SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİNİN İTHALATI VE MEVZUAT Ruhşan ÖZDEMİR Gıda Mühendisi Konu Başlıkları 5179 sayılı Gıda Kanunu Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği İthalat Tebliği Süt ve Süt Ürünlerinin Kontrol Belgesinin Onaylanması Aşamasında Gerekli Belgeler Sağlık Sertifikaları İle İlgili Önemli Hususlar Süt ve Süt Ürünlerinin Fiili İthalatı Aşamasında Gerekli Belgeler ve Kontrol İşlemleri
5179 Sayılı Gıda Kanuna Göre İthalat Bilindiği üzere 05/06/2004 tarih ve 25483 sayılı Resmi Gazete de Gıdaların Üretimi Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. 5179 sayılı Gıda Kanuna Göre İthalat Mevcut 5179 sayılı Gıda Kanunumuzun 6. Bölümü gıda ticareti ile ilgili hükümleri kapsamaktadır. Buna göre 19. maddede belirtilen Dış Ticaret ile ilgili hükümler gereği İhracat ve ithalatta gıda maddeleri ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin gıda güvenliği ve kalitesi yönünden denetim esaslarını oluşturmaya ; Tarım ve Köyişleri Bakanlığı yetkilidir.
5179 sayılı Gıda Kanuna Göre İthalat İthalatta istisnalar hariç Türk Gıda Kodeksine uygunluk aranır. İstisnalar: a) Gümrük gözetimi altında, gümrük depoları ile antrepolarına konulan veya transit nakledilen, b) Yabancı devlet başkanları ile beraberindekiler tarafından, bulundukları süre içinde kullanılmak veya tüketilmek üzere getirilen, c) Diplomatik veya konsüler temsilciliklere ait, d) Bilimsel amaçlar, sergiler, sportif ve kültürel faaliyetler için getirilen, e) Olağanüstü hallerde, hibe olarak gönderilen, f) Numune olarak gelen, g) Gemilerde bulunup, açık denizlerde tüketilecek olan, gıda maddelerinde Türk Gıda Kodeksine uygunluk aranmaz. Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği 31.12.2007 tarih ve 26743 sayılı Resmi Gazetede 2008/5 sayılı Tarım ve Köyişleri Bankalığı nın Denetimine Tabi Ürünlerin İthalatına Dair Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Tebliğ eki listelerde yer alan ve Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi, Dahilde İşleme Rejimi, Hariçte İşleme Rejimi, Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi ve Geçici İthalat Rejimi ne tabi tutulan maddelerin insan sağlığı ve güvenliği yönünden uygunluğu Tarım ve Köyişleri Bakanlığı nca tespit edilmektedir.
Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği Buna göre Gıda Maddeleri ve Diğer Tarım ve Su Ürünleri; Dış Ticarette Standardizasyon Tebliğinin Ek. 6A ve Ek. 6B sayılı listelerinde yer almaktadır. Tebliğin; Ek. 6A sayılı listesinde yer alan ürünler Kontrol Belgesine tabi olup, Ek. 6B listesinde yer alan ürünler Kontrol Belgesine tabi değildir. Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği Bu listelerde belirtilen ürünlerden bugün ki konumuz süt ve süt ürünleri olup, süt ve süt ürünleri 6A sayılı listede aşağıdaki şekillerde yer almaktadır. 04.02. fasılda Süt ve krema (konsantre edilmiş veya ilave şeker ya da diğer tatlandırıcı maddeleri içerenler) 04.03. fasılda Yayıkaltı, pıhtılaşmış süt ve krema, yoğurt, kefir ve diğer fermente edilmiş veya asitliği artırılmış süt ve krema (konsantre edilmiş veya ilave şeker veya diğer tatlandırıcı maddeler katılmış olsun olmasın veya aroma veya ilave meyva, sert kabuklu meyva veya kakao içersin içermesin)
Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği 04.04. fasılda Peyniraltı suyu (konsantre edilmiş olsun olmasın veya ilave şeker veya diğer tatlandırıcı maddeleri içersin içermesin); tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan tabii süt bileşenlerinden ibaret olan ürünler (ilave şeker veya diğer tatlandırıcı maddeleri içersin içermesin) 04.05. fasılda Sütten elde edilen tereyağı ve diğer katı ve sıvı yağiar; sürülerek yenilen süt ürünleri 04.06. fasılda Peynir ve pıhtılaştırılmış ürünler ile 17.02. fasılda laktoz Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği Ayrıca süt ürünü olan kazein, kazeinatlar ve diğer kazein türevleri Dış Ticarette Standardizasyon Tebliğinin 6B sayılı listesinde 35 01. fasılda yer almaktadır. Kazeinler 6B listesinde yer aldığından bu ürün için Kontrol Belgesi düzenlenmeden, fiili ithalatı gerçekleştirilir.
İthalat Tebliği 02.09.2007 tarih ve 26631 sayılı Resmi Gazete de 2007/39 sayılı Gıda Maddeleri ve Gıda İle Temasta Bulunan Madde ve Malzemelerin İthalatında Kontrol Belgesi Onaylanması ve İthalat Aşamasındaki Kontrol İşlemleri Hakkında Tebliğ yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu tebliğin amacı; gıda güvenliği ve kalitesine yönelik olarak gıda maddeleri ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin ithalatında Kontrol Belgesi onaylanması ile ithalat aşamasındaki işlemlerde uyulacak usul ve esasları belirlemektir. İthalat Tebliği İthalat kontrollerinde Türk Gıda Mevzuatı (Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği, T.G.K. Ürün Tebliğleri, Zorunlu Türk Standartları, Gıda Maddeleri Tüzüğü) hükümleri uygulanır. İthal edilecek ürünle ilgili Türk Gıda Mevzuatı bulunmaması durumunda, Kodeks Alimentarus, AB mevzuatı gibi uluslararası mevzuat ile kendi ülkesinden başka mevzuatı olmayan ürünlerde ise o ülke mevzuatı esas alınır (tekila, sake gibi)
İthalat Tebliği Bilindiği üzere süt ve süt ürünleri (kazein hariç) Dış Ticarette Standardizasyon Tebliğinin 6A sayılı listesinde yer alıp GTİP (Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon) numarası 04. fasıl ve 17.02. fasıllardadır. Bu nedenle bu ürünlerin ithalat aşamasında öncelikle yetkili İl Müdürlükleri tarafından Kontrol Belgesi onaylanması gerekmektedir. Kontrol Belgesinin Onaylanması Aşamasında Gerekli Olan Belgeler Faaliyet Belgesi: Firmanın ithalini talep ettiği gıda maddeleri veya gıda ile temasta bulunan madde ve malzemeleri kapsayacak şekilde, resmen faaliyette olduğunu gösteren belge olup firma tarafından ilk başvuruda ve Bakanlıkça talep edilmesi durumunda ibraz edilir. Kontrol Belgesi Formu: Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği ekinde örneği verilen belge olup daktilo veya bilgisayarda usulüne uygun olarak doldurulmuş, silintisiz, kazıntısız, ithalatçı firma yetkilisi / yetkilileri tarafından ad/adları ve soyadı/soyadları yazıldıktan sonra imzalanmış ve kaşelenmiş olmalıdır. Proforma fatura veya ticari fatura
Kontrol Belgesinin Onaylanması Aşamasında Gerekli Olan Belgeler Bileşen listesi: Üretici veya ihracatçı tarafından düzenlenen, gıda maddeleri ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin üretiminde veya hazırlanmasında kullanılan hammadde, yardımcı madde ve katkı maddelerini gösteren belgeyi Spesifikasyon/özellik belgesi: İhracatçı veya üretici tarafından düzenlenen, ürünün özelliklerini gösteren belgeyi (koku,tat, renk gibi..), sadece özel beslenme amaçlı gıdalar, takviye edici gıdalar ve ürün ile ilgili ulusal mevzuat olmayan ürünlerde ibraz edilir. *Ürün çeşidine göre bileşen veya spesifikasyon belgesi istenir. Örneğin tereyağında bileşen listesi istenirken yoğurt veya peynir tozunda spesifikasyon belgesi istenir. Kontrol Belgesinin Onaylanması Aşamasında Gerekli Olan Belgeler Ürün etiketi /etiket taslağı: Gıda maddesini tanıtıcı her türlü yazılı veya basılı bilgi, marka, damga ve işaretleri içeren ve gıda ile birlikte sunulan veya ambalajında basılı bulunan tanıtım bildirimi olup doğrudan tüketime sunulacak olan, hazır ambalajlı ürünlerde istenir. Ambalajsız veya büyük ambalajlarda dökme gelen, doğrudan tüketiciye sunulmayacak, sanayide bir ürünün üretiminde kullanılacak ürünler için istenmez.
Kontrol Belgesinin Onaylanması Aşamasında Gerekli Olan Belgeler Örnek sertifika: Fiili ithalat aşamasında ibraz edilecek olan sağlık sertifikasındaki bilgileri aynen içeren, ihracat öncesi düzenlenmiş örnek niteliğindeki onaylı veya onaysız belge Sağlık Sertifikası: Ürünün güvenliğini gösteren ve hayvansal ürünlerde, üründe kullanılacak hammaddenin elde edildiği hayvanların bulaşıcı veya salgın hayvan hastalıklarından ari olduğunu gösteren orijin ülke ve/veya yükleneceği ülkenin yetkili resmi makamlarınca onaylanmış sertifika *** Orijin ve/veya çıkış ülkesinde salgın hastalık, dioksin, radyasyon ve diğer yaygın bulaşan tehdidi olması halinde ilave sertifikalar istenir. (İtalya Mozerella peynirleri..) Kontrol Belgesinin Onaylanması Aşamasında Gerekli Olan Belgeler Taahhütname: İbraz edilen örnek sertifikanın orijin ülke ve/veya yükleneceği ülkenin yetkili resmi makamlarınca onaylanmış orijinalinin ithalat aşamasında yetkili İl Müdürlüğüne ibraz edileceğine dair Taahhütname alınır ***Ürüne Göre Bakanlık Tarafından Talep Edilen Diğer Belgeler Kontrol Belgesi müracaatında ürünün yatırım teşvik, dahilde işleme, hariçte işleme, tarife kontenjanı kapsamında düzenlenen ithal lisansı ve ticari kiralama yoluyla yapılan ihracat karşılığında hakediş olarak ithalatının yapılmak istendiği ibraz edilmişse, Hazine Müsteşarlığınca verilen Yatırım Teşvik Belgesi, Dış Ticaret Müsteşarlığınca verilen Dahilde İşleme İzin Belgesi, Hariçte İşleme İzin Belgesi, İthal Lisansı Belgesi ve ticari kiralama yoluyla yapılacak ihracat karşılığında İthalat İzin Yazısı aslı ve onaylı suretleri ibraz edilir.
Kontrol Belgesinin Onaylanması Aşamasında Gerekli Olan Belgeler Kontrol Belgesi nin süresi **04. fasılda yer alan süt ve süt ürünleri için 4 ay **17. fasılda yer alan laktoz ve 35. fasılda yer alan kazein için ise 12 aydır. Süt ve Süt Ürünleri İçin Kontrol Belgesi Düzenlemeye Yetkili İl Müdürlükleri: GTİP 04 Fasıl Açıklama 0402 (Süt ve krema) 0403 (Yayıkaltı, pıhtılaşmış süt ve krema, yoğurt, kefir ve diğer fermente edilmiş veya asitliği artırılmış süt ve krema) Yetkili İl Müdürlükleri Sadece Ankara, Bursa, Kocaeli, Konya, İzmir ve Tekirdağ İl Müdürlükleri Sadece Ankara İl Müdürlüğü 0405 (Sütten elde edilen tereyağı ve diğer katı ve sıvı yağiar; sürülerek yenilen süt ürünleri) 0406 (Peynir ve pıhtılaştırılmış ürünler) Sadece Ankara İl Müdürlüğü Sadece Ankara İl Müdürlüğü 04 fasıldaki diğer ürünler (0410 00 00 00 13 hariç) Tüm yetkili İl Müdürlükleri 17 fasıl 35 fasıl 17 fasıl laktoz 35 fasıl kazein Tüm yetkili İl Müdürlükleri Tüm yetkili İl Müdürlükleri
Süt ve Süt Ürünlerinden Özel Belgeler Haricinde Kontrol Belgesi Onaylanmayacak Ürünler GTİP NO ÜRÜN ADI 0402 Süt ve Krema 0405.10 Terayağı 0406.90 29 00 00 Kaşar Peyniri (Kaşkaval) 0406.90 32 00 12 0406 90 32 00 92 Beyaz Peynir 0406.90 32 00 11 0406.90 32 00 91 Tulum Peyniri 0406.90 21 00 00 Çedar Peyniri Özel Belgeler: Üreticilerimizi haksız rekabete karşı korumak amacıyla ve ülkemiz üretiminde önemli yeri olan ürünler için Dış Ticaret ve Hazine Müsteşarlıklarınca düzenlenen Dahilde İşleme İzin Belgesi, Hariçte İşleme İzin Belgesi, İthal Lisansı Belgesi, Yatırım Teşvik Belgesi, Ticari Kiralama Yolu ile yapılacak ihracat kapsamındaki hak edişler gibi özel belgeler ve İkili anlaşmalar.
İthalat Aşamasında Gerekli Belgeler ve Kontrol İşlemleri Gümrük Müdürlüğü tarafından, ithal edilmek istenen ürünün kontrol edilmesi yönünde İl Müdürlüğüne hitaben yazılan yazı üzerine işlemlere başlanır. Süt ve Süt ürünleri (kazein hariç) kontrol belgesine tabi ürünler olduğu için aşağıdaki belgeler ile İl Müdürlüğüne başvurulur: İthalat Aşamasında Gerekli Belgeler ve Kontrol İşlemleri 1. Bakanlık yetkili birimlerince onaylanmış Kontrol Belgesi ve ekleri 2. Gümrük Giriş Beyannamesi: Beyanname tescil edilmiş ve Kontrol Belgesindeki bilgiler ile uyumlu olmalıdır (ithalatçı, ihracatçı firma bilgileri, ürün adı ve miktarı, menşei ve çıkış ülkesi gibi)
İthalat Aşamasında Gerekli Belgeler ve Kontrol İşlemleri 3. Sağlık Sertifikası: Kontrol Belgesi onaylanması aşamasında ibraz edilen örnek sertifikanın yetkili resmi kurum tarafından düzenlenen onaylanmış orijinali 4. Etiket Taahhütnamesi: İthal edilen ürünün Türk Gıda Kodeksine uygun Türkçe etiketleme yapılması ve satışa hazır hale getirilmesi şartıyla yurtiçinde mübadelesine izin verileceğinden; etiketleme işlemleri, raf ömrüyle kısıtlı olmak kaydıyla, ithalattan sonraki 2 ay ve gerektiğinde Bakanlığın belirleyeceği ek süre içinde tamamlanacağına dair taahhütname İthalat Aşamasında Gerekli Belgeler ve Kontrol İşlemleri *** İstisnalar*** 1) Süt ürünü olan laktoz Dış Ticarette Standardizasyon Tebliğinin 6A sayılı listesinde 1702. fasılda yer aldığından Kontrol Belgesi düzenlenmektedir. Ancak 04 nolu fasılda yer alan süt ürünlerinin Kontrol Belgesi düzenlenme aşamasında örnek sertifika getirilmesi zorunluluğu varken laktoz ürününde bu zorunluluk bulunmamaktadır. Bu ürünün Kontrol Belgesi aşamasında örnek sertifika hariç diğer belgeler ile ithalatçı firma tarafından Müdürlüğümüze müracaat edilerek Belge düzenlenir. Kontrol Belgesine sertifika fiili ithalatta aranacaktır kaşesi basılır. Ve laktoz ürününün fiili ithalatında, orijin veya çıkış ülkesinden sağlık sertifikası getirilmesi sağlanır.
İthalat Aşamasında Gerekli Belgeler ve Kontrol İşlemleri 2) Bir diğer süt ürünü olan kazein ise, yukarda da bahsedildiği üzere Dış Ticarette Standardizasyon Tebliğinin 6B sayılı listesinde yer aldığından Kontrol Belgesi düzenlenmeden fiili ithalatı gerçekleştirilir. Buna göre fiili ithalat aşamasında aşağıdaki belgeler ile başvurulur: 1) Faaliyet Belgesi 2) Gümrük Giriş Beyannamesi 3) Spesifikasyon belgesi 4) Sağlık Sertifikası 5) Etiket Taahhütnamesi Sağlık Sertifikaları İle İlgili Önemli Hususlar Fiili ithalat aşamasında getirilen sağlık sertifikalarının geçerlilik süresi sertifikada belirtilen süre kadardır. Ancak süre belirtilmediği takdirde süt ve süt ürünleri de dahil olmak üzere hayvansal ürünler için sertifikanın düzenlendiği tarihten itibaren 2 aydır. Fiili ithalat aşamasında her ne kadar sağlık sertifikası malla birlikte getirilse de; ithalatçı firma tarafından yapılan başvuru belgelerinin yetkili İl Müdürlüğünce yapılan doküman kontrolünde; ürünlerin menşei ülkesinde ve çıkış ülkesinde ürünle ilgili hastalık olup olmadığına bakılır. Süt ve süt ürünleri ile ilgili olarak ise şap başta olmak üzere koyun keçi vebası, lumpy skin, Rift Valley Fever, Sığır Vebası gibi hayvan hastalıkları araştırılır.
Sağlık Sertifikaları İle İlgili Önemli Hususlar Buna göre Bakanlığımız Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğüne ait www.kkgm.gov.tr adlı web sitesinde yer alan Birim Faaliyetleri başlığı altında Hayvan Hareketleri bu başlık altında ise Hayvan Hastalıkları Nedeniyle Yasak Konulan Ülkeler ve Yasaklanan Maddeler linki yer almaktadır. Bu link içerisinde ülke veya hastalık seçilerek, gelen ürünün menşei ve çıkış ülkesinde ürünle ilgili hastalık olup olmadığı kontrol edilir. Ayrıca gelen sayfada belirtilen hastalığın üzerine tıklandığı zaman; bu hastalığın hangi GTİP deki ürünleri kapsadığı ve hangi koşullarda ürünlerin belirtilen hastalıktan ari kabul edileceğinin sınırları yer almaktadır.
Sağlık Sertifikaları İle İlgili Önemli Hususlar İthalatı gerçekleştirilecek olan süt ve süt süt ürünlerinin yapılan kontrolünde menşei ülkede veya çıkış ülkesinde yukarda belirtilen hastalıkların olduğunun tespit edilmesi durumunda; Sağlık Sertifikasına ilave olarak Veteriner Sağlık Sertifikası aranır. Buna göre ; Yasak kapsamında bulunan ürünler ancak hastalıkla ilgili belirtilen işlem veya işlemlerden bir veya bir kaçına tabi tutularak ve uygulanan bu işlem veya işlemler ile işlem sonrası hastalık virüsünün bu ürünlere bulaşmasına karşı gerekli tüm önlemlerin alındığının ihracatçı ülke Veteriner Servislerince düzenlenecek Sağlık Sertifikalarında belirtilmesi şartı ile ürünlerin ithalatına izin verilir. Sağlık Sertifikaları İle İlgili Önemli Hususlar Örneğin ; Menşei veya çıkış ülkesinde şap hastalığı olduğu tespit edilen 04.01 (1) Süt ve krema (konsantre edilmemiş, ilave şeker veya diğer tatlandırıcı maddeleri içermeyenler) 04.02 (1) Süt ve Krema (konsantre edilmiş veya ilave şeker yada diğer tatlandırıcı maddeleri içerenler) 04.03 (1) Yayık altı, pıhtılaşmış süt ve krema, yoğurt, kefir ve diğer fermente edilmiş veya asitliği artırılmış süt ve krema (konsantre edilmiş veya ilave şeker veya diğer tatlandırıcı maddeler katılmış olsun olmasın veya aroma ilave meyve, sert kabuklu meyve veya kakao içersin içermesin) 04.04 (1) Peyniraltı suyu (konsantre edilmiş olsun olmasın veya ilave şeker veya diğer tatlandırıcı maddeleri içersin içermesin); tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan tabii süt bileşenlerinden ibaret olan ürünler (ilave şeker veya diğer tatlandırıcı maddeleri içersin içermesin) 04.05 (1) Sütten elde edilen tereyağı ve diğer katı ve sıvı yağlar; sürülerek yenilen süt ürünleri: 04.06 (1) Peynir ve pıhtılaştırılmış ürünlerinin ithalatında;
Sağlık Sertifikaları İle İlgili Önemli Hususlar İthalatçı firma tarafından getirilen Veteriner Sağlık Sertifikasında; gelen ürünün aşağıdaki işlemlerden geçtiğinin belirtilmesi gerekmektedir. UHT (UHT= 132 0C de en az 1 saniye) veya PH 7 den az olan HTST (basit yüksek ısı- kısa süreli pastörizasyon) veya PH 7 veya 7 den yüksek olup ta çifte HTST işlemine tabii tutulan süt ve krema ve bu tür işlemlere tabi tutulan süt ve kremadan elde edildiği Veya mevcut hastalık o ülkenin sadece bir bölgesinde görülüyor ise bu durumda; ithalatı gerçekleştirilecek ürün veya ham maddenin o bölgeden olmadığı ve hastalıktan ari olduğunun yetkili resmi otorite tarafından belirtilmesi durumunda yine sertifika kabul edilir. Sağlık Sertifikaları İle İlgili Önemli Hususlar Fiili ithalat aşamasında süt ve süt ürünleri ile ilgili olarak getirilen Sağlık Sertifikasının mutlaka Kontrol Belgesi aşamasında getirilen Örnek Sertifika ile aynı olması gerekmektedir. Ancak örnek sertifika üzerinde ürün miktarı ve parti numarası bilgileri belirtilmemiş olsa dahi asıl sertifikada ürün miktarı ve parti numarası bilgilerinin bulunma zorunluluğu vardır.
İthalat Aşamasında Yapılan Kontroller İthal edilmek istenen ürünün mevzuata uygunluğu ithalat aşamasında yapılacak kontrol ve denetim ile belirlenir. Kontroller; a)doküman Kontrolü b) Kimlik Kontrolü ve c) Fiziksel Kontrol olmak üzere 3 aşamada gerçekleştirilir. İthalat Aşamasında Yapılan Kontroller Doküman kontrolü; ürünle ilgili onaylanan Kontrol Belgesi dahil ithalat aşamasında sunulan tüm belgelerin kontrolünü Kimlik kontrolü; ürünle ilgili sunulan belgelerde yer alan bilgilerle gelen ürünün uyuşup uyuşmadığının kontrolünü Fiziksel kontrol ise; organoleptik muayene, ambalaj ve etiket kontrolü, numune alma ve laboratuar analizlerini de kapsayan kontrolleri içerir.
İthalat Aşamasında Yapılan Kontroller Fiziksel kontrol kapsamında yer alan analiz ve kontrol kaşelerinden hangisinin uygulanacağına her bir ithalat başvurusu için İl Müdürlüğü karar verir. Bununla birlikte 4. fasılda gelen süt ve süt ürünleri riskli ürün grubunda yer aldığından her ithalatta mutlaka analize alınır. 17. ve 35. fasılda gelen laktoz ve kazeinde ise firma performansına göre analiz veya kontrol kaşesi uygulanır. İthalat Aşamasında Yapılan Kontroller Süt ve süt ürünlerinden alınan numunelerde istenilecek analizlerde öncelikle gıda güvenliğine esas, insan sağlığı açısından tehlike oluşturabilecek ; mikrobiyolojik kriterler, toksinler (aflatoksin M1), ağır metaller (kurşun), yabancı madde ve bileşikler (Poliklorobifeniller) gibi risk esaslı analizler yaptırılır.
Ülkemize Süt Ürünleri İhracatı Gerçekleştiren Ülkeler Ülkemize genellikle; Süttozu, yoğurt tozu, krema, cheddar, mozerella, camembert ve hellim peynirleri ile peyniraltı suyu tozu ve peynir tozu gibi süt ürünleri ithalatı gerçekleştirilmektedir. Bu ürünlerden peynir çeşitleri genellikle KKTC, İtalya, Fransa ve İsviçre den; tereyağı genellikle Avustralya, Almanya, İzlanda, Belçika ve ABD den, süttozu ise yine Avustralya, Hindistan, Fransa, ÇHC ve Ukrayna menşeli ülkelerden gelmektedir. DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM...