DENİZCİLİKTE İLGİ ÇEKİCİ İLKLER Her şeyin bir ilki olduğu bilindiğine göre; konumuz ve mesleğimiz olan dennizcilik alanında ki ilginç ilk olaylar hakkında neler biliyoruz? Hiç düşündünüz mü? 15. yüzyılın başından itibaren özetle bu olaylara bir göz atalım. Bakalım denizcilikte ve deniz ticaretinin ilkleri yıllara göre gösterdiği gelişimde neler olmuş: 1436 Gemi mevkinin matematiksel hesaplanması için ilk defa Volta Cetveli, Andrea Biancho tarafından düzenlendi. 1490 İlk olarak Portolano Rizo isimli klavuz kitabı basıldı. 1508 İlk deniz sigortası İngiltere de yapıldı. 1537 İlk defa Pedro Nunes Tratado Da Sphera küresel seyir prensibini yayınladı.bu metot 1498 decabot ve 1524 te Verrazano tarafından kullanılarak Büyük Daire Seyriyle America ya gittiler. 1 / 12
1545 Navigasyon hakkında ilk bilimsel tez yayınlandı. 1550 Sextant isimli rasat aleti icat edildi. 1557 İtalyan piloy(kaptan) Battista Testa Rossa Brieve Compendio Del Arte Del Navigar 1580 İngiltere de Time House ta manyetik sapma (Varation),yapılan bir seri manyetik gözlemlerle bulundu. William Borough bu doğal sapma değerini yaklaşık olarak 11 derece 25 dakika Doğu olarak hesapladı. 1584 Hollanda lı pilot (kaptan) Lucas Janszoon Waghenear ; navigasyonun pirensiplerinden ve seyir talimatları isimli kitabı bastı. Bu kitap 200 yıl boyunca kullanılmıştır. L.J.Waghenear alçak enlemlerdeki ülkelerin seyir yapılabilir sularında uygulanacak talimatlar ve seyir haritaları ile 2 cilt olarakta Kuzey 2 / 12
Baltık Denizleri isimli kitabları bastı. -Fransa da Cordovanda Gironde nehri girişinde deniz feneri kullanıldı. 1585 İlk defa denizciler 330 kulaç su derinliğinin ölçüldüğünden söz etmişlerdi. 1588 Waggoners isimi ile ingilizceye Anthony Ashley tarafından tecüme edildi. 30 yıl içinde 24 defa hollanda, latinve ingiliz dillerine çevrilerek basıldı. Amerikan, İngiliz ve Fransız denizcileri bu kitabta anlatılan sularda seyir yaptıklarından çok kullanıldı. 1599 Merkator un Deniz Haritası hazırlandı. -Edward Wriglit tarafından Navigasyonun Kaçınılmaz Hatalarının Bulunması Ve Düzeltilmesi isimli kitabı yayınladı.bu kitabta Meridyen Parçaları, Kerte Hattı Seyiri ( Merkator Seyri) konuları vardı. 1601 Sigorta ile ilgili ilk kanun yapıldı. 3 / 12
1608 Hollanda da Teleskop icat edildi. 1612 Astronomi Profesörü olan ve Gresham Kolejinde görevliyken doğal sapma değerini 6 derece 13 dakika olarak hesapladı. 1696 Lloyd Haberleri yayınlandı. 1700 Deniz Barometresi icat edildi. 1701 Edmond Halley çok büyük bilgilere sahip ilk doğal sapma hatlarını (isogonik hatlar) göstern haritalar yaptı. 1714 İlk buharlı makina yapıldı. 1720 İlk Deniz Sigorta Müessesesi kuruldu. 1732 İngiltere de Thames Nehus girişinde ilk defa küçük bir fener gemisi kullanıldı. 1735 İlk Kronometre icat edildi. 4 / 12
1767 İlk deniz takvimi (Almanak) yayınlandı. -İlk defa Amerika Birleşik Devletlerinde Delaware Nehrinde,şamandıralar kullanıldı. 1768 Kaptan Cook ilk dünya seyahatine çıktı. 1773 İngiliz Harp Gemileri tarafından, geliştirilmiş gemi hızı ve gidilen mesafeyi hassas olarak ölçen savlolu (halatlı) Pareketa kullanıldı. 1779 Kaptan Cook vahşiler tarafından öldürüldü. 1780 Atlantic Neptüne isimli kitabta yalnızca Kuzey Amerika ya ait 257 harita sunululmakta olup taşınması çok zordur. Haritalar çok büyük ve talimatlar lüzumsuz içeriliklerle doluydu. 1784 George Graham tarafından manyetik sapmanın yıllık değişimleri yayınlandı. 1789 Bounty gemisinde isyan çıktı. 5 / 12
1790 İlk defa can kurtarma filikası Güney Shield Nehrinde kullanıldı 1799 H. M. S Lutine isimli gemi battı. 1801 Bileşik Büyük Biritanya ve İrlanda Fransa nın nezdinde metrik sistemi belirledi. -02 H.M.S Investigator gemisi kaptanı Matthew Flinder Avusturalya seyahati sırasında gemi manyetik alanının (Devation) pusula üstüne olan dikine etkisini keşfetti. Bunun düzeltilmesi için, bu günde kullanılan Flinder çubuklarını uyguladı. 1812 İlk buhar makinesi vapur Clde de denendi. 1815 İlk buharlı gemi Thames de çalışmaya başladı. 1817 İlk defa Atlantik okyanusunu bir yat ile geçti. 1818 İlk buharlı gemi Atlantik okyanusunu geçti. 6 / 12
1819 İlk demirden yapılmış Vulcan isimli gemi Clyde de inşa edildi. 1820 İngiltere ilk kraliyet Astronomi Cemiyeti kuruldu. 1821 İngiltere de ilk Denizciler için Hastane cemiyeti kuruldu. 1824 İngiltere de ilk cankurtaran (tahlisiye)enstitüsü kuruldu. 1825 İlk defa Buharlı gemi Hindistana ulaştı. 1827 Deniz Ticaret Bahriyesi Gemi adamlarının öksüzlerinin korunması için yetimhane kuruldu. 1829 Denizcilerin öksüz kız çocukları öksüz kadınlar okul ve barınma evi kuruldu. 1830 Denizcilerin Barınması için koruma evi ilk olarak London da kuruldu.( Bu gün bütün Avrupa denizci denizci memleketlerinde Seaman House isimi ile anılan oteller vardır.) 1836 Gemicilik ve Ticareti Gazetesi ilk olarak yayınlandı. 7 / 12
1838 İngiltere de ilk Buharlı Harp Gemisi inşa edildi. -Bu yıl ilk defa Buharlı gemi servisi ile Atlantik okyanusu 17 günde geçildi. -Bu yıl ilk defa gemi Pervanesi kullanıldı. 1840 Cunard Buharlı gemisi Britannia Birinci yolculuğuna çıktı. 1843 İngiltere de ilk buharlı gemi inşa edildi. 1847 Rüzgar ve Akıntı Haritası- Kuzey atlantik de basıldı. 1848 Kuzey batı geçidi keşfedildi. 1850 Amerika Bileşik Devletlerinde ilk şamandra renkleri hakkında kongre yapıldı. 1851 İlk denizaltıtelgraf kablosu döşendi. Kraliçe kupası yarısını America İzmir li yat kazandı. 1855 İlk defa Meteoroloji ile ilgili ofis tesis edildi. 8 / 12
-İngiliz Kraliyet Astronomu Sir George Airy manyetik pusulanın sapma değerinin düzenlenmesi için yumşak demirden yapılan mıknatıs cubuklarını geliştirdi. 1869 Amerika Birleşik Devletlerinde ilk olarak The New American Practical Navigator izmirli kitap basıldı. 1877 İlk telefon icat edildi. 1878 Lord Kelvin makinalı mükemmel bir derin su iskandil aletini yaptı. -Sahil Geodetik ölçme ismi verildi. 1884 İlk güçlendirilmiş Türbin makinası yapıldı. 1889 Uluslararası denizcilik konferansında şamandıralar hakkında konferans yapıldı. 1894 İlk Turbina İzmir li Turbin makineli gemi denize indirildi. 1895 İlk defa Kaptan Slocum 13 tonluk Sloop tipi teknesiyle tek başına Dünya Seyahatine çıktı. 9 / 12
1897 Ticaret gemiciliğinde ilk pilotaj kuralları kabul edildi. 1900 Adnuralty tarafından telsiz telgraf tesis edildi. -Atlantik okyanusu yat gemisinde rekor kırıldı.13 gün 20 saat. -Amerika Birleşik Devletleri kara suları ve iç sularında yaklaşık 5000 şamandıra vardı.bugün 20.000 den fazladır. 1901 Yeni Uluslararası işaret kodları kullanıldı. -Uluslararası Denizcilik Konferansı Washington da toplandı. -Discovery isimli gemi Antartika nın keşfi için yola çıktı. 1903 Uluslararası Telsiz Telgraf Konferansı Londra da toplandı. -Uluslararası Telsiz Telgraf Konferansı Berlin de tolandı. 1904 Fueloil kullanılarak ilk uzun yolculuk Nebraska isimli gemi Kaliforniya dan 10 / 12
Newyork a 12.724 millik yolu 51 gün 7 saatte gitti. -Cunard Gemicilik Şirketinde Buhar Türbün makinası kullanıldı. 1910 İlk ışıklı şamandıra Amerika Birleşik Devletlerinde servise girdi. 1911 Amerika Birleşik Devletlerinde Elmen A.Sperry ve Almanya da Anschatz- Kampte ilk Gyropusula denemelerini yaptılar Birinci Dünya Harbinde ilk olarak harp gemilerinde kullanıldı. -Alexander Behm Almanya da Kiel de ilk elektrikli denizcilik ölçme aletini(edco Sounding) denemesini yaptı. 1918 Pierre Langevin elektrikli iskandil ile derinlik ölçtü. 1922 İlk defa America Bileşik Devletleri Donanmasında elektrikli iskandil geliştirildi. 11 / 12
Kaptan Fatih TÜRKÜSTÜN 12 / 12