SMK GAYRİMENKUL YATIRIM VE YÖNETİM A.Ş. GÜNEŞ ENERJİ SANTRALİ PROJE TANITIM DOSYASI ESKİŞEHİR İLİ, TEPEBAŞI İLÇESİ, KIZILCAÖREN MAHALLESİ (i25a3 Pafta, 21 Parsel) RESİF ÇEVRE MÜH. İNŞ. M AK. TUR. GIDA TEKS. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. MAYIS - 2015
PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON, GSM VE FAKS NUMARASI E-POSTA PROJENİN ADI PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İli, İlçesi, Mevkii) PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖR, ALT SEKTÖR) SMK Gayrimenkul Yatırım ve Yönetim A.Ş. Mustafa Kemal Mahallesi, Tepe Prime İş Merkezi, A Blok, Kat 14, Daire 82, Eskişehir Yolu 9. km. ÇANKAYA/ANKARA 0.312.286 17 65 0.532.113 10 22 0.312.286 57 65 info@smk.com.tr GÜNEŞ ENERJİ SANTRALİ 9.934.210.-TL Eskişehir İli, Tepebaşı İlçesi, Kızılca Ören Mahallesi (i25a3 Pafta, 21 No lu Parsel) EK-2 SEÇME-ELEME KRİTERLERİ UYGULANACAK PROJELER LİSTESİ 45- Kurulu Gücü 1-10 MWe Olan Güneş Enerjisi Santralleri,(çatı ve cephe sistemleri hariç) PROJENİN NACE KODU 35.11.19 RAPORU HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBUNUN /KURULUŞUN ADI RESİF ÇEVRE MÜH. İNŞ. MAK. TUR. GIDA TEKS. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJE TANITIM DOSYASININ SUNUM TARİHİ 1420 Sok. No:77 D:2 Alsancak /İZMİR 0.232.463 85 88 0.232.463 85 38 06.05.2015
İÇİNDEKİLER Sayfa İçindekiler I Tablolar II Şekiller II Ekler Listesi III Projenin Teknik Olmayan Özeti IV 1. PROJENİN ÖZELLİKLERİ 1 a. Projenin ve Yerin Alternatifleri (Proje Teknolojisinin ve Proje Alanının Seçilme 1 Nedenleri) b. Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, 2 Çalışacak Personel Sayısı c Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji 7 Türü vb.) ç. Atık Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik 8 Özellikleri d. Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski 17 2. PROJENİN YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ 19 a. Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su 19 Yüzeyi vb.) b. EK-5' deki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alınarak Korunması Gereken 19 Alanlar 3. PROJENİN İNŞAAT VE İŞLETME AŞAMASINDA ÇEVRESEL ETKİLERİ VE 28 ALINACAK ÖNLEMLER NOTLAR VE KAYNAKLAR 34 EKLER 35 I
TABLOLAR Sayfa Tablo I.1 Kapasite Bilgileri 4 Tablo I.2 Üretimde Kullanılacak Ekipman Bilgileri 4 Tablo I.3 Maliyet Tablosu 4 Tablo I.4 Tablo I.5 Tablo I.6 Tablo I.7 ÇED Talep Edilen Faaliyet Alanı Koordinatları Faaliyet Kapsamında Kullanılacak Su Miktarları Faaliyet Kapsamında Oluşması Beklenen Katı Atık Miktarları Oluşması Beklenen Sıvı Atık Miktarları Tablo I.8 Motorinin Özellikleri 11 Tablo I.9 Diesel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Yayın Faktörleri 11 Tablo I.10 Kullanılacak İş Makinelerinin Kullanım Süreleri 11 Tablo I.11 Tablo I.12 Tablo I.13 Tablo I.14 Tablo I.15 İş Makinelerinden Kaynaklanacak Kirletici Değerleri Ürün Miktarı ve Çalışma Esasları Toz Emisyon Faktörleri Teçhizat Tipi ve Net Güç Sev. Uygun Olarak Tanım. Ses Gücü Sev. Gürültü Kaynaklarına ait Motor Güçleri ve Ses Gücü Düzeyleri 12 12 12 14 15 Tablo I.16 Oluşacak Gürültü Seviyelerinin Mesafelere Göre Değerleri (db) 16 Tablo I.17 Oluşacak Gürültü Seviyelerinin Mesafelere Göre Değerleri (dba) 16 Tablo I.18 Tablo II.1 Tablo II.2 Tablo II.3 Tablo II.4 Tablo II.5 Tablo II.6 Tablo II.7 Tablo III.1 Endüstri Tesisleri İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri (ÇGDYY Ek VII) Faaliyet Alanında Bulunması Muhtemel Otsu ve Çayır Bitkileri Faaliyet Alanında Bulunması Muhtemel Ağaç ve Maki Türleri Faaliyet Alanında Bulunması Muhtemel Fauna Türleri Sıcaklık Değerleri Bağıl Nem Değerleri Yağış Değerleri Rüzgar Verileri Katı Atıkların Bertaraf Yöntemleri 17 22 22 22 24 26 26 27 29 Tablo III.2 Sıvı Atıkların Bertaraf Yöntemleri 30 5 8 10 11 ŞEKİLLER Şekil I.1 Şekil I.2 Şekil I.3 Şekil I.4 Şekil I.5 Şekil I.6 Şekil II.1 Şekil II.2 Şekil II.3 Şekil II.4 Şekil II.5 Şekil II.6 Türkiye Güneş Enerji Potansiyeli Atlası Eskişehir İli Güneş Enerji Potansiyeli Atlası Güneş Enerji Santrali Çalışma Şeması İş Akım Şeması Şereflikoçhisar da Yapılmış Eşdeğer Güneş Enerji Santrali Gürültü Seviyeleri ve Etki Mesafeleri Türkiye Orman Dağılımı ve Proje Yerini Gösterir Harita Sıcaklık Değerleri Grafiği Eskişehir İli 62 Yıllık Ortalama Donlu Günlerin Aylara Göre Dağılımı Bağıl Nem Verileri Grafiği Yağış Değerleri Grafiği Ortalama Rüzgar Hızı Grafiği Sayfa 1 2 3 4 6 16 21 25 25 26 26 27 II
EKLER LİSTESİ Ek-1 : PROJE ALANININ KOORDİNAT DEĞERLERİ Ek-2 : MÜLKİYETE İLİŞKİN BELGELER VE KİRA SÖZLEŞMELERİ Ek-3 : UYDU DESTEKLİ YER BULDURU HARİTASI Ek-4 : FAALİYET ALANININ FOTOĞRAFLARI Ek-5 : 1/25.000 ÖLÇEKLİ TOPOGRAFİK HARİTA Ek-6 : VAZİYET PLANI Ek-7: ÇEVRE DÜZENİ PLANI Ek-8: JEOLOJİK HARİTA Ek-9: DEPREM HARİTASI Ek-10: GÜNEŞ ENERJİ PANELLERİ BİLGİ FORMLARI Ek-11: İL GIDA TARIM HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ GÖRÜŞ YAZISI Ek-12: FOSSEPTİK PLANI Ek-13: VEKALETNAME Ek-14: TAAHHÜTNAME Ek-15: ŞİRKET YETKİLİSİ İMZA SİRKÜLERİ III
Projenin Teknik Olmayan Özeti Projeye konu olan faaliyet, SMK Gayrimenkul Yatırım ve Yönetim A.Ş. tarafından Eskişehir İli, Tepebaşı İlçesi, Kızılcaören Mahallesi hudutları dahilinde i25a3 pafta, 21 nolu parselde kayıtlı toplam 81.000 m 2 lik taşınmaz üzerinde gerçekleştirilecektir. Planlanan alanla ilgili, Eskişehir Valiliği İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nce yöre ortalamasının altında verime sahip olduğu, tarımsal kullanım bütünlüğünün olumsuz etkilenmeyeceği ve alternatifinin aranmasına gerek olmayan Kuru Marjinal Tarım Arazisi (KTA) olduğu belirlenerek, bu sınıf için 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu ile Bakanlıklarının diğer mevzuatları açısından alınması gereken yasal izinleri kapsamadığına dair görüş verilmiştir. Taşınmazlar, faaliyet sahibi tarafından kiralanmış olup, ÇED sürecinin tamamlanması ve gerekli izinlerin alınmasından sonra arazilerin satın alınması yoluna gidilecektir. Güneş enerjisi üretimine yönelik kurulacak Güneş Enerji Santrali 4 MWe kurulu güç olarak planlanmıştır. Santral 4 üniteden oluşacak, her ünitede ortalama 4.140 adet panel olmak üzere toplamda 16.560 adet güneş paneli kullanılacaktır. Arazinin hazırlanması ve montaj aşamasını oluşturan inşaat döneminin 4 ayda tamamlanması hedeflenmiştir. Proje kapsamında inşaat aşamasında ortalama 30 kişi, işletme döneminde güvenlik ve temizlik amaçlı toplam 5 kişinin çalıştırılması öngörülmüştür. İnşaat ve işletme aşamalarında çalışanların sosyal ihtiyaçları ve idari işler seyyar konteynerler ile karşılanacaktır. Proje işletmeye alındığında yılda 5.742.000 kwh enerji üretimi gerçekleştirilerek ülke ekonomisine katkı sağlanacaktır. Elde edilen elektrik enerjisi planlama alanının 300 metre yakınından geçen 34,5 kw lık enerji nakil hattına verilecektir. Kızılcaören-Gökdere Köy (Mahalle) Yolu ile bağlantılı olarak kullanılacak 800 metre uzunluğundaki yoldan santralin ekipmanlarının nakli sırasında oluşacak toz emisyonlarının etraftaki tarım alanlarına olumsuz etkisini azaltılması için yolda günlük asgari 4 kez sulama yapılacak, sıcak ve rüzgarlı günlerde bu sayı artırılacaktır. İşletme aşamasına geçildiğinde bu yol toz oluşumunu ortadan kaldıracak şekilde beton veya asfalt ile kaplanacaktır. Proje alanı Kızılcaören Mahallesine 850 m, Kızılcaören-Çavlum Köy (Mahalle) Yoluna 800 m, ve Eskişehir İline 20 km mesafede olup, faaliyet kapsamında oluşabilecek toz ve gürültüden en yakın yerleşim yerinin olumsuz etkilenmesi beklenmemektedir. Proje ekonomisini üst düzeyde tutmak için proje sahası, güneş enerji ile elektrik enerjisi üretilebilecek olan bir yerde seçilmiş olup, Türkiye'deki ekonomik güneş enerjisi potansiyelinin kullanılması amacına uygun düşmektedir. Kuru Marjinal Tarım Arazisi olduğuna dair görüşün alınması ve yeterli büyüklükte araziye sahip olması nedeniyle alternatif yer planlaması yapılmamıştır. IV
SMK GAYRİMENKUL YATIRIM VE YÖNETİM A.Ş. Kızılcaören Mahallesi Güneş Enerji Santralı Proje Tanıtım Dosyası 1. PROJENİN ÖZELLİKLERİ a) Projenin ve Yerin Alternatifleri (Proje Teknolojisinin ve Proje Alanının Seçilme Nedenleri), Projeye konu olan faaliyet, SMK Gayrimenkul Yatırım ve Yönetim A.Ş. tarafından Eskişehir İli, Tepebaşı İlçesi, Kızılcaören Mahallesi hudutları dahilinde i25a3 pafta, 21 nolu parselde kayıtlı toplam 81.000 m 2 lik taşınmaz üzerinde gerçekleştirilecektir. Güneş enerjisi üretimine yönelik kurulacak Güneş Enerji Santrali 4,0 MWe kurulu güç olarak planlanmaktadır. Planlama sahası faaliyet sahibi tarafından kiralanmış olup, ÇED sürecinin tamamlanması ve gerekli izinlerin alınmasından sonra arazilerin satın alınması planlanmaktadır. Planlanan alan için Eskişehir Valiliği İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nce yöre ortalamasının altında verime sahip olduğu, tarımsal kullanım bütünlüğünün olumsuz etkilenmeyeceği ve alternatifinin aranmasına gerek olmayan Kuru Marjinal Tarım Arazisi (KTA) olduğu belirlenerek, bu sınıf için 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu ile Bakanlıklarının diğer mevzuatları açısından alınması gereken yasal izinleri kapsamadığı belirtilmiştir. Güneş Enerji Santrali için yer seçimi yapılırken; Santral sahasının güneş enerjisinden elektrik üretmeye elverişli bir bölge olması, Santral sahası ve çevresinde Mer i mevzuat kapsamında yasal engellerin veya kullanım kısıtlamalarının bulunmaması, Eskişehir İlinin Güneş Enerjisi açısından Türkiye ortalamasında üretim kapasitesine sahip olması, gibi kriterler göz önünde bulundurulmaktadır. Söz konusu sahada projenin bir başka kaynakla ekonomik alternatifi bulunmamaktadır. Proje ile yenilenebilir enerji kaynaklarından olan güneş enerjisinden elektrik enerjisi üretilecek olup, projenin kendisi alternatif enerji üretimi projesi niteliğinde olup yakıt gideri bulunmamaktadır. Proje ekonomisini üst düzeyde tutmak için proje sahası, güneş enerji ile elektrik enerjisi üretilebilecek olan bir bölgede seçilmiş olup, Türkiye'deki ekonomik güneş enerjisi potansiyelinin kullanılması amacına uygun düşmektedir. Şekil I.1: Türkiye Güneş Enerji Potansiyeli Atlası (Kaynak: http://www.eie.gov.tr) 1
SMK GAYRİMENKUL YATIRIM VE YÖNETİM A.Ş. Kızılcaören Mahallesi Güneş Enerji Santralı Proje Tanıtım Dosyası Şekil I.2: Eskişehir İli Güneş Enerji Potansiyeli Atlası b) Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı, I- İş Akım Şeması: Güneş enerjisi ile elektrik üretimi gerçekleştirmek için yapılması gereken güneş paneli sistemlerinin kurulmasıdır. Güneş panelleri içerisinde yer alan güneş hücreleri gelen enerjinin soğurulmasını sağlamakta ve soğurulan enerji sistemin belirli kısımlarından geçerek jeneratöre iletilmektedir. Soğurma işlemi ışık enerjisinin belirli oranda emilmesi anlamına gelmektedir. Üretilen enerji doğrudan trafoya aktarılacağından, depolanması için batarya kullanılmayacaktır. Güneş enerjisi ile verimli bir elektrik üretimi gerçekleştirmek için dikkat edilmesi gereken birtakım hususlar bulunmaktadır. Bunlardan ilki güneş panellerinin güneşe belirli bir açı ile doğrultulmasıdır. Çünkü panellerinin açısı verimlilik bakımından önemli bir noktada bulunmaktadır. Yanlış bir açı ile güneşe yönlendirilen güneş panellerinden istenen oranda elektrik enerjisi elde etmek pek de mümkün değildir. Yapılan istatistiksel çalışmalara göre ülkemizde kurulmak istenen bir güneş enerjisi sisteminde yer alan güneş panellerinin 60 derecelik açılar ile güneşe bakması gerekmektedir. Ülkemiz, ekvator çizgisinin hemen üzerinde 36-42 kuzey paralelleri ve 26-45 doğu meridyenleri koordinatlarında yer aldığı için güneş panellerinin 60 derecelik açılar ile konuşlandırılması en ideal ölçü olarak görülmüştür. 2
SMK GAYRİMENKUL YATIRIM VE YÖNETİM A.Ş. Kızılcaören Mahallesi Güneş Enerji Santralı Proje Tanıtım Dosyası Güneş hücreleri (fotovoltaik hücreler), yüzeylerine gelen güneş ışığını doğrudan elektrik enerjisine dönüştüren yarı iletken maddelerdir. Yüzeyleri kare, dikdörtgen, daire şeklinde biçimlendirilen güneş hücreleri alanları genellikle 100 cm² civarında, kalınlıkları ise 0,1-0,4 mm arasındadır. Güneş hücreleri fotovoltaik ilkeye dayalı olarak çalışmaktadırlar, yani üzerlerine ışık düştüğü zaman uçlarında elektrik gerilimi oluşmaktadır. Hücrenin verdiği elektrik enerjisinin kaynağı, yüzeyine gelen güneş enerjisidir. Güneş enerjisi, güneş hücresinin yapısına bağlı olarak % 5 ile % 30 arasında bir verimle elektrik enerjisine çevrilebilmektedir. Güç çıkışını artırmak amacıyla çok sayıda güneş hücresi birbirine paralel ya da seri bağlanarak bir yüzey üzerine monte edilmekte olup, bu yapıya güneş hücresi modülü ya da fotovoltaik modül adı verilmektedir. Güç talebine bağlı olarak modüller birbirlerine seri ya da paralel bağlanarak bir kaç Watt'tan MegaWatt' lara kadar sistem oluşturulur. İstenen enerji miktarına göre güneş paneli ve sayısı belirlenmektedir. Planlanan proje, şebekeye bağlı fotovoltaik (On-Grid) sistemi ile çalışacaktır. Şebekeye bağlı fotovoltaik sistemler, merkezi elektrik şebekesine bağlanarak üretilen elektriği şebekeye aktarmaktadır. Güneş enerjisinden üretilen elektriğin, üretildiği anda ve üretildiği yerde hiçbir ilave depolama (akü-batarya vb.) ara birimi olmadan şebekeyi beslediği ve anında kullanıldığı sistemler Şebeke Bağlı (On-Grid) Sistemler olarak adlandırılmaktadır. Bu sistemlerde elde edilen elektrik enerjisi planlama alanının 300 metre yakınından geçen 34,5 kw lık enerji nakil hattına verilecektir. Evirici, alternatif akım istenen uygulamalarda panelde elde edilen doğru akım elektriğini alternatif akım elektriğine dönüştürmek için kullanılmaktadır. Bu projede şebekeye alternatif akım verileceğinden eviriciler (invertörler) kullanılacaktır. Şekil I.3: Güneş Enerji Santrali Çalışma Şeması Fotovoltaik Panel : Küçük hücrelerin bir araya gelmesi ile oluşturulmuş, güneş ışınları etkisi ile için elektrik akımının yaratıldığı paneldir. İnvertör : Güneş Panellerinde doğru akım üretilir. Doğru akım yük şalterinden invertöre gelen elektrik Alternatif Akımlı Elektrik Akımına dönüştürülür. Bu işlemi gerçekleştiren aygıta invertör denilmektedir. 3
SMK GAYRİMENKUL YATIRIM VE YÖNETİM A.Ş. Kızılcaören Mahallesi Güneş Enerji Santralı Proje Tanıtım Dosyası KURULUM ÖNCESİ ÇALIŞMALAR KURULUM ÇALIŞMALARI Arazi İnceleme, Statik Hesaplar, Bağlantı Başvurusu, Projelerin Hazırlanması, İzinlerin Alınması Konstrüksiyon Montajı, Panellerin Montajı, Elektriksel Bağlantılar, Trafo Ve Şebeke Bağlantısının Tesisi Kabul ve Test İşlemleri SANTRALİN ÇALIŞMAYA BAŞLAMASI GÜNEŞ IŞINIMI FOTOVOLTAİK ETKİ İLE ENERJİ ELDE EDİLMESİ ENERJİNİN NAKİL HATTINA BAĞLANMASI Şekil I.4: İş Akım Şeması II- Kapasitesi: Proje kapsamında kullanılacak panel/trafo miktarları ve güçleri ile projenin toplam gücü aşağıdaki tablolarda verilmiş olup, kısmi bakımlar dışında faaliyet yıl boyu sürecektir. Tablo I.1: Kapasite Bilgileri ADI MİKTAR Tesis Toplam Kurulu Gücü 4 MWe Yaklaşık Yıllık Elektrik Üretim Miktarı 5.742.000 kwh Kurulacağı Toplam Alan 81.000 m 2 Tablo I.2: Üretimde Kullanılacak Ekipman Bilgileri ADI ADEDİ GÜCÜ Alanı (m 2 ) Ünite Adedi 4 - - Toplam Panel Sayısı 16 560 4 MWe - Panel Alanı (Ort.) 1-1,67 Toplam Panel Alanı (Ort.) - - 27.788 Evirici Sayısı 12 - - Birleştirme Kutusu Sayısı 48 - - Trafo Köşkü 4 1.250 kva - Proje Maliyeti; Tablo I.3: Maliyet Tablosu FAALİYET TÜRÜ Birim Fiyat(TL) Toplam Fiyat(TL) Güneş Paneli 366.- 6.090.240.- İnverter 140.458.- 1.685.740.- Konstrüksiyon Ve Altyapı Malzemeleri 1.000.470.- 1.000.470.- Konektör, Şalter, Vida vb. + Materyaller 300.000.- 300.000.- Montaj, İşçilik 300.000-300.000.- Çit, Çevre Aydınlatma ve Güvenlik Kamerası 58.000.- 58.000.- DC-AC kabloları ve Trafo Merkezleri 500.000.- 500.000.- TOPLAM 9.934.210,00.-TL 4
SMK GAYRİMENKUL YATIRIM VE YÖNETİM A.Ş. Kızılcaören Mahallesi Güneş Enerji Santralı Proje Tanıtım Dosyası III- Kapladığı Alan: Faaliyet, Eskişehir İli, Tepebaşı İlçesi, Kızılcaören Mahallesi hudutları dahilinde i25a3 pafta, 21 nolu parselde kayıtlı toplam 8,1 hektarlık taşınmazlar üzerinde gerçekleştirilecek olup, faaliyet alanı koordinatları Tablo 1.4 de verilmiştir. Tablo I.4: ÇED Talep Edilen Faaliyet Alanı Koordinatları (8,1 ha) Koor. Sırası : Sağa Yukarı Koor. Sırası : Enlem, Boylam Datum : ED-50 Datum : WGS-84 Türü : UTM Türü : COĞRAFİ ZON : 36 ZON : - DOM : 33 DOM : - Ölçek Faktörü : 6 Derecelik Ölçek Faktör : - Nokta No Sağa : Yukarı Nokta No Enlem : Boylam 1 307168.580 : 4415631.780 1 39.86716616 : 30.74509947 2 307206.550 : 4415581.350 2 39.86672076 : 30.74555796 3 307259.750 : 4415532.730 3 39.86629513 : 30.74619384 4 307219.420 : 4415494.480 4 39.86594160 : 30.74573393 5 307194.230 : 4415503.310 5 39.86601537 : 30.74543703 6 307163.300 : 4415532.400 6 39.86627024 : 30.74506709 7 307063.650 : 4415458.040 7 39.86557813 : 30.74392480 8 306945.500 : 4415355.960 8 39.86463224 : 30.74257458 9 306812.480 : 4415241.030 9 39.86356726 : 30.74105447 10 306786.060 : 4415289.940 10 39.86400158 : 30.74073136 11 306793.000 : 4415311.440 11 39.86419672 : 30.74080609 12 306777.010 : 4415388.340 12 39.86488541 : 30.74059656 13 306843.950 : 4415462.880 13 39.86557173 : 30.74135660 14 306882.770 : 4415506.110 14 39.86596976 : 30.74179737 15 306871.410 :4415566.260 15 39.86650870 : 30.74164688 16 306877.160 : 4415591.760 16 39.86673958 : 30.74170653 17 306918.910 : 4415630.920 17 39.86710164 : 30.74218274 18 306938.280 : 4415631.090 18 39.86710758 : 30.74240900 19 307041.080 : 4415612.140 19 39.86696036 : 30.74361564 20 307081.070 : 4415611.610 20 39.86696468 : 30.74408301 21 307131.040 : 4415622.160 21 39.86707102 : 30.74466371 IV- Teknolojisi: Güneş enerjisi kullanarak elektrik üretimi, bugünlerde sıkça konuşulan yenilenebilir enerji kaynağı uygulamalarının oldukça popüler olan bir çeşididir. Bol olması, bedava olması, işletme maliyetinin düşük olması ve çevre kirliliğine yol açmaması gibi birçok iyi nedenden dolayı yatırımcıların dikkatini çekmektedir. Ülkemizin yıllık ortalama Güneş Işınımı 1303 kwh/m 2 yıl, ortalama yıllık güneşlenme süresi ise 2623 saattir. Bu rakam günlük 3,6 kwh/m 2 güce, günde yaklaşık 7,2 saat, toplamada ise 110 günlük bir güneşlenme süresine denk gelmektedir. 9,8 milyon TEP (ton eşdeğer petrol) ısıl uygulamalara olmak üzere yıllık 26,2 milyon TEP enerji potansiyeli mevcuttur. Yılın 10 ayı boyunca teknik ve ekonomik olarak ülke yüzölçümünün %63'ünde ve tüm yıl boyunca %17'sinden yararlanılabilir. Termal Güneş enerjisi kullanım miktarı 2007 verilerine göre Türkiye'de ki kurulu güç 7.105 MW th ve 10.150.000 m²'dir. Bu sıralama içinde Türkiye 10 milyon m² kurulu Güneş kollektörleri ile son derece iyi bir yerde bulunmaktadır. Fotovoltaik Güneş enerjisi kullanım miktarı 2009 verilerine göre 4 MW değerine ulaşmış bulunmaktadır. 5
SMK GAYRİMENKUL YATIRIM VE YÖNETİM A.Ş. Kızılcaören Mahallesi Güneş Enerji Santralı Proje Tanıtım Dosyası Planlama kapsamında şebeke bağlantılı elektrik üretimi yapılacaktır. Üretilen elektrik planlama alanının 120 metre yakınından geçen 34,5 W lık enerji nakil hattına bağlanacaktır. Üretim PV modüller ve şebeke bağlantılı (on-grid) inverter şebekelerden oluşmaktadır. Bu sistemde şebeke herhangi bir sebeple kesildiğinde, inverter de otomatik olarak kendini kapatarak sistem elektrik üretmemektedir. Bu yöntemin seçilmesinin ana nedeni güvenliktir. Ayrıca şebeke bağlantılı inverterlerin çıkışlarında verdikleri elektrik enerjisini şebekeyle uyumlu hale getirmeleri (frekans ve senkronizasyon ayarı) zorunluluğu bulunmaktadır. Prensip olarak şebekeyi algılamayınca inverter çıkış vermemektedir. Evirici, alternatif akım istenen uygulamalarda panelde elde edilen doğru akım elektriğini alternatif akım elektriğine dönüştürmek için kullanılmaktadır. İstenirse sisteme bir de maksimum güç noktası izleyicisi (MPPT) eklenebilmektedir. Fotovoltaik (Solar) Paneller; Güneş ışınlarını elektrik enerjisine çeviren cihazlardır. Verimleri panel tipine göre değişmekle birlikte % 15-20 arasındadır. Türkiye şartlarında güneşlenme süresi, kışın 5 saat, sonbaharda 6 saat ve yazın 10 saattir. Paneller, ortam koşullarının elverişli olması durumunda nominal güçlerini üretebilirler. Panel camının kirli olması, güneş ışınlarının geliş açısının dik olmaması, havanın çok sıcak veya çok soğuk olması panel verimini düşürecektir. Bu yüzden hesaplanan güç değerinin biraz yukarısında bir değerde panel kullanmak uygun olacaktır. Evirici; Doğru akım enerjisini alternatif akım enerjisine çevrilmesine yarayan cihazlardır. Genel olarak tam sinüs çıkışı veren ve vermeyen olmak üzere iki çeşit evirici bulunmaktadır. Hassas yüklerin bulunduğu sistemlerde tam sinüs çıkışı verebilen eviricilerin kullanılması gereklidir. Evirici gücü, sistemde aynı anda çalışabilecek yüklerin güç değerleri toplanarak elde edilmektedir. Destek Sistemleri; Panellerin sabit aç ile yüzeye sabitlenmesi ve rüzgar, kar yükü oluşturacak hava koşullarından etkilenmemesi için genellikle alüminyumdan yapılan destek sistemleri kullanılır. Destek sistemleri proje yerinin jeolojik özelliklerine göre doğrudan çakma yöntemi ile monte edilebileceği gibi, betonarme yapılar ile güçlendirilebilirler. Şekil I.4: Şereflikoçhisar da Eşdeğeri Yapılmış Güneş Enerji Santrali 6
SMK GAYRİMENKUL YATIRIM VE YÖNETİM A.Ş. Kızılcaören Mahallesi Güneş Enerji Santralı Proje Tanıtım Dosyası Diğer Ekipmanlar; Sistemde kullanılması gereken diğer elemanlar kablolar ve sigortalardır. Ayrıca sistemi izleyebilmek için çeşitli elektronik devreler de kullanılabilir. Sigorta ve kablo seçimi sistemin düzgün çalışabilmesi için son derece önemlidir. Kablo uzantıları mümkün olduğu kadar kısa tutulacak ve kablo çapları uygun ebatta seçilecektir. Kablolar, PVC bazında termoplastik yalıtkan, metal siperli, açık hava şartlarına dayanıklı, sıcağa dayanıklı, alev geciktirici olarak seçilecektir. Ayrıca bağlantılarda kullanılacak kollektörler aşınmaya ve diğer hava şartlarına dayanıklı olarak seçilecektir. Panellerin montajı zemine 31 derecelik sabit açıyla yerleştirilmiş taşıyıcı sistemler üzerine yapılacak olup; Projede zemin üzerine sabit açıyla yerleştirilmiş galvaniz kaplı çelik taşıyıcı sistem kullanılacaktır. Tesisin çevresinin topraklamasında 50 mm² kesitli bakır iletkenler kullanılırken, ara kısımlarda 3,5 mm² kesitinde galvaniz şeritlerle birlikte köşelerde 1,5 m uzunluğunda 20 mm kesitli som elektrolit bakır çubuk kullanılacaktır. V- Çalışacak Personel Sayısı: Planlama kapsamında inşaat aşamasında ortalama 30 kişi, işletme döneminde güvenlik ve temizlik amaçlı toplam 5 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. c) Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb.), I- Arazi Kullanımı: Güneş Enerji Santralı" planlaması, Eskişehir İli, Tepebaşı İlçesi, Kızılcaören Mahallesi hudutları dahilinde i25a3 pafta, 21 nolu parselde kayıtlı toplam 8,1 hektarlık taşınmazlar üzerinde gerçekleştirilecektir. Söz konusu parseller Kuru Marjinal Tarım Arazisi (KTA) olarak belirlenmiştir. Güneş panellerinin ayak kısımları ile trafo yerlerinden oluşacak topraklar arazinin yağmur sularını tutmayacak şekilde akıntı verilmesinde tesviye amaçlı kullanılacaktır. İdari ve güvenlik amaçlı kullanım için seyyar konteyner konulacak, faaliyet alanının etrafı tel çit ile çevrilecektir. Taşınmazlar özel mülkler olup, ÇED sürecinin tamamlanması ve gerekli izinlerin alınmasından sonra satın alma yoluna gidilecektir. Hali hazırda mülk sahipleri tarafından faaliyet sahibinin yatırım danışmanı Halk Enerji Yatırımları Üretim İnş. Taahhüt Tic. ve San. A.Ş. ye Taşınmaz Satış Vaadi ile kiralanmış. Halk Enerji Yatırımları Üretim İnş. Taahhüt Tic. ve San. A.Ş. tarafından da faaliyet sahibine kiralanmıştır. II- Su Kullanımı: Planlama kapsamında santralin montajını oluşturacak inşaat döneminde ve işletme döneminde çalışanlara bağlı içme ve kullanma suyu ile santral ekipmanlarının faaliyet alanına nakli sırasında Kızılcaören-Çavlum Köy (Mahalle) Yoluna kadar olan 800 metrelik yolda oluşacak tozumayı engellemek amacıyla suya ihtiyaç duyulacaktır. a) Personel İçme ve Kullanma Suyu: Faaliyetin kapsamında çalışacak personelin kişi başına kullanacağı su miktarı 0,15 m³/gün ( Atıksu Arıtma Sistemlerinin Tasarım Esasları (Cilt-1) D.E.Ü. Müh. Fak. Doç. Dr. Hikmet TOPRAK Çevre Müh. Böl. İzmir, 1996, - Su Temini ve Atıksu Uzaklaştırması Uygulamaları İTÜ-1998, Prof. Dr. Dinçer TOPAÇIK, Prof Dr. Veysel EROĞLU) kabul edilerek, personelin içme ve kullanma suyu ihtiyaçları için gerekli olacak su miktarları aşağıda hesaplanmıştır. İnşaat aşamasında gerekli olan su miktarı = 30 kişi x 0,15 m 3 /kişi-gün = 4,5 m 3 /gün İşletme Aşamasında gerekli olan su miktarı = 5 kişi x 0,15 m 3 /kişi-gün = 0,75 m 3 /gün b) Santral Ekipmanlarının Naklinde Kullanılacak Yolun Sulanması İçin Gerekli Su: Kurulması planlanan santralin ekipmanları faaliyet alanı dışında hazırlanıp, faaliyet alanında montajları yapılacaktır. 7
SMK GAYRİMENKUL YATIRIM VE YÖNETİM A.Ş. Kızılcaören Mahallesi Güneş Enerji Santralı Proje Tanıtım Dosyası Montaj aşamasını oluşturan inşaat döneminin 4 ayda tamamlanması beklenmektedir. 16 560 adet (27.788 m 2 ) panel ile diğer ekipmanların taşınması için günlük ortalama 6 adet tırın faaliyet alanına giriş çıkış yapması beklenmektedir. Faaliyet alanı ile Kızılcaören-Çavlum Köy (mahallesi) Yolu arasındaki 800 metrelik tesis ulaşım yolunda araç giriş çıkışlarına bağlı olarak tozumayı önlemek amacıyla düzenli olarak (yaz aylarında günde asgari 4 defa) sulama işlemi yapılacaktır. Kiralık arazözlerle gerçekleştirilecek sulama işlemi sırasında m 2 başına 1 lt su kullanılacağı kabulü ile gerekli olan su miktarı (kullanılacak yolun genişliği ortalama 4 metre varsayılarak); Toplam kullanılacak yol = 800 m Toplam yol alanı = 800 m x 4 m = 3.200 m 2 Gerekli su miktarı = 4 x 2 x 3.200 m 2 x 1 lt/m 2 = 25.600 lt = 25,6 m 3 /gün c) Panellerin Temizliği İçin Gerekli Su: Yağışın olmadığı ve toz miktarının arttığı yaz aylarında paneller ortalama 2 ayda bir yıkanarak temizlenecektir. 1 m 2 panel yüzeyi için 4 lt su tüketimi baz alındığında; 27.788 m 2 x 4 lt/m 2 = 111.15 lt = 111,15 m 3 /60 gün = 1,85 m 3 /gün su gerekecektir. Tablo I.5: Faaliyet Kapsamında Kullanılacak Su Miktarları KULLANIM AMACI KULLANIM MİKTARI (m 3 /gün) İnşaat Dönemi Personel İçme ve Kullanma Suyu İhtiyacı 4,50 İşletme Dönemi Personel İçme ve Kullanma Suyu İhtiyacı 0,75 Yolların Sulanmasında Kullanılacak Su 25,60 Panellerin Temizlenmesi İçin Gerekli Su İhtiyacı 1,85 TOPLAM 32,70 Planlama kapsamında toplam su ihtiyacı 32,70 m 3 /gün dür. İçme suyu dışında ihtiyaç duyulan sular tankerlerle satın alma yolu ile temin edilecektir. İçme suları, bölgedeki içme suyunu dağıtan dağıtım şirketlerinden karşılanacak, şirket imkanları ile taşınacaktır. III- Kullanılacak Enerji ve Türleri: Planlama elektrik enerjisi üretimine yönelik olduğundan tesis aydınlatması ve idari binalar için gerekli elektrik kendi üretiminden karşılanacaktır. İnşaat döneminde ekipman ve malzeme taşıyan araçlarla kiralanacak arazözün akaryakıt ihtiyaçları bölgedeki akaryakıt istasyonlarından kendi imkanları ile karşılanacaktır. ç) Atık Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri, Planlama kapsamında, arazinin hazırlanması ve santralin montajını içeren inşaat aşaması ile elektrik üretimini kapsayan işletme dönemi olacaktır. Projenin arazi hazırlama ve santralin montajını içeren inşaat aşamasında; kazı ve hafriyatlardan kaynaklı toz emisyonu, iş makinelerinin kullanımına bağlı egzoz emisyonu ve gürültü, işçilerin sosyal ihtiyaçlarına bağlı evsel katı atık ve atıksu oluşacaktır. İşletme döneminde ağırlıklı olarak, çalışanların sosyal ihtiyaçlarından kaynaklanan evsel nitelikli katı ve sıvı atık oluşacaktır. I- Katı Atıklar: a) Evsel Nitelikli Katı Atıklar; Planlama kapsamında inşaat aşamasında 30 kişi, işletme aşamasında 5 kişi çalışacak olup, kişi başına oluşacak evsel katı atık miktarı 1.14 kg kabul edilirse (Kaynak: TÜİK, Belediye Atık Göstergeleri, 2010) çalışan personelin oluşturacağı katı atık miktarı; q katı atık = 1,14 kg / kişi-gün 8
SMK GAYRİMENKUL YATIRIM VE YÖNETİM A.Ş. Kızılcaören Mahallesi Güneş Enerji Santralı Proje Tanıtım Dosyası İnşaat Aşaması: P T = 30 kişi x 1,14 kg/kişi-gün = 34,2 kg/gün olacaktır. İşletme Aşaması: P T = 5 kişi x 1,14 kg/kişi-gün = 5,7 kg/gün olacaktır. b) Ambalaj Atıkları; Faaliyet sırasında oluşması muhtemel ambalaj atıkları, yiyecek ve içecek ambalajları (cam, şişe, metal vb.) ile montaj için getirilen malzemenin ambalajlarından oluşacaktır. Söz konusu ambalaj atıklarının miktarının en fazla, evsel nitelikli atıkların % 30 u (T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Atık Yönetimi Atık Eylem Planı (2008-2012)) kadar olacağı düşünülürse; İnşaat Aşaması: Ambalaj Atığı Miktarı (kg/gün) = Evsel nitelikli atıklar x 0,30 = 34,2 x 0,30 = 10,26 kg/gün olacaktır. İşletme Aşaması: Ambalaj Atığı Miktarı (kg/gün) = Evsel nitelikli atıklar x 0,30 = 5,7 x 0,30 = 1,71 kg/gün olacaktır. b) Diğer Katı (Hafriyat) Atıklar; Planlamanın inşaat aşamasında trafo köşkleri, evirici merkezleri ve fosseptik çukuru inşası sırasında hafriyat oluşacaktır. İşletme aşamasında üretim atık veya artığı oluşmayacaktır. Çalışanların sosyal ihtiyaçları ve idari işler seyyar konteynerler ile karşılanacaktır. İnşaat aşamasında, trafolar için (9 m 2 x 4 adet x 0,85 m) 30,6 m 3, evirici merkezleri için (15 m 2 x 12 adet x 0,85 m) 153 m 3, fosseptik çukuru için (5 m x 8 m x 3 m) 120 m 3 olmak üzere toplam 303,6 m 3 hafriyat toprağı oluşacaktır. Hafriyat toprağının yoğunluğu 1,5 ton/m 3 alındığında; 303,6 m 3 x 1,5 ton/m 3 = 455,4 ton hafriyat toprağı oluşması beklenmektedir. Oluşacak bu topraklar faaliyet alanının yağmur sularını tutmayacak şekilde akıntı verilmesinde tesviye amaçlı veya peyzaj işlerinde kullanılacaktır. İnşaat aşamasında faaliyet alanında kiralama yoluyla kullanılacak İş makineleri ve araçların bakımları sahiplerince servislerde yaptırılacağından kontamine ambalaj, eldiven ve üstübü gibi, Atık Yönetimi Yönetmeğinde "15 01 10* Tehlikeli maddelerin kalıntılarını içeren ya da tehlikeli maddelerle kontamine olmuş ambalajlar" ve 15 02 02* Tehlikeli maddelerle kirlenmiş emiciler, filtre malzemeleri (başka şekilde tanımlanmamış ise yağ filtreleri), temizleme bezleri, koruyucu giysiler kodlarıyla tanımlanan atıklar oluşmayacaktır. ç) Ömrünü Tamamlamış Lastikler; Planlamanın inşaat aşamasında yapılacak hafriyatlar ve yol sulaması için 1 adet eskavatör, 1 adet greyder ve 1 adet sulama aracı (arazöz) kiralanacak, santralin ekipmanını taşıyacak araçlara nakliye bedeli ödenecektir. Faaliyet sahibine ait araç ve iş makinesi olmayacağından, planlama kapsamında ömrünü tamamlamış lastik oluşumu beklenmemektedir. d) Atık Pil ve Akümülatörler; Faaliyetin inşaat ve işletme aşamalarında kullanılacak, pil ile çalışacak telsiz vb. ekipmanlar ile enerji üretiminde şarjlı piller kullanılacağından Atık Pil oluşmayacaktır. Kullanılması planlanan iş makinesi ve araçların da bakım ve onarımları yetkili servisler de yapılacağından Atık Akümülatör oluşumu beklenmemektedir. İnşaat ve işletme aşamasında atık pil oluşması halinde, bu atıklar proje alanına konulacak atık pil kumbaralarında toplanacaktır. 9
SMK GAYRİMENKUL YATIRIM VE YÖNETİM A.Ş. Kızılcaören Mahallesi Güneş Enerji Santralı Proje Tanıtım Dosyası Planlanan projenin işletme aşamasında, şebekeye bağlı fotovoltaik (On-Grid) sistemi ile çalışacağından, batarya kullanımı söz konusu olmayacaktır. Bu sebeple Atık Akümülatör veya Batarya oluşmayacaktır. e) Tıbbi Atıklar; İnşaat ve işletme aşamalarında çalışacak personel sayısına bağlı olarak sağlık ünitesi oluşturulmayacaktır. Sağlık hizmetleri, bölgedeki kamu-özel sağlık kuruluşlarından karşılanacaktır. Tablo I.6 : Faaliyet Kapsamında Oluşması Beklenen Katı Atık Miktarları ATIK CİNSİ AYY ATIK KODU ATIK MİKTARI (kg/gün) Evsel Nitelikli Katı Atıklar Ambalaj Atıkları Üretim Atıkları (Kontamine Ambalajlar) II- Sıvı Atıklar: a) Atık Sular; Planlama gereği inşaat aşamasında çalışacak 30 kişi ile, işletme aşamasında çalışacak 9 kişinin içme ve kullanma suyu nedeniyle oluşacak evsel nitelikli atık su miktarı, kullanılan suyun tamamının atık suya dönüştüğü kabulüyle; Q : Toplam Su Tüketimi q : Kişi Başına Düşen Günlük Su Tüketimi ( 8 saatlik vardiya için 150 lt / kişi-gün ) N : Toplam Personel Sayısı Q = q x N İnşaat Aşaması; Q = 150 lt / kişi-gün x 30 kişi Q = 4.500 lt / gün = 4,5 m³/gün olacaktır. İşletme Aşaması; Q = 150 lt / kişi-gün x 5 kişi Q = 750 lt / gün = 0,75 m³/gün olacaktır. Faaliyet kapsamında soğutma amaçlı su kullanılmayacak olup, paneller üzerinde oluşacak tozların yaz aylarında temizliğinde kullanılacak sular açık havada buharlaşacaktır. b) Atık Yağlar; 20 01 08: Biyolojik olarak bozunabilir mutfak ve kantin atıkları 15 01 01: Kağıt ve karton ambalaj 15 01 02: Plastik ambalaj 15 01 03: Metalik ambalaj 15 01 10*: Tehlikeli maddelerin kalıntılarını içeren ya da tehlikeli maddelerle kontamine olmuş amb. 15 02 02*: Tehlikeli maddelerle kirlenmiş emiciler, filtre malzemeleri İnşaat Aşaması = 34,2 İşletme Aşaması = 5,7 İnşaat Aşaması = 10,26 İşletme Aşaması = 1,71 Diğer Katı Atıklar Hafriyat toprağı 455,4 ton/inşaat Aşaması Faaliyet kapsamında inşaat aşamasında kiralık olarak kullanılacak iş makinelerinin ve araçların periyodik bakım ve yağ değişimleri faaliyet sahipleri tarafından yetkili servislerde yaptırılacaktır. İnşaat ve işletme aşamalarında çalışacakların yemek ihtiyaçları Eskişehir İlindeki hazır yemek fabrikalarından temin edilecektir. İşletme aşamasında trafoların bakımları, yetkili teknik servislerce yapılacak ve yağ değişimine bağlı oluşacak atık yağlar bu servislerce götürülecektir. Trafoların bakımları sırasında oluşabilecek atık yağların faaliyet alanında kalması halinde, oluşacak atık yağlar faaliyet alanında sızdırmaz varillerde depolanacak ve belli miktara ulaştığında lisanslı geri dönüşüm ve/veya ikincil yakıt yakma lisansı almış tesislerine gönderilecektir. Bu nedenlerle faaliyet kapsamında atık yağ oluşumu beklenmemektedir. - 10
SMK GAYRİMENKUL YATIRIM VE YÖNETİM A.Ş. Kızılcaören Mahallesi Güneş Enerji Santralı Proje Tanıtım Dosyası Tablo I.7 : Oluşması Beklenen Sıvı Atık Miktarları ATIĞIN ADI ATIK MİKTARI (m 3 /gün) İnşaat Aşaması İşletme Aşaması Evsel Nitelikli Atık Sular 4,5 0,75 Atık Yağ - - TOPLAM 4,5 0,75 III- Toz ve Gaz Atıklar: İnşaat Aşaması; a) Yakıt Kullanımına Bağlı Oluşacak Emisyonlar; Faaliyetin inşaat aşamasında, çalıştırılacak iş makineleri ile araçların yakıt kullanımına bağlı emisyon oluşumu söz konusu olacaktır. İş makineleri ve araçlar dışında ısınma vb. amaçlı yakıt tüketimi olmayacaktır. Çalışacak olan iş makineleri için yakıt olarak motorin kullanılacağı varsayılmaktadır. Motorinin özellikleri Tablo I.8 de verilmiştir. Tablo I.8 : Motorinin Özellikleri ÖZELLİKLER MOTORİN ÖZELLİKLER MOTORİN Kıvam Çok Akıcı Karbon Artıkları (%) Eser Tip Damıtılmış Kükürt (%) 0.4-0.7 Renk Amber Oksijen-Azot (%) 0.2 Yoğunluk(150 o C-gr/cm 3 ) 0.8654 Hidrojen (%) 12.7 Viskozite(380 o C) 2.68 Karbon (%) 86.4 Akma Noktası(0 o C) -18 Su ve Çökelti (%) Eser Atomizasyon Sıc.(0 o C) Atmosferik Kül (%) Eser Pompalama Sıcaklığı(0 o C) Atmosferik Isı Değeri (Kcal /lt) 9.387 Kaynak: Hava Kirliliği Kontrol ve Denetim, Kimya Müh. Odası, Mayıs,1991 Tablo I.9 : Diesel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Yayın Faktörleri (gr/lt) KİRLETİCİ DİESEL(gr/lt) Karbonmonoksit (CO) 9.7 Hidrokarbonlar (HC) 29.0 Azot Oksitler (NO x ) 36.0 Kükürt Dioksit(SO 2 ) 6.5 Toz 18.0 Kaynak: Hava Kirliliğinin ve Kontrolünün Esasları, 1991 Planlamanın inşaat aşamasında kullanılacak iş makinesi ve taşıyıcı araçların günlük maksimum kullanım süreleri Tablo 1.10 da verilmiş ve buna göre yakıt tüketimleri hesaplanmıştır. Tablo I.10 : Kullanılacak İş Makinelerinin Kullanım Süreleri MAKİNE CİNSİ ADET GÜCÜ (HP/H) ÇALIŞMA SÜRESİ (h) Eskavatör 1 250 2 Greyder 1 240 4 Tır 6 420 1/4 Sulama Aracı (Arazöz) 1 80 4 11
SMK GAYRİMENKUL YATIRIM VE YÖNETİM A.Ş. Kızılcaören Mahallesi Güneş Enerji Santralı Proje Tanıtım Dosyası İş makineleri için gerekli motorin ihtiyacı aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanmıştır. İş makinelerinden kaynaklanacak kirletici değerleri Tablo I.11 de verilmiştir. Harcanacak yakıt = HP X Çalışma Süresi X 0.18 HarcanacakYakıt = 0,18 ((250 x 2) + (240 x 4) + (420 x 6 x 1/4) + (80 x4)) = 433.8 lt/gün (toplam çalışma süresi bir günde 8 saat) = 54.23 lt/saat Tablo I.11: İş Makinelerinden Kaynaklanacak Kirletici Değerleri KİRLETİCİ Hesaplanan gaz emisyon değerleri Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, Ek-II, Tablo 2.1 de belirtilen Normal işletme şartlarında ve haftalık iş günlerindeki işletme saatleri için kütlesel debilerde yer alan sınır değerlerin altında olduğundan mevcut hava kalitesini olumsuz yönde etkilemeyecektir. b) Hafriyat, Arazi Hazırlığı, Nakliyelere Bağlı Oluşacak Toz Emisyonları; 1 Hafriyat ve Arazi Hazırlığına Bağlı Oluşacak Toz Miktarları; Tablo I.12: Ürün Miktarı ve Çalışma Esasları Hafriyat Miktarı Aylık Miktar (1 ay/4 ay inşaat aşaması) Günlük Miktarı (10 gün/ay) Saatlik Miktar (8 saat/gün) Nakliye Mesafesi (ort.) Taşıma 455,40 ton 114 ton 11,4 ton 1,43 ton 200 m Eskavatör Kepçesi ile 6 sefer Faaliyet sırasında oluşacak tozumanın miktarı malzemeye ve tabi tutulduğu işleme bağlı olduğundan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, Tablo 12.6: Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri ve literatür çalışmaları da dikkate alınarak Tablo 1.13 deki emisyon faktörleri hesaplamalarda kullanılmıştır. Tablo I.13: Toz Emisyon Faktörleri KAYNAKLAR HESAPLAMA EMİSYON FAKTÖRLERİ Kontrolsüz DEĞER (kg/saat) Kontrollü Sökme 0,025 kg/ton 0,0125 kg/ton Yükleme 0,010 kg/ton 0,005 kg/ton Nakliye (gidiş-dönüş toplam mesafesi) 0,7 kg/km-araç 0,35 kg/km-araç Boşaltma 0,010 kg/ton 0,005 kg/ton Depolama 5,8 kg/ha.gün 2,9 kg/ha.gün SINIR DEĞER (kg/saat) Karbonmonoksit (CO) 9,70 gr/lt x 54,23 lt/saat x 0.8654 (gr/cm 3 )/1000 0,46 50 Hidrokarbonlar (HC) 29,0 gr/lt x 54,23 lt/saat x 0.8654 (gr/cm 3 )/1000 1,36 - Azot Oksitler (NO x) 36,0 gr/lt x 54.23 lt/saat x 0.8654 (gr/cm 3 )/1000 1,69 4 Kükürt Dioksit (SO 2) 6,50 gr/lt x 54,23 lt/saat x 0.8654 (gr/cm 3 )/1000 0,31 6 Toz 18,0 gr/lt x 5423 lt/saat x 0.8654 (gr/cm 3 )/1000 0,84 1 Planlama ile ilgili sökme, nakliye ve boşaltma işlemleri gerçekleştirilecek olup, yükleme ve depolama yapılmayacaktır. Kazı ile alınan hafriyat eskavatör ile arazinin tefsiye edileceği kısımlara taşınıp serilecektir. Bu faaliyetlerle ilgili toz emisyonlarının hesaplanmasında kontrolsüz emisyon faktörleri kullanılmıştır. 12
SMK GAYRİMENKUL YATIRIM VE YÖNETİM A.Ş. Kızılcaören Mahallesi Güneş Enerji Santralı Proje Tanıtım Dosyası Hafriyatın Alınması (Sökülmesi) Nedeniyle Oluşacak Toz Miktarı; Tozuma Miktarı = Malzeme Miktarı x Toz Emisyon Faktörü = 1,43 ton/saat x 0,025 kg/ton = 0,036 kg/saat Hafriyat Toprağının Serilmesi (Boşaltılması) Nedeniyle Oluşacak Toz Miktarı; Tozuma Miktarı = Malzeme Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 1,43 ton/saat x 0,010 kg/ton = 0,014 kg/saat Hafriyat Toprağının Taşınması Nedeniyle Oluşacak Toz Miktarı; Hafriyat sırasında yapılan kazı ile çıkarılan toprak eskavatörün kepçe kısmı ile faaliyetin gerçekleştirileceği arazinin içerisine ortalama 200 metre taşınarak tefsiye amaçlı serilecektir. 11,4 ton/gün hafriyat toprağı eskavatörle 6 seferde nakledileceği göz önünde bulundurulduğunda; Tozuma Miktarı = Sefer Sayısı x Mesafe x Kamyon Adedi x Toz Emisyon Faktörü = 6 sefer/gün x (0,2 x 2) km x 1 araç x 0,7 kg/km-araç = 1,68 kg/gün = 0,21 kg/saat Hafriyat ve Arazi Hazırlığına Bağlı Oluşacak Toplam Toz Miktarı = 0,036 kg/saat + 0,014 kg/saat + 0,21 kg/saat = 0,260 kg/saat 2- Santral Ekipmanlarının Faaliyet Alanına Nakline Bağlı Oluşan Toz Miktarları; Santrale ait ekipmanlar Kızılcaören-Çavlum Köy (Mahalle) Yolu ile bağlantılı 800 metre toprak yoldan faaliyet alanına getirilecektir. Bu yolda toz oluşumunu azaltmak için sulama yapılarak toz oluşumunun azaltılmasına çalışılacaktır. Günlük ortalama 6 araç gidiş dönüş yolu kullanacaktır. Kontrollü emisyon faktörlerine yapılan hesaplamada; Tozuma Miktarı = Sefer Sayısı x Mesafe x Kamyon Adedi x Toz Emisyon Faktörü = 6 sefer/gün x (0,8 x 2) km x 1 araç x 0,35 kg/km-araç = 3,36 kg/gün = 0,42 kg/saat İNŞAAT AŞAMASINDA OLUŞACAK TOPLAM TOZ MİKTARI 0,26 kg/saat + 0,42 kg/saat = 0,68 kg/saat olarak bulunmaktadır. Planlamanın inşaat aşamasında oluşabilecek toplam toz debisi 0,68 kg/saat olarak hesaplanmış olup, bu değer 03 Temmuz 2009 tarih ve 27277 sayılı (Değişik 20.12.2014 tarih ve 29211 sayılı R.G.) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (S.K.H.K.K.Y), Tablo 2.1. de verilen, baca dışı yerlerden kaynaklanan toz oluşumu için sınır değer olan 1 kg/saat değerinden küçük olduğundan, Hava Kirlenmesine Katkı Değeri (HKKD) hesaplanmamış ve yönetmelik gereği toz yayılım modellemesi yapılmamıştır. Bununla birlikte toz oluşumuna karşı 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ile değişikliklerinde belirtilen aşağıdaki önlemler alınarak oluşacak tozun en az seviyede oluşması sağlanacaktır. Proje alanı içerisinde gerekli olması halinde çalışacak iş makineleri nedeniyle oluşacak tozlanmanın engellenebilmesi amacıyla sulama yapılacaktır. Boşaltma yapılırken savurma yapılmadan ve yavaş bir şekilde dökme yapılması sağlanacaktır. Rüzgarın şiddetli olduğu günlerde kazı yapılmayacaktır. İnşaat aşamasında kullanılacak araçların egzoz gazı emisyon ölçümü yapılmış ve emisyon pulu alınmış olmasına dikkat edilecektir. İşletme Aşaması; Planlamanın işletme aşamasında gaz ve toz emisyonu oluşmamaktadır. 13
SMK GAYRİMENKUL YATIRIM VE YÖNETİM A.Ş. Kızılcaören Mahallesi Güneş Enerji Santralı Proje Tanıtım Dosyası IV. Gürültü: İnşaat Aşaması; Arazinin hazırlanması ve santral ekipmanlarının nakilleri sırasında kullanılan iş makineleri ve araçlara bağlı olarak gürültü oluşacaktır. Bu aşamada1 adet eskavatör, 1 adet kamyon, 1 adet sulama aracı (arazöz) ve gerek duyulması halinde 1 adet greyder çalıştırılacak olup, montaj işlerinde 1 adet vinç çalıştırılacaktır. Bu iş makineleri ve araçların tamamının aynı anda kullanılması söz konusu olmamakla birlikte, en kötü durumda bütün makinelerin aynı anda çalışacağı varsayımı yapılarak gürültü düzeyleri hesaplanmıştır. Faaliyet alanında oluşacak gürültünün, muhtemel gürültü kaynaklarının gürültü seviyeleri, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanıp, 30.12.2006 tarih ve 26392 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu İle İlgili Yönetmeliği nin 5. maddesi nde verilen tabloda tanımlanan motor gücü seviyelerine göre verilen formüller yardımıyla bulunmaktadır. 5. maddede sunulan tabloda belirtilen makine ve ekipman listesinde bu sahada kullanılacak olan ekipman tipleri ve bunların motor güçlerine göre tanımlanan formüller Tablo I.14 de verilmiştir. Tablo I.14: Teçhizat Tipi ve Net Güç Seviyelerine Uygun Olarak Tanımlanan Ses Gücü Seviyeleri Teçhizatın Tipi Tekerlekli Dozerler, Tekerlekli Yükleyiciler, Tekerlekli Kazıcı - Yükleyiciler, Damperli Kamyonlar, Greyderler, Yükleyici Tipli Toprak Doldurmalı Sıkıştırıcılar Paletli dozerler, Paletli yükleyiciler, Paletli kazıcı yükleyiciler Kazıcılar Elle Tutulan Beton Kırıcılar ve Deliciler Kaynak ve Güç Jenaratörleri Kompresörler Net Kurulu Güç P (kw), Uygulama Kütlesi m (kg) Müsaade Edilen Ses Gücü Düzeyi 03.07.2004'ten 03.01.2006'dan itibaren itibaren P 55 104 101 P > 55 85 + 11 log P 82 + 11 log P P 55 106 103 P > 55 87 + 11 log P 84 + 11 log P P 15 96 93 P > 15 83 + 11 log P 80 + 11 log P m 15 107 105 15 < m < 30 94 + 11 log m 92 + 11 log m m 15 96+11 log m 94+11 log m P el 2 97+logP el 95+logP el 2< P el 10 98+ logp el 96+logP el P el > 10 97+ logp el 95+logP el P 15 99 97 P > 15 97 + 2 log P 95 + 2 log P Proje kapsamında kullanılacak ekipmanların ses gücü düzeyleri, motor güçleri ile ilgili olup, ekipmanların ses gücü düzeylerinin yukarıdaki tabloda belirtilen formüller yardımıyla yapılan hesaplanması sonucu ekipmanların oluşan motor güçleri Tablo I.15 de verilmiştir. Eskavatör : Planlama kapsamında kullanılacak eskavatörün motor gücü 250 HP = 186,5 kw tır. Kırıcı için, P = 186,5 kw > 55 kw olduğundan Lw = 84 + 11 log P formülü ses gücü hesabında kullanıldığında; Lw = 84 + 11 log 186,5 = 108,98 db bulunur. Greyder : Planlama kapsamında kullanılacak greyderin motor gücü 240 HP = 179 kw tır. Lastikli loder için, P = 179 kw > 55 kw olduğundan Lw = 82 + 11 log P formülü ses gücü hesabında kullanıldığında; Lw = 82 + 11 log 74,6 = 106,78 db bulunur. 14
SMK GAYRİMENKUL YATIRIM VE YÖNETİM A.Ş. Kızılcaören Mahallesi Güneş Enerji Santralı Proje Tanıtım Dosyası Tır : Planlama kapsamında kullanılacak tırların motor gücü 420 HP = 313 kw tır. Tırlar için, P = 313 kw > 55 kw olduğundan Lw = 82 + 11 log P formülü ses gücü hesabında kullanıldığında; Lw = 82 + 11 log 313 = 109,5 db olarak bulunmaktadır. Vinç : Kullanılması planlanan vincin kaldırıcı motor gücü 240 HP = 180 kw dır. Vinç için, P = 180 kw > 15 kw olduğundan Lw = 96 + log P formülü ses gücü hesabında kullanıldığında; Lw = 96 + log 180 = 98,25 db bulunmaktadır. Sulama Aracı (Arazöz) : Planlama kapsamında kullanılacak kamyonların motor gücü 80 HP = 60 kw tır. Sulama aracı için, P = 60 kw > 55 kw olduğundan Lw = 82 + 11 log P formülü ses gücü hesabında kullanıldığında; Lw = 82 + 11 log 60 = 101,56 db bulunur. Tablo I.15 : Gürültü Kaynaklarına ait Motor Güçleri ve Ses Gücü Düzeyleri EKİPMANIN ADI ADET MOTOR GÜCÜ HP KW SES GÜCÜ DÜZEYİ Lw (db) Eskavatör 1 250 186,5 108,98 Greyder 1 240 179 106,78 Tır 10 420 313 109,5 Vinç (Kaldırıcı Motor) 1 240 180 98,25 Sulama Aracı (Arazöz) 1 80 60 101,56 Not: 1 HP = 0,746 kw Oluşacak gürültü seviyelerinin hesaplamalarında aşağıdaki formüller kullanılmıştır. İşletme sırasında kullanılacak makinelerin ses gücü düzeyleri; 63 Hz, 125 Hz, 250 Hz, 500 Hz, 1000 Hz, 2000 Hz, 4000 Hz ve 8000 Hz oktav bandlarına dağıtılarak her bir oktav bandındaki toplam ses gücü düzeyi (L WT ) ve toplam ses basıncı düzeyi (L PT ) aşağıdaki formüller yardımıyla hesaplanır. L WT = 10 log ( n i 1 10 Lwi/10 ) Faaliyet sırasında meydana gelebilecek maksimum gürültü seviyesi; L WT = 10 log (10 108,98/10 10 106,78/10 + 10 109,5/10 + 10 98,25/10 + 10 101,56/10 ) L WT = 113,75 db olarak hesaplanmaktadır. Gürültü kaynaktan uzaklaştıkça atmosferde belirli bir yutuş olayı gerçekleşir. Farklı mesafelerde oluşan gürültü seviyesi, mesafeye ve atmosferin yapısına bağlı olarak değişiklik gösterir. Faaliyet alanından uzaklaştıkça eşdeğer gürültü seviyesi (Leq) de düşmektedir. Aatm = 7.4 x 10-8 x f 2 x r / Q L PT = L WT + 10.log Q/4.π.r² Aatm : Atmosferik Yutuş (dba) f : İletilen sesin frekansı (63 Hz, 125 Hz, 250 Hz, 500 Hz, 1 KHz, 2 KHz, 4 KHz, 8 KHz) r : Kaynaktan olan uzaklık (m) Q : Havanın bağıl nemi (%)(Eskişehir Meteoroloji İst. 1929-1990 yılları verilerine göre %68 alınmıştır.) Alandaki net ortalama gürültü seviyesi aşağıdaki bağıntı ile hesaplanmaktadır. L eq = L PT A atm 15
SMK GAYRİMENKUL YATIRIM VE YÖNETİM A.Ş. Kızılcaören Mahallesi Güneş Enerji Santralı Proje Tanıtım Dosyası Her bir oktav bandı ve farklı mesafeler için hesaplanan atmosferik yutuş sonrası gürültü seviyeleri Tablo I.16 da, A-ağırlıklı ses basınç seviyesi hesaplaması ile bulunan toplam gürültü seviyeleri (Leq) Tablo I.17 de verilmiştir. Tablo I.16 : Faaliyete Bağlı Oluşacak Gürültü Seviyelerinin Mesafelere Göre Değerleri (db) Uzaklık (m) Gürültü Seviyesi (db) 63 Hz 125 Hz 250 Hz 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz 8000 Hz 10 85,8 85,8 85,8 85,8 85,8 85,7 85,6 85,1 25 77,8 77,8 77,8 77,8 77,8 77,7 77,4 76,1 50 71,8 71,8 71,8 71,8 71,7 71,6 70,9 68,3 100 65,8 65,8 65,8 65,7 65,7 65,3 64,0 58,8 125 63,8 63,8 63,8 63,8 63,7 63,3 61,7 55,1 200 59,7 59,7 59,7 59,7 59,5 58,9 56,3 45,8 300 56,2 56,2 56,2 56,1 55,9 54,9 51,0 35,3 400 53,7 53,7 53,7 53,6 53,3 52,0 46,8 25,9 500 51,8 51,8 51,8 51,7 51,2 49,6 43,1 17,0 1000 45,8 45,8 45,7 45,5 44,7 41,4 28,4 0 1500 42,2 42,2 42,1 41,8 40,6 35,7 16,1 0 2000 39,7 39,7 39,6 39,2 37,6 31,0 4,9 0 Tablo I.17 : Faaliyete Bağlı Oluşacak Gürültü Seviyelerinin Mesafelere Göre Değerleri (dba) Uzaklık (m) Gürültü Seviyesi (dba) Leq 63 Hz 125 Hz 250 Hz 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz 8000 Hz 10 92,6 59,6 69,7 77,2 82,6 85,8 86,9 86,6 84,0 25 84,4 51,6 61,7 69,2 74,6 77,8 78,9 78,4 75,0 50 78,1 45,6 55,7 63,2 68,6 71,7 72,8 71,9 67,2 100 71,6 39,6 49,7 57,2 62,5 65,7 66,5 65,0 57,7 125 69,4 37,6 47,7 55,2 60,6 63,7 64,5 62,7 54,0 200 64,9 33,5 43,6 51,1 56,5 59,5 60,1 57,3 44,7 300 60,9 30,0 40,1 47,6 52,9 55,9 56,1 52,0 34,2 400 58,0 27,5 37,6 45,1 50,4 53,3 53,2 47,8 24,8 500 55,7 25,6 35,7 43,2 48,5 51,2 50,8 44,1 15,9 1000 48,6 19,6 29,7 37,1 42,3 44,7 42,6 29,4 0 1500 44,2 16,0 26,1 33,5 38,6 40,6 36,9 17,1 0 2000 41,1 13,5 23,6 31,0 36,0 37,6 32,2 5,9 0 Şekil I.6: Gürültü Seviyeleri ve Etki Mesafeleri 16
SMK GAYRİMENKUL YATIRIM VE YÖNETİM A.Ş. Kızılcaören Mahallesi Güneş Enerji Santralı Proje Tanıtım Dosyası Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nin 22. maddesi a bendi uyarınca, MADDE 22 (1) İşletme, tesis, atölye imalathane ve işyerlerinden çevreye yayılan gürültü seviyesine ilişkin kriterler aşağıda belirtilmiştir: a) Her bir işletme ve tesisten çevreye yayılan gürültü seviyesi Ek-VII de yer alan Tablo-4 te verilen sınır değerleri aşamaz. Ek-VII, Tablo-4 te belirtilen endüstriyel tesisler için çevresel gürültü sınır değerleri Tablo I.18 de verilmiştir. Tablo I.18 : Endüstri Tesisleri İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri (ÇGDYY Ek VII) ALANLAR Gürültüye hassas kullanımlardan eğitim, kültür ve sağlık alanları ile yazlık ve kamp yerlerinin yoğunluklu olduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan işyerlerinin yoğun olarak bulunduğu alanlar L gündüz (dba) L akşam (dba) L gece (dba) 60 55 50 65 60 55 68 63 58 Endüstriyel alanlar 70 65 60 Planlama kapsamında gündüz saat dilimlerinde toplam 8 saat çalışılacak olup, çalışmalar sadece gündüz gerçekleştirileceğinden akşam ve gece gürültü seviyelerine faaliyetten kaynaklanan bir katkı olmayacaktır. Tablo I.18 de de görüleceği üzere faaliyetinin yer alacağı endüstriyel alanlar için L gündüz sınır değeri 70 dba dır. İnşaat aşaması sırasında oluşan gürültü seviyesi 125 m mesafede dahi sınır değerin altında kalmaktadır. (69,4 dba) Faaliyet kapsamında makine ve ekipmanlar aynı anda çalıştırıldığında oluşacak gürültü seviyesi 200 metre mesafede L akşam (64,9 dba), 400 metre mesafede L gece (58,0 dba) sınır değerlerin altına düşmektedir. Yapılan hesaplamalar sonucu arazi hazırlanması, hafriyat ve santral montajından kaynaklanacak gürültünün en yakın yerleşim birimi olan 850 m mesafedeki Kızılcaören Mahallesine olumsuz etki yaratmayacağı görülmektedir. Bununla birlikte, oluşacak gürültü miktarını minimumda tutmak ve çalışacak personelin gürültüden etkilenmemesi için, gerekli önlemler alınacaktır. İşletme Aşaması; Planlamanın işletme aşamasında gürültü oluşmamaktadır. d) Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski, Faaliyet alanında inşaat aşamasında, devamlı hareket halinde iş makineleri bulunacaktır. Bu nedenle en önemli risk iş makinelerinin kullanımı esnasında olabilecek kazalardır. İş kazalarının önlenmesi için: - Faaliyet alanında iş makinelerinden kaynaklanabilecek olası kazaları önlemek için iş makinelerini kullanma ehliyetine sahip operatörden başkasının kullanmasına izin verilmeyecektir. Ekipmanların kullanılması konusunda sorumlu personele gerekli eğitimler aldırılacak ve verilecektir. - Faaliyette kullanılacak iş makinelerine ve makine-ekipmana sorumlu personel dışında çalışanların fazla yaklaşmaması sağlanacak ve gerekli yerlere uyarı levhaları asılacaktır. - Herhangi bir kaza durumunda en yakın sağlık merkezinden gerekli yardım istenecektir. Sahada çalışan personel olası acil durumlara karşı eğitilerek birbiriyle iletişim içinde olacaklardır. 17