EK-A ÖLÇÜM STASYONU KURULUM RAPORU N BA VURU FORMU stasyon No. (MGM taraf ndan doldurulur.) Ba vuru sahibi tüzel ki i Ölçüm stasyonu Rüzgar Güne li stasyonun yeri lçesi Mevkii UTM Koordinat (6 derece ED 50 Do u Kuzey Datum) XX XX XX XX YY Y YYY stasyonda kullan lan cihazlar Cihaz Üretici firma/marka Tipi/Modeli Seri No......... Ölçüm Yüksekli i (m) Kalibrasyon Tarihi EKLER: 1) stasyonda kullan lan cihazlara ili kin belgeler (katalog, bro ür, kalibrasyon sertifikas ve benzeri) 2) Sahaya esas ölçüm izninin asl n veya noter onayl suretinin fotokopisi 3) Ba vuru ücretinin yat ld na ili kin makbuzun asl veya fotokopisi 4) Ba vuru yapan ki inin ba vuru sahibi firma ad na yetkili oldu unu gösteren belge 5) Ba vuru formu ve ekleri ayr ca elektronik ortamda (CD, DVD vb.) verilecektir. 6) Rüzgar ölçüm istasyonu koordinat ve yükseklik bilgilerinin Devlet Hava Meydanlar letmesi Genel Müdürlü ü ne bildirildi ine ili kin belge, ba vuru dosyas na eklenir. BA VURU SAH mza Ka e Tarih
EK-B ÖLÇÜM STASYONU ÖLÇÜM SONUÇ RAPORU BA VURU FORMU stasyon No. Ba vuru sahibi tüzel ki i Ölçüm stasyonu Rüzgar Güne li stasyonun yeri lçesi Mevkii UTM Koordinat (6 derece ED 50 Do u Kuzey Datum) XX XX XX XX YY YY YYY EKLER: 1) EK-F Rüzgar/Güne verisi-veri tamamlama bilgi formu 2) MGM ye iletilen ölçüm verileri d nda tamamlanan veri seti elektronik ortamda (CD,DVD vb) 3) EK-H Rüzgar/Güne ölçüm istasyonu ham veri teslim formu, 4) Veri toplama ünitesinde kay t edilen orijinal veriler elektronik ortamda (CD,DVD vb) BA VURU SAH mza Ka e Tarih
EK-C RÜZGAR ÖLÇÜM STASYONU KONTROL LEMLER Rüzgar ölçüm dire inde ölçülecek meteorolojik de kenler ve alg lay n ad a da verilmi tir: De ken ad Rüzgar H Rüzgar Yönü Hava S cakl Ba l Nem Hava Bas nc Ölçen Cihaz Rüzgar H z Ölçer, Anemometre Rüzgar Yön Ölçer Hava S cakl k Ölçer, Termometre Ba l Nem Ölçer Bas nç Ölçer, Barometre Rüzgar Ölçüm Dire i ve Alg lay Kurulum Kontrolü: A. Rüzgar Ölçüm Dire i: 1) Rüzgar ölçüm dire i boyu en az 60 m. olmal r. Direk, boru veya kafes yap eklinde olabilir. Tüm direk, ba lant kollar, ek malzemeleri ile gergi mekanizmalar paslanmaz malzemeden imal edilmi olmal r. 2) Direk ve kollar n dikey ve yatay konumlar ile dengesini kaybetmemesi için direk, farkl yüksekliklerden yeterli say da gergi telleri ile zemine sabitlenir. Gergi telleri paslanmaz malzemeden imal edilmi halat olmal ve k n olu abilecek buz yüküne ve gergiye dayanmal r. Gergi telleri, zeminin özelli ine göre beton ankraj, kimyasal çelik dübel gibi yöntemlerle sabitlenir. 3) Rüzgar ölçüm istasyonunda can ve mal emniyetine yönelik, gerekli güvenlik tedbirlerinin al nmas amac yla koruma çiti ve uyar tabelalar konulur. 4) Rüzgar dire inin hava ta tlar na tehlike olu turmas önlemek için, dire in tepesine rm k yayan LED ayd nlatmal en az 1 adet uygun bir ikaz lambas kurulmal r. Rüzgar dire i, k rm ve beyaz olarak iki renkte boyanmal r. 5) Rüzgar h z ve yön ölçümü ana ölçüm seviyelerinde (birincisi 30 m. yükseklikte, ikincisi dire in en üst noktas nda) yap r. En üstte bulunan anemometrenin direk ekseni üzerinde monte edilebilir. Firma en üst seviyedeki rüzgar h z ölçerde ar za meydana gelmesi ihtimaline kar n, ikinci bir h z ölçeri uygun ekilde konu land rabilir. 6) Firma isterse, daha yüksek bir direk kurarak, ara seviyelerde de ölçüm yapabilir. 7) Direk boru ise rüzgar ölçerin konuldu u yükseklikteki kesit çap D Direk kafes yap ise rüzgar ölçerin konuldu u yükseklikteki kesit uzunlu u D1 Rüzgar ölçerin ba lant kolunun çap veya kesit uzunlu u D2 ise dire e ba lanan kollar n ölçüleri ekildeki gibi olabilir. ( ekil-1 ve ekil-2)
ekil-1: Boru Tipi Direk ekil-2 : Kafes Tipi Direk Yatay Kol uzunlu u > 2.5 m. ( 8.5xD ) Yatay Kol uzunlu u > 2 m. ( 5xD1 5.7xD1 ) Dü ey Kol uzunlu u = (15xD2) Dü ey Kol uzunlu u = (15xD2) Yatay kollar n mümkün oldu unca hakim rüzgar yönüne dik konu land labilir. 8) Anemometrelerden birisi dire in en üst noktas na ve dire in ekseninde kurulabilir. 9) Anemometrenin türbülans etkisinde kalmamas için rüzgar yön ölçer, anemometreden 1.5 ile 2.5 m. a ya kurulabilir. 10) En üst seviyedeki rüzgar h z ölçerde ar za meydana gelmesi ihtimaline kar n, ikinci bir z ölçer kurulacaksa, en üst noktadaki h z ölçerden 1.5 m. a ya kurulabilir. ( ekil-3) ekil-3 : Dire in En Üst Noktas ndaki Rüzgar Ölçerler
11) Anemometrelerden ikincisinin 30 m. yüksekli e kurulmas zorunludur. 12) Rüzgar Yön ölçer, h z ölçerin türbülans etkisinde kalmamas için 1.5 ile 2.5 m. yukar veya a kurulabilir. 13) Yatay ba lant kollar n dire e ba lant sa lam olmal ve yatay durmal, titre im ve sallanma yapmamal r. Dü ey kollar yatay eksene dik olacak ekilde (dire e paralel) kurulur. ekil-4 : 30 m. Yükseklikte Rüzgar Ölçerler
ekil-5 Rüzgar Ölçüm stasyonu ematik Gösterimi (Örnektir)
B. Topraklama ve Y ld mdan Koruma: 1) Ölçüm istasyonunun y ld mdan ve ani voltaj dalgalanmalar ndan korunmas için etkin bir y ld mdan korunma ve topraklama sistemi kurulur. Önerilen y ld mdan korunma ve topraklama sistemi a da tan mlanm r: a) Dire in en üst seviyesindeki anemometreden en az 50 cm. yukar ç kacak ve anemometreyi 60 aç yla koruyabilecek uzunlukta (2 2.5 m) som bak r y ld m yakalama çubu u konulabilir. b) Bu yakalama ucu, dire e mekanik olarak sabitlenmi ini iletkeni ile yere çak lacak en az iki adet topraklama çubu una ba lanmas ve topraklama direnci en fazla 10 olacak ekilde topraklama yap labilir. c) Tüm topraklamalar ayn noktaya ba lan larak e potansiyel sa lanabilir. ç) Topraklama ini iletkeni bo um veya sark k görüntü yaratmayacak ekilde dire e mekanik olarak 2 m. aral kla sabitlenir. C. Rüzgar H z ve Yön Ölçerler: 1) Rüzgar h ölçümü amac yla kepçeli tip, rüzgar enerji projeleri için yayg n olarak kullan lan kendisini kan tlam anemometreler kullan labilir. (Ölçüm hata oran yüksek sensörler ile yap lan ölçümlerden elde edilecek rüzgar verilerinden yap lacak güç hesaplar nda büyük yan lmalar ortaya ç kar. A daki grafikte ±0.4 m/s do rulukla çal an bir anemometre ile ölçülen ortalama 6 m/s rüzgar h ndan üretilebilecek enerjide ± %20 hata yap labilece i görülmektedir.) 2) Rüzgar yön ölçerler manyetik kuzey esas al narak kurulmal r. Bu kurulumun, veri toplama ünitesinde (dataloger) herhangi bir düzeltme de erine ihtiyaç duymadan yap labilir. Kurulumdan sonra pusula ile kuzey ayar kontrol edilmeli ve dört yön testi yap lmal r. 3) Ölçüm kontrolüne esas olan 30 metrede ve dire in en üst seviyesindeki ölçümler kepçeli tip rüzgar ölçerlerle yap r, kombine rüzgar ölçer (h z ve yön bir arada), ultrasonik rüzgar ölçer, propeller rüzgar h z ölçer (pervane tip) kullan lmaz. Ancak, farkl seviyelerdeki ilave ölçümler için, ba vuru sahibi bu say lan tipte rüzgar ölçerlerden kullanabilir.
ekil-6 : Toplam Sensör Belirsizli i (Hata miktar ) ile Rüzgar Enerjisi De imi (%) Ç. Di er Sensörler: 1) Hava s cakl k ve nem ölçer dire in en az 3 m. yüksekli ine, güne radyasyonundan do rudan etkilenmeyecek ve hava sirkülasyonunu sa layacak siper içerisine konularak dire e kurulumu yap r. 2) Hava bas nc ölçer veri toplama kutusu içerisine konulabilir. 3) Firma farkl seviyelerde s cakl k, nem veya bas nç ölçümleri de yapabilir. 4) Ba vuru sahibi; bas nç, s cakl k, nem, rüzgar yönü ve rüzgar h alg lay lar na ait güncel (öngörülen ölçüm periyodunun bir bölümünü veya tamam kapsayan) kalibrasyon sertifikas kurulum kontrolünde MGM kontrol heyetine sunar. Kalibrasyon sertifikas n geçerlili inin ölçüm periyodunun tamam kapsamamas durumunda, kalibrasyon sertifikas n geçerlili inin sona erme tarihini göz önünde bulundurarak, firma ölçüm periyodu içinde ilgili alg lay n kalibrasyonunu yeniden yapt rarak veya uygun kalibrasyon sertifikas olan yeni bir alg lay ölçüm istasyonuna takarak ölçümlere devam eder. 5) Ölçüm istasyonunda kullan lan tüm sensörlerin kalibrasyon süresi, üretici veya kalibrasyonu yapan kurulu taraf ndan ba ka bir tan mlama yap lmam sa, kalibrasyon tarihinden itibaren 2 (iki) y l geçerlidir.
D. Veri Toplama Ünitesi (DataLogger): 1) Veri toplama ünitesi (datalogger), koruma üniteleri, ileti im cihazlar ile enerji besleme üniteleri IP66 koruma s na sahip bir kutu içerisine konulur. Kutu çevresel etkilerden etkilenmeyecek ekilde uygun yüksekli e kurulur. 2) Veri toplama ünitesi (datalogger), sensörlerden gelen elektriksel sinyalleri meteorolojik parametrelere çeviren bir program n çal elektriksel ölçüm ve kay t cihaz r. Ba vuru sahibi tüm sensörler için elektriksel sinyallerin meteorolojik parametrelere çevrilme katsay, düzeltme vb. de erleri veri toplama ünitesi program nda gösterir. 3) Veri toplama ünitesi, sensörlerden ölçülen ve hesaplanan verileri en az 1 (bir) y l saklama özelli ine, ileti im elemanlar ve bak m amaçl ba lant lar için ileti im portlar ile sensörlerden ve y ld mdan gelebilecek darbeler için koruyucu devrelere sahip olabilir. E. Kablolama: 1) Tüm sensör ve enerji kablolar, cihaz emniyeti, görsel iyile tirme, direk üzerinde yük ve titre im olu turmamas için düzgün bir ekilde 1 m. aral kla dire e ve kollara klipsle ba lan r. 2) Veri toplama ünitesinde sensör, enerji ve ileti im sistemi ba lant lar dayan kl ve anla r ekilde etiketlenir. F. Tüm sensörlere ait kalibrasyon sertifikalar ve bro ürleri ile sahada çekilen panoramik kurulum foto raflar rapora eklenir. G. Rüzgar ölçüm sisteminde, herhangi bir sebeple olu abilecek hasar, bozulma veya veri kayb gibi durumlar ba vuru sahibinin sorumlulu undad r.. Rüzgar ölçüm istasyonunda, üçüncü ah slar n can veya mallar n zarar görmemesi için al nmas gereken tüm tedbirler ba vuru sahibinin sorumlulu undad r. Bu tür bir olay n meydana gelmesi durumunda, üçüncü ah slar n zararlar yla ilgili MGM nin herhangi bir sorumlulu u yoktur ve tüm sorumluluk ba vuru sahibine aittir. H. Ayn saha içerisinde farkl veya ayn firmaya ait birden fazla rüzgar ölçüm istasyonu kurulmas halinde, güvenlik ve ölçümlerin etkilenmesi hususlar dikkate al narak, bir istasyonun di er istasyonlardan uzakl n, kurulan direk boyunun 3 kat olmas tavsiye edilir.
I. Rüzgar Ölçüm stasyonunda Kullan lacak Sensörlerin Asgari Özellikleri: Sensör Ad stenilen Özellikleri lave Özellikler Rüzgar z Ölçer Ölçüm aral : 0-75 m/sn ik de eri : 0.5 m/sn Çözünürlük : 0.1 m/sn Do ruluk : ± 0.5 m/sn (5 m/sn ye kadar), ± 10 % ( 5 m/sn nin üzerinde) Mesafe sabiti : 2-5 m Rüzgar Yön Ölçer Hava cakl Ölçer Hava Nemi Ölçer Ölçüm aral : 0....360 Çözünürlük : 1 Do ruluk : ± 5 Ölçüm aral : - 40 C...+60 C Çözünürlük : 0.1 C Do ruluk : ± 0.3 C Ölçüm aral : %0..... %100 Çözünürlük : %1 Do ruluk : % 3 Sensör uygun ekilde havaland lan özel siperi içine kurulacakt r. S cakl k sensöründe kullan lan siper güne lenmeden en az etkilenen bir maddeden yap lm olmal r. Sensör uygun ekilde havaland lan özel siperi içine kurulacakt r. Nem sensöründe kullan lan siper güne lenmeden en az etkilenen bir maddeden yap lm olmal r. Ölçüm aral : 750 1050 hpa Bas nç Çözünürlük : 0.5 hpa Ölçer Do ruluk :± 1.0 hpa (tam ölçüm aral nda) Kararl k : ± 0.5 hpa / y l NOT: Ba vuru sahibi; bas nç, s cakl k, nem, rüzgar h ve rüzgar yönü sensörlerine ait güncel (öngörülen ölçüm periyodunun bir bölümünü veya tamam kapsayan) kalibrasyon sertifikalar kurulum kontrolünde verir.
EK-D GÜNE ÖLÇÜM STASYONU KONTROL LEMLER Güne Ölçüm stasyonunda a daki meteorolojik de kenler ve alg lay n ad a da verilmi tir. De ken ad Güne Radyasyonu Güne lenme Süresi Rüzgar H Rüzgar Yönü Hava S cakl Ba l Nem Ölçen Cihaz Güne Radyasyon ölçer, Piranometre Güne lenme Süresi ölçer, Sunshine Duration sensor Rüzgar H z Ölçer, Anemometre Rüzgar Yön Ölçer Hava S cakl k Ölçer, Termometre Ba l Nem Ölçer, Nisbi Nem Ölçer Güne Ölçüm Dire i ve Alg lay Kurulum Kontrolü: A. Güne lenme ölçüm istasyonu çevresindeki manialar n yüksekli inin en az 10 kat uzakl kta veya gün do umu ve bat s ras nda yatayla en az 5 lik aç ile güne nlar alabilecek ekilde kurulabilir. ekil-1 : Güne lenme Ölçüm stasyonu Saha Seçimi B. Güne lenme sensörleri, rüzgar dire i üzerine 2 m ile 5 m aras nda bir yükseklikte ve yatay sensör kolu veya kollar üzerine kurulur. C. Güne Radyasyonu Ölçer (piranometre): 1) Güne Radyasyonu Ölçer (piranometre) yatay düzlemde olmal ve cihaz n üzerindeki su terazisi ile kontrol edilmelidir. 2) Cihaz kuzey-güney istikametinde güneye konu land r. 3) Nem al kimyasal kontrolü yap lmal r.
4) Güne Radyasyonu Ölçer (Piranometre) ISO 9060 ve WMO Guide-8 de tan ml First Class -Good Quality veya daha iyi özelliklere sahip bir sensör olarak seçilmeli ve güncel (öngörülen ölçüm periyodunun bir bölümünü veya tamam kapsayan) kalibrasyon sertifikas na sahip olmal r. 5) Veri toplama ünitesinde çal an programda piranometrenin hassasiyet (sensitivity) katsay n kontrolü yap lmal r. Ç. Güne lenme Süresi Ölçer (Sunshine Duration Sensor): 1) Güne lenme süresi ölçer kurulumu, cihaz üreticisinin tavsiyeleri ve cihaz özelli i dikkate al narak yön ve yatay düzlem ayar yap lmak suretiyle gerçekle tirilir. 2) Nem al kimyasal özelli ini yitirmemi olmal r. D. Di er Sensörler: 1) Hava s cakl ve nem ölçer uygun havaland rma özelli ine sahip, güne radyasyonundan do rudan etkilenmeyecek ve hava sirkülasyonunu sa layacak siper içerisinde olmal ve direk üzerine kurulmal r. 2) Rüzgar ölçüm dire i yüksekli i 10 m. olabilir. 3) 10 m yüksekli inde direk kullan lacaksa direk üzerine gece gündüz sensörlü, k rm k yayan, LED ayd nlatmal ikaz lambas kurulabilir. 4) Rüzgar h z ve yön ölçerler dire in en üst noktas na 10 m. yüksekli e, en az 1 m. lik sensör kolu üzerine kurulabilir. 5) Rüzgar yön ölçerin kuzey ayar pusula ile kontrol edilmelidir. 6) Ba vuru sahibi, güne radyasyonu ölçer, rüzgar yön, rüzgar h z, hava s cakl k ve nem alg lay lar na ait güncel (öngörülen ölçüm periyodunun bir bölümünü veya tamam kapsayan) kalibrasyon sertifikas kurulum kontrolünde MGM kontrol heyetine sunar. Kalibrasyon sertifikas n geçerlili inin ölçüm periyodunun tamam kapsamamas durumunda, kalibrasyon sertifikas n geçerlili inin sona erme tarihini göz önünde bulundurarak, firma ölçüm periyodu içinde ilgili alg lay n kalibrasyonunu yeniden yapt rarak veya uygun kalibrasyon sertifikas olan yeni bir alg lay ölçüm istasyonuna takarak ölçümlere devam eder. 7) Ölçüm istasyonunda kullan lan tüm sensörlerin kalibrasyon süresi, üretici veya kalibrasyonu yapan kurulu taraf ndan ba ka bir tan mlama yap lmam sa, kalibrasyon tarihinden itibaren 2 (iki) y l geçerlidir E. Kablolama: 1) Tüm sensör ve enerji kablolar, cihaz emniyeti, görsel iyile tirme, direk üzerinde yük ve titre im olu turmamas için düzgün bir ekilde 1 m. aral kla dire e ve kollara klipsle ba lanmal r.
2) Veri toplama ünitesinde sensör, enerji ve ileti im sistemi ba lant lar dayan kl ve anla r ekilde etiketlenmelidir. F. Topraklama ve Y ld mdan Koruma: 1) Ölçüm istasyonunun y ld mdan ve ani voltaj dalgalanmalar ndan korunmas için etkin bir y ld mdan korunma ve topraklama sistemi kurulabilir. Önerilen y ld mdan korunma ve topraklama sistemi a da tan mlanm r. 2) 10 m. yüksekli inde direk kullan lmas durumunda dire in en üst seviyesindeki rüzgar sensörlerinden en az 50 cm. yukar ç kacak ve sensörleri 60 aç yla koruyabilecek uzunlukta (1 1.5 m) som bak r y ld m yakalama çubu u kullan labilir. 3) Bu yakalama ucu, dire e mekanik olarak sabitlenmi ini iletkeni ile yere çak lacak en az iki adet topraklama çubu una ba lanmas ve topraklama direnci en fazla 10 olacak ekilde topraklama yap labilir. 4) Tüm topraklamalar ayn noktaya ba lan larak e potansiyel sa lanabilir. 5) Topraklama ini iletkeni bo um veya sark k görüntü yaratmayacak ekilde dire e mekanik olarak 2 m. aral kla sabitlenebilir.
ekil-2 Güne Ölçüm stasyonu ematik Gösterimi (Örnektir) G. Veri Toplama Ünitesi (DataLogger): 1) Veri toplama ünitesi (datalogger), koruma üniteleri, ileti im cihazlar ile enerji besleme üniteleri IP66 koruma s na sahip bir kutu içerisine konulur. Kutu çevresel etkilerden etkilenmeyecek ekilde uygun yüksekli e kurulmal r. 2) Veri toplama ünitesi (datalogger), sensörlerden gelen elektriksel sinyalleri meteorolojik parametrelere çeviren bir program n çal elektriksel ölçüm ve kay t cihaz r. Ba vuru sahibi tüm sensörler için elektriksel sinyallerin meteorolojik parametrelere çevrilme katsay, düzeltme vb. de erleri veri toplama ünitesi program nda gösterecektir. 3) Veri toplama ünitesi, sensörlerden ölçülen ve hesaplanan verileri en az 1 (bir) y l saklama özelli ine, ileti im elemanlar ve bak m amaçl ba lant lar için ileti im portlar ile sensörlerden ve y ld mdan gelebilecek darbeler için koruyucu devrelere sahip olmal r.. Tüm sensörlere ait kalibrasyon sertifikalar ve bro ürleri ile sahada çekilen kurulum foto raflar rapora eklenir. Güne ölçüm istasyonunda can ve mal emniyetine yönelik, gerekli güvenlik tedbirlerinin al nmas amac yla koruma çiti ve uyar tabelalar konulmal r. H. Güne ölçüm sisteminde, herhangi bir sebeple olu abilecek hasar, bozulma veya veri kayb gibi durumlar ba vuru sahibinin sorumlulu undad r.
I. Güne ölçüm istasyonunda, üçüncü ah slar n can veya mallar n zarar görmemesi için al nmas gereken tüm tedbirler ba vuru sahibinin sorumlulu undad r. Bu tür bir olay n meydana gelmesi durumunda, üçüncü ah slar n zararlar yla ilgili MGM nin herhangi bir sorumlulu u yoktur ve tüm sorumluluk ba vuru sahibine aittir. I. Ayn saha içerisinde farkl veya ayn firmaya ait birden fazla güne ölçüm istasyonu kurulmas halinde, bir istasyonun di er istasyonlardan uzakl, kurulan direk boyunun 5 kat olmas tavsiye edilir.
J. Güne Ölçüm stasyonunda Bulunacak Alg lay lar n Asgari Özellikleri Güne Ölçüm stasyonunda Bulunacak Alg lay lar n Asgari Özellikleri Sensör Ad stenilen Özellikleri lave Özellikler Küresel (Global) Ölçüm aral : 0 1500 W/m² Güne Çözünürlük : 5 W/m² Piranometre, en az WMO taraf ndan Radyasyonu Do ruluk : ±%5 (günlük toplamda) First Class Good Quality olarak Ölçer Kararl k : ± 1.5 % /y l (tüm ölçüm tan mlanan tip olacakt r. (Piranometre) aral nda) Güne lenme Süresi Ölçer (Sunshine Duration Sensor) Ölçüm aral : Dakikal k güne li veya güne siz Çözünürlük : 1 dakika Do ruluk : 0.1 saat ( saatlik toplamda) Güne lenme süresi; direkt (do rudan) güne radyasyon miktar n gün içinde 120 W/m² ve daha fazla oldu u dakikalar n toplam ifade eder. Rüzgar H z Ölçer Rüzgar Yön Ölçer Hava S cakl Ölçer Hava Nemi Ölçer Ölçüm aral : 0-65 m/sn ik de eri : 0.5 m/sn Çözünürlük : 0.1 m/sn Do ruluk : ± 0.5 m/sn (5 m/sn ye kadar), ± 10 % ( 5 m/sn nin üzerinde) Mesafe sabiti : 2-5 m Ölçüm aral : 0....360 Çözünürlük : 1 Do ruluk : ± 5 Ölçüm aral : - 40 C...+60 C Çözünürlük : 0.1 C Do ruluk : ± 0.3 C Ölçüm aral : %0..... %100 Çözünürlük : %1 Do ruluk : % 3 Sensör uygun ekilde havaland lan özel siperi içine kurulacakt r. S cakl k sensöründe kullan lan siper güne lenmeden en az etkilenen bir maddeden yap lm olmal r. Sensör uygun ekilde havaland lan özel siperi içine kurulacakt r. Nem sensöründe kullan lan siper güne lenmeden en az etkilenen bir maddeden yap lm olmal r. NOT: 1)S cakl k, nem, rüzgar h z ve rüzgar yön sensörleri güncel (öngörülen ölçüm periyodunun bir bölümünü veya tamam kapsayan) kalibrasyon sertifikal olmal r. 2) Güne Radyasyonu Ölçer (Piranometre) ISO 9060 ve WMO Guide-8 de tan ml First Class -Good Quality veya daha iyi özelliklere sahip bir sensör olarak seçilecek ve güncel (öngörülen ölçüm periyodunun bir bölümünü veya tamam kapsayan) kalibrasyon sertifikas na sahip olmal r.
EK-E ÖLÇÜM VER LER N KAYIT FORMATI Veriler dakikal k veya on dakikal k olarak UTC saate göre kaydedilip gönderilir. Verilerin kay t format a da belirtilen ekilde olmal r. Kay tlarda ayraç olarak pipe ( ), virgül (, ) veya noktal virgül ( ; ) kullan r. Ölçülen de erler limit d nda (rüzgar ölçümü için EK-C, güne ölçümü için EK-D) oldu unda -9999 olarak kaydedilir. Sensör devre d b rak ld nda ise, -8888 olarak kaydedilir. a) Rüzgar ölçümleri ölçüm ekli R olan dosya veri format a daki biçimde olmal r. Sat r içinde Kay t s ras Parametre Ad Aç klama 1.sütun stno stasyon Numaras ( MGM'nin verdi i numara) 2.sütun l Ölçümün Yap ld Y l 3.sütun Ay Ölçümün Yap ld Ay 4.sütun Gün Ölçümün Yap ld Gün 5.sütun Saat Ölçümün Yap ld Saat 6.sütun Dakika Ölçümün Yap ld Dakika 7.sütun Yükseklik Ölçüm yapan Rüzgar yön ve h z sensörlerinin yerden yüksekli i (m.) 8.sütun Rzgortyon Dakikal k veya on Dakikal k Ortalama Rüzgar n Yönü ( o ) 9.sütun Rzgorthiz Dakikal k veya on Dakikal k Ortalama Rüzgar n H ( m/sn. ) 10.sütun Rzgmaxyon Dakikal k veya on Dakikal k Maksimum Rüzgar n Yönü ( o ) 11.sütun Rzgmaxhiz Dakikal k veya on Dakikal k Maksimum Rüzgar n h ( m/sn. ) Ölçüm ekli D olan di er ölçümler (s cakl k, nispi nem, hava bas nc ) dosya veri format daki biçimde olmal r. Sat r içinde Parametre Kay t s ras Ad Aç klama 1.sütun stno stasyon Numaras ( MGM'nin verdi i numara) 2.sütun l Ölçümün Yap ld Y l 3.sütun Ay Ölçümün Yap ld Ay 4.sütun Gün Ölçümün Yap ld Gün 5.sütun Saat Ölçümün Yap ld Saat 6.sütun Dakika Ölçümün Yap ld Dakika 7.sütun Yükseklik Ölçüm yapan sensörlerin yerden yüksekli i (m.) 8.sütun Sicaklik Dakikal k veya on dakikal k Anl k Hava S cakl ( o C ) 9.sütun Nnem Dakikal k veya on dakikal k Anl k Nispi Nem ( % ) 10.sütun Basinc Dakikal k veya on dakikal k Anl k Hava Bas nc ( hpa. )
b) Ölçüm ekli G olan Güne ölçümleri dosya veri format a daki biçimde olmal r. Sat r içinde Kay t s ras Parametre Ad Aç klama 1.sütun stno stasyon Numaras ( MGM'nin verdi i numara) 2.sütun l Ölçümün Yap ld Y l 3.sütun Ay Ölçümün Yap ld Ay 4.sütun Gün Ölçümün Yap ld Gün 5.sütun saat Ölçümün Yap ld Saat 6.sütun dakika Ölçümün Yap ld Dakika 7.sütun yükseklik Ölçüm yapan güne sensörünün yerden yüksekli i (m.) 8.sütun GlobGunRad Dakikal k veya on dakikal k ortalama Global Güne Radyasyonu ( watt / m 2 ) 9.sütun Gunessuresi Dakikal k veya on dakikal k güne lenme süresi ( dakika ) 10.sütun cakl k Dakikal k veya on dakikal k Anl k Hava S cakl ( o C ) 11.sütun NNem Dakikal k veya on dakikal k Anl k Nispi Nem ( % ) 12.sütun rzgortyon Dakikal k veya on dakikal k Ortalama Rüzgar n Yönü ( o ) 13.sütun rzgorthiz Dakikal k veya on dakikal k Ortalama Rüzgar n H ( m/sn. ) 14.sütun rzgmaxyon Dakikal k veya on dakikal k Esen Maksimum Rüzgar n Yönü ( o ) 15.sütun rzgmaxhiz Dakikal k veya on dakikal k Maksimum Rüzgar n h ( m/sn. )
EK-F RÜZGAR / GÜNE VER VER TAMAMLAMA B LG FORMU Ölçüm stasyonu No. Ba vuru Sahibi Tüzel Ki i Ölçüm stasyonu Rüzgar Güne Ölçüm Ba lama Tarihi Ölçüm Biti Tarihi % 20 ye kadar Eksik Veri Tamamlama Ölçüm periyodu boyunca veri kayb var m? Evet Hay r Kay p veri yüzdesi %. Ölçüm periyodu boyunca olu an veri kay plar n tarihleri (Sa daki örnek formata uygun olarak ekli text,excel vb. dosyada sunulur.) (1) Ba lama Tarih-Saat- Dak. Biti Tarih-Saat- Dak. Eksik veri tamamlama çal mas nda kullan lan istasyon (MGM veya Di er) Veri Tamamlama Yöntemi (2) Toplam Veri Kay p Süresi (Dak.) Ölçüm Süresi çerisindeki Veri Seti Güne Ölçüm stasyonu Verileri Veri Periyodu ve Süresi (gün) Toplam Global Güne I (kwh/m 2 ) Toplam Güne lenme Süresi (Saat) Ortalama Hava cakl ( C) Veri Periyodu ve Süresi 30 m Yükseklikteki Rüzgar Verileri Dire in En Üst Seviyesindeki (. m) Rüzgar Verileri Di er Seviyeler ( m) Di er Seviyeler ( m) Ortalama S cakl k ( C ) (..m) Ortalama Bas nç ( hpa ) (...m) Ortalama Nem (%) ( m) Rüzgar Ölçüm stasyonu Verileri Di er Ölçümler Ortalama Rüzgar (m/s) Rüzgar Verileri Hakim Rüzgar Yönü
Rüzgar Güç ve Frekans Tablosu (3) 30 m. Yükseklik En üst seviye.. m. Yükseklik Yönler Sakin N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Ortalama Rüzgar Güç Frekans Ortalama Güç Frekans Rüzgar De er Yüzde De er Yüzde De er Yüzde De er Yüzde m/san. Watt/m 2 % Esme say % m/san. Watt/m 2 % Esme say % Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam ll k Ortalama Rüzgar h (m/san) Rüzgar ll k standart sapma Maksimum Esme Say ve Hakim Yön ll k Ortalama Rüzgar h (m/san) Rüzgar ll k standart sapma Maksimum Esme Say ve Hakim Yön
MGM, rüzgar ölçümlerinden güç hesab a daki formül kullan larak kontrol edecektir. P 1 2 * * V P : Güç yo unlu u ( Watt/m 2 ) 3 : Hava Yo unlu u ( kg/m 2 ) ( Hava yo unlu u 15 o C ve deniz seviyesinde yakla k 1.2 kg/m 2 dir.) V : Rüzgar H ( m/san.) Hava Yo unlu u Formülü : P R *T P: Hava Bas nc ( Pa.) : Hava Yo unlu u ( kg/m 2 ) R : Gaz Sabiti :287 J/kg. o K t : Hava S cakl ( o C ) T: Hava S cakl ( o K ) ( t + 273.15) 1) Ölçüm periyodu boyunca olu an veri kay plar tablosu elektronik ortamda (CD,DVD vb.) tamamlanan veriler ile birlikte firma taraf ndan MGM ye verilir. 2) Kullan lan istatistiksel eksik veri tamamlama yöntemi ile yapt i lemleri detayl olarak aç klayan doküman firma taraf ndan MGM ye verilir. 3) Rüzgar hesaplamalar aç klayan detayl doküman firma taraf ndan MGM ye verilir. BA VURU SAH mza Tarih Ka e
EK-G RÜZGAR ve GÜNE ÖLÇÜM STASYONU KURULUM RAPORU HAZIRLANMASINDA KKAT ED LECEK HUSUSLAR A) Ölçüm stasyonu Kurulum Raporu çin Ba vuru Formu (Ek-A): 1) stasyon Numaras yaz lm (MGM taraf ndan ba vuru s ras nda verilecek), 2) Ölçüm istasyonu i aretlenmi ( Rüzgar veya Güne ), 3) stasyon yer bilgileri yaz lm, 4) UTM Koordinatlar yaz lm, 5) stasyonda bulunan cihaz ve sensörler ile ilgili bilgiler tabloya i lenmi, 6) stasyonda kullan lan cihazlara ili kin belgeler (Katalog, bro ür, kalibrasyon belgesi vb.) eklenmi, 7) Sahaya esas ölçüm izninin asl n veya noter onayl suretinin fotokopisi eklenmi, 8) Ba vuru ücretinin yat ld na ili kin makbuzun asl veya fotokopisi eklenmi, 9) Ba vuru yapan ki inin ba vuru sahibi firma ad na yetkili oldu unu gösteren belge eklenmi, 10) Rüzgar ölçüm istasyonu koordinat ve yükseklik bilgilerinin Devlet Hava Meydanlar letmesi Genel Müdürlü ü ne bildirildi ine ili kin belge eklenmi, 11) Ba vuru sahibi firman n yetkilisi veya vekili taraf ndan imzalanm ve ka elenmi, 12) Ölçüm istasyonu kurulum projesi eklenmi, olmal r. B) Rüzgar ve Güne Ölçüm stasyonu Kurulum Raporu (Ek-3 ve Ek-5) Rüzgar ve Güne Ölçüm stasyonu Kurulum Raporu Tablosu a da aç kland ekilde doldurulmal r. 1) stasyonun yeri ile ilgili bilgiler yerinde tapu, imar belgeleri veya planlar üzerinden kontrol edilerek yaz lmal, izin belgesi ile kontrol edilmelidir. 2) stasyon koordinat bilgileri ba vuru sahibi taraf ndan sa lanacak GPS cihaz ile ölçülmeli ve ba vuru formu ile kar la lmal r. 3) Tüm sensörler tabloda belirtilmeli, listede belirtilenden fazla say da sensör kurulmu ise tabloya sat r ilavesi yap lmal r. 4) Sensörlerin seri numaras ve kuruldu u yükseklikler belirtilmelidir. C) Kurulum Raporu ekleri: 1) stasyonda kullan lan cihazlara ili kin belgeler: Üretici firma / Tipi / seri Numaras / Güncel (öngörülen ölçüm periyodunun bir bölümünü veya tamam kapsayan) Kalibrasyon sertifikalar
2) Cihazlara ait bro ür, katalog veya kullan m kitapç klar, 3) Sahaya esas ölçüm izninin asl veya saha sahibi gerçek veya tüzel ki i taraf ndan onayl sureti, 4) stasyonun kurulum sonras foto raflar : Uzak görüntüsü / Yak n detay görüntüleri / sensör yerle imi / Direk kurulumu / Gergi teli sabitlemeleri / Çevresel manialar vb. 5) stasyon kurulumuna ili kin fatura: Ölçüm istasyonu ba vuru sahibi firma taraf ndan sat n al nm ise faturan n asl veya onayl fotokopisi, Ölçüm istasyonu mü avir firmalardan veya üreticilerden kiralanm sa en az ölçüm süresini kapsayan kira sözle mesinin asl veya onayl fotokopisi (Kiral k ölçüm istasyonunun Ölçüm Standard Tebli i ve Ölçüm Uygulama Tebli inde istenen özellikleri sa lamas artt r). Ba vuru sahibi ölçüm istasyonu imalatç ise imalatç belgesi ve alg lay ve di er cihazlarla ilgili faturan n asl veya onayl fotokopisi, 6) lgililerce onaylanm ölçüm istasyonu kurulum raporu, 7) Elektronik ortamda kurulum raporu: Ölçüm istasyonu kurulum raporu haz rlan rken istenen tüm bilgi ve belgeler CD ortam na aktar lmal r. 8) Ölçüm istasyonunda MGM taraf ndan görevlendirilen personel ve ba vuru sahibi taraf ndan imzalanmas gerekir. 9) Bu raporun imzalanmas ndan sonra ölçüm i lemlerine ba lanm say r.
EK-H RÜZGAR / GÜNE ÖLÇÜM STASYONU HAM VER TESL M FORMU GÜNE / RÜZGAR ÖLÇÜM STASYONU B LG LER Firma Ad / Unvan Bölge li stasyon No. Ölçüm stasyonu Rüzgar Güne Kay t cihaz ndan direkt MGM ye ftp ile leti im ekli Kay t cihaz ndan bilgi toplama ve gönderme merkezi vas tas yla MGM ye ftp ile Sabit IP / GSM No. Ham Veri Kay tlar Veri kay t cihaz marka ve modeli Veri kay t cihaz nda kay t yeri ASCII Text Tabanl Veri kay t Cihaz nda kay t ekli Sisteme ait özel dosya Veri dosya ad /adlar ASCII text ise kullan lan ayraç (delimiter) ASCII text Veri dosyas veri kay t format ASCII Text dosyas de ilse dosyan n içeri inin görülece i yaz m Kay t dosyas, sisteme ait özel dosya ise dosyan n içeri inin görüntülenip ba ka dosya format na dönü türebilen yaz m bilgileri Ham verilerin aktar ld ortam (CD, DVD, ta nabilir bellek, disk ve benzeri) Ham verilerin aktar ld ortamdaki toplam dosya boyutu ( MB) stasyonun verilerinin kabul edilmeye ba lad onay tarihi son kay t tarihi saati RÜZGAR VEYA GÜNE STASYONU HAM VER DOSYALARI TESL TESL M ALAN TESL M EDEN METEOROLOJ GENEL RMA YETK MÜDÜRLÜ Ü YETK Tarih Ad, Soyad mzas Tarih Ad, Soyad mzas
EK-I RÜZGAR VE GÜNE ÖLÇÜM SONUÇ RAPORU HAZIRLANMASINDA D KKAT ED LECEK HUSUSLAR A. Ölçüm stasyonu Ölçüm Sonuç Raporu Ba vuru Formu (Ek-B): Ölçüm Sonuç Raporu Ba vuru Formunun haz rlanmas ve sunulmas : 1) Ba vuru formunda; istasyon numaras, ba vuru sahibi, ölçüm istasyonu tipi (Rüzgar veya Güne ), istasyon yeri, UTM Koordinatlar bilgileri yer al r. 2) EK-F: Rüzgar / Güne verisi veri tamamlama bilgi formu ile MGM ye iletilen ölçüm verileri d nda tamamlanan veri seti elektronik ortamda (CD, DVD vb.); EK-H (rüzgar/güne ölçüm istasyonu ham veri teslim formu) ve veri toplama ünitesinde kay t edilen orijinal verileri elektronik ortamda (CD, DVD vb.) ba vuru formuyla birlikte MGM ye sunulur. 3) Ba vuru formu ba vuru sahibi yetkilisi veya vekili taraf ndan imzalan r ve ka elenir. B. Rüzgar Ölçüm Sonuç Raporu (Ek-4): Rüzgar Ölçüm Sonuç Raporunun haz rlanmas ve sunulmas : 1) Sonuç raporunda; ba vuru sahibi, ölçüm ba lama ve biti tarihi, ölçüm istasyonu UTM koordinatlar bilgileri yer al r. 2) Sonuç raporu; dire in en üst seviyesindeki ölçüm sonuçlar içeren rüzgar ölçüm verileri, on dakikal k verilerden haz rlanan y ll k ortalama rüzgar h (m/sn), hakim rüzgar yönü, yönlere göre esme say (frekans) ve güç da bilgilerini içerecek ekilde haz rlan r. C. Güne Ölçüm Sonuç Raporu (Ek-6): Güne Ölçüm Sonuç Raporunun haz rlanmas ve sunulmas : 1) Sonuç raporunda; ba vuru sahibi, ölçüm ba lama ve biti tarihi, ölçüm istasyonu UTM koordinatlar bilgileri yer al r. 2) ll k toplam veri sonuçlar ayr ayr olmak üzere, toplam güne, toplam güne lenme süresi ve ortalama hava s cakl verisi bilgileri raporda yer al r. 3) Yatay yüzeye gelen global güne m iddeti y ll k toplam (kwh/m²), güne lenme süresi y ll k toplam saat (h) ve hava s cakl y ll k ortalama ( C) olarak raporda belirtilir.