşımalar, lastik tekerlekli traktörlerle çekilen römorklarla yapılan taşımalar bu sigorta kapsamı dışındadır. Bu sigorta Türkiye sınırları dışında da geçerlidir. Tazminata yol açan olay, sigortalı veya hak sahibi tarafından öğrenildiği tarihten itibaren otuz iş günü içinde; olay yurtdışında meydana gelmişse altmış iş günü içinde sigortacıya ihbar edilir. Rizikonun Gerçekleşmesi Halinde Sigortalının Yükümlükleri: Sorumluluğunu gerektirecek bir olayı, hak sahibinin başvuru süresi içinde sigortacıya ihbar etmek, Gerekli kurtarma ve koruma önlemlerini almak ve talimatlara uymak, Olayın ve zararın nedeni ile hangi hal ve şartlar altında gerçekleştiğini ve sonuçlarını tespite yararlı, elde edilmesi mümkün bilgi ve belgeleri vermek, Zarardan dolayı bir tazminat talebi karşısında kaldığı veya aleyhine cezai kovuşturmaya geçildiği hallerde, durumdan sigortacıyı haberdar etmek ve almış olduğu tüm belgeleri sigortacıya vermek, Konu ile ilgili başka sigorta sözleşmeleri varsa, bunları sigortacıya bildirmektir. Kazaya İlişkin Belgeler: Alkol raporu ile düzenlenen kaza tespit tutanağı veya bilirkişi raporu, Olaya karışan başka araçlar varsa, trafik tescil belgelerinin, sürücü belgelerinin 2
Ünite 2: Kara Araçları ve Kaza Sigortaları fotokopileri ve alkol raporu, Başvuru ölüm nedeniyle yapılmışsa, ölüm raporu ve veraset ilamı ile ölenin mesleği ve gelir durumunu gösteren belgeler, Olayın mahkemeye intikal etmiş olması halinde mahkeme kararı, Başvuru, yaralanma nedeniyle yapılmışsa ek olarak tedavi giderlerini gösteren belgeler, başvuru geçici veya daimi sakatlanma nedeniyle yapılıyorsa, tam teşekküllü hastaneden alınacak rapordur. Sigortacı, tazminatı kazaya ilişkin belgelerin eksiksiz olarak, şirketin merkez veya kuruluşlarına iletildiği tarihten itibaren sekiz iş günü içinde, poliçedeki teminat tutarları dahilinde öder. Her türlü tazminat davası, hak sahibinin zararı ve tazminat yükümlülerini öğrendiği tarihten itibaren iki yıl ve zarara neden olay tarihinden itibaren on yıl sonra zaman aşımına girer. Yolcu taşımacılığı yapan şehirlerarası taşımacılar, taşıt türleri itibarıyla 01.01.2012 tarihinden itibaren uygulanacak asgari sigorta teminatları almak zorundadır (S:44 teki birinci tablo). Sigorta şirketleri, sigorta primlerini serbestçe tespit edebilirler. Hasarsızlık sebebiyle prim indirimi ve hasar sebebiyle prim artırımı basamak esasına göre uygulanır ve ilk kez sigorta yaptıranlar için prim artırımı ve indirimi içermeyen basamak uygulanır. Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası: Otomobil, kamyon, motosiklet gibi motorlu bir araç karayolunda hareket halindeyken, herhangi bir sebeple bir kimsenin ölümüne, yaralanmasına veya bir malın zarara uğramasına neden olursa; olaya sebep olan aracı kullanan bireyin, zarara uğrayan üçüncü kişilere karşı olan sorumluluğunu belli limitler dahilinde karşılayabilmesini amaçlayan ve kanun ile zorunlu kılınan sorumluluk sigortasına Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası denir. Zorunlu mali sorumluluk sigortası bulunmayan araçlar tespit edildikleri zaman yasal olarak bağlanırlar ve trafikten men edilirler. Güvence hesabı, ödediği tazminat için trafik poliçesi yaptırmayan sürücülere yaptığı ödemeleri yasal faizi ile birlikte rücu eder. Sigortacı, motorlu aracın işletilmesi sırasında, bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına veya zarara sebebiyet vermiş olmasından dolayı, işletene düşen hukuki sorumluluğu, zorunlu sigorta limitlerine kadar temin eder. Meydana gelen bir kazada, sigorta ettirenin yapacağı makul ve zorunlu masraflar sigortacı tarafından karşılanır. Bu sigorta işletenin haksız taleplere karşı savunmasını da temin eder. Bu sigorta Türkiye sınırları içinde geçerlidir. Teminat Dışında Kalan Haller: İşletilme halinde olmayan araçların sebep olacağı zararlar, İşleten tarafından ileri sürülecek tazminat talepleri, İşletenin yakınlarının mallarına gelen zararlar nedeniyle ileri sürebilecekleri talepler, Zarar görenlerin beraberinde bulunan eşya dışında taşınan eşyanın uğrayacağı zararlardan dolayı işletene karşı ileri sürülecek talepler, Manevi tazminat talepleri, İşletenin eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilere karşı yöneltebileceği talepler, İşletenin aracına veya çekilen araçlara gelecek zararlar nedeniyle ileri sürülecek talepler, Motorlu araçlarla ilgili mesleki faaliyetlerde bulunan teşebbüslere bırakılan aracın sebep olacağı zararlara ilişkin her türlü talepler, Aracın, tertip olunan yarışlara katılması veya eşlik etmesi ile gösteride kullanılması sonucunda meydana gelecek zararlar, Çalınan veya gasp edilen araçların sebep oldukları zararlar ile aracın çalındığını veya gasp edildiğini bilerek binen kişilerin zarara uğramaları nedeniyle ileri sürülecek talepler ile çalan ve gasp eden kişilerin talepleri, Motorlu bisikletlerin kullanılmasından ileri gelen zararlar, Terör eylemlerinde ve bu eylemlerden doğan sabotajda kullanılan araçların neden olduğu ve işletenin sorumlu olmadığı zararlar ile aracın terör eylemlerinde kullanıldığını veya kullanılacağını bilerek binen kişilerin zarara uğramaları nedeniyle ileri sürecekleri talepler, aracı terör ve buna bağlı sabotaj eylemlerinde kullanan kişilerin talepleri, Dolaylı zararlar nedeniyle yöneltilecek tazminat talepleridir. Sigortacı zarar ve ziyan talebinde bulunan üçüncü kişilerle doğrudan doğruya temasa geçerek anlaşma hakkını haizdir. Sigortacı; talep edilen tazminat ve giderleri hak sahibinin, gerekli belgeleri sigortacının merkez veya kuruluşlarından birine ilettiği tarihten itibaren, yaralanan kimselerin tedavi giderleri, belgeleri ile birlikte kendisine başvurma tarihinden itibaren, sekiz iş günü içinde sigorta teminat limitleri dahilinde öder. Motorlu araç kazalarından doğan zararların tazminine ilişkin talepler, zarar görenin, zarar ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve kaza gününden başlayarak on yıl içinde zamanaşımına uğrar. Primin Hesaplanmasında Etkili Olan Faktörler: Aracın kayıtlı olduğu il, Motorlu aracın kazaya karışıp karışmaması ve Sigorta şirketlerinin yaptığı hasarsızlık indirimi veya prim artırımı uygulamasıdır. Sigortalı Açısından Trafik Sigortası Sisteminin Faydaları: Hızlı Hasar Hizmeti, Sigortalının tanıdığı şirketten yüksek kalitede hizmet alma imkânı ve Anlaşmalı servis hizmeti ile hasar tazmin imkânıdır. Sigortacı Açısından Trafik Sigortası Sisteminin Sağladığı Faydalar: Hasar Tasfiye Sürecinin Hızlanması, Avukatlık/Vekâlet Giderlerinde Düşme, Genel Giderlerde Düşme, Sigorta Sektörünün İmajına Genel Anlamda Olumlu Etki ve Mahkemeye Gidilen Hasar Adetlerinde Düşmedir. Mali Kara Taşıtları İhtiyari (İsteğe Bağlı) Mali Sorumluluk Sigortası: Zorunlu trafik sigortasının sağladığı teminat miktarları bazı kazalarda meydana gelen zararları karşılayamadığı durumlarda, bu teminatı geçen kısım için yapılan ek trafik sigortalarına isteğe bağlı mali sorumluluk sigortası adı verilir. Sigorta kapsamında sigortacı, aracın kullanılmasından doğan ve aracın işletenine düşen hukuki sorumluluğu ve Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası 3
Ünite 2: Kara Araçları ve Kaza Sigortaları hadlerinin üzerinde kalan kısmını ve sigorta ettirenin haksız taleplere karşı müdafaasını temin eder. Ek Sözleşmeyle Teminat Kapsamına Alınabilecek Hal ve Teminat Dışında Kalan Haller: Sigortalının kendisinin uğrayacağı zararlar, Aracı sevk ve idare edenin uğrayacağı zararlar dolayısıyla ileri sürülen talepler, İşletenin veya aracı sevk edenin yakınlarının uğrayacağı zararlar dolayısıyla ileri sürülen talepler, Araç sahibi ile işleteni arasındaki ilişkide araca gelen zararlar dolayısıyla ileri sürülen talepler, Aracın ve bu araç ile taşınan malların zarar ve kayba uğraması yüzünden ileri sürülen talepler, Çalınan veya gasp edilen aracın sebep olduğu zararlar ile aracın çalındığını veya gasp edildiğini bilerek binen yolcuların zarara uğramaları nedeniyle ileri sürülen talepler, Sürat yarışlarına iştirak ve yapılan antrenmanlar sırasında meydana gelebilecek zarar nedeniyle ileri sürülen talepler, Aracın belli bir amaçla faaliyette bulunan teşebbüslere bırakılmasından sonra aracın sebep olduğu zararlara ilişkin her türlü talepler, Patlayıcı ve parlayıcı maddeler taşınması sebebiyle meydana gelen zararlardan dolayı ileri sürülen talepler, Terör eylemlerinde kullanılan araçların neden olduğu zararlar ile aracın terör eylemlerinde kullanılacağını bilerek binen kişilerin zarara uğramaları nedeniyle ileri sürecekleri talepler, aracı terör eylemlerinde kullanan kişilerin talepleridir. Sigortacının yazılı onayı olmadıkça, sigorta ettiren sorumluluğunu, zarar ve ziyan talebini kısmen veya tamamen kabule yetkili olmadığı gibi, zarar görenlere herhangi bir tazminat ödemesinde bulunamaz ve Karayolları Trafik Kanunu Mali Sorumluluk Sigortası limitlerini aşan dava masrafları sigortacıya aittir. Kaza Sigortaları Kaza olarak tanımlanan olaylar sonucunda insanın yaşamını ve sağlığını yitirmesi risklerine karşı bunlardan doğan menfaatleri güvence altına alan sigorta türüdür. Ferdi Kaza Sigortası: 16-65 yaş arasındaki bireylerin kaza meydana geldiğinde ölmesi veya yaralanmasına karşılık teminat veren, devamlı sakatlık, ölüm, geçici olarak işsiz kalmak durumunda ve tedavi giderlerinin ödenmesi teminatlarını kapsayan ve poliçeleri genellikle yıllık olarak düzenlenen sigorta türüdür. Ferdi Kaza Sigortası Türleri: Şahıs Bireysel Kaza Sigortası, Koltuk Ferdi Kaza Sigortası, Otobüs Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası, Okul Servis Araçları Ferdi Kaza Sigortası, Profesyonel Futbolcuların Ferdi Kaza Sigortası ve Seyahat Ferdi Kaza Sigortasıdır. Ferdi Kaza Sigortası Teminatları: Kaza Sonucu Vefat Teminatı, Kaza Sonucu Daimi Maluliyet Ek Teminatı, Kaza Sonucu Tedavi Masrafları Teminatı ve Gündelik Tazminattır. Ödemenin yapılabilmesi için; Vefat Halinde İstenecek Belgeler: Poliçe aslı, Veraset ilamı aslı veya tasdikli nüshası, Ölüm tutanağı aslı veya tasdikli nüshası, Gömme izin kağıdı aslı veya tasdikli nüshası, Vukuatlı aile nüfus kayıt örneği aslı veya tasdikli nüshası, Resmi kaza tespit tutanağı aslı veya tasdikli nüshası, Gerekli durumlarda ölüm nedenini açıklayan doktor raporu ve diğer belgelerdir. Kaza Sonucu Maluliyet Halinde İstenecek Belgeler: Resmi kaza tespit tutanağı aslı veya tasdikli nüshası, Kaza tarihini ve oluş şeklini anlatan ayrıntılı yazılı beyan, Tam teşekküllü hastaneden alınmış maluliyet oranını gösterir rapor aslı veya tasdikli nüshası ve diğer belgelerdir. Kaza Sonucu Tedavi Halinde İstenecek Belgeler: Resmi Kaza Tespit Tutanağı aslı veya tasdikli nüshası, Kaza Tespit Tutanağı nın olmadığı kazalarda, kaza tarihini ve oluş şeklini anlatan detaylı beyan, Dökümlü hastane faturası aslı, ilaç kupürleri, reçeteler ve Doktor raporudur. İlgili poliçe, kaza sayılan durumlar ve sigorta kapsamı dahilinde sigortalıyı sigorta müddeti içinde maruz kalacağı kazaların sonuçlarına karşı teminat sağlar. İlgili poliçedeki kaza tabirinden maksat ani ve harici bir hadisenin tesiri ile sigortalının iradesi dışında ölmesi veya cismani bir arızaya maruz kalmasıdır. Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası: Yurtiçi ve uluslararası yolcu taşımacılığı kapsamında seyahat eden yolcuları, sürücüleri ve yardımcılarını seyahat süresi içinde, sigorta kapsamı dahilindeki hallerde maruz kalacakları her türlü kazanın sonuçlarına karşı Ferdi Kaza Sigortası Genel Şartları çerçevesinde teminat altına alan sigortadır. Sigorta Kapsamına Giren Teminat Türleri: Ölüm Teminatı, Sakatlık Teminatı ve Tedavi Giderleri Teminatıdır. Sigorta sözleşmesinden doğan ve tazminat yükümlüğünün kaldırılması veya miktarının azaltılması sonucunu doğuran haller sigortalılara ve hak sahiplerine karşı ileri sürülemez ve ödemede bulunan sigortacı, sigorta sözleşmesine göre tazminatın kaldırılmasını veya azaltılmasını sağlayabileceği oranda sigorta ettirene rücu edebilir. Tazminat, Sigorta Kapsamına Giren Teminat Türleri altında yer alan esaslar çerçevesinde ödenir. Sigortacı, kazaya ilişkin bilgilerin bildirilmesi ve yapılan tedaviye ilişkin ilgili sağlık kurumundan alınan bir rapor ile ödenmesi gereken tazminatın tespiti ile ilgili olarak sigortacının isteyeceği diğer belgelerin eksiksiz olarak, şirkete iletildiği tarihten itibaren sekiz iş günü içinde, talep edilen tazminatı poliçedeki teminat tutarları dahilinde öder. Sigorta ücreti, sigorta ettiren tarafından peşin olarak ödenir. Sigortacının sorumluluğu, sigorta ücretinin tamamının veya ilk taksitinin ödendiği tarihten itibaren başlar. Sigorta sözleşmesinden doğan her türlü tazminat davası, hak sahibinin zararı ve tazminat yükümlülerini öğrendiği tarihten itibaren iki yıl ve zarara neden olay tarihinden itibaren on yıl sonra zaman aşımına girer. 4
Ünite 3: Nakliyat ve Su Araçları Sigortası Nakliyat Sigortaları Nakliyat sigortaları; kara, deniz, hava ve demir yoluyla bir yerden diğer bir yere taşınmakta olan her türlü yükün, taşınmaları sırasında karşılaşabilecekleri tehlikelerden kaynaklanan hasarlara karşı teminat sağlamaktadır. Nakliyat sigortaları riziko türlerine göre üç ana gruba ayrılabilir; 1. Emtia ve Kıymet Sigortaları a. Emtia Sigortaları b. Kıymet Sigortaları 2. Tekne Sigortaları a. Ticari Tekne Sigortaları b. Yat Sigortaları c. Gemi İnşaat Sigortaları d. Navlun Kaybı ve Kira Kaybı Sigortaları 3. Sorumluluk Sigortaları a. Taşıyıcı Mali Sorumluluk Sigortaları b. Taşıyıcının Mali Sorumluluğu ve CMR Sigortaları c. Gemi tamircileri Hukuku (Mali) Sorumluluk Sigortaları 2010 yılı itibariyle ülkemizde uygulanmakta olan sigorta branşları içinde nakliyat branşı aşağıdaki şekilde ifade edilmiştir; 1. Nakliyat Sigortaları; emtia nakliyat sigortası ve kıymet nakliyat sigortası 2. Su Araçları; tekne sigortası Nakliyat Sigortalarında; malın bir yerden bir yere karayolu, demiryolu, hava ve deniz yolu ile taşınması sırasında uğrayacağı taşıma riskleriyle ve ait olduğu yere teslimine kadar depolarda geçen süre içindeki risklerle ilgili güvencededir. Mal kapsamına kıymetli evrak ya da değerli madenler, nakit, ziynet eşyası girmektedir. Tekne ve navlun sigortasında tekneler ve malın taşıma fiyatı sigorta edilmektedir. Bazı sorumluluk sigortaları da bu kapsamdadır. Tekne kavramının içinde, yük ve yolcu gemileri olduğu gibi kızakta ve inşa halindeki tekneler, balıkçı tekneleri, gezi motorları, römorkör ve duba gibi liman araçları da yer almaktadır. Nakliye sigortasında uygulanan poliçe türleri amaç ve uygulama şekline ve kapsamlarına göre olmak üzere iki temel sınıflandırmaya ayrılır. Buna göre, Sefer ya da Süre Düzenlemeli Poliçeler: Tekne sigortaları, yıllık ya da başka bir süre için sigorta edilebilirler. Bunlar, süre esaslı düzenlenen poliçelerdir. Tekne belirli bir sefer için de sigorta edilebilir. Bu da sefer esaslı bir poliçedir. Uygulamada, tekne poliçeleri, genellikle süre esaslı yıllık sigorta poliçeleridir. Abonman Poliçeleri: Belirlenen bir dönem içinde, sigortalının taşıtacağı çeşitli yükler için düzenlenen ve süre esaslı poliçelerin belirgin özelliği taşıyan poliçelerdir. Gemi İnşa Poliçeleri: Geminin yapımı ya da onarımı sırasında, kızağa çekilen geminin yanma, kızaktan düşme, sabote edilme gibi risklere karşı sigorta edilmesidir. Filo Poliçeleri: Aynı donatana ait birkaç teknenin sigortalanmasıdır. Filo poliçeleri ekonomik poliçelerdir. Flotan Poliçeler: Yükün ve seferlerin kesinlik kazanmadığı durumlarda, geçici rakamlara güvence verilmesi ve gelen gerçek rakamlarla daha sonra kesinleştirilmesiyle oluşturulan poliçelerdir. Günümüzde artık flotan poliçeler yerine abonman poliçeleri kullanılmaktadır. Nakliyat poliçeleri, kapsamına göre düzenlenirken, riskin sınırları ve ekleri de diğer branşlara göre daha farklı belirlenir ve bunlarla ilgili sigorta güvencesi ona göre düzenlenir. Bu düzenlemeye göre bu riskler tamamen ya da kısmen ödenir ya da hiç ödenmez. Buna göre; Dar Teminat: Aracın devrilmesi, çarpışması, devrilmesi, yanması, yolların çökmesi, köprülerin yıkılması, sel, seylap, çığ, heyelan, yıldırım gibi dış etkenler, riskler sonucu yükün bu sebeple zarar görmesi temin edilmektedir. Burada sayılmayan ıslanma, hırsızlık, yükleme, aktarma, boşaltma riskleri gibi ticari riskler teminata dahil değildir. Tam Ziya Teminatı: Nakil aracının tamamen hasarlanması sonucu malın da tamamen hasara uğraması, kullanılamayacak durumda olması halini ifade eden teminattır. En dar kapsamlı sigorta güvencesidir. Bu kavram da iki ayrı şekilde kendini göstermektedir. Gerçek tam ziya hali, sigorta konusunun tamamen yok olması, ya da özelliklerini bir daha sahip olamayacak şekilde kaybetmiş olması, ya da varlığından uzun süre haber alınamaması gibi kesin tam kayıp durumlarıdır. Hükmi tam ziya hali, hasarın tam ziya olmasa bile sigortalı için menfaat kaybı açısından tam ziya olduğu durumları kapsar. Gemiye el konulması ve geminin kurtarılma masraflarının, geminin değerinin çok çok üstünde olduğu durumlar gibi. Geniş Teminat: Dar teminat ile verilmiş teminatların dışında meydana gelebilecek diğer tüm riskleri kapsar. Ancak gecikme ve aybı-zati olarak nitelenen, malın kendi özelliğinden veya bünyesinden kaynaklanan hasar ve masraflar ödenmez. Böceklenme, kurtlanma, fire gibi olaylara buna örnek olarak gösterilebilir. Tüm Risklerin Güvence Altına Alınması Hali (Institude Cargo Clauses All Risk (A) ICCAR): Tam ziya halinin tam tersi en geniş kapsamlı güvence türüdür. Tüm risklere güvence vermekle beraber, kötü ambalaj, şahsi ayıp, gecikme gibi ihmalkarlıklar ve dikkatsizliklerden doğan hasarları; savaş, terör, nükleer riskler gibi olağanüstü risklerden doğan hasarları; donatanın iflası ve sigortalının bilinçli, kasti, mali kusuru, ya da bakımsızlık nedeniyle gemide fare gibi kemirgenlerin vereceği hasarları poliçe kapsamına alınmaz. 1