İçindekiler xiii Önsöz ı BİRİNCİ KISIM Sofistler 3 1 Giriş 6 Sofistlerin O rtaya Ç ıkışın d a Etkili O lan Felsefe-D ışı N edenler ıo Felsefi N ed enler 17 K a y n a k la r 17 Sofistlerin G enel Ö zellikleri 23 2 Erken Dönem Sofistleri 25 P ro tago ras 25 Hayatı ve Eserleri 28 Bilgi ve Varlık Kuramı 33 Ahlâk ve Siyaset Kuramı 42 Tanrı ve Din Kuramı 45 G o rg ia s 45 Hayatı ve Eserleri 46 Öğretisi 52 Pro d ik os 53 H ip p ias 55 3 Geç Dönem Sofistleri 57 A ntiphon 63 T h rasym ak h o s 65 K allik les 68 Lycophron 70 K ritias 73 4 Sofistlerin Genel Bir D eğerlendirilm esi
244 Ahlâkî Kavramların Varlığından İdeaların Varlığına 246 Matematiksel Nesnelerin Varlığından İdeaların Varlığına 249 İdealar Nelerdir veya Nelerin İdeası Vardır? 249 Ahlâkî Değerler 250 Estetik Değerler 250 Varlığın Genel Cinsleri 250 Herhangi Bir Çokluğu İfade Eden Doğal veya Yapma Her Şey 2 51 Matematiksel Nesneler ve Oranlar 252 Bireysel Varlıklar ve Olaylar 252 Kötü, Çirkin, Bayağı Şeyler 255 İdeaların Özellikleri Nelerdir? 255 İdeaların Temel Özellikleri 256 İdealarla Parmenides in Varlık ı Arasındaki Farklar 256 İdeaların Yeri: İnsan veya Tanrı Zihni? 258 İdealarla Duyusal Dünya Arasındaki İlişkiler 258 Tümel-Tikel İlişkisi 259 Asıl (Orijinal)-Kopya İlişkisi 260 M ağara Benzetmesi 262 Pay Alma (Meteksis), Hazır Bulunma (Parousia) veya Taklit Etme (Mimesis) 263 Matematiksel Nesneler Ne Tür Bir Varlığa Sahiptirler? 263 Duyusalda Gerçekleşmiş Olarak Matematiksel Şeyler 264 Birer İdea Olarak Matematiksel Şeyler 264 Matematikçinin Asıl Konusunu Oluşturan Şeyler Olarak Matematiksel Şeyler 265 Matematiksel Şeylerin Ontolojik Statüsü 267 İdealar Kuramı nın İlk Şekline Yöneltilen İtirazlar 268 Bayağı, Çirkin veya Kötü Şeylerin İdeası Var mıdır? 269 Duyusal Şey, İdeanın Bütününden mi, Bir Parçasından mı Pay Alır? 2 7 1 Üçüncü Adam İtirazı
79 İKİNCİ KISIM Sokrates ve Küçük Sokratesçi Okullar 8 l 1 Sokrates in H ayatı ve Kişiliği 89 2 Öğretisi 92 Bilgeliğin Hareket Noktası Olarak Bilgisizlik 97 Mekanikçiliğe Karşı Erekbilimcilik 105 Tanrı ve İnsan 109 Tanım ve Tümel 123 Sokratesçi Tümevarım 127 Erdem, Bilgi ve Mutluluk 132 Erdem Bilgidir ve Kimse Bilerek Kötülük Yapmaz 139 3 Sokrates in D uruşm ası ve Ö lüm ü 149 4 K üçük Sokratesçi O ku llar 152 Euklides ve Megara Okulıı 157 Antisthenes ve Kinik Okul 165 Aristippos ve Kirene Okulu 170 Phaidon ve Elis-Eretria Okulu 17 1 ÜÇÜNCÜ KISIM Platon 1 7 3 1 H ayatı ve Kişiliği 175 Hayatı 185 Eserleri 195 2 Platonculuk N edir? 201 3 Platon un Temel Problemi 215 4 Platon un Yöntem i 225 S Platoncu Büyük Varsayım veya Varlık Felsefesine G iriş 239 6 İdealar Kuram ı veya Platon un Varlık Felsefesi 242 Platon u İdealar Kuramı nı Ortaya Atmaya Götüren Nedenler 243 Bilimlerin Varlığından İdeaların Varlığına
300 Bilgi Algıysa, Rüyayla Gerçek Hayat Arasında Bir Fark Yoktur 30 1 Bilgi Algıysa, Her Şeyin Ölçütü İnsan Olamaz 302 Bilgi, Doğruluk ve Yararlılık 303 Duyum veya Algı Gelecekle İlgili Şeylerde İşe Yaramaz 303 Duyumcu Bilgi Kuramı Gücünü Herakleitosçu Varlık Kuramından Almaktadır 304 Bilim, Doğru Sanı veya Kanıta Dayanan Doğru Sanı da Olamaz 304 Bilgi Hatırlamadır (Amnesis) 305 İnsan Ne Bildiği, Ne de Bilmediği Bir Şeyi Araştırabilir 305 Bilgi Bilinen, Ancak Bilincinde Olunmayan Bir Bilginin Hatırlanmasıdır 306 Hatırlanan Bilginin Daha Önceki Bir Hayatta Kazanılmış Olması Gerekir 306 Empirik Kanıt 307 Bilgi Hatırlamadır Tezinin Avantajları 308 Ruh-Beden Ayrımı ve Ruhun Ölümsüzlüğü Görüşünün Öncüleri 3 10 Beden ve Duyular Gerçek Bilgi veya Bilim İçin Bir Engeldir 3 1 1 Fikirlerimizin Kaynağı Duyumlarımız Değildir 3 1 1 Tersine Duyumlarımız Ancak Fikirlerimiz Sayesinde Bir Anlam Kazanırlar 3 12 Platon ve Kant 3 13 Bilimin Doğru Açıklama Modeli 3 14 Bölünmüş Çizgi Benzetmesi 3 14 Bilgi Hiyerarşisinin Temelinde Varlık Hiyerarşisi Vardır 3 15 Temel Varlık Türleri 3 16 Temel Bilgi Türleri 3 17 Temel Varlık Türlerinin Sayısı Üç mü, Yoksa Dört müdür? 3 18 Tahmin (Eikasia) 3 19 İnanç (Pistis) 320 Çıkarsamacı Bilgi (Dianoia) 3 2 1 Saf Akılsal Bilgi veya Sezgi (Noesis)
2 7 1 İdealar Sadece Zihinlerimizde Bulunan Şeyler Değildirler 272 İdealar Duyusal Şeylerin Asıl Örnekleri (Paradigmalar) de Olamazlar 272 İdeaların Bilgisinin Bu Dünyadaki Duyusalların Bilgisine Bir Katkısı Yoktur 273 Bilgi İdeaların Bilgisi ise Tanrı Duyusal Dünyayı Bilemez 2 7 4 İdealar Kuramı nın İyileştirilmesi veya Kuramın İkinci Şekli 274 İdealar Dünyası İçine Hayat, Hareket ve Ruhu Sokmak Gerekmektedir 275 Önermenin İmkânını Oluşturmak Gerekmektedir 276 İdealarla Duyusal Şeyler ve İdealarla İdealar Arasında İlişkiler Kurmak Gerekmektedir 277 Yanlış Nedir ve Nasıl Mümkündür? 278 Varlık Kuvvettir; O Halde H ayat ve Harekettir 280 En Yüksek Cinsler Öğretisi 283 Var Olmayan, Başka Olandır 284 Birlikli, Organik, Hiyerarşik Bir Bütün Olarak İdealar Dünyası 284 İdealar Kuramı nm Son Şekli: Sayılar Olarak İdealar 286 İdea-Sayılar Kuram ı nm Hareket Noktası 289 İdea-Sayıların İlkeleri veya Unsurları 290 İdea-Sayılar Kaç Tanedir? 291 İdea-Büyüklıikler veya İdea-Şekiller 291 İdea-Sayılarla Matematiksel Sayılar Arasındaki Farklar 292 İdealar Kuram ı nın Son Şekline Göre Varlıklar Hiyerarşisi 293 Platoncu ve Pythagorasçı Sayı Metafiziklerinin Karşılaştırılması 295 7 Bilgi K uram ı veya Felsefesi 299 Bilgi Duyum veya Algı Değildir 299 Bilgi Algıysa, Doğru veya Yanlış Yoktur 299 Bilgi Algıysa, Varlık veya Gerçek Diye Bir Şey Yoktur
367 Ruh, Maddeye Düşmüştür 368 Ruh-Beden İlişkisi 3 7 1 Ruhun Kısımları 372 Akıl, İrade ve İştah 375 Gelecek Hayat 379 10 Tanrı K uram ı veya Teolojisi 38 1 Platon a Göre Dinin Anlamı ve İşlevi 383 Tanrı veya Tanrılara İlişkin Doğru ve Yanlış İnançlar 384 Tanrıtanımazlığın Nedenleri 385 Erekbilimsel Tanrı Kanıtlaması 388 Tanrı, En Yüksek Ruhtur 389 Tanrısal İnayet Vardır 389 T anrı Savunması 393 i i Siyaset Felsefesi 396 Platoncu Siyaset Felsefesinin Temel Varsayımları 396 Evren, Toplum ve İnsan Benzerliği 397 Ahlâkî Sorunla Siyaset Sorunu Arasındaki İlişkiler 398 Platon da Ahlâk Sorunu Siyaset Sorununa mı Tabidir? 398 Devlet Diyalogunun Diğer Adı: Adalet Üzerine veya A dil Adam Üzerine 399 Ahlâkî Bir Kavram Olarak Adalet 401 Platon, M akyavel ve Hegel 402 Doğru İnsan İçin Doğru Site 403 Bir Organizma Olarak Toplum ve Devlet 405 Devlet 405 Toplumun Kaynağı 406 İlk veya İlkel Toplum 406 Medeni veya Siyasal Toplum 408 Yönetenler ve Yönetilenler 409 Kast Toplumu mu, Sınıflı Toplum mu? 410 Yönetenlerin Eğitimi 412 İdeal Toplumda Sanat ve Sansür 4 13 M ülkiyet ve Aile 4 15 Toplumsal Adalet ve Hiyerarşi
3 2 1 Matematik, Diyalektik midir? 323 Platon ve Doğa Bilimleri 325 M istik Bilgi 326 Aşk Nedir? 327 Aşkın Türleri 328 Aşkın En Yüksek Türü: Bilgelik Aşkı 330 Varlık ve Akılsallığın Üstü ve Ötesi Olarak İyi îdeası 330 Doğrudan Temas, Görü, Keşif ve Aydınlanma Olarak Bilgi 333 İkili Bölm e Y ön tem i 334 Tanımlamanın İki Ana İşlemi: Bölme ve Toplama 335 Doğru Bölme, İkili Bölmedir 335 İkili Bölme Yöntemine Göre Sofistin Tanımlanması 338 İkili Bölme Yöntemi ve Karışımlar veya Türler Olarak İdealar 341 8 D oğa Ö ğretisi veya K ozm olojisi 343 Platon İçin D oğa Bir Gerçekliği İfade Eder mi? 345 Platon İçin Doğa Bilimi Diye Bir Şey Olabilir mi? 346 Doğa Araştırması, Doğanın Kendisinin Yapısı Gereği Bir Bilim Olamaz 347 Evren Yaratılmıştır ve Bütün Olarak Güzeldir 347 Evrenin M eydana Gelmesinin Nedeni, Tann nın Cömertliğidir 348 Evrenin Temel Özellikleri 349 Platoncu Astronomi 350 Platoncu Biyoloji 3 5 1 Madde veya Yer Öğretisi 352 Madde, Zorunluluktur 355 Evrenin Ezeli mi, Yoksa Zam anda mı Meydana Gelmiş Olduğu Tartışması 359 9 Ruh Kuram ı veya Psikolojisi 362 Ruh, Kendiliğinden Hareketin İlkesidir 364 Ruh, Ezeli ve Ebedidir 366 Ruh, Temel Bir Tözdür
445 Kaynakça 449 Dizin 4 17 İdeal Toplumda Kadının Yeri 4 17 İdeal Toplumda Evlilik ve Çocuklar 419 İdeal Devlet Gerçekleşebilir mi? 420 İdeal Toplumun Yöneticisi Olarak Filozof; Filozofun Özellikleri ve Eğitimi 422 Bozuk ve Kusurlu Rejimler, Devletler 427 Devlet Adcımı 427 Yasa Koyucu ve Yasa 429 Devletlerin Yeni Bir Sınıflandırılması 429 Yasasız Rejimlerin En İyi Türü Olarak Demokrasi 431 Yasalar 434 Siyaset Felsefesinin Genel Bir Değerlendirilmesi