Pusula nedir? 1. Pusula Nedir?

Transkript

1 1. Pusula Nedir? Pusula, yön gösteren, kerteriz alıp mevki lmaya yardım eden mıknatıslı ya cayro ile çalışan seyir aletidir. Gemi yolculuklarında, uçuşlarda, madenlerde, siste yürürken, gece olduğunda, ulaşılması zor arazilerde; kısacası yönümüzü lmamızı sağlayacak ipuçlarının olmadığı ya eksik olduğu yerlerde bize yönümüzü gösterir nedenle en çok kullanılan yön araçlarından idir. İtalyanca "Bussola" kelimesinden Türkçeye girmiştir. Pusula, temel olarak yeryüzünün manyetik alanına göre hareket eden manyetize iğneden oluşur. İğnenin ucu her zaman dünyanın manyetik kuzeyini gösterir. Bu uç genelde kırmızıyla boyanmıştır yada kuzey anlamına gelen İngilizce "North" kelimesinin baş harfi "N" lunur. Dünya manyetik alanı, kuzey güney kutupları olan, merkezde yerleşmiş dipol mıknatıs 1/6

2 çuk olarak da tanımlanır. Dönüş ekseni ile dipolün ekseni arasında yaklaşık olarak 11 derece fark vardır. Bu kuzey güney coğrafi kutuplarla, manyetik kutupların üst üste gelmediğini gösterir. Pusulamızın gösterdiği kuzey ise manyetik kuzeydir. Manyetik kutuplara çoğrafi kutupların farklı olmasından doğan sapmaya "Manyetik Sapma denir. Bu sapma, bölgeden bölgeye farklılık gösterebilir; ekvatorlarda az iken kutuplara doğru artar. Bazı pusulaların sapmanın düzeltilebileceği ayarlanabilir sapma açısı oku vardır. Pusulamız manyetik alet olduğu için çevresindeki metal cisimlerden etkilenebilir. Pusulanın çevresindeki metal saatlerin, çanta askılarının, yüzüklerin, arabaların; cep telefonu, bilgisayar, televizyon gibi manyetik alan yayan aletlerin pusulamızı şaşırır. 2/6

3 2.Pusula'nın Tarihi M.Ö. altıncı yüzyılda eski Yunanlıların mıknatıslanmayı bildikleri kesindir. Felsefenin babası Thales, (M.Ö ) mıknatıs taşının çekme özelliğini anlatır özelliği taşta varolan ruha bağlar.ancak dönemde mıknatısın çekme özelliğinin bilincinde olan Yunanlılarca mıknatısın iki kutnun lunduğu coğrafi kuzeye yönelme özelliği bilinmemekteydi. Bu özelliği bilip kullanan ilk millet Çinlilerdir. 1.yüzyılda pusulayı icat ettikleri düşünülen Çinliler M.S. 720 yılında manyetik sapmanın farkına varmışlardır. 12.yüzyılda pusula Avrupa'ya ulaşmıştır. Bu tarihten itibaren Avrupalılar pusulayı kullanmaya başlamışlar sürekli geliştirmişlerdir yılına gelindiğinde ise George Hartman manyetik sapmayı ölçmüştür. 1700'de Edmund Halley Dünya'nın bilinen ilk manyetik sapma sını çıkarmıştır yılında ise manyetik kuzey kut keşfedilmiştir. İlerleyen yıllarda pusulalar giderek gelişmiş, kullanım alanlarına göre şekillenmişlerdir. 3.Pusula Çeşitleri Çalışma prensiplerine göre pusulalar ikiye ayrılır. 1.Manyetik Pusula Kullanım alanları amaçlarına göre çok pusula çeşidi lunmaktadır. Genel olarak izcilikte kullanılan pusula çeşitleri şunlardır: a.standart Plaka Pusula(Silva) 3/6

4 sapmanın yapılmıştır. sağlar. bazı Orienteering pusula kolaylık Genelikle tipi düzeltilmesinde Harita sağladığı sporunun en bilinen pusulalarda gibi doğduğu pusula oynar kapsülün şeffaf türlerinden kullanılan kapsül ülke yapısı, ayarlanması olan diğer düz idir. İsç oynar pusulalara geniş merkezli kapsül Daha zaman tabanıyla çok göre kaybına "Silva" avantaj kullanımında yön markasıyla neden tayininde sağlamaktadır. olmaktadır. kullanım özdeşleşmiş büyük orienteeringde Manyetik için kolaylıklar olan b.aynalı Pusula çentiğiyle Aynalı kullanılabilir. aynı zamanda pusulanın herdüz iki dereceyi alanda özellikleri şeffaf görebilmeyi da olan genel başarılı tabanıyla olarak sağlayan pusuladır. plaka aynası pusulanınki kullanımı gibidir. almayı Harita kolay; kolaylaştıran kerteriz alırken ya aynadaki arazide de, c.kutu Pusula(Recta) lunmaktadır. bütünleşmiştir. İsviçreçizgisiyle ordusunda Metal Bu arazide nedenle da kullanılan gövde arazi almayı içinde kullanımında basit, kolaylaştırır. lunan dayanıklı pusuladan tercih Çoğu edilen faydalı modelinde oluşur. model modeldir. Metal ayarlanabilir İsviçreli gövde"recta" boyunca sapma markasıyla uzanan çizgisi d.parmak Pusulası çıkarır. Orienteering pusuladır. serbest herhangi kalmasını Sabit gibi kapsülü doğru sağlar. çentiğinin yönü zaman Bu olmaması yönden lmanın kaybını plaka azatlığı hızın pusulasındaki önemli gibi, parmağa olduğu orienteeringde gibitakılıyor zamanlarda arazi kullanımında olması gayet beklide kullanışlıdır. elinizin en zorluk faydalı Fakat e.askeri-arazi Pusulası 4/6

5 Ayrıca kullanılabilir. iner. dir. gerek İ.E.L.Açı kalmaz. Sakarya demir dereceleri çokböylece Büyüteci gövdesiyle kullanışlı Pusulanın İzci pusulanın Gru'nun her olmasa sağlam seferinde tel yanında içerisindeki da da, kamplarında lunan arazide çizgisiyle 0pusuladır. dereceyle sıvı en cetliyle insan kullanışlı kullandığı iğnenin hatasından deyüzen pusulardan kuzey da pusula ucunun iğneyle kaynaklanan temel idir. tipibütünleştirilmiş üst işlevleri herüste Açıldıktan ne sapma kadar getirilmesine yerine minimuma sonra diskin getirebilir. tek el f.ataç Pusula gerçekleştirilebilir. Böylelikle Harita kullanımı her(jiroskop) seferinde için yapılmış yıkuzeye pusulanın çevirme tek özelliği işlemi hızlı ya doğru ataç gibişekilde asılabilmesidir. 2.Cayroskop Pusulası Cayroskop kararlılığına Ağırlık meydana yıldızın sistemi, coğrafi elektrik merkezinden kuzeyi gereksinimi hareketini gelir. pusulası eksenin göre gösterir Başka düzenlenmiş izler. açısından coğrafi daha asılan Birdüzenek manyetik çok karşı mümkün kuzey elektrik gemilerde ağırlık doğrultusundan olmaksızın, sapma nedenle yardımıyla sistemi, değildir. yapmaz, uçaklarda manyetik ekseni, büyük ayrılmasını yatay fakat kullanılan, dönmeye etkilere hızla ekseni izcilikte döndürülen önler. karşı yerinde başladığı cayroskopun kullanılması Böylece duyarsız tutar anda cayroskoptan jiroskop büyüklüğü olan mekanik yöneltildiği sönümle her pusuladır. zaman 5/6

6 6/6