İÇİNDEKİLER Önsöz...v İçindekiler...vıı Tablo ve Resimler...xıv BİRİNCİ BÖLÜM: TEMİZLİK KAVRAMI Temizliğin Nedenleri... 3 Temizlik Kuralları... 3 Yetersiz Temizlik... 4 Temizlik Programı... 4 Kirler... 6 1. Oluşumuna Göre Kirler... 6 Gevşek Kir... 6 Yapışkan Kir... 6 Partikül Kir... 7 2. Görünüşüne Göre Kirler... 7 Toz... 7 Lekeler... 7 Paslanma... 7 3. Temizlenme Şekillerine Göre Kirler... 8 Su İle Temizlenen Kirler... 8 Ağartılabilen Kirler... 8 Asitlerle Çıkan Kirler... 8 Solventlerle Çıkan Kirler... 8 Özel Lekele Çıkartma İşlemi Gerektiren Kirler... 8 4. Kaynağına Göre Kirler... 8
viii Temizlik Ürünlerinin Kullanımı ve Denetimi İKİNCİ BÖLÜM: TEMİZLİK YÖNTEMLERİNİN SINIFLANDIRILMASI Temizlik Yöntemleri... 11 1. Zamana Göre Temizlik... 11 2. Materyale Göre Temizlik... 11 3. Materyal Formuna Göre Temizlik... 12 4. Kullanılan Alet ve Çalışma Ortamına Göre Temizlik... 12 5. Çalışma Yöntemine Göre Temizlik... 12 6. Amacına Göre Temizlik... 12 Temizlik Metotları... 13 1. Süpürme... 13 2. Toz Alma... 13 3. Vakumlama... 14 4. Silme... 14 5. Ovma... 14 6. Yıkama... 14 7. Durulama... 14 8. Şampuanlama... 15 9. Kuru Temizleme... 15 10. Cilalama... 15 11. Parlatma... 15 12. Spreyle Temizlik... 15 Temizlik Programı... 16
İçindekiler ix ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: YÜZEYLERİN TEMİZLİĞİ Döşeme Temizliği... 17 1. Taş ve Beton Döşemeler... 17 2. Mermer Döşemeler... 18 3. Parke Döşemeler... 18 4. Halı Döşemeler... 19 5.Sentetik Döşemeler... 19 6. Seramik Döşemeler... 19 7. Duvar Temizliği... 20 Plastik Boyalı Duvarlar... 20 Yağlı Boya Duvarlar... 20 Kağıt Kaplı Duvarlar... 20 Tahta Kaplı (Lambri) Duvarlar... 21 8. Cam Temizliği... 21 9. Mobilya Temizliği... 21 10. Yüzeylerin Cilalanması... 21 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: TEMİZLİK ARAÇve GEREÇLERİ Malzeme Seçiminde Dikkat Edilecek Faktörler... 25 1. Kullanma Kolaylığı... 25 2. Temizlemeve Bakım Kolaylığı... 26 3. Garanti... 26 4. Yedek Parça... 26 5. Emniyet... 27 6. Fiyat... 27 7. Bakımve Onarım Servisi... 27 8. Ambalaj... 27 9. Kalitesi... 28 Temizlikte Kullanılan Başlıca Temizlik Araçları... 28 1. Lastikli Yer Silme Aleti... 29 2. Süpürgeler... 29 3. Faraş... 30
x Temizlik Ürünlerinin Kullanımı ve Denetimi 4. Temizlik Kovası... 31 5. Fırçalar... 31 6. Toz Bezi... 31 7. Süngerler ve Pedler... 31 8. Cam Silme Aletleri... 32 9. Koruma Araçları... 32 10. Moplar... 32 11. Merdiven ve Tabureler... 33 12. Temizlik Kutusu... 33 13. Yıkama Makineleri... 33 14. Cila Makineleri... 34 15. Temizlik Otomatları... 34 16. Basınçlı Püskürtme Makineleri... 35 17. Çift Kovalı Pres... 35 Temizlik Araç ve Gereçlerinin Kullanımı... 35 Temizlik Araç ve Gereçlerinin Temizliği... 36 BEŞİNCİ BÖLÜM: TEMİZLİK MADDELERİ ve KULLANIMI Temizlik Maddelerinin Seçimi... 41 Temizlik Maddelerinin Özellikleri ve Kullanımları... 42 Temizlik Maddelerinin Yapısı... 43 1. Yüzey Aktif Maddeler... 43 Anyonik Aktif Maddeler... 43 Katyonik Aktif Maddeler... 44 Non-İyonik Aktif Maddeler... 44 Amfoterik Aktif Maddeler... 44 2. Yapı Maddeleri... 44 Alkaliler... 44 Sertlik Bağlayıcı... 45 İyon Değiştiriciler... 46 Kir Çökmesini Önleyici... 46 Korozyon Önleyici... 46 Enzimler... 46
İçindekiler xi Optik Beyazlatıcılar... 47 Köpük Düzenleyici... 47 Parfüm... 47 Dolgu Maddeleri... 47 3. Yardımcı Yıkama Maddeleri... 48 Yağ Çözücüler... 48 Alkali Maddeler... 48 Kireç Çözücüler... 48 4. Apre Maddeleri... 48 Yumuşatıcılar... 48 Kolalar... 48 5. Nötralize Edici Maddeler... 49 Yapısal Maddelerin Kabul Edilebilir Oranları... 49 Temizlik Maddeleri... 51 1.Temizlik Maddeleri Çeşitleri... 51 Su... 51 Sabun... 54 Asitler... 57 Ağartıcılar... 58 Dezenfektanlar... 60 Cila... 62 Çamaşır Sodası... 63 Kostik Temizleyici... 63 Yumuşatıcılar... 63 Terebentin... 64 Amonyak... 64 Mavi İspirto... 64 Sirke... 64 TSE Tarafından Türk Standardı (TS) Numarası Verilen Temizlik Maddelerine Ait Standartlar... 65 1. Sabun (TS 54 / Şubat 1985)... 65 2. Çamaşır Deterjanı (Sanayi Tipi) (TS 5155 / Nisan 1987)... 67 3. Mekanik Temizleme Tozu (TS 4495 / Nisan 1985)... 68 4. Cam Temizleme Maddesi - Sıvı (TS 11636 / Nisan 1995)... 69 5. Sentetik Deterjanlar (TS 518 / Ekim 1990)... 71
xii Temizlik Ürünlerinin Kullanımı ve Denetimi ALTINCI BÖLÜM: TEMİZLİK MADDELERİNİN GÜVENLİ KULLANIMI Temizlik Maddelerin Kullanımında Dikkat Edilecek Konular... 75 1. Üniforma... 75 2. Temizlik Maddeleri... 76 3. Kazalarda Yapılacak İşlemler... 79 Temizlik Maddelerinin Depolanması... 81 Depodan Mal Çıkarma... 83 Satın Alma... 83 Satınalmada Çevre Duyarlılığı... 84 YEDİNCİ BÖLÜM: ÇEVRE TEMİZLİĞİ Çevre Temizlik Kontrolu... 88 1. Haşere Kontrolü... 88 2. Koku Kontrolü... 94 3. Çöp Kontrolü... 94 ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi... 95 1. Çevre Yönetim Sistemi Standartları... 96 2. Çevre Yönetim Sisteminde Temel Kavramlar... 96 3. TS-EN-ISO 14001 Uygulama Basamakları... 97
İçindekiler xiii SEKİZİNCİ BÖLÜM: GÜVENLİ TEMİZLİK HİZMETLERİNDE KULLANILAN ISO STANDARTLARI Temizlik Hizmetleri ve HACCP... 99 1. HACCP Sisteminin Temizlik Hizmetlerinde Uygulanmasının Yararları...100 HACCP Uygulama Aşamaları...101 1. Aşama: Her İş İle İlgili Tehlikeleri Belirlemek...101 2. Aşama: Tehlike Analizive KKN...102 3. Aşama: Her Kritik Kontrol Noktası İçin Kritik Limitleri Belirlemek..103 4. Aşama: Her Bir Kritik Kontrol Noktası İçin Bir İzleme Sistemini Yerleştirmek...105 5. Aşama: Düzeltici Faaliyetleri Belirlemek...105 6. Aşama : Doğrulama ve Onaylama...105 7. Aşama: Kayıt Tutma ve Dokümantasyon...106 HACCP Sisteminin Başarı Koşulları...108 ISO 22000...109 Kaynakça...113 Ekler...117