28 Ocak-Mart Dönemi Sektör Raporu /32
İÇİNDEKİLER I. 28 Yılı Ocak Mart Dönemi Sektör Raporu Özeti...2 II. 28 Yılı Ocak Mart Dönemi Türkiye Akaryakıt İstatistikleri...6 a. Motorinler...7 b. Benzinler...9 c. Beyaz Ürünler......11 d. Kalorifer Yakıtı (Kalyak)...13 e. Fuel Oil No: 6...14 f. Siyah Ürünler...15 g. Akaryakıt Ürünleri...17 h. Otomotiv Yakıtları...19 i. Sektör Büyüklükleri...21 j. Madeni Yağlar...23 III. Petrol Fiyatları...25 IV. PETDER Atık Motor Yağı Toplama Faaliyetleri...28 V. Kaynaklar...29 VI. İletişim ve Üye Bilgileri...31 1/32
I. 28 Yılı Ocak - Mart Dönemi Sektör Raporu Özeti: Bu raporda kullanılan akaryakıt verileri pazar payı en yüksek olan ve toplam pazar payı % 95 in üzerinde 11 akaryakıt dağıtım firmasının gönüllü katılım esasına göre verdikleri beyanlarından yararlanarak derlenmiştir. Bu veriler, Türkiye toplam akaryakıt pazarının % 95 ini kesin, kalan % 5 lik bölümünü ise, bir önceki yıl resmi tüketim değerleri üzerinden yapılan tahminler ölçüsünde temsil etmektedir. - Akaryakıt Pazarındaki Gelişmeler : 28 yılı Ocak - Mart döneminde resmi ve kayıtlı motorinler (motorin, düşük kükürtlü motorin) tüketimi, 27 yılı aynı dönem tüketimine göre % 3,4 artarak yaklaşık 3,34 milyon m³ e ulaşmıştır. Motorin tüketimindeki bu artışın en önemli nedeni dizel motorlu binek ve hafif ticari araçlara olan ve giderek artan eğilimdir. 28 yılının ilk üç ayında düşük kükürtlü motorin tüketimi bir önceki yıla göre % 39,6 artarak 738 bin m 3 e ulaşmıştır. 28 yılı Ocak - Mart döneminde toplam benzin tüketimi (95, 98 ve üzeri oktanlı kurşunsuz benzinler ve katkılı kurşunsuz benzin), 27 yılı aynı dönemi ile karşılaştırıldığında % 1,8 oranında azalarak yaklaşık 65 bin m³ olarak gerçekleşmiştir. Sadece eski teknoloji ile üretilmiş araçlarda süper benzinin yerine kullanılmakta olan katkılı kurşunsuz benzin tüketiminde önceki yıllarda başlayan azalma eğilimi 28 yılının ilk üç ayında % 49,8 ile devam etmiş ve ürünün tüketimi 28 bin m³ olarak gerçekleşmiştir. 28 yılı Ocak - Mart döneminde toplam beyaz ürün tüketimi (toplam benzinler, toplam motorinler ve gazyağı), 27 yılı aynı dönemi ile karşılaştırıldığında %,8 oranında artarak yaklaşık 4 milyon m³ olarak gerçekleşmiştir. T.C. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu nca yayınlanan 28 yılı Ocak - Mart dönemi LPG rakamlarına göre; LPG Otogaz tüketimi 27 yılı aynı dönemine göre % 5,3 oranında artarak 44 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Dökme, tüplü ve otogazdan oluşan toplam LPG tüketimi, 28 ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre % 3,3 azalarak 792 bin ton olarak gerçekleşmiştir. 2/32
Siyah ürün (fuel oil ve kalyak) tüketimi 28 yılı Ocak - Mart döneminde 27 yılı aynı dönemine göre % 31,8 artarak yaklaşık 814 bin ton olarak gerçekleşmiştir. 28 yılı Ocak - Mart döneminde Benzinler, Motorinler, Gazyağı, Kalorifer Yakıtı ve Fuel Oil in toplamı olarak ifade edilen toplam akaryakıt tüketimi 27 yılı aynı dönemine göre % 5,8 oranında artarak yaklaşık 4,14 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. 28 yılı Ocak - Mart döneminde Benzinler, Motorinler ve LPG Otogaz ın toplamı olarak ifade edilen toplam otomotiv yakıtları tüketimi 27 yılı aynı dönemine göre % 1,4 oranında artarak yaklaşık 3,8 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. - Sektör Büyüklükleri : Akaryakıt ve LPG sektörü dolaylı vergiler açısından önemli büyüklükte vergilerin sağlandığı sektörlerin başında gelmektedir. 28 yılı Ocak - Mart döneminde toplam akaryakıt tüketiminin (fuel oil türlerindeki önemli artışın etkisi ile) % 5,8 oranında artması, petrol fiyatlarındaki artış ve 27 yılı sonunda artırılan ÖTV oranlarının etkisi ile, 28 yılının ilk çeyreğinde bir önceki döneme göre yaklaşık % 22,7 oranında artarak yaklaşık 11,9 milyar YTL ye ulaştığı hesaplanmaktadır. Akaryakıt pazarının oluşturduğu toplam büyüklük 27 yılı aynı döneminde yaklaşık 9,7 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. - Ham Petrol Fiyatları : 25 yılında ortalama varil başına yaklaşık 54 ABD Doları, 26 yılında varil başına ortalama 65,1 ABD Doları olan Brent Ham petrolünün, 27 yılında varil başına ortalaması 72,4 ABD Doları olarak gerçekleşmiş ve son üç yılda sürekli artmıştır. Bu artış 28 yılının ilk üç ayında artarak devam etmiş ve varil başına 96,7 ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. 27 yılı sonunda başlayan ham petrol fiyatlarındaki artış 28 yılında da devam ederek varil başına 12 ABD Dolarını geçerek tarihi rekorlar kırmıştır. Ham petrol fiyatlarının yükselişi ile ilgili farklı otoritelerce farklı teoriler öne sürülmesine rağmen öngörüde bulunulması mümkün olmayan bir konu haline gelmiştir. 3/32
- Taşıt Sayılarındaki Artış : 28 yılı Ocak ve Şubat aylarında 152.471 adet taşıtın trafiğe kaydı yapılmış, 9.955 taşıtın ise trafikten kaydı silinmiştir. Böylece trafikteki toplam artan araç sayısı 142.516 olmuştur. 27 yılı Ocak ve Şubat aylarında bu sayı 19.994 olmuştur. Şubat ayı sonu itibariyle trafiğe kayıtlı toplam 13.165.461 adet taşıtın % 49.7 sini otomobil, % 15.3 ünü motosiklet, % 14.6 sını kamyonet, % 1.1 ini traktör, % 5.6 sını kamyon, % 2.9 unu minibüs, % 1.5 ini otobüs, %.3 ünü ise özel amaçlı taşıtlar oluşturmaktadır. - Diğer Sektörel Konular : Özellikle 27 yılının ortalarından itibaren görülmeye başlayan 1 numara yağın akaryakıt olarak kullanılması, 28 yılında da önemli oranda yaygınlaşmıştır. 1 numara yağ adı altında, başta önemli miktarı düşük viskoziteli baz yağlar ve piyasadan toplanan atık yağlar olmak üzere, çeşitli maddeler dizel araçlarda motorin yerine kullanılmak üzere teneke içinde satılmaktadır. Bahsekonu satış işlemi fatura karşılığında yapıldığında ve tüketici bilinçli olarak kendi mülkiyetinde olan aracının yakıt deposuna düşük vergi oranı nedeniyle daha ekonomik olan akaryakıt harici bir ürünü yine kendi tercihi ile koyduğunda, üretici veya satıcı üzerinde doğrudan hukuki yaptırım mümkün olamamaktadır. Kullanılmakta olan bu yöntem, mevzuattaki boşlukları kullanarak Petrol Piyasası Kanunu ile oluşturulan sistematiği aldatmakta ve sorumluluğu bireysel tüketiciler üzerine yıkmaktadır. Ulusal marker uygulamaları ve diğer önlemlerle 27 yılında azalmaya başlayan kanun dışı faaliyetler, tenekeli ürünlerle kendisine yeni bir kanal yaratmış durumdadır. 1 numara yağ adı altında çok çeşitli maddelerin hatta zaman zaman kanun dışı yollardan temin edilen motorinin de piyasaya arz edildiği bilinmektedir. Kullanılan bu yöntem ile piyasadaki kayıt dışı kullanım önemli boyutlara ulaşmıştır ve bu durum malesef ülke ve sektör menfaatlerine ciddi zararlar vermektedir. Acil önlemler alınmaması durumunda bu uygulamaların daha da yaygınlaşacağı düşünülmektedir. 4/32
28 yılında tehlikeli madde taşımacılığında Avrupa Birliği Ülkelerinde yürürlükte olan ADR konvansiyonuna yönelik çalışmalar yoğunlaşmıştır. Bu kapsamda T.C. Ulaştırma Bakanlığı nın himayesinde 28 yılı Mart ayında önemli bir zirve düzenlenmiştir. 1 Ocak 29 tarihinde uygulanmaya başlayacak olan ADR yükümlülüğü akaryakıt ve LPG sektörünü son derece yakından ilgilendirmektedir. ADR düzenlemesi uyarınca, Tehlikeli Maddelerin Karayollarında Taşınması hakkında Yönetmelik hükümlerinin uygulanmaya başladığı tarihten itibaren : o Tehlikeli madde taşımak üzere trafiğe çıkacak tüm yeni araçların ADR kurallarına göre üretilmiş ve ADR sertifikalı olması, o Bakanlıkça belirlenecek olan takvime uygun olacak şekilde tehlikeli madde taşıyan tüm araçların ADR sertifikalı araçlar ile değiştirilmesi, o Bakanlıkça belirlenecek takvime uygun olacak tüm tehlikeli madde taşıyan araçların sürücülerinin ADR eğitim süreçlerinden geçmesi ve sertifika almış olmaları gerekmektedir. ADR uyumluluğu, akaryakıt ve LPG nin karayolu taşımasında kullanılan tüm araç ve ekipmanın önümüzdeki yıllarda tamamen yenilenmesi anlamına geldiğinden önem taşımaktadır. 28 yılı Nisan ayında Sayın Cumhurbaşkanı nın himayelerinde gerçekleştirilen Trafikte dikkat, hedef 1 bin hayat kampanyası üyelerinin sağlık, emniyet, çevre ve güvenlik konularındaki hassas sosyal sorumluluk yaklaşımları doğrultusunda PETDER tarafından desteklenmiştir. Kampanyanın başarıya ulaşması, trafikte yaşanan can ve mal kayıplarının azaltılması için Petrol Sanayi Derneği ve üyeleri farklı platformlarda gerçekleştirdikleri çalışmalarına aynı gayretle devam edeceklerdir. 5/32
II. 28 Yılı Türkiye Akaryakıt İstatistikleri ; Özet Tablo Ocak Mart Dönemi Tüketimleri 27 28 Değişim Kurşunsuz 95 Oktanlı m3 584.562 545.471-6,7% Kurşunsuz 97 ve Üzeri Oktanlı m3 88.14 76.598-13,1% Katkılı Kurşunsuz m3 55.723 27.98-49,8% Benzinler Toplamı m3 728.389 65.49-1,8% Gazyağı m3 5.556 4.998-1,% Motorin m3 2.75.968 2.66.53-3,7% Düşük Kükürtlü Motorin m3 528.931 738.222 39,6% Motorinler Toplamı m3 3.234.898 3.344.751 3,4% Beyaz Ürün Toplamı m3 3.968.843 3.999.798,8% Kurşunsuz 95 ton 453.36 422.74-6,7% Kurşunsuz 98 ton 68.281 59.363-13,1% Katkılı Kurşunsuz ton 43.185 21.685-49,8% Benzinler Toplamı ton 564.51 53.788-1,8% Gazyağı ton 4.445 3.998-1,% Motorin ton 2.286.543 2.22.518-3,7% Düşük Kükürtlü Motorin ton 446.947 623.798 39,6% Motorinler Toplamı ton 2.733.489 2.826.315 3,4% Beyaz Ürün Toplamı ton 3.32.435 3.334.11 1,% Kalyak ton 158.369 172.264 8,8% 6 No.FO ton 459.34 641.717 39,8% Siyah Ürün Toplamı ton 617.43 813.981 31,8% Toplam Akaryakıt ton 3.919.838 4.148.82 5,8% Tüplü ton 334.276 296.434-11,3% Dökme ton 66.875 55.28-17,4% Otogaz ton 418.347 44.533 5,3% Toplam LPG ton 819.499 792.176-3,3% Toplam Otomotiv Yakıtları* ton 3.72.782 3.774.634 1,4% * Beyaz Ürünler ve Otogaz Toplamı 27 28 Değişim Brent ABD $ /varil 57,8 96,7 67,4% Akaryakıt Sektör Büyüklüğü ** milyar YTL 9,7 11,9 22,7% Akaryakıt Toplam Dolaylı Vergi ** milyar YTL 5,4 6,2 14,8% LPG Otogaz Sektör Büyüklüğü milyar YTL 1,5 2, 33,3% LPG Otogaz Toplam Dolaylı Vergi milyar YTL,5,6 2,% ** siyah + beyaz ürünleri ifade etmektedir, LPG dahil edilmemiştir. Motor Yağları ton 31.688 31.27-2,1% Dişli ve Transmisyon Yağları ton 6.278 6.245 -,5% Kimyasallar ton 2.249 3.29 46,3% Endüstriyel Yağlar ton 25.76 28.637 11,2% Toplam Yağlama Yağları ton 74.89 79.42 6,% 6/32
a. Motorinler Toplam motorin tüketiminde 1998 de başlayan artış eğiliminin 28 yılı Ocak - Mart döneminde yavaşladığı görülmektedir. 28 yılı Ocak - Mart döneminde resmi ve kayıtlı motorin türleri tüketimi, 27 yılı aynı dönemine göre % 3,4 artarak yaklaşık 3,34 milyon m³ e ulaşmıştır. Bu artış oranı son dört yıldır motorinde görülen % 6 ile % 1 arasında gerçekleşen artış oranlarının altındadır. Otomotiv yakıtlarının en büyük bileşeni olan motorin tüketimindeki artış, kullanımı yaygınlaşan dizel motorlu binek araçlar ile yeni teknoloji ile imal edilmiş ağır vasıta ve iş makinalarında düşük kükürtlü motorin tüketimine dayanmaktadır. 28 yılı Ocak - Mart döneminde düşük kükürtlü motorinin (DK Motorin) tüketimi % 39,6 artarak 738 bin m 3 olmuştur. Böylece düşük kükürtlü motorinlerin toplam motorin tüketimindeki payı % 16,4 den % 22,1 e ulaşmıştır. Yıllara Göre Toplam Motorin Tüketimi 1997-28Q1 1 m 3 18. 16. 14. 12. 1. 8. 6. 4. 2. Motorin Düşük Kükürtlü Motorin 7/32
Toplam Motorin Tüketiminin Ocak - Mart Dönem Karşılaştırması 1 m3 4. 3.5 3. 2.5 2. 1.5 1. 5 3,4 % 529 738 2.76 2.67 27 28 Motorin DK Motorin Motorinler Motorin Tüketiminin Türlerine Göre Yüzdesel Dağılımı; Ocak Mart Dönem Karşılaştırması 1% 9% 8% 7% 6% 16,4% 22,1% 5% 4% 83,6% 77,9% 3% 2% 1% % 27 28 Motorin DK Motorin 8/32
b. Benzinler 28 yılı Ocak - Mart döneminde toplam benzin tüketimi (95, 98 ve üstü oktanlı kurşunsuz benzinler ile katkılı kurşunsuz benzin), 26 yılı ile karşılaştırıldığında % 1,8 oranında azalarak yaklaşık 65 bin m³ olarak gerçekleşmiştir. Yalnızca eski teknolojili araçlarda kullanılmakta olan katkılı kurşunsuz benzin tüketiminde son yıllarda görülen azalma eğilimi 28 yılı Ocak - Mart döneminde daha da büyümüş, tüketim % 49,8 oranında düşerek ve 28 bin m³ e inmiştir. Böylece katkılı kurşunsuz benzin tüketimi son derece düşük bir miktara gerilemiştir. Benzin tüketimindeki azalma, daha düşük ÖTV uygulanması ile fiyat avantajına sahip olan otogazın benzin tüketimi içerisinden artan miktarda pay alması ve dizel motorlu binek araç kullanımının yaygınlaşmasından kaynaklanmaktadır. 6. Yıllara Göre Toplam Benzin Tüketimi (1997-28) 5. 1 m 3 4. 3. 2. 1. Kurşunsuz Benzin (RON 95) Kurşunsuz Benzin (RON 97) Süper Benzin/Katkılı Kurşunsuz Normal Benzin 9/32
Toplam Benzin Tüketiminin Ocak - Mart Dönem Karşılaştırması 1 m3 8 7 6 5 4 3 2 1 728 56 65 88-1,8% 28 77 585 545 27 28 Katkılı Kurşunsuz Kurşunsuz Benzin (RON 97) Kurşunsuz Benzin (RON 95) Benzinler Benzin Tüketiminin Türlerine Göre Yüzdesel Dağılımı; Ocak - Mart Dönem Karşılaştırması 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % 7,7% 4,3% 12,1% 11,8% 8,3% 83,9% 27 28 Kurşunsuz Benzin (RON 95) Kurşunsuz Benzin (RON 97) Katkılı Kurşunsuz 1/32
c. Beyaz Ürünler (Benzinler, Motorinler ve Gazyağı) 28 yılı Ocak - Mart döneminde toplam beyaz ürün tüketimi 27 yılı aynı dönemine göre hacimsel olarak %,8 oranında artarak yaklaşık 4 milyon m³ olarak gerçekleşmiştir. 1997 yılından 28 yılı ilk üç ayına kadar olan dönemi kapsayan toplam beyaz ürün tüketimindeki değişimler aşağıdaki grafikte verilmektedir. Bu grafikte görüldüğü üzere toplam beyaz ürün tüketimindeki motorinin payı artmakta, buna karşılık benzin tüketimi ise azalma eğilimini sürdürmektedir. Yıllara Göre Toplam Beyaz Ürünler Tüketimi (1997-28) 1 m 3 2. 18. 16. 14. 12. 1. 8. 6. 4. 2. Motorin Düşük Kükürtlü Motorin Kerosene Kurşunsuz Benzin (RON 95) Süper Benzin/Katkılı Kurşunsuz Normal Benzin Kurşunsuz Benzin (RON 97) 11/32
Toplam Beyaz Ürün Tüketiminin Ocak - Mart Dönem Karşılaştırması 1 m3 4.5 4. 3.5 3. 2.5 2. 1.5 1. 5,8 % 56 28 585 545 529 738 2.76 2.67 27 28 Motorin DK Motorin Kurşunsuz Benzin (RON 95) Kurşunsuz Benzin (RON 97) Katkılı Kurşunsuz Gazyağı Toplam Beyaz Ürün Beyaz Ürün Tüketiminin Türlere Göre Yüzdesel Dağılımı; Ocak - Mart Dönem Karşılaştırması 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Motorin 1,4% 14,7% 13,6%,7% 13,3% 18,5% 68,2% 65,2% 27 28 Kurşunsuz Benzin (RON 95) Kurşunsuz Benzin (RON 97) DK Motorin Katkılı Kurşunsuz Gazyağı 12/32
d. Kalorifer Yakıtı (Kalyak) 28 yılı Ocak - Mart döneminde toplam kalorifer yakıtı tüketimi, 27 yılı aynı dönemine göre % 8,8 oranında artarak yaklaşık 172 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu tüketim 23, 24, 25, 26 ve 1 yıllık tüketim ortalamasının altındadır. Ancak 27 yılı sonunda başlayan ve kısmen 28 yılında da devam eden doğalgaz arzında yaşanan sorunlar nedeniyle kalyak tüketiminde son dönemde artış görülmektedir. Yıllara Göre Kalorifer Yakıtı Tüketimi (1997-28) 1 ton 2.5 2. 1.5 1. 5 Kalorifer Yakıtı Kalorifer Yakıtı Tüketiminin Dönem Karşılaştırması 1 mton 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 8,8 % 158 172 27 28 Kalorifer Yakıtı 13/32
e. Fuel Oil No: 6 Fuel Oil No:6 tüketimi, 28 yılı Ocak - Mart döneminde, 27 yılı aynı dönemine göre % 39,8 oranında artarak yaklaşık 642 bin ton olarak gerçekleşmiştir. 27 yılının son aylarında doğalgaz ikmalinde yaşanan aksaklıklar nedeniyle fuel oil tüketiminde gözlenmeye başlanan artış 28 başında da devam etmektedir. 1 ton 4.5 4. 3.5 3. 2.5 2. 1.5 1. 5 Yıllara Göre Fuel Oil No:6 Tüketimi (1997-28) Fuel Oil No:6 Fuel Oil No:6 Tüketiminin Ocak - Mart Dönem Karşılaştırması 7 6 5 39,8 % 1 mton 4 3 2 459 642 1 27 28 Fuel Oil No:6 14/32
f. Siyah Ürünler Siyah ürün tüketimi 28 yılı Ocak - Mart döneminde, 27 yılına göre % 31,8 oranında artarak yaklaşık 814 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Geçmiş dönemlerden farklı olarak siyah ürün tüketimindeki bu artışta enerji santrallerinde yaşanan doğalgaz temin sıkıntılarının etkili olduğu tahmin edilmektedir. Yıllara Göre Siyah Ürünler Tüketimi (1997-28) 7. 6. 5. 1 ton 4. 3. 2. 1. Fuel Oil No:6 Kalorifer Yakıtı 15/32
Siyah Ürünler Tüketiminin Ocak - Mart Dönem Karşılaştırması 9 1 mton 8 7 6 5 4 3 2 1 31,8% 172 158 642 459 27 28 Fuel Oil No:6 Kalorifer Yakıtı Siyah Ürünler Tüketiminin Türlere Göre Yüzdesel Dağılımı; Ocak - Mart Dönem karşılaştırması 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % 25,7% 21,2% 74,3% 78,8% 27 28 Fuel Oil No:6 Kalorifer Yakıtı 16/32
g. Akaryakıt Ürünleri ; 28 yılı Ocak - Mart döneminde toplam akaryakıt (Benzinler, Motorinler, Gazyağı, Kalorifer Yakıtı ve Fuel Oil) tüketimi 27 yılı aynı dönemi ile karşılaştırıldığında % 5,8 oranında artarak yaklaşık 4,15 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Yıllara Göre Toplam Akaryakıt Tüketimi (2 28) 1 ton 2. 18. 16. 14. 12. 1. 8. 6. 4. 2. Motorin Düşük Kükürtlü Motorin Kerosene Kurşunsuz Benzin (RON 95) Süper Benzin/Katkılı Kurşunsuz Normal Benzin Kurşunsuz Benzin (RON 97) Fuel Oil No:6 Kalorifer Yakıtı 17/32
Toplam Akaryakıt Tüketiminin Ocak - Mart Dönem Karşılaştırması 1 mton 4.5 4. 3.5 3. 2.5 2. 1.5 1. 5 5,8 % 172 4 158 459 642 43 4 22 68 59 453 423 447 624 2.287 2.23 27 28 Kalorifer Yakıtı Gazyağı Katkılı Kurşunsuz Kurşunsuz Benzin (RON 97) Kurşunsuz Benzin (RON 95) DK Motorin Motorin Toplam Akaryakıt Tüketimi Türlerin Yüzdesel Dağılımı; Ocak - Mart Dönem Karşılaştırması 1% 4,% 4,2% 9% 11,7%,1% 15,5%,1% 8% 1,7% 1,1%,5% 11,6% 1,4% 1,2% 7% 6% 11,4% 15,% 5% 4% 3% 2% 1% 58,3% 53,1% % 27 28 Motorin DK Motorin Kurşunsuz Benzin (RON 95) Kurşunsuz Benzin (RON 97) Katkılı Kurşunsuz Gazyağı Fuel Oil No:6 Kalorifer Yakıtı 18/32
h. Otomotiv Yakıtları ; 28 yılı Ocak - Mart döneminde toplam otomotiv yakıtları (Benzinler, Motorinler, ve LPG Otogaz) tüketimi 27 yılının aynı dönemi ile karşılaştırıldığında, % 1,4 oranında artarak yaklaşık 3,8 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Yıllara Göre Otomotiv Yakıtları Tüketimi Milyon Ton 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Motorin Düşük Kükürtlü Motorin Benzinler LPG Otogaz Benzin ve LPG Otogaz Tüketimleri Ocak - Mart Dönem Karşılaştırması 1.2 1. 1 mton 8 6 4 2 418 441 565 54 27 28 Benzinler LPG Otogaz 19/32
Toplam Otomotiv Yakıtları Tüketiminin Ocak - Mart Dönemi Karşılaştırması 4. 3.5 418 % 1,4 441 1 mton 3. 2.5 2. 565 54 1.5 1. 2.733 2.826 5 27 28 Motorinler Benzinler LPG Otogaz Toplam Otomotiv Yakıtları Tüketimi Yüzdesel Dağılımı; Ocak - Mart Dönemi Karşılaştırması 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % 11,2% 11,7% 15,2% 13,3% 73,5% 74,9% 27 28 Motorinler Benzinler LPG Otogaz 2/32
i. Sektör Büyüklükleri ; Akaryakıt ve LPG sektörü dolaylı vergiler açısından önemli büyüklükte vergilerin sağlandığı sektörlerin başında gelmektedir. 28 yılı Ocak - Mart döneminde akaryakıt pazarının (siyah ve beyaz ürünler) oluşturduğu toplam işlem hacminin, toplam tüketim miktarının % 5,8 oranında artması, petrol fiyatlarındaki artış ve 27 yılı sonunda artırılan ÖTV oranlarının etkisi ile, yaklaşık % 22,7 oranında artarak yaklaşık 11,9 milyar YTL ye ulaştığı hesaplanmaktadır. Akaryakıt pazarının oluşturduğu toplam büyüklük 27 yılı aynı döneminde yaklaşık 9,7 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Akaryakıt (Benzin, Motorin, Gazyağı, Kalorifer Yakıtı ve Fuel Oil No:6) Tüketimi İşlem Hacminin Dönem Karşılaştırması* 14. 12. 1. 8. 6. 4. 2. Sektör Büyüklüğü Sektör Büyüklüğü Gazyağı Kalyak Fuel Oil No:6 97 Oktan Kurşunsuz Benzin Katkılı Kurşunsuz Benzin 95 Oktan Kurşunsuz Benzin DK Motorin Motorin 27Q1 28Q1 * Yapılan sektör büyüklüğü hesaplamalarına; ÖTV ve/veya KDV si sıfır olan satış türleri (havacılık, deniz yakıtları, transit akaryakıtlar ve serbest kullanıcı tüketimleri) ve madeni yağ tüketimleri dahil edilmemiştir. 21/32
Akaryakıt Tüketiminden Yaklaşık Olarak Hesaplanan Tahmini ÖTV ve KDV Toplam Miktarları* 7. 6. 5. 4. 3. 2. 1. Kalyak Fuel Oil No:6 Gazyağı 97 Oktan Kurşunsuz Benzin Katkılı Kurşunsuz Benzin 95 Oktan Kurşunsuz Benzin DK Motorin Motorin KDV+ÖTV KDV+ÖTV 27Q1 28Q1 Otomotiv Yakıtları (Benzin, Motorin, LPG Otogaz) Tüketiminden Yaklaşık Olarak Hesaplanan Tahmini ÖTV ve KDV Toplam Miktarları 7. 6. 5. 4. 3. 2. Otogaz Benzinler Toplam Motorinler Toplam 1. KDV+ÖTV KDV+ÖTV 27Q1 28Q1 22/32
i. Madeni Yağlar AKPET, ALPET, BP, CASTROL, EXXONMOBIL, OPET, POAŞ, SHELL, TOTAL firmalarının gönüllü katılımı ile sağlanan ve toplam pazarın % 8 lik bölümünü temsil ettiği tahmin edilen bilgilere göre 28 yılı ilk üç ayında otomotiv ve endüstriyel yağlama ürünleri tüketimi geçen yılın aynı dönemine göre % 6 oranında artarak toplam 79 bin ton olarak gerçekleşmiştir. 28 yılı ilk üç ayındaki toplam otomotiv ve endüstriyel yağlama ürünleri pazarının 27 yılı ilk üç ayı ile karşılaştırma grafiği aşağıda verilmektedir; Madeni Yağlar Ocak - Mart Dönem Tüketimi (Ton) 9 8 7 6 5 4 3 2 1 % 6 27 28 Ocak Mart Ocak Mart Gresler Deniz Yağları Endüstriyel Yağlar - Diğer Endüstriyel Yağlar - Proses Yağları Endüstriyel Yağlar - Hidrolik Kimyasallar Antifriz Kimyasallar Hidrolik Fren Sıvısı Dişli ve Transmisyon Yağları Multigrade Dişli ve Transmisyon Yağları Monograde MotorYağları Multigrade MotorYağları Monograde Otomotiv ve Endüstriyel Yağlama Ürün Oranları 27 Q1 Deniz Yağları 8% Gresler 4% Toplam Motor Yağları 42% 28 Q1 Deniz Yağları 9% Gresler 4% Toplam Motor Yağları 39% Toplam Endüstriyel Yağlar 35% Toplam Endüstriyel Yağlar 36% Toplam Kimyasallar 3% Toplam Dişli ve Transmisyo n Yağları 8% Toplam Kimyasallar 4% Toplam Dişli ve Transmisyo n Yağları 8% 23/32
Motor Yağları 28 yılının ilk üç ayında motor yağları (modograde ve multigrade) tüketimi % 2,1 oranında azalarak yaklaşık 31 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Motor yağları toplam yağlama ürünleri içerisinde yaklaşık % 39 luk pazar payına sahiptir. Motor yağları tüketiminin dönem karşılaştırma grafikleri aşağıda verilmektedir; Motor Yağları Ocak - Mart Tüketimi (Ton) 35. 3. 25. 2. % -2,1 28 Q1 Mono grade 18% 15. 1. 5. Multi grade 82% 27 28 MotorYağları Multigrade MotorYağları Monograde Endüstriyel Yağlar 28 yılının ilk üç ayında toplam endüstriyel yağlar (hidrolik, proses, diğer) tüketimi % 11,2 oranında artarak yaklaşık 29 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Endüstriyel yağlar, toplam yağlama ürünleri içerisinde yaklaşık % 36 lık pazar payına sahiptir. Endüstriyel yağlar tüketiminin dönem karşılaştırma grafikleri aşağıda verilmektedir; Endüstriyel Yağlar Ocak - Mart Tüketimi 35. 3. % 11,2 28 Q1 25. 2. Diğer; 7.883 Diğer; 11.14 Diğer 39% Hidrolik 37% 15. Proses Yağları; 7.479 Proses Yağları; 6.985 1. 5. Hidrolik; 1.397 Hidrolik; 1.638 27 28 Hidrolik Proses Yağları Diğer Proses Yağları 24% 24/32
III. Petrol Fiyatları : 25 yılında ortalama varil başına yaklaşık 54 ABD Doları, 26 yılında varil başına ortalama 65,1 ABD Doları olan Brent Ham petrolünün, 27 yılında varil başına ortalaması 72,4 ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. 28 yılının ilk üç aylık döneminde ise petrol fiyatları varil başına 96,7 ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. 27 yılı sonunda başlayan ham petrol fiyatlarındaki artış 28 yılında da devam ederek, varil başına 12 ABD Dolarına yaklaşarak tarihi rekorlar kırmıştır. Ham petrol fiyatlarının yükselişi ile ilgili farklı otoritelerce farklı teoriler öne sürülmesine rağmen öngörüde bulunulması mümkün olmayan bir konu haline gelmiştir. USD/Varil 12, Brent Tipi Ham Petrol 24-27 Yılları Günlük Ortalama Fiyatları (ABD Doları/varil) PLATTS' 11, 1, 96,7 USD/Varil 9, 8, 7, 6, 54,6 USD/Varil 65,1 USD/Varil 72,4 USD/Varil 5, 4, 38,2 USD/Varil 3, 2, Günlük Ortalama Brent Dönem Ortalaması 25/32
USD / Ton 1.1, 1., Günlük Ortalama Ürün Fiyatları (ABD Doları/varil) PLATTS' 9, 8, 7, 6, 5, 4, 95 Oktanlı Kurşunsuz Benzin Motorin 24 yılında serbest fiyatlandırma sürecinin başlaması ile birlikte akaryakıt ve LPG ürünlerindeki ÖTV tutarı sabitlenmiştir. 27 yılının sonuna kadar değişmeden devam eden ÖTV miktarı 2 Kasım 27 tarihli düzenleme ile yeniden belirlenmiştir. Bu düzenleme ile akaryakıt ürünlerindeki ÖTV miktarı % 8-1 arası, LPG ürünlerinde ise % 15-25 arasında artırılmıştır. Akaryakıt ve LPG ürünleri üzerindeki yeni vergileri gösterir tablo aşağıda sunulmaktadır. ÖTV tutarındaki bu artışın yılın son iki ayından itibaren pompa fiyatlarına yansıması bu ürünlerin tüketimi üzerinde olumsuz bir etki yaratmıştır. 28 yılı Ocak - Mart döneminde akaryakıt ürünlerinin pompa fiyatları, rafinerilerce ilan edilen rafineri çıkış fiyatları ile paralel hareket etmiştir. Dünya petrol fiyatlarındaki değişimler rafineri fiyatlarına, dolayısı ile pompa fiyatlarına yansımaktadır. Akaryakıt ürünlerindeki pompa fiyat hareketleri (İstanbul Avrupa yakası günlük pompa fiyat değişimleri) aşağıdaki grafikte görülmektedir. Grafik üzerinde özellikle 3 Kasım 27 itibarı ile uygulamaya geçen ÖTV artışının pompa fiyatlarına etkisi gözlemlenebilmektedir. 26/32
İstanbul İli Şişli İlçesi Pompa Satış Fiyatları Değişimi : 3,4 3,2 YTL / Lt 3 2,8 2,6 2,4 2,2 2 1,8 ÖTV Artışı 1,6 95 Oktan Kurşunsuz Benzin Motorin Düşük Kükürtlü Motorin Akaryakıt ürünlerindeki dolaylı vergilerin toplam pompa fiyatı içerisindeki payı, ürün cinsine bağlı olmakla birlikte % 5 65 arasında değişmektedir. 28 yılı Ocak - Mart döneminde, dolaylı verginin pompa fiyatı içerisindeki payının benzinde % 62, motorinde ise % 5 olduğu görülmektedir. Normal piyasa fiyat hareketleri ve ÖTV değişimleri sonucunda 28 yılı ilk üç ayında ortalama benzin pompa fiyatı 27 yılına göre % 8,2 artarken motorin pompa fiyatları % 14,6 oranında artış göstermiştir. Dolaylı Vergilerin Ortalama Pompa Fiyatları Üzerindeki Payı YTL / Litre 3,5 3, 2,5 2, 1,5 % 15 % 37 Kurşunsuz Benzin 95 Oktan % 8,2 Motorin % 14,6 % 15 % 15 % 15 % 35 % 48 % 47 1,,5 % 47 % 49 % 37 % 37, Ürün+Dağıtım ÖTV KDV 27/32
IV. PETDER Atık Motor Yağı Toplama Faaliyetleri ; PETDER üyelerinin bir sosyal sorumluluk projesi olarak büyük önem verdiği, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı ile imzalanan protokol kapsamında dördüncü uygulama yılını tamamlayan atık motor yağlarının çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde toplanması ve bertarafı projesi 28 yılında da başarı ile yürütülmektedir. Bu proje kapsamında PETDER, 28 yılı ilk üç ayında, 66 farklı ilde bulunan 1917 adet işyerinden 2993 seferde 3.186 mton atık motor yağı toplamıştır. Toplanan Atık Motor Yağları, lisanslı araçlar ile taşınarak, 2 ayrı lisanslı bertaraf tesisinde alternatif yakıt olarak kullanılmıştır. Tamamen Kamu yararına yapılan, elinde atık motor yağı bulunduran tüm işletmelere bedelsiz olarak hizmet sağlamayı amaçlayan bu proje için PETDER toplam 7 milyon YTL kaynak aktarımı sağlamıştır. PETDER Atık Motor Yağı Toplama Miktarları (Ton) ; TOPLANAN ATIK MOTOR YAĞI - AYLIK ZİYARET SAYISI - AYLIK 1.6. 12 1.4. 1 1.2. KG 1.. 8. 8 6 SEFER SAYISI 6. 4 4. 2. 2 28/32
V. Kaynaklar : Bu raporda kullanılan veriler pazar payı en yüksek olan ve toplam pazar payı % 95 i aşan 11 akaryakıt dağıtım firmasının ( BP, DELTA, POAŞ, SHELL, TOTAL, TURCAS, OPET, PETLINE, MOIL, AYTEMİZ, ALPET, TURKUAZ ) gönüllü katılım esasına göre verdikleri beyanlarından yararlanarak derlenmiştir. Bu veriler, Türkiye toplam akaryakıt pazarının % 95 ini kesin, kalan % 5 lik bölümünü ise, bir önceki yıl resmi tüketim değerleri üzerinden yapılan tahminler ölçüsünde temsil etmektedir. Bu veriler içinde ticari ve perakende akaryakıt satışları ile ÖTV siz deniz satışları toplam olarak yer almakta, transit geçiş yapan gemilere doğrudan yapılan deniz ihrakiye satışları, havacılık yakıtları satışları ile akaryakıt ihracatı ve transit satışlar bu toplamların içerisinde yer almamaktadır. Derlenen verilerin toplam üzerinden düzeltilmesi işleminde ise, 25 yılı sonrası Türkiye toplam tüketimi için EPDK verileri, 25 yılı öncesi Türkiye toplam verileri için PİGM verilerinden yararlanılmıştır. LPG rakamları EPDK tarafından yayınlanan 27 LPG Sektör Raporundan temin edilmiştir. Enflasyon, GSMH, TÜFE, kur değerleri, taşıt sayısı ve toplam araç parkı verileri için için Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Merkez Bankası tarafından halka açık olarak yayınlanan değerler dikkate alınmıştır. Ham Petrol fiyatları için kaynak olarak Platts değerleri kullanılmaktadır. 29/32
2-27 Yılları Akaryakıt ve LPG Tüketimleri 2-28 Yılları Akaryakıt ve LPG Tüketimleri 2 21 22 23 24 25 26 27 28Q1 Kurşunsuz 95 Oktanlı m3 2.14.354 2.35.525 2.16.712 2.26.772 2.436.466 2.67.834 2.884.939 3.47.316 545.471 Kurşunsuz 98 ve Üzeri Oktanlı m3 16.959 285.489 262.218 123.878 2.18 76.598 Süper/Katkılı Kurşunsuz m3 1.599.493 1.176.463 1.96.795 1.552.788 1.5.699 625.519 366.89 29.624 27.98 Benzinler Toplamı m3 5.294.667 4.829.565 4.67.57 3.83.519 3.727.653 3.495.57 3.375.77 3.277.12 65.49 Gazyağı m3 51.353 41.216 37.43 47.977 41.118 34.792 26.77 18.176 4.998 Motorin m3 9.691.472 9.963.639 11.234.997 11.54.277 12.445.391 12.291.514 12.588.855 12.624.816 2.66.53 Düşük Kükürtlü Motorin m3 248.634 783.791 1.589.643 2.74.326 738.222 Motorinler Toplamı m3 9.691.472 9.963.639 11.234.997 11.54.277 12.694.25 13.75.35 14.178.498 15.329.142 3.344.751 Beyaz Ürün Toplamı m3 15.37.491 14.834.42 15.339.934 15.382.773 16.462.796 16.65.667 17.58.282 18.624.438 3.999.798 Kurşunsuz 95 ton 1.561.124 1.786.782 1.674.552 1.752.98 1.888.261 2.21.71 2.235.828 2.361.67 422.74 Kurşunsuz 98 ton 13.144 221.254 23.219 96.5 15.64 59.363 Katkılı Kurşunsuz ton 1.239.67 911.759 1.477.766 1.23.411 779.416 484.777 284.34 162.459 21.685 Benzinler Toplamı ton 2.8.731 2.698.541 3.152.318 2.968.652 2.888.931 2.79.67 2.616.173 2.539.768 53.788 Gazyağı ton 41.82 32.973 29.944 38.382 32.894 27.834 2.862 14.541 3.998 Motorin ton 8.189.294 8.419.275 9.493.572 9.721.114 1.516.355 1.386.329 1.637.582 1.667.97 2.22.518 Düşük Kükürtlü Motorin ton 21.96 662.34 1.343.248 2.285.155 623.798 Motorinler Toplamı ton 8.189.294 8.419.275 9.493.572 9.721.114 1.726.451 11.48.633 11.98.831 12.953.125 2.826.315 Beyaz Ürün Toplamı ton 11.31.17 11.15.789 12.675.834 12.728.148 13.648.277 13.785.533 14.617.865 15.57.434 3.334.11 Kalyak ton 1.39.576 1.397.577 987.773 951.716 72.482 612.175 482.942 39.777 172.264 6 No.FO ton 3.813.166 2.714.688 3.888.676 3.784.642 3.746.51 3.399.622 2.461.617 2.163.418 641.717 Siyah Ürün Toplamı ton 5.122.742 4.112.265 4.876.449 4.736.359 4.466.533 4.11.797 2.944.559 2.554.195 813.981 Toplam Akaryakıt ton 16.153.849 15.263.54 17.552.283 17.464.57 18.114.81 17.797.33 17.562.424 18.61.629 4.148.82 LPG (tüplü, dökme, otogaz) ton 4.546.884 3.851.176 3.5.383 3.551.623 3.943.484 4.156.56 3.517.639 3.525.167 792.176 Toplam Otomotiv (Beyaz Ürün+Otogaz) ton 12.918.525 13.336.964 14.238.463 13.855.918 15.5.116 15.286.964 16.143.522 17.513.697 3.774.634 3/32
VI. İletişim ve Üye Bilgileri ; Petrol Sanayi Derneği Bayar Cad. Gülbahar Sok. No:17/14, Perdemsaç Plaza, Kozyatağı, İstanbul Telefon : 216 445 29 23, Faks : 216 445 29 25 info@petder.org.tr petder@petder.org.tr www.petder.org.tr PETDER YÖNETİM KURULU : Yönetim Kurulu Başkanı Melih Türker Petrol Ofisi A.Ş. Yön. Kur. Başk. Yard. Varol DERELİ Delta Pet.Ürün. Tic. A.Ş., Yön. Kur. Muhasip Üye Samet ÜNER Mobil Oil Türk A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesi Tahir UYSAL BP Petrolleri A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesi Canan EDİBOĞLU The Shell Company of Turkey Ltd. Yönetim Kurulu Üyesi Muammer EKİM Total Oil Türkiye A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesi Yılmaz TECMEN Turcas Petrol A.Ş. 31/32
32/32