MADEN ETÜT VE ARAMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI

MADEN TETKĠK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MADEN ETÜT VE ARAMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI 2008 YILI 6 AYLIK FAALİYET RAPORU 0 ( 01.01.2008-30.06.2008)

AMAÇ VE HEDEFLER A-İdarenin Amaç ve Hedefleri AMAÇ Ülkemizin maden potansiyelini ortaya koymak, HEDEF Maden potansiyelimizi ortaya koymak amacı doğrultusunda arama projeleri hazırlamak ve uygulamaya koymak, Divriği (Sivas) Demir Yatağı Sanayinin ihtiyacı olan hammadde güvencesini sağlamak, Dünya sıralamalarında ön sırada olan cam, seramik, çimento, mermer gibi sanayi dallarımız ile demir-çelik, alüminyum bakır, kurşun, çinko altın, krom vb. metal sanayinin ihtiyacı olan hammadde güvencesinin orta ve uzun vadede teminine yönelik arama projelerini uygulamaya sokmak, Mermer Fabrikası (İzmir) Madencilik sektörüne alt yapı bilgisi sağlamak, Madencilik sektörüne faaliyet konularıyla ilgili bilimsel ve teknik bilgi hazırlamak, işletilebilir yeni maden yataklarını belirleyerek yatırımcıların hizmetine sunmak, Hasançelebi (Malatya-Hekimhan) Demir Yatağındaki galeri içinde izlenen bakır cevherleşmesi 1

Dışa bağımlılığı azaltmak ve yerli kaynak kullanımını arttırmak, hammadde kullanımında döviz dengesini sağlamak, İhracat potansiyeli olan madenler ile ithalat yoluyla karşılanan madenleri araştırmak ve ortaya koymak, Kümaş Kütahya Manyezit Ocağı Bilimsel gelişmelerin ışığında yeni maden yataklarını keşfetmek ve ilave rezervler ortaya koymak, Bilimsel tabanlı projeler hazırlamak ve yeni teoriler ışığında projeler ortaya koymak ve yürütmek, Akvirançarsak Şabazit sahası (Ankara-Bala) Bilinen maden yataklarını yeniden değerlendirmek ve geliştirmek, Mevcut maden yataklarımızı teknolojik gelişmeler, uluslar arası piyasalar ve ülkemiz arz talep dengeleri dikkate alınarak yeniden değerlendirmek, sorunları ve çözüm önerilerini ortaya koymak, Hekimhan-Hasançelebi Demir sahası Alternatif maden kaynaklarını araştırmak ve sanayinin kullanımına sunmak, Ülkemiz sanayisi tarafından kullanılan mevcut hammaddelere alternatif teşkil edebilecek maden kaynaklarını belirlemek, Mevcut madenlere ait dokümanter bilgileri hazırlamak. Maden envanterlerini hazırlayarak ilgililerin hizmetine sunmak 2

B- Temel Politikalar ve Öncelikler POLİTİKA Arz-talep Yurt içi ve yurt dışı maden üretim ve tüketim projeksiyonlarının dikkate alınması ÖNCELİKLER Demir: Ülkemizin yıllık demir ihtiyacı ortalama 10 milyon ton civarında olup, bunun yarıya yakın bir kısmı yurtiçi kaynaklardan sağlanmakta, geri kalan kısmı için yılda yaklaşık 150-200 milyon dolar döviz ödenerek ithalatla (tuvenan cevher) karşılanmaktadır. Türkiye her yıl 10-15 milyon ton dolayında hurda demir ithal ederek dünyada en fazla hurda ithal eden ülkelerin başında yer almaktadır. Yıllık hurda ithalatı için 4.5-5 milyar $ (USA) döviz ödenmektedir. Karaçat (Kayseri-Yahyalı) Demir Yatağı Ekonomik olarak işletilebilir demir kaynaklarımız (rezervlerimiz 113 milyon ton), ülkemiz cevher talebini ancak 10-15 yıl karşılayabilecek düzeydedir. Bu nedenle, 1,3 milyar tonluk kaynak oluşturan 50 civarında sorunlu demir yataklarımızın teknolojik sorunlarının çözülmesi, potansiyel beklentisinin yüksek olduğu hedef bölgelerde, yatak bazında yapılacak çalışmalarla ek rezerv olanaklarının araştırılması yanında, farklı görüş veya yaklaşımlarla havza etütlerinin yapılarak yeni hedef sahaların belirlenmesi önceliklidir. Türkiye İşletilebilir Demir Yatakları 3

Bakır: Türkiye toplam metal bakır rezervi 1.786 milyon ton dur. Türkiye blister bakır ihtiyacı ortalama 250 bin ton/yıl dır. Türkiye bakır üretimi yurtiçi talebinin yaklaşık %20 sini karşılamaktadır. Ülkemizin jeolojik yapısı Çayeli-Madenköy (%4.61 Cu) Siirt-Madenköy (%3 Cu) Artvin (%5 Cu) 268.000 435.000 485.000 Kastamonu-Küre (%2.05 Cu) Giresun-Espiye (%2.2 Cu) Trabzon-Yomra-Of (%1.15) Sivas-Koyulhisar (%1.73 Cu) Çanakkale-Yenice (%1.25 Cu) Elazığ-Maden (%1.71 Cu) 66000 49000 17000 15.000 8.500 190000 Metal Rezerv (Ton) 0 200.000 400.000 600.000 Türkiye Bakır Rezerv Dağılımı Yıllık bakır üretiminin 35 bin ton kadarı kurulu izabe tesislerimizde yerli cevher konsantrelerinden üretilmektedir. Ülkemizin ihtiyacını karşılamak için yılda 170-200 bin ton metal bakır ithal etmek gerekmektedir. Mevcut rezervler ülke ihtiyacını yaklaşık 10 yıl karşılayabilecek düzeydedir. Madenköy (Rize-Çayeli) Bakır Yatağı Bu nedenle, ülkemizin bakır yataklarının bulunabileceği potansiyel alanlarda bakır arama projelerini uygulamaya koymak önceliklidir. Kurşun-Çinko: Türkiye nin kurşun metal tüketimi yılda 35 bin ton kadardır. Bunun yaklaşık 10 bin tonu hurdadan, 5-6 bin tonu geçici ihraç edilen cevherlerden, 15-20 bin tonu ithalatla karşılanmaktadır. Türkiye nin çinko metal tüketimi yılda 60 bin ton dolayındadır. Bunun 10 bin tonu geçici ihraç edilen cevherlerden bir bölümü hurdadan, 20-30 bin tonu ithalatla karşılanmaktadır. 4

Milli güvenlik Stratejik madenlerin aranması Galenit-Sfalerit Gelişmekte olan ülkemizin ihtiyaçlarındaki artışa paralel olarak, gelecekte kurşuna ve bilhassa çinkoya olan talep artacaktır. İç tüketimi karşılamak amacı ile çinko ve gümüş içeren kurşun yataklarının aranmasına hız verilmelidir. Fosfat: Türkiye ye başta Tunus, Fas, Ürdün ve İsrail den her yıl 40 milyon dolarlık fosfat hammaddesi ithalatı söz konusudur. Gübre tüketimimizin 1/3 ü fosforlu gübrelere aittir ve bu nedenle üretimde hammadde olarak fosfatın önemi çok açıktır. Türkiye yılda 2 milyon ton % 30 P 2 O 5 (66-68BPL) na eşdeğer kullandığı fosfat kayasını, doğrudan fosforik asit, yapay gübre veya fosfat kayası olarak ithal etmektedir. Bu dışalımın karşılığı Türkiye Limanları CIF teslimi değeri olarak yılda 100 milyon doları bulmaktadır. Batılı ülkeler düzeyine yaklaşıldığında ise yıllık gübre tüketimi 8 milyon tona, fosfat kayası gereksinimi ise 3 milyon tona çıkacaktır. Dolayısıyla önümüzdeki dönemde fosfat arama projelerine ağırlık verilecektir. Altın- Gümüş: Türkiye işletilebilir toplam metal altın rezervi 368 ton, gümüş rezervi ise 6336,3 tondur. Türkiye altın tüketimi ortalama yılda 150 ton dolayındadır. Altın ithalatı için her yıl önemli miktarlarda döviz ödenmektedir. Bergama-Ovacık (İzmir) Altın Yatağı 5

Kalkınma Türkiye nin gümüş ithalatı resmi kayıtlarda ortalama yıllık 20 ton civarındadır. Kütahya-Gümüşköy gümüş işletmesinin ortalama yıllık 90 ton gümüş üretimi, hurda gümüş dönüşü ve gayrı resmi gümüş girişi ile Türkiye de kullanılan yıllık gümüş miktarı 200 tona ulaşmaktadır. Türkiye nin jeolojisi altın ve gümüş oluşumuna elverişlidir. Özellikle 1980 lerden sonra ilginç hale gelen epitermal yataklar açısından yurdumuz yeterince aranmamıştır. Bugün için bilinen altın ve gümüş potansiyellerinin yapılacak arama çalışmaları ile artabileceği beklenmektedir. Krom: Krom yataklarının içinde bulunduğu ofiyolitik kayalar Türkiye de oldukça yaygındır. Ülkemiz, tespit edilmiş bulunan rezerv miktarı açısından değilse bile, kalitesiyle dünyada önde gelen kromit üreticisi ülkelerden birisidir. Türkiye Krom Rezervleri Nodüler Kromitit Dünya piyasa koşullarına göre, Türkiye maden ihracatında krom üst sıralarda yer almakta ve önemli miktarlarda döviz girdisi sağlamaktadır. Yaklaşık 150 yıldır dünyanın ilk 6 krom üreticisi arasında yer alan ülkemizin bu konumunu devam ettirmesi ve ülkemizdeki ferrokrom fabrikalarının ihtiyacını karşılayabilmek için mevcut rezervlerin geliştirilmesi ve yeni yataklarının bulunması amacıyla projeler devam ettirilecektir. 6

Nikel: Günümüz koşullarında, rezerv açısından ekonomik olarak nitelendirilebilecek tek nikel yatağı Manisa-Çaldağ da bulunmaktadır. Bu nedenle, bir İngiliz şirketi tarafından Çaldağ da üretim çalışmalarına başlanmıştır. Çaldağ (Manisa-Turgutlu) Lateritik Nikel Yatağı Nikelin, dünyadaki talebe bağlı olarak, son 3 yıl içerisinde fiyatı üç kat artmıştır. Metal nikel fiyatı, 2007 yılında 51.000 $/ton a kadar yükselmiştir. Ülkemizin 1500-2000 ton/yıl düzeyinde olan nikel ihtiyacı nikel ürünleri ithalatı yoluyla karşılanmaktadır. İthalat karşılığı 15-20 milyon$/yıl döviz ödenmektedir. Uluslar arası talep ve ülkemiz ihtiyacı dikkate alınarak nikel arama projeleri devam ettirilecektir. Bor: Bilindiği gibi zengin olduğumuz madenler arasında ilk sırayı, dünya rezervlerinin %72 sine sahip olduğumuz bor yatakları almaktadır. Türkiye dünyanın ABD den sonra en büyük bor üreticisidir. Kütahya-Emet Bor Yatağı 7

Kurumumuz, Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü ne ait işletme ve ruhsat sahalarında rezerv geliştirme ve bor aramalarını 2006 yılı sonuna kadar protokola bağlı olarak sürdürmüş, 2007 yılından başlamak üzere, Ek Protokol kapsamında 3 yıl süre ile sondajlı arama çalışmaları yürürlüğe girmiştir. Şimdiye kadar iki kurum tarafından yürütülen çalışmalar sonucunda; görünür olarak 2.066 milyar ton olan bor rezervimiz 1 milyar ton artarak (Emet- Kırka da), 3.066 milyar tona yükselmiştir. 2007 Yılında Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü ile imzalanan Ek Protokol çerçevesinde, Bor ruhsat sahaları ve münferit sahalarda sondajlı arama çalışmalarının 3 yıl süre ile yapılması kararlaştırılmıştır. Bu kapsamda, 2008 yılı içinde toplam 11000 m sondaj programı yürürlüğe konulmuş ve çalışmalara Nisan 2008 itibarıyla başlanmıştır. Eti Maden Bor sahalarında arama sondajı Bor madenlerinin stratejik önem taşıması ve ülkemiz jeolojisinin bor yataklarının oluşumuna uygun ortamlara sahip olması nedeniyle bor arama projelerine devam edilecektir. Trona: Ülkemizde biri Ankara-Beypazarı nda MTA Genel Müdürlüğü tarafından, diğeri Ankara-Kazan da yabancı bir şirket tarafından bulunmuş iki trona yatağı bulunmaktadır. Beypazarı yatağında, %56 ve üzeri trona içeren 235 milyon ton, Ankara Kazan yatağında %31 trona tenörlü 607 milyon ton olmak üzere ülkemizde toplam 842 milyon ton soda rezervi vardır. Türkiye deki trona yataklarının Avrupa pazarlarına yakınlığı çok önemli bir avantajdır. Ülkemiz 842 milyon tonluk rezerviyle Dünya nın büyük trona yataklarına sahip ikinci ülkesi konumuna gelmiştir. Doğal soda yatakları nadir oluşumlardır. ABD, Türkiye, ve Çin de olmak üzere sadece üç ülkede bulunmaktadır. Tronadan üretilen sodanın kalitesi yüksek, üretim maliyeti düşüktür. Bu nedenle soda üreticisi ülkelerin trona yataklarına sahip olması diğer ülkelere 8

göre, üretim maliyeti açısından çok önemli bir avantajdır. Türkiye doğal soda yataklarına sahip olmanın yanında, yüksek sentetik soda üretim kapasitesine de sahiptir. Bu önemli fırsatlar kullanıldığında birbirini destekleyen iki farklı üretim metoduyla kısa zamanda bölgemizin en büyük soda üreticisi ülke durumuna gelmesi mümkündür. Jeolojik açıdan bilinen yatakların dışında yeni trona yataklarının bulunabilmesi mümkün görünmektedir. Bu nedenle, ülkemizde trona yataklarının aranmasına yönelik projelere devam edilecektir. Mermer ve Doğal Taşlar: Ülkemizin jeolojik yapısı mermer ve doğal taş çeşitliliği bakımından önemli avantajlar sağlamaktadır. Son yıllarda sektörel anlamda önemli gelişmeler kaydedilmiş ve özellikle ihracata yönelik üretim kapasitesinde dikkate değer gelişmeler sağlanmıştır. 2006 yılı itibarıyla yaklaşık 1 milyar dolar civarında ihracat gerçekleştirilmiş, sektörde sanayileşme yönünde de önemli atılımlar yapılmıştır. Mermer plaka kesim işlemi İhracata hazır hale gelen Mermerlerin ambalaj işlemi 9

Ülkemizin sahip olduğu çeşitlilik, üretim-tüketim ve ihracat olguları dikkate alınarak yeni mermer ve doğal taş sahalarının belirlenmesine ve potansiyel alanların ortaya konulmasına yönelik arama ve araştırma projelerine devam edilecektir. Seramik ve Cam Hammaddeleri: Üretim kapasitesi olarak Avrupa da 3. Dünya sıralamasında ise 5. sıraya ulaşan seramik sanayimiz yıllık ortalama 1 milyar dolar civarında bir üretim gerçekleştirmektedir. Cam sanayinde yıllık hammadde tüketimi 2 milyar tona, üretim değeri ise 2 milyar dolar/yıl a ulaşmaktadır. Düvertepe (Balıkesir) Kaolen yatağı Kurumumuz tarafından 1970-80 li yıllarda ağırlık verilen seramik ve cam hammaddeleri arama çalışmaları sonucunda ortaya konulmuş olan rezervler sektörlere güvence sağlamış, üretim girdilerinde maliyet azalmış ve bugünkü gelişmiş seramik sanayi ortaya çıkmıştır. Sektörlerin ihtiyacı olan kil, kuvars, kaolen ve feldspat gibi ana hammadde kaynaklarının aranmasına yönelik projelere devam edilecek, alternatif hammadde kaynakları da araştırılacaktır. Çimento Hammaddeleri Üretim kapasitesi olarak Avrupa da 1. Dünya sıralamasında ise 8. sıraya ulaşan çimento sanayimiz yine hammadde güvencesine bağlı olarak gelişen sanayi kollarındandır. Ülkemiz ve yakın komşularımızda hızla gelişen yapılaşma ve büyük ölçekli inşaat projeleri ile birlikte çimentoya olan talepte de hızlı bir artış ortaya çıkmaktadır. Çimento sanayinin ihtiyacı olan hammadde kaynaklarının araştırılması da özellikle sektörün talebi doğrultusunda sürdürülen projelerdendir. 10

FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER Performans Bilgileri 1- Faaliyet ve Proje Bilgileri 1. Faaliyet ve Proje Bilgileri Maden Etüt ve Arama Dairesi, ülkemizin maden potansiyelinin ortaya konulmasına yönelik çalışmalarını ülke genelinde uyguladığı projeler kapsamında yoğun olarak sürdürmektedir. Maden arama ve araştırma projelerinin ülkemiz genelinde uygulanması ve somut sonuçlara ulaşılabilmesi, maden yataklarının keşfinden ekonomiye kazandırılmasına kadar geçen süreç ortalama 5-10 yıllık uzun vadeli bir dönemi kapsamaktadır. Metalik maden aramalarına yönelik olarak, 2008 yılında özellikle sondajlı çalışmaların ağırlık kazandığı Doğu Anadolu Metalik Maden Aramaları, Doğu Karadeniz Polimetal Maden Aramaları, Batı-Orta Anadolu Maden Aramaları ile Orta Anadolu-Orta Toroslar Metalik Maden Aramaları projeleri kapsamında, önceki yıllarda başlanan çalışmalara 2008 yılında da devam edilmektedir. MTA Genel Müdürlüğü tarafından, endüstriyel mineral ve hammadde kaynaklarının araştırılmasına yönelik olarak Orta Anadolu, Kuzeybatı Anadolu ve Trakya, Batı ve Doğu Karadeniz ile Güney ve Doğu Anadolu Bölgelerinde yoğun arama projeleri yürütülmektedir. Maden ihracatımızda en büyük paya sahip mermer konusunda ülke genelinde potansiyel belirleme ve alternatif sahalar bulmaya yönelik çalışmalar 2008 yılında da sürdürülmektedir. Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü uhdesinde bulunan ve Batı Anadolu'da yoğunlaşan bor yataklarının geliştirilmesi yeni yatakların bulunmasına yönelik olarak 2002-2006 yılları arasındaki süreçte sondajlı arama projeleri yapılmıştır. Eskişehir-Kırka, Kütahya-Emet, Balıkesir-Bigadiç ve Bursa-Kestelek bor havzalarında 122 kuyuda toplam 38.000 metre karotlu maden sondajı yapılmıştır. Bu kuyulardan 48'in de toplam 5821 metre boratlı zon kesilmiştir. Bu sonuç açılan sondaj kuyularının % 17'sinde cevherli zon kesildiğini göstermektedir. Beş yıl süreli bu protokol sonunda ülkemizin bilinen bor rezervleri % 50 oranında artmış, 2 milyar ton olan bor rezervlerimiz 3 milyar tona ulaşmıştır. Bu proje 2007-2009 yılları arasında gerçekleştirilmek üzere 3 yıl süre ile uzatılmıştır. Batı Anadolu'daki üç bor havzasında toplam 28.400 metre bor amaçlı sondaj yapılacaktır. 2007 yılında üç havzada 15 kuyu, münferit sahalarda 7 kuyu bitirilerek toplam 22 lokasyonda 9.881 metre sondaj gerçekleşmiştir. 3 havzadaki 13 kuyuda toplam 749,20 metre boratlı zon Eskişehir-İnönü de 1 kuyuda 16,70 m kömür kesilmiştir. Bu çalışmalarla Eskişehir-İnönü de yeni bir kömür havzası tespit edilmiş, Enerji Dairesi bu havzada detay etütlere başlamıştır.bu proje kapsamında,2008 yılında 2100 m Au; 7900 m. bor amaçlı olmak üzere toplam 10.000 m. sondaj çalışmaları sürdürülmektedir. Endüstriyel hammadde aramaları kapsamında; Orta Anadolu da Ankara, Çankırı, Konya ve Niğde civarında yer alan gölsel havzalarda endüstriyel mineral kaynaklarının (evaporit tuzları, killer, zeolitler vd. ekonomik oluşumlar) araştırılmasına yönelik havza etütleri uygulamaya konulmuştur. 11

MADEN ETÜT VE ARAMA DAĠRESĠ 2008 YILI PROJE LĠSTESĠ PROJE ADI ÖZEL KOD NO TÜRKĠYE METALĠK MADEN ARAMALARI Doğu Anadolu Metalik Maden Aramaları 2008-32-13.01 1.Doğu Anadolu ve Doğu Toros Ofiyolitleri Cr-Ni Ön Aramaları 2.Adıyaman-Elazığ-K.MaraĢ Polimetal Maden Aramaları 3.Malatya-Sivas-Tunceli-Erzincan Polimetal Maden Aramaları 4.Erzurum-Kars-Ağrı-Van Polimetal Maden Aramaları 2008-32-13.01.a 2008-32-13.01.b 2008-32-13.01.c 2008-32-13.01.d Orta Anadolu-Orta Toroslar Metalik Maden Aramaları 2008-32-13.02 1.Kayseri-Adana Havzası Demir Aramaları 2.Nevşehir-Aksaray-Kırşehir-Kayseri-Niğde Polimetal Maden Aramaları 3.Kırıkkale-Çankırı-Kastamonu-Çorum-Yozgat Polimetal Maden Aramaları 2008-32-13.02.a 2008-32-13.02.b 2008-32-13.02.c Batı-Orta Anadolu Polimetal Maden Aramaları 2008-32-13.03 1. Sakarya-Bolu-Bursa-Yalova Polimetal Maden Aramaları 2008-32-13.03.a 2.Konya-Isparta-Afyon Polimetal MadenAramaları 3.Kütahya-Afyon-Uşak-Manisa Polimetal Maden Aramaları 4.Çanakkale-Balıkesir Polimetal Maden Aramaları 2008-32-13-03.b 2008-32-13-03.c 2008-32-13.03.d Doğu Karadeniz Polimetal Maden Aramaları 2008-32-13.04 1.Trabzon-Rize Polimetal Maden Aramaları 2.Ordu-Giresun-Trabzon-Rize-Artvin-Gümüşhane-Bayburt Polimetal Maden Aramaları 3.Ordu-Giresun Polimetal Maden Aramaları 4.Gümüşhane-Bayburt-Artvin Polimetal Maden Aramaları 2008-32-13.04.a 2008-32-13.04.b 2008-32-13.04.c 2008-32-13.04.d TÜRKĠYE ENDÜSTRĠYEL HAMMADDE ARAMALARI Orta Anadolu Endüstriyel Hammadde Aramaları 2008-32-13.05 1.Orta Anadolu Endüstriyel Hammadde Aramaları (Kuzey) 2.Orta Anadolu Endüstriyel Hammadde Aramaları (Güney) 3-Proje Oluşturma Ön Etütleri 2008-32-13.05.a 2008-32-13.05.b 2008-32-13.05.c Kuzeybatı Anadolu-Trakya Endüstriyel Hammadde Aramaları 2008-32-13.06 Karadeniz Bölgesi Endüstriyel Hammadde Aramaları 2008-32-13.07 Güneydoğu Anadolu Endüstriyel Hammadde Aramaları 2008-32-13.08 BİLİMSEL MADEN ARAŞTIRMALARI 2008-32-16.01 Volkaniklere Bağlı Masif Sülfit Bölgelerinin Küresel Karşılaştırılması 2008-32-16.01.a Türkiye Mermer ve Doğal Taş Potansiyel Alanlarının Belirlenlenmesi 2008-32-16.01.b Asidik Mağmatizmaya Bağlı Maden Yataklarının Araştırılması 2008-32-16.01.c Türkiye Maden Envanterlerinin Hazırlanması ve Değerlendir. 2008-32-16.01.d Türkiye Kil Potansiyel Alanlarının Belirlenmesi 2008-32-16.01.e Genel Jeokimya Projesi 2008-32-16.01.f ÜCRETLİ İŞLER Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü Bor Ruhsat Sahaları Ücretli Etüdü 2002-32-57 Özkoyuncu Madenciliğe ait Ücretli Etüt 2008-32-44 12

METALİK MADEN ARAMA PROJELERİ 13

ENDÜSTRİYEL HAMMADDE ARAMA PROJELERİ 14

Proje Adı Doğu Anadolu Metalik Maden Aramaları Projesi (2008-32-13.01) Açıklama DOĞU ANADOLU VE DOĞU TOROS OFİYOLİTLERİ KROM- NİKEL ARAMALARI Çalışma Alanı : Erzincan-Erzurum-Bayburt-Kars-Ağrı-Artvin-Van-Sivas- Kayseri- Malatya-K.Maraş-Gaziantep-Adıyaman-Adana-Hatay Doğu Anadolu ve Doğu Toroslar Bölgesi nde yüzeyleyen ofiyolitik birimler içerisinde başta krom olmak üzere, lateritik nikel, Ni-sülfit, lisvenitlere bağlı altın cevherleşmelerine yönelik ön arama çalışmalarını yaparak, potansiyelleri hakkında yaklaşımlarda bulunmak ve önemli olabilecek zuhur veya yataklar için detay aramalar amacıyla hedef alanlar belirlemek bu projenin temel amacını oluşturur. 2006 yılında Erzurum-Hınıs-Tekman-Karayazı civarında yüzeyleyen ofiyolitik birimlerin prospeksiyonu ile Erzincan-Çayırlı-Ozanlı ruhsat sahasında detay etüt ve 2 lokasyondan toplam 200 m sondajlı arama çalışmaları da yapılmıştır. 2007 yılında, Erzurum-Narman ofiyolitleri çalışılmıştır. 2008 yılında, Malatya-Gürün-Darende-Hekimhan-Kuluncak ile Kayseri-Sarız yörelerinde yüzeyleyen ofiyolitik birimlerin krom ve nikel prospeksiyon çalışmaları yapılmaktadır. Malatya ili doğusunda ve kuzeybatısında yüzeylenen ofiyolitlerede yapılan prospeksiyon çalışmaları sonucunda bölgede nikel açısndan potansiyel teşkil edebilecek lateritik alanlar gözlemlenmiştir. 2009-2011 yıllarında ağırlıklı olarak Doğu Toros bölgesinde prospeksiyon çalışmalarına devam edilecektir. Erzurum-Toptepe Krom Sahaları 15

ADIYAMAN-ELAZIĞ-K.MARAŞ POLİMETAL MADEN ARAMALARI Çalışma Alanı : Adıyaman-Elazığ- K.Maraş 2006 yılı çalışmaları ile Adıyaman-Sincik te altın ve bakır içeren cevherli zonların varlığı belirlemek amacıyla 6 lokasyonda toplam 424 m, 2007 yılında da sahada 9 lokasyonda toplam 753,50 m sondaj yapılmış, 2 ve 5 metrelik kalınlıklarda bakır içeren zonlar kesilmiştir. Yapılan arazi gözlemleri ve sondaj çalışmaları ışığında, %2 Cu tenörlü yaklaşık 250.000 ton mümkün rezerv belirlenmiştir. Yeni alınan ruhsat sahasında yüzey örneklerinde Cu>%1-0.8-0.3 değerleri alınmıştır. 2008 yılında Adıyaman-Sincik-Ormanbaşı mevkiindeki jeofizik çalışmaları tamamlanmıştır. 2008 yılında yapılacak 6 lokasyonda toplam 650 m. sondaj ihale edilmiştir. Proje kapsamında Adıyaman ve Kahramanmaraş illerinde prospeksiyon ve genel jeokimyasal etüt çalışmalarına devam edilmektedir. Bu sahada potansiyelin ortaya konulması amacıyla 2009-2011 yıllarında detaylı aramalar ve sondaj çalışmaları sürdürülecek olup; 2000 m si 2009 yılında olmak üzere toplam 6000 metre sondaj ve 40 km Jeofizik IP yapılması öngörülmüştür. Adıyaman-Sincik-Ormanbaşı Tepedeki sondaj çalışmaları ve sondajlarda kesilen cevherli zon (Cu+pirit) 16

MALATYA-SİVAS-TUNCELİ-ERZİNCAN POLİMETAL MADEN ARAMALARI Çalışma Alanı : Malatya-Sivas-Tunceli-Erzincan Malatya-Sivas-Tunceli-Erzincan illeri arasında kalan bölge hem FeO lere bağlı maden yatakları hem de baz (Cu, Pb, Zn) ve değerli metaller (Au, Ag) açısından önemlidir. Bu nedenle bölgede hem demir oksitlere bağlı Olympic Dam tipi yatakların hem de baz-kıymetli metal yatakların (Altın, Gümüş, Bakır, Molibden, Çinko,Kurşun) araştırılması sürdürülmektedir. Önceki yıllarda bölgede yapılan jeokimyasal prospeksiyon çalışmaları ile Hekimhan (Malatya) ve Bizmişen civarındaki FeO cevherleşmelerine bağlı olarak gelişmiş bakır ve altın oluşukları belirlenmiştir. Divriği ile Kemaliye çevrelerinde yapılan çalışmalarla birçok As, Cu,Pb ve Zn anomalileri tesbit edilmiştir. 2006 yılında, önemli olabilecek 3 saha MTA adına ruhsatlandırılmıştır (Dikili-Hekimhan- Malatya, Karakeban (Akdağ)-Divriği-Sivas, Öşneden (Bizmişen)-Kemaliye- Erzincan). 2007 yılında Divriği sahasında 1579, 80 m, Kemaliye sahasında da 1109, 60 m sondaj gerçekleştirilmiştir. Yapılan sondajlarda Molibdenli zonlar kesilmiş olup, sondajlı arama çalışmaları Erzincan-Kemaliye de (2750m), Sivas-Divriği-Akdağ (2600m) 2008 yılında da devam etmektedir. Kemaliye de yapılan ilk sondajda 50-117,95 m arasında yoğun pirit kalkopirit (Cu) ve az gümüşlü zonlar kesilmiştir. Sivas-Divriği-Akdağ da yapılan toplam 4 sondajın 3 ünde, kalınlıkları değişen ve toplam 300 m yi bulan çok seyrek dissemine molibden, kalkopirit ve pirit seviyeleri kesilmiştir. Analiz sonuçları beklenmekte, sondaj çalışmalarına devam edilmektedir. Akdağ sahasında 24 Temmuz 2008 tarihi itibariyle 1162,1m. ilerleme yapılmıştır. Ayrıca proje kapsamında Akdağ sahasında jeofizik IP ve topografik harita alımı çalışmalarına da devam edilmektedir. Sivas-Divriği-Akdağ sahası 17

2009-2011 yıllarında detay maden jeoloji etütleri ile birlikte 2009 yılında 2500 m olmak üzere toplam 5500 m. sondaj çalışması öngörülmüştür. Kemaliye-Bizmişen ruhsat sahası sondaj çalışmaları Düşük tenör-yüksek rezerv özelliği sunan Malatya-Hasançelebi Demir Yatağı ile ilgili olarak uygulanan çalışmalar neticesinde, demir cevherleşmesine eşlik eden bakır, altın, gümüş ve nikel mineralizasyonlarının varlığı ortaya konulmuştur. Sahanın ekonomikliğini ciddi olarak etkileyecek olan bu bulgular ışığında potansiyelin ortaya çıkarılması yönünde araştırmalar devam etmektedir. ERZURUM-VAN-AĞRI-KARS POLİMETAL MADEN ARAMALARI Çalışma Alanı : Erzurum-Van-Kars-Ağrı Erzurum-Oltu yöresinde yapılan araştırmalar sonucunda porfiri tip bakırmolibden cevherleşmesi ve epitermal altın cevherleşmelerine işaret eden önemli bulgular elde edilmiştir. İNANMIŞ, MAHMUTÇAVUŞ, AYYILDIZ, DUTLU sahalarında detay etüt ve sondajlı arama çalışmaları ruhsat alanlarımız dahilinde sürdürülmektedir. Bu sahalarda toplam 2005 yılında; 614,60 m 2006 yılında; 1105 m 2007-2008 yıllarında; 1580m sondaj yapılmıştır. 2008 yılında ruhsat sahalarında planlanan toplam 11250 m sondajlı arama çalışmalarına devam edilmektedir.18 lokasyonda toplam 6660,80 m. sondaj yapılmıştır (24 Temmuz 2008 itibariyle). İNANMIŞ sahasında makroskobik gözlemlere göre KYS.9 sondajında 220-500 m arasında toplam 100 m lik zonda, KYS.10 nolu sondajda 26-526 m arası toplam 500 m lik zonda ve KYS.11 nolu sondajda 163-611 m arasında toplam 448 m lik zonda dissemine Cu (kalkopirit) cevherleşmesi görülmüştür. Ayrıca KYS.9 ve KYS.10 nolu sondajlardan yapılan 10 adet analizde yaklaşık %0.1-%0.4 arasında Cu değeri alınmıştır. Analizler beklenmekte olup, sondajlara devam edilmektedir. 18

MAHMUTÇAVUŞ sahasında 2007 yılında sahada yapılan yarmalarda yüksek Mo değerleri alınmış olup yapılan sondajlarda limonitleşme-silisleşme ve breşik zonlar kesilmiştir. AYYILDIZ sahasında volkaniklerde yapılan sondajlarda altere zonlarla az miktarda Arsenik (As) içeren zonlar ve cevher beklentili silisleşmeler kesilmesine rağmen analizlerde değer alınamamıştır. 2009-2011 yıllarında detay maden jeoloji etütleri ile birlikte 2009 yılında 3000 m olmak üzere toplam 6000 m. sondaj ve 20 km. Jeofizik IP etütleri yapılması öngörülmüştür. İnanmış (Erzurum-Oltu) Cu-Au sahasında yapılan sondaj çalışmaları Erzurum-Mahmutçavuş Sahası 19

690 16,24 512 215 3 1,57 75,5 66 5 2,4 278 0 500 40 8 1555 2000 1300 3000 730,75 24,35 28,53 4250 41,99 4436,8 5500 5500 DEĞER 52,33 48 65 GERÇEKLEŞME (%) 87,42 100 15550 DOĞU ANADOLU METALİK MADEN ARAMALARI PROJESİ (30 HAZİRAN 2008 İTİBARİYLE) UYGULAMA DURUMU ĠġLER PROGRAMLANAN Uygulama GerçekleĢme (%) P Prospeksiyon (km2) 4250 690 16,24 RVZ Revizyon (km2) 512 215 41,99 JFNK1 Jeofizik Etüt (km2) 3 1,57 52,33 JD Detay Jeolojik Etüt (km2) 75,5 66 87,42 T Topografik Harita Alımı (m2) 5 2,4 48 JK Jeokimyasal Etüt (km2) 1555 278 17,88 UA Uzaktan Algılama (km2) 2000 1300 65 SS Sondaj (MTA) (m) 3000 730,75 24,35 IS Sondaj(İhale) (m) 15550 4436,8 28,53 Y Yarma (m3) 500 40 8 Yol Yol (m) 5500 5500 100 DOĞU ANADOLU METALİK MADEN ARAMALARI PROJESİ 30 HAZİRAN 2008 İTİBARİYLE UYGULAMA DURUMU 18000 PROGRAMLANAN 120 Uygulama 16000 14000 Gerçekleşme (%) 100 12000 80 10000 60 8000 6000 40 4000 20 2000 0 0 20

Proje Adı Açıklama Orta Anadolu- Orta Toroslar Metalik Maden Aramaları (2008-32-13.02) Çalışma Alanı KAYSERİ-ADANA HAVZASI DEMİR ARAMALARI : Kayseri-Adana Kayseri-Adana havzası Türkiye Fe cevher üretiminin 1/3 ünü karşılamaktadır. Bölgede havza bazında yapılan çalışmalarla Fe cevherleşmelerinin, cevheryankayaç ve cevher-tektonizma ilişkileri araştırılması ve hedef alanların belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bölgede 2004 yılından beri sahada prospeksiyon, değişik ölçeklerde detay maden jeoloji çalışmaları ve jeofizik etütler ile 2007 yılında 3 lokasyonda toplam 1107,8 m istikşaf amaçlı sondaj çalışmaları yapılmıştır. 2008 yılında, MTA adına ruhsatlı sahada toplam 1000m sondaj çalışması ihale edilmiştir. Proje kapsamına demir cevheleşmesine yönelik olarak detay etütlere devam edilmektedir. Projenin 2009 yılında yapılacak çalışmalarla tamamlanması hedeflenmektedir. Karaçat (Kayseri-Yahyalı) Demir Yatağı Attepe (Adana) Demir Yatağı 21

NEVŞEHİR-AKSARAY-KIRŞEHİR-KAYSERİ-NİĞDE POLİMETAL MADEN ARAMALARI Çalışma Alanı : Nevşehir-Aksaray-Kırşehir-Kayseri-Niğde Gömülü-örtülü maden yataklarının bulunması amacıyla 2005 yılında bölgede başlayan genel jeokimyasal prospeksiyon çalışmalarıyla Kızılırmak nehrinin kuzeyindeki tektonik hatlar boyunca magmatik ve metamorfik kayaçlarda metalik madenlere yönelik aramalar yapılmıştır. Jeokimyasal anomalilerin tahkiki sonucunda, MTA tarafından Kırşehir Masifi nin batısında Savcılıebeyit ve Terziali (KIRŞEHİR) Au sahaları bulunmuştur. Bölgede 2007 yılında da MTA adına 8 adet ruhsat alınmıştır. 2008 yılında prospeksiyon, tahkik ve detay jeoloji çalışmaları ve 4000 m. sondaj çalışmaları yapılmaktadır. 4 ü Kayseri-İncesu-Hamurcu ve 2 si Ürgüp-Başdere sahalarında olmak üzere toplam 6 lokasyonda yapılan 1955,85 m (24.07.2008 tarihi itibariyle) sondajda yoğun piritli, limonitli, hematitli ve kuvars damar ve damarcıklı zonlar kesilmiş, elde edilen karot örnekleri analize gönderilmiş olup, sondaj çalışmalarına devam edilmektedir. 2009-2011 yıllarında detay maden jeoloji etütleri ile birlikte 2009 yılında 10000 m olmak üzere toplam 20.000 m. sondaj yapılması öngörülmüştür. Başdere-Ürgüp sahası Kayseri-İncesu-Hamurcu sahası sondaj çalışmaları 22

KIRIKKALE-ÇANKIRI-KASTAMONU-ÇORUM-YOZGAT POLİMETAL MADEN ARAMALARI Çalışma Alanı : Kırıkkale-Çankırı-Kastamonu-Çorum-Yozgat Proje kapsamında bölgede sedimanter, volkanik ve magmatik kayaçlara bağlı olarak oluşabilecek maden yataklarının aranması amaçlanmıştır. MTA adına ruhsatlı Çorum-İskilip-Soğucak Köyü mevkiindeki bakır-kurşun cevherleşme sahasında, 2006 yılında toplam 560.10 m., 2007 yılında toplam 2054,30 m sondaj yapılmıştır. Yapılan sondajlarda yoğun piritli, yoğun altere zonlarla, toplam 100 m lik zonda yer yer dissemine kalkopiritli (Cu) seviyeler kesilmiştir. 2008 yılında 1400 m sondaj ihale edilmiştir. Ayrıca 2008 yılında Çorum-Çankırı-Kırıkkale-Yozgat illerini kapsayan alanda, bölgesel jeolojik veri üretmek amacıyla, genel jeokimyasal prospeksiyon çalışmalarına devam edilmektedir. Çorum-İskilip-Soğucak da kaolenize tüflerde yapılan detay etütler sonucunda % 8-11,5 alkali (Na 2 O+K 2 O) içerikli, 850 bin ton kaolinize alkali tüf rezervi ortaya konmuştur. MİGEM e devredilmiştir. 2009-2011 yıllarında detay maden jeoloji etütleri ile birlikte 2009 yılında 1500 m olmak üzere toplam 3500 m. sondaj yapılması öngörülmüştür. Çorum-İskilip-Soğucak sahası sondaj çalışmaları 23

240 75 295,5 73 5,5 3 1110 1000 1915 24,7 31,25 30,08 25 2679,7 34,71 DEĞER 43,52 3690 4400 4000 GERÇEKLEŞME (%) 54,55 5000 6000 7720 83,33 ORTA ANADOLU-ORTA TOROSLAR METALİK MADEN ARAMALARI PROJESİ (30 HAZİRAN 2008 İTİBARİYLE) UYGULAMA DURUMU İŞLER PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) P Prospeksiyon (km2) 4400 1915 43,52 RVZ Revizyon (km2) 240 75 31,25 JD Detay Jeolojik Etüt (km2) 295,5 73 24,7 IS Sondaj (İhale) (m) 7720 2679,7 34,71 T Topografik Harita Alımı (km2) 5,5 3 54,55 JK Jeokimyasal Etüt (km2) 3690 1110 30,08 UA Uzaktan Algılama (km2) 6000 5000 83,33 Yol Yol (m) 4000 1000 25 9000 ORTA ANADOLU-ORTA TOROSLAR METALİK MADEN ARAMALARI PROJESİ (30 HAZİRAN 2008 İTİBARİYLE ) UYGULAMA DURUMU 90 8000 7000 80 70 6000 60 5000 50 4000 40 3000 30 2000 20 1000 10 0 0 PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) 24

PROJE ADI Batı-Orta Anadolu Metalik Maden Aramaları Projesi (2008-32-13.03) AÇIKLAMA SAKARYA-BOLU-BURSA-YALOVA POLİMETAL MADEN ARAMALARI Çalışma Alanı : Sakarya-Bolu-Bursa-Yalova Bölgede ofiyolitler ile bunları kesen intrüzif kayaçların ve bu birimler içerisinde veya dokanaklarında küçük pirit, Cu, Ni cevherleşmelerinin varlığı bilinmektedir. Bölgenin güneyinde (İnegöl ve Sivrihisar) son yıllarda lisvenitlerle ilişkili Au yatakları bulunmuştur. Özellikle ofiyolitik birimlerin tektonik hatlarında gelişen lisvenit zonları Au-Ag yönüyle araştırılmaya değer görülmüştür. 2007 yılında yapılan çalışmalar sonucunda, Çamyurdu (Mudurnu-Bolu), Fıstıklı (Armutlu-Yalova) ve Tazdağı-İhsaniye (Armutlu-Yalova) ruhsatları MTA adına alınmıştır. 2008 yılında da bölgede detay maden arama çalışmaları ile prospeksiyon çalışmalarına devam edilmektedir. 2009-2011 yıllarında detay maden jeoloji etütleri ile birlikte 2009 yılında 1000 m olmak üzere toplam 3000 m. sondaj yapılması öngörülmüştür KONYA-ISPARTA-AFYON POLİMETAL MADEN ARAMALARI Çalışma Alanı : Konya-Isparta-Afyon Bölgede yapılan ön incelemeler sonucunda, baz ve değerli metaller açısından önemli olabilecek alanlar belirlenmiş ve 6 adet sahanın MTA adına ruhsatı alınmıştır. 2006 yılında bu sahalarda yarı detay jeoloji ve jeokimya çalışmaları yapılmıştır. Belirlenen lokasyonlardan 2007 yılında 837 m istikşaf sondajları yapılmıştır. Ayrıca gömülü madenlerin bulunması amacıyla bölgede prospeksiyon çalışmaları yapılmıştır. 2008 yılında Konya-Hüyük-Başlamış sahasında 600 m ve Konya-Doğanhisar- Deşdiğin sahasında 400 m. olmak üzere toplam 1000m. olarak planlanan sondaj çalışmalarında toplam 6 lokasyonda 810 m.(24.07.2008 tarihi itibariyle) sondaj yapılmıştır. Yapılan sondajlarda limonitli ve hematitli zonlar kesilmiştir. Analizler beklenmektedir. 2009 yılında tahkik jeoloji etütleri yapılması öngörülmüştür. Bugüne kadar yapılan detay etütler ve sondajlı arama çalışmaları sonucunda sahadaki Au cevherleşmesinin lokal alanlarla sınırlı kaldığı belirlenmiştir. Afyon bölgesinin etkin fay zonlarının kesişme noktasında bulunması, jeotermal aktivitenin yüksek oluşu ve önceki çalışmalarla elde edilmiş Sb-Hg- Cu-Fe-Au-Ag bulguları da göz önüne alındığında, bölgede daha ayrıntılı arama çalışmalarının yapılması gerektiği ortaya çıkmaktadır. 25

2007 yılında yapılan tahkik çalışmalar sonucu, 2008 yılında 1000 m. olarak planlanan istikşaf sondajlarına devam edilmektedir. Toplam 4 lokasyonda yapılan 866,4m.(24.07.2008 tarihi itibariyle) sondajda yoğun altere zonlarla yer yer dissemine kalkopiritli (Cu) ve piritli seviyeler kesilmiştir. Sultandağları Metamorfitleri (Konya-Hüyük-Başlamış sahası) KÜTAHYA-AFYON-UŞAK-MANİSA POLİMETAL MADEN ARAMALARI Çalışma Alanı : Kütahya-Afyon-Uşak-Manisa Bölge kuzeyden güneye doğru metalojeni açısından farklılıklar sunar. Domaniç, Topuk, Eğrigöz, Alaçam ve Akdağ granitoyitleri içerisinde ve çevresinde Porfiri, damar, skarn gibi farklı metalik cevherleşmeler izlenmektedir. Çalışma alanı içerisinde yer alan Uşak-Eşme-Kışladağ Au yatağı ve Afyon-Sandıklı da porfiri Cu yatağı bulunmuştur. Potansiyel içeren bu bölgede, bilinen ve bulunacak olan cevherleşme sahalarında jeoloji ve jeokimya çalışmaları yapılarak cevherleşmelerin biçimi, konumu, yan-kayaç ilişkisi, alterasyon deseni ve yayılımı, cevherleşmeyi kontrol eden etmenler vb ortaya konulacaktır. 2008 yılında prospeksiyon, tahkik ve detay etütler yapılmaktadır. ÇANAKKALE-BALIKESİR POLİMETAL MADEN ARAMALARI Çalışma Alanı : Çanakkale-Balıkesir Balıkesir-Havran-Tepeoba bakır (Cu)-molibden (Mo) sahasında %0,33 Cu %0,041 Mo tenörlü 24 Milyon ton Görünür+Muhtemel belirlenmiştir. Çanakkale-Ayvacık epitermal altın sahasında 2006 yılında yapılan sondajlı çalışmalar sonucunda 26

0.55 gr/ton Au tenörlü 6 Milyon ton Görünür, 0.55 gr/ton Au tenörlü 32 Milyon ton Muhtemel, 0.54 gr/ton Au tenörlü 18 Milyon ton Mümkün, 0.55 gr/ton Au tenörlü toplam 57 Milyon ton Au rezervi saptanmıştır. 2008 yılında bölgede prospeksiyon, tahkik ve detay etütler yapılmaktadir. 2009-2011 yıllarında tahkik jeoloji etütler ve 2009 yılında 1000 m olmak üzere toplam 3000 m. sondaj yapılması öngörülmüştür. Çanakkale-Ayvacık sahası Çanakkale-Gökçeada sahası 27

37,35 20 7,3 36,5 57,5 22 106,9 3,5 5 142,86 57,84 20,67 80 60 155 38,26 290 310 250 150 500 400 635 750 DEĞER 1200 1200 1156,7 GERÇEKLEŞME (%) 1700 1200 2000 BATI-ORTA ANADOLU METALĠK MADEN ARAMALARI PROJESĠ (30 HAZĠRAN 2008 ĠTĠBARĠYLE) UYGULAMA DURUMU İŞLER PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) P Prospeksiyon (km2) 1700 635 37,35 RVZ Revizyon (km2) 20 7,3 36,5 JD Detay Jeolojik Etüt (km2) 57,5 22 38,26 JK Jeokimyasal Etüt (km2) 290 310 106,9 T Topografya (km2) 3,5 5 142,86 UA Uzaktan Algılama (km2) 1200 1200 1200 IS Sondaj(İhale) (m) 2000 1156,7 57,84 Y Yarma (m3) 750 155 20,67 Yol Yol (m) 500 400 80 AE Ağır mineral etüdü 250 150 60 BATI-ORTA ANADOLU METALİK MADEN ARAMALARI PROJESİ (30 HAZİRAN 2008) İTİBARİYLE UYGULAMA DURUMU 2500 PROGRAMLANAN Uygulama 1400 2000 Gerçekleşme (%) 1200 1000 1500 800 1000 600 400 500 200 0 0 28

Doğu Karadeniz Polimetal Maden Aramaları Projesi (2008-32-13.04) DOĞU KARADENİZ POLİMETAL MADEN ARAMALARI Çalışma Alanı: Rize, Trabzon, Artvin, Giresun, Ordu, Bayburt, Gümüşhane Pontid ler olarak adlandırılan Doğu Karadeniz Bölgesi ülkemizin en önemli metalojenik maden provenslerinden biridir. Bu maden provensi içerisinde VMS (Volkanojenik Masif Sülfit), hidrotermal damar, porfiri, skarn ve epitermal tip yatak ve zuhurlar mevcuttur. Türkiye de 650 dolayında bakır cevherleşmesi bilinmektedir. Bu yatakların %60 ı Doğu Karadeniz Bölgesinde yer almaktadır. Bu bölgede, Artvin-Murgul ve Cerattepe, Rize-Çayeli, Trabzon- Sürmene-Kutlular, Giresun-Espiye-Lahanos ve Kızılkaya, Giresun-Tirebolu- Harköy ve Köprübaşı gibi önemli Kuroko tipi VMS Cu-Pb-Zn yatakları bulunur. Gümüşhane Bölgesi: Gümüşhane-Bayburt yöresinde yürütülen kıymetli metal ve baz metal aramaları sonucunda, günümüze kadar Mastra, Olucak, Kaletaş, Kırkpavli ve Sobran altın sahaları tespit edilmiştir. Bölgede baz metal (Cu-Pb-Zn) ve kıymetli metal (Au-Ag) aramalarına yönelik olarak, detay jeolojik etüt ile yarma çalışmaları yapılmış ve bu çalışmalar sonucunda Eosen volkanik kayaçları (özellikle andezitik lav) içinde kıymetli metal (Au-Ag) ve baz metal (Cu-Pb-Zn) cevherleşmeleri içeren silisifiye zonlar tespit edilmiştir. Gümüşhane-Sobran Au sahası Gümüşhane-Sobran (Arzular) Au sahasında altın cevherleşmesine yönelik olarak detay jeoloji, yarma ve sondaj çalışmaları yapılmıştır. Bu silisifiye zonlardan yüzeyden alınan numunelerden 46, 13.2, 9.8, 8.6, 7.2, 6.7 gr/ton gibi önemli altın değerleri elde edilmiştir. Cevherleşmenin derine doğru araştırılması amacıyla 2003, 2004, 2005 ve 2006 yıllarında toplam 3233.05m sondaj çalışması gerçekleştirilmiştir. Arama çalışmaları sonucunda yapılan rezerv hesaplarında sahada ortalama 0.8gr/ton Au tenörlü 1.341.132 ton görünür rezerv tespit edilmiş ve saha MİGEM e devredilmiştir. 29

Gümüşhane-Bayburt-Artvin arasındaki bölgede yapılan çalışmalarla bölgenin baz metal ve kıymetli metaller açısından potansiyelinin belirlenmesi çalışmalarına devam edilmektedir. Ordu-Giresun Bölgesi: Ordu, Giresun ve Samsun yöresi Doğu Karadeniz (Pontidler) metalojeni kuşağının içerisinde yer almaktadır. Yöre ülkemizin en önemli Cu, Pb, Zn provensini oluşturur. Bu bölgede hala işletilmekte olan Cu-Pb-Zn yatak ve zuhurları ile birlikte bitmiş olan bir çok yatak mevcuttur. Bu yataklar dışında Ordu ilinde Akoluk ve Sayaca gibi önemli sayılabilecek Au cevherleşmeleri de mevcuttur. Ordu-Kabadüz-Bakacak ve Gölköy yöresinde yer alan damar tip cevherleşmeler özel sektör tarafından işletilmekte olup, rezervleri tamamen bitmek üzeredir. 2006 yılında yapılan çalışmalarda, Gölköy-Çetilli yöresindeki Zn-Pb-Cu damarları, bu elementlere ilave olarak Au değeri de vermiştir. Yüzeyden alınan örneklerden (14 adet örnek) Cu: %0.08-1.6, Pb:%0.09-17.4, Zn:%0.01-22.00, Au: 0.12-1.25 gr/t, Ag:5.5-59.5 g/t değerleri elde edilmiştir. Örneklerden alınan ortalama Cu+Pb+Zn değeri %4-5 arasındadır. Ordu-Gölköy-Çetilli sahası Ordu-Gölköy-Çetilli ruhsat sahasında 2007 yılında 2484.95m. (22 lokasyonda) sondaj gerçekleştirilmiştir. Ordu-Gölköy-Çetilli sahasında Bakır- Altın içeren damarların düşey yöndeki devamlılıkları sondajlarla kontrol edilmiş olup, sondajlarda kesilen cevherli zonlarda Cu max: %3, Pb max: %7.9, Zn max: 17.8 ve Au max: 3.4gr/t a varan değerlere ulaşmaktadır. 2008 yılında da rezerv-tenöre yönelik 2000 m. olarak planlanan sondaj çalışmalarına devam edilmektedir. Toplam 19 lokasyonda yapılan 1858,7 m.(24.07.2008 tarihi itibariyle) sondaj çalışmalarında 2007 yılında yapılan sondajlarda kesilen cevherli zonlarda büyük oranda aynı cevherli zonlar kesilmiştir. Analiz sonuçları beklenmekte olup, sondaj çalışmalarına devam edilmektedir. Ayrıca, Ordu, Samsun ve Giresun illerindeki metalik madenlerin aranması amacıyla, jeokimyasal prospeksiyon ve detay çalışmalar sürdürülmektedir. 30

Trabzon Bölgesi: Önemli bir metalojenik provens içinde yer alan Trabzon ve Rize illeri civarında hem VMS tip hem de porfiri Cu-Pb-Zn arama çalışmaları jeokimyasal prospeksiyon ve detay maden arama faaliyetleri şeklinde sürdürülmektedir. Bu çalışmalar sonucunda, 4 saha (Çukurköy-Yomra-Trabzon, Emirli-Sürmene- Trabzon, Taştepe-Araklı-Trabzon, Taştepe-Araklı-Tabzon) tesbit edilerek, MTA adına ruhsatlandırılmıştır. Ruhsatlar 2005 ve 2007 yılları arasında alınmıştır. MTA adına ruhsatlı Çukurköy-Yomra ruhsat sahasında 2006 yılında 504.50m, 2007 yılında ise 481.80m sondaj yapılmıştır. Sondajların analiz sonuçlarının olumlu olması halinde, çalışmalar bu ruhsat sahasında devam ettirilecektir. MTA adına diğer ruhsat sahalarında ise, detay jeokimya ve detay maden jeolojisi çalışmaları yapılmıştır. 2008 yılında prospeksiyon ve detay maden jeolojisi çalışmalarına devam edilmektedir. Trabzon-Yomra-Pınarlı sahası 31

95,1 31,6 33,23 100 30,65 200,00 150 500 30 1640 2000 1561,7 78,08 DEĞER 100 GERÇEKLEŞME (%) 5350 200 5800 5800 DOĞU KARADENĠZ METALĠK MADEN ARAMALARI PROJESĠ (30 HAZĠRAN 2008 ĠTĠBARĠYLE) UYGULAMA DURUMU İŞLER PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) P Prospeksiyon (km2) 5350 1640 30,65 JD Detay Jeolojik Etüt (km2) 95,1 31,6 33,23 T Topografik Harita Alımı (m2) 100 200,00 200 UA Uzaktan Algılama (km2) 5800 5800 100 IS Sondaj (İhale) (m) 2000 1561,7 78,08 Yol Yol (m) 500 150 30 7000 6500 6000 5500 5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 DOĞU KARADENİZ METALİK MADEN ARAMALARI PROJESİ (30 HAZİRAN 2008 İTİBARİYLE) UYGULAMA DURUMU PROGRAMLANA N Uygulama 250 200 150 100 50 0 32

Orta Anadolu Endüstriyel Hammadde Aramaları Projesi (2008-32-13.05) ORTA ANADOLU (KUZEY) ENDÜSTRİYEL HAMMADDE ARAMALARI Çalışma Alanı : Çankırı-Çorum-Kırşehir-Nevşehir-Kayseri Orta Anadolu da geniş alanlarda yüzeylenen Oligo-Miyosen yaşlı evaporitik havzalarda gömülü tip endüstriyel tuz yataklarının aranması amaçlanmıştır. 2007 yılında Çankırı ve Çorum daki 6 adet ruhsat sahasında detay jeolojik etütler yürütülerek Çorum-Bayat-Barak ta 1 lokasyonda istikşaf amaçlı 870,00m sondaj yapılmıştır.bu kuyuda 322,00-494,00 metreler arasında tuz bantlı (halit) evaporitik zon kesilmiştir. Aynı havzanın Çorum-Bayat-İshaklı kesimindeki ruhsatlı sahada blödit, tenardit, gibi sülfat grubu güncel tuz oluşumları belirlenmiştir. 2008 yılında Çankırı-Merkez-Balıbağı ve Çorum-Bayat-Barakta gömülü tip endüstriyel tuz yataklarına yönelik 2 lokasyonda toplam 2.000 metre istikşaf sondajı planlanmış olup çalışmalar sürdürülmektedir. Çankırı-Merkez Yenidoğan da 1 lokasyonda yapılan 714,5m (24.07.2008 tarihi itibariyle) sondajda 85,50-427,95 metreler arasında tuzlu zonda, yaklaşık 60 metre masif halit (NaCl) ve 1,60 metre glauberitli (Na2SO4.CaSO4) seviye kesilmiştir. 2009-2011 yıllarında prospeksiyon çalışmalarıyla beraber 2009 yılında 2000 m. olmak üzere toplam 4000 m sondaj yapılması öngörülmüştür. Çorum-Bayat Blödit Sahası 33

ORTA ANADOLU (GÜNEY) ENDÜSTRİYEL HAMMADDE ARAMALARI Çalışma Alanı : Ankara-Konya-Aksaray-Niğde Konya-Niğde evaporit havzasında endüstriyel tuzlara yönelik olarak prospeksiyon, detay etüt ve sondaj çalışmaları sürdürülmektedir. Proje kapsamında gömülü tip endüstriyel tuz yatakları ve havza stratigrafisine yönelik olarak 2007 yılında 4 lokasyonda toplam 3.783,45 metre sondaj gerçekleştirilmiş olup, bu kuyularda evaporitik zonlar kesilmiştir. Niğde-Bor-Badak ta açılan kuyuda 893-992 metreler arasında kayatuzuanhidrit-kil ardalanmasından oluşan tuz zonunun altında 1.035-1.168,45 metreler arasında petrollü zonun varlığı keşfedilmiştir. TPAO bölgedeki petrol arama çalışmalarına yeniden başlamıştır. 2008 yılında 4000 m. sondaj planlanmış, 2000 m.lik bir kuyudaki çalışmalar sürdürülmektedir. 450 metrede tuzlu zona giren kuyu 1.681 metrede halen bu zonda devam etmektedir. 550 metrede yer yer halit-anhidrit-kil-kiltaşı ardalanmasından oluşan masif tuzlara girmiştir.kuyuda 1.000 metreden fazla halit (kaya tuzu) kesilmiştir. 24.07.2008 tarihi itibariyle 1682,4 m. ilerleme yapılmıştır. Niğde-Bor-Çukurkuyu sahası sondaj çalışmaları 2009-2011 yıllarında prospeksiyon, detay jeoloji etütler ve 200 km jeofizik IP/TEM ile 2010-2011 yıllarında toplam 11.000 m. sondaj yapılması öngörülmüştür. 34

270 140 150 500 DEĞER GERÇEKLEŞME (%) 2140 2269,9 4000 30 33,7 56,75 6350 51,85 ORTA ANADOLU ENDÜSTRİYEL HAMMADDE ARAMALARI PROJESİ (30 HAZİRAN 2008 İTİBARİYLE) UYGULAMA DURUMU İŞLER PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) P Prospeksiyon (km2) 6350 2140 33,7 JD Detay Jeolojik Etüt (km2) 270 140 51,85 S Sondaj (m) 4000 2269,9 56,75 Yol Yol (m) 500 150 30 7000 6000 5000 ORTA ANADOLU ENDÜSTRİYEL HAMMADDE ARAMALARI (30 HAZİRAN 2008 İTİBARİYLE) UYGULAMA DURUMU PROGRAMLANA N Uygulama 60 50 40 4000 3000 30 2000 20 1000 10 0 0 35

Kuzeybatı Anadolu- Trakya Endüstriyel Hammadde Aramaları Projesi (2008-32-13.06) KUZEYBATI ANADOLU-TRAKYA ENDÜSTRİYEL HAMMADDE ARAMALARI Çalışma Alanı İstanbul : Çanakkale-Balıkesir-Bursa-İzmir-Kırklareli-Tekirdağ- Edirne- Sanayinin yoğunlaştığı Marmara Bölgesi nde, özellikle Trakya (Istranca Masifi) ve Biga Yarım Adası, endüstriyel hammaddeler (cam ve seramik) açısından önemli potansiyel oluşturmaktadır. Bu proje kapsamında bölgede yürütülecek arama faaliyetleri ile muhtemel endüstriyel hammadde sahalarının belirlenmesi, bulunacak sahaların rezerv ve kalitesinin ortaya konması projenin ana amacını oluşturmaktadır. 2008 yılında Proje kapsamında, bölgede önceki yıllarda varlığı belirlenen fosfat, seramik ve cam sanayi hammaddeleri, yapı malzemelerine yönelik prospeksiyon çalışmaları gerçekleştirilmektedir. 2008 yılında 20 km2 olarak planlanan Detay jeoloji çalışmasının 19 km2 si tamamlanmıştır. Kırklareli nde 3 adet feldspat ruhsat sahasında rezerv ve kalite belirlemeye yönelik detay jeolojik etütler gerçekleştirilmektedir. 2009-2011 yıllarında, 2008 yılı verileri doğrultusunda detay etütlerin yapılması öngörülmüştür. 36

Karadeniz Endüstriyel Hammadde Aramaları Projesi (2008-32-13.07) Çalışma Alanı KARADENİZ ENDÜSTRİYEL HAMMADDE ARAMALARI : Kastamonu-Karabük-Bolu- Düzce-Sakarya-Trabzon-Bayburt Önceki yıllarda Batı Karadeniz bölgesinde seramik (feldspat), cam (kuvars kumu,kuvarsit) v.d. endüstriyel hammaddelere yönelik prospeksiyon ve detay jeolojik etütler yapılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda; Kastamonu-Bozkurt'da 7,3-9,6 toplam alkali içerikli 30 milyon ton aplitik feldispat, Kastamonu - Daday'da 200 milyon ton kuvarskuvarsit, Zonguldak-Kumtarla'da %97 SiO2 içerikli tüvenan olarak döküm sanayine uygun 100 milyon ton kuvars kumu potansiyeli belirlenmiştir. Düzce- Akçakoca ve Sakarya-Kocaeli'de 98-99 SiO2 içerikli kuvars kumu, Bolu- Abant ta % 86-96 SiO2 içerikli kuvarsit sahaları bulunmuştur. 2007 yılında Zonguldak - Kumtarla'da 215 m. kuvars kumuna yönelik sondaj yapılmıştır. 2008 yılında Bölgede prospeksiyon ve ruhsat sahalarında detay jeolojik etütler devam etmektedir. 2009-2011 yıllarında Bölgede prospeksiyon ve ruhsat sahalarında detay etütlere devam edilecektir. Düzce-Akçakoca Kuvars Kumu Sahasından genel görünüm 37

20 19 DEĞER 82 GERÇEKLEŞME (%) 41 50 95 KARADENİZ BÖLGESİ ENDÜSTRİYEL HAMMADDE ARAMALARI PROJESİ (30 HAZİRAN 2008 İTİBARİYLE) UYGULAMA DURUMU İŞLER PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) JD Detay Jeolojik Etüt (km2) 20 19 95 Y Yarma (m3) 50 41 82 60 50 KARADENİZ BÖLGESİ ENDÜSTRİYEL HAMMADDE ARAMALARI (30 HAZİRAN 2008 İTİBARİYLE) UYGULAMA DURUMU PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) 100 95 40 90 30 20 85 10 80 0 Detay Jeolojik Etüt (km2) Yarma (m3) 75 38

Güney ve Doğu Anadolu Endüstriyel Hammadde Aramaları Projesi (2007-32-13.07) GÜNEY VE DOĞU ANADOLU ENDÜSTRİYEL HAMMADDE ARAMALARI Çalışma Alanı : Muş, Ağrı, Kars Güneydoğu Anadolu Bölgesi jeolojik özellikleri gereği endüstriyel hammadde oluşumları için uygun ortamlar içermektedir. 2007 yılında Muş-Bitlis-Van illerinde Endüstriyel Hammaddelere yönelik olarak (potas tuzu, trona, jips, feldspat, kuvarsit-kuvars kumu, çimento hammaddeleri, grafit vb.) ön etütler gerçekleştirilmiş ve Muş civarındaki 4 adet ruhsat sahasının detay etütleri bitirilmiştir. Ayrıca bu yıl Muş ta bir adet kuvarsit ruhsat sahasına hak sağlanmış ve potansiyelin-kalitenin belirlenmesine yönelik örnekleme çalışmaları yapılmıştır. Ön etütler sonucunda çimento hammaddesi, alçı taşı, feldspat, kuvarsit açısından potansiyel alanlar belirlenmiş olup bu alanlarla ilgili değerlendirme çalışmaları yapılmıştır. Kuvarsit Ruhsat Sahası (Muş) Mermer Ruhsat sahası (Diyarbakır) Elde bulunan 15 adet ruhsat sahasının 13 ünde detay çalışmalar bitirilmiştir. Muş-Korkut-Karakale deki 2 saha, Mardin-Merkez, Diyarbakır-Eğil ve Mardin- Kızıltepe-Uzunkaya daki sahalar terk edilmiştir. Mardin-Derik-Telbesni de 2 sahada; 116.591.377 ton mermer, 112.826.947 ton mermer, Mardin- Merkez de 3 sahada; 7.042.706 ton mermer, 13.141.350 ton mermer, 14.955.275 ton mermer, Siirt-Merkez de 41.783.406 ton alçıtaşı, Mardin- Merkez de 12.178.406 ton mermer ve Mardin-Kızıltepe de 36.051.594 ton kuvars kumu rezervi belirlenmiştir. 2008 yılında kalan ruhsat sahalarının da detay etütleri bitirilerek, çalışmalar tamamlanmıştır. 39

Proje Oluşturma Ön Etütleri Projesi (2007-32-13.08) Çalışma Alanı PROJE OLUŞTURMA MADEN ÖN ARAMALARI : Türkiye Geneli Proje kapsamında, hedef sahalarda kısa süreli ön etüt yapılarak daha sonra oluşturulabilecek uzun vadeli projelere gerekli alt yapının oluşturulması amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, Türkiye genelinde proje oluşturulmasına yönelik ortaya çıkabilecek yeni verilerin arazide değerlendirilmesi amacıyla değişik bölgelerde kısa süreli arazi çalışmaları yapılacak, gözlem ve incelemelerde bulunulacak ve değişik amaçlı örnekler derlenecektir. 2009-2011 yıllarında, Türkiye nin değişik bölgelerinde toplam 1/100.000 ölçekli 1000 km2 lik alanda ön etüt ve değerlendirme çalışmalarının yapılması planlanmaktadır. Bilimsel Maden Araştırmaları Projesi (2008-32-16.01) Bilimsel Maden Araştırmaları VOLKANİKLERE BAĞLI MASİF SÜLFİT (VMS) BÖLGELERİNİN KÜRESEL KARŞILAŞTIRILMASI (MTA-IGCP ORTAK) Çalışma Alanı : Artvin-Rize-Trabzon-Gümüşhane-Bayburt-Giresun-Samsun Dünyadaki Volkanojenik Masif Sülfit (VMS) yatakları ile Doğu Karadeniz Bölgesin deki benzeri yatakların küresel karşılaştırılması, Her bölgede kalıcı verileri korele ederek aralarındaki farkları tespit etmek ve büyük VMS yatakların oluşumuna neden olan ana özellikleri ve yerel özelliklerini belirlemek, Yerelden küresel ölçeğe kadar VMS cevher oluşumu, magmatizma ve açılma tektoniği arasındaki ilişkiyi ortaya koymak ve bu ilişkiyi arazide tanımlayabilmek için ölçüt geliştirmek (bir bölgede büyük VMS yataklarına ev sahipliği yapan volkanik aralığın tespiti) Bölgede yeni yatakların bulunmasına yönelik modellemeler yapmak projenin amacını oluşturmaktadır. 2008 yılında Doğu Karadeniz Bölgesi ndeki VMS yataklarıyla ilgili veriler toplanarak arazi değerlendirme çalışmalarına devam edilmektedir. Oluşturulan uluslararası çalışma grupları kendi ülkelerindeki verileri düzenlenen Çalıştaylarda tartışarak değerlendirme yapacaktır. 40

TÜRKİYE MERMER VE DOĞALTAŞ POTANSİYEL ALANLARININ BELİRLENMESİ Çalışma Alanı : Türkiye Geneli Ülkemiz jeolojik yapısı nedeniyle çeşitli yaş ve litolojideki kayaçlar mermer ve doğaltaş olarak büyük potansiyel oluşturmaktadır. Günümüzde bilinen mermer yataklarının envanterini çıkararak yeni potansiyel mermer alanlarının belirlenmesi projenin amacını oluşturmaktadır. 2007 yılında Denizli ve Muğla illerinde yürütülen çalışmalarla bilinen yatakların yayılımını tespit edilmiş ve mermer olarak kullanılabilecek yeni potansiyel alanların belirlenmesine yönelik prospeksiyon çalışmaları tamamlanmıştır. 2008 yılı çalışmaları Ege bölgesinde İzmir ve civarında başlamış olup Uşak ta devam etmekte daha sonra Orta Anadolu ya geçilecektir. 2009-2010 yıllarında ülke genelinde prospeksiyon çalışmalarına devam edilecektir. Muğla Paleozoik mermerlerinde açılan ocaktan görünüm Muğla-Özyaka Kayraktaşı Ocağı 41

ASİTİK MAGMATİZMAYA BAĞLI MADEN YATAKLARININ ARAŞTIRILMASI Çalışma Alanı : Türkiye Geneli Asitik magmatizmaya bağlı maden yataklarını araştırmak, öncelikli olarak maden yataklarının bağlı oldukları magmatik kayaçların oluşum koşullarını belirlemek ve bölgesel tektonizmayla ilişkilerini ortaya koymak, cevherleşmelerin birbirleriyle olan ilişkilerini de sorgulayarak bölgesel maden oluşum modelleri geliştirmek ve sonuçta magmatizmayla ilişkili maden yatakları konusunda arama projelerinin oluşturulması için hedef alanlar belirlemek bu projenin temel amacıdır. Proje kapsamında; 2000 yılında Yozgat güneyinde, 2001 yılında Kırşehir kuzeyinde, 2002 yılında Kırşehir güneyinde, 2003 yılında Sivas güneydoğusunda ve 2004 yılında da Sivas-Yozgat-Kayseri arasında çalışmalar yapılmış ve maden yataklarının ilgili oldukları magmatik kayaçların petrojenezi ve maden yatakları ile ilişkileri konusunda bilgiler elde edilerek Orta Anadolu Bölgesi nde yapılan çalışmalar ayrı bir rapor halinde değerlendirilmektedir. Asidik Magmatizmaya Bağlı Maden Yataklarının Araştırılması projesi 2005 yılında Ankara nın batısında, Sivrihisar-Beypazarı civarında yapılmıştır. Proje çalışmaları 2006, 2007 ve 2008 yıllarında Batı Anadolu bölgesinde, Biga Yarımadası nda sürdürülmektedir. 2009-2011 yıllarında Batı Anadolu da çalışmalara devam edilecektir. Bölgedeki ignimbiritlerden görünüm Erdağ sütun bazaltları 42

MADEN ENVANTERLERİNİN HAZIRLANMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ Çalışma Alanı : Türkiye Geneli Ülkemiz doğal kaynaklarının araştırılması, meydana çıkarılarak değerlendirilmesi amacı ile kurulan MTA Genel Müdürlüğü şimdiye kadar yaptığı jeolojik etüt ve maden aramaları sonunda bulduğu maden ve mineraller ile ülkemiz ekonomisine katkıda bulunmaktadır. Bilinen bütün maden ve mineral kaynaklarını, ilgilenenlerin yararına ve hizmetine sunmak amacıyla, daha önceki yıllarda değişik zaman periyotlarında envanter çalışmaları yapılmıştır. Türkiye'nin bilinen maden ve mineral kaynakları en son 1980 tarihinde 179 No lu yayında toplanmıştır. Ancak zamanla rezervlerin tükenmesi, yeni kaynakların bulunması ve rezerv kategorilerinin değişmesi söz konusu olacağından, daha önce yapılmış envanter çalışmalarının belli sürelerle revize edilmesi gerekmektedir. Bu çalışmalarla, Kamu-Özel sektöre ait bilinen yatakların rezervlerindeki üretim nedeniyle azalışlar ve ek arama çalışmaları sonucu artışlar dikkate alınarak güncelleştirilmesi amaçlanmaktadır. Halen devam eden envanter çalışmaları: Krom, Manyezit, Bakır-Kurşun-Çinko, Altın-Gümüş'tür. TÜRKİYE KİL POTANSİYEL ALANLARININ BELİRLENMESİ Çalışma Alanı : Türkiye Geneli Ülkemiz seramik sanayi üretim kapasitesi ve kalitesi yönüyle ile Avrupa ve Dünya piyasalarında söz sahibidir. Seramik sanayinin ana hammaddesi seramik kili ve kaolendir. Bilecik-Söğüt, Çanakkale-Çan, İstanbul-Şile, Konya-Doğanhisar, Balıkesir- Düvertepe de ülkemizin önemli seramik kil yatakları bulunmaktadır. Ancak İstanbul yöresi killerinin rezervi bitme noktasına gelmiştir. Batı Anadolu da yoğunlaşan seramik sanayimiz, kil gereksinimini yukarıda saydığımız yataklardan ve ithalat yoluyla sağlamaktadır. Son yıllarda ucuz ve kaliteli olması nedeniyle Ukrayna ve Çin killerine rağbet olmuş fakat bu killerin fiyatlarının ciddi oranlarda artması sonucu yeniden yurt içindeki kil yataklarına talep olmuştur. Artan üretim miktarlarına da bağlı olarak yeni kil yataklarına sektörün talebi artmaktadır. Bu anlamda ülkemiz mevcut kil yataklarının envanterinin hazırlanması ve yeni kil yataklarının bulunmasına yönelik olarak 2008 yılında ülke genelinde çalışmalara başlanacaktır. 43

TÜRKİYE GENEL JEOKİMYA HARİTALARI Çalışma Alanı : Türkiye Geneli Gelişen çevre bilinci, gömülü maden yataklarının aranması ve jeolojik problemlerin çözümünde jeoloji haritaları, jeofizik haritaları, genel jeokimya haritaları ve maden/zuhur envanteri gibi gerekli temel bilgi ihtiyacı, ülkemizin tümünü kapsayan Genel Jeokimya Haritalarının bir an önce tamamlanması gerekmektedir. Değişik ölçeklerde basılan bu haritalar; hidrojeoloji, tarım, hayvancılık, yerleşim alanları seçiminde, maden aramada ve jeolojik problemlerin çözümünde, çalışma sahalarının sınırlarının belirlenmesiyle içeriğinin planlanmasında kullanılmaktadır. Proje kapsamında arazide ve analiz laboratuvarında çalışacak elemanlar eğitilecektir. Sahadan 5 km 2 alanı temsil eden bir adet dere sedimanı örneklemesi yapılacaktır. Toplanan örneklerin tümünün analizi AAS ve ICP de gerçekleştirilecektir. 2008 yılında 1996-1999 yıllarında pilot ölçekteki uygulama sonucu elde bulunan arşivdeki dere sedimanı örneklerinin gerekli dedeksiyon limitlerinde AAS ve ICP analizlerinin 1/100.000 ölçekli paftaları kapsayacak biçimde analiz edilmesi ve bu analiz sonuçlarının istatistiksel değerlendirilmesiyle jeokimya haritaları hazırlanacaktır. 2009 yılından itibaren Türkiye genelinde 20 adet 1/100.000 ölçekli paftada alanı çalışmalar yapılacaktır. 44

1000 1000 1650 28,97 4780 4000 41,25 DEĞER GERÇEKLEŞME (%) 100 16500 BİLİMSEL MADEN ARAŞTIRMALARI PROJESİ (30 HAZİRAN 2008 İTİBARİYLE) UYGULAMA DURUMU İŞLER PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) UA Uzaktan Algılama (km2) 1000 1000 100 P Prospeksiyon (km2) 16500 4780 28,97 JDK Kompilasyon (km2) 4000 1650 41,25 18000 BİLİMSEL MADEN ARAŞTIRMALAR I PROJESİ (30 HAZİRAN 2008 İTİBARİYLE) UYGULAMA DURUMU 120 16000 14000 100 12000 10000 8000 PROGRAMLANA N 80 60 6000 40 4000 2000 20 0 Uzaktan Algılama (km2) Prospeksiyon (km2) Kompilasyon (km2) 0 45

Ücretli İşler Eti Maden Bor Ruhsat Sahaları Ücretli Etüdü (2002-32-57) Çalışma Alanı ETİ MADEN BOR RUHSAT SAHALARI ÜCRETLİ ETÜDÜ : Eskişehir-Kütahya-Balıkesir Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü uhdesinde bulunan ve Batı Anadolu'da yoğunlaşan bor yataklarının geliştirilmesi yeni yatakların bulunmasına yönelik olarak 2002-2006 yılları arasındaki süreçte ücretli arama projeleri yapılmıştır. Eskişehir-Kırka, Kütahya-Emet, Balıkesir-Bigadiç ve Bursa-Kestelek bor havzalarında 122 kuyuda toplam 38.000 metre karotlu maden sondajı gerçekleştirilmiştir. Bu kuyulardan 48'in de toplam 5821 metre boratlı zon kesilmiştir. Bu sonuç açılan sondaj kuyularının % 17'sin de cevherli zon kesildiğini göstermektedir. Beş yıl süreli bu protokol sonunda ülkemizin bilinen bor rezervleri % 50 oranında artmış, 2 milyar ton olan bor rezervlerimiz 3 milyar tona ulaşmıştır. Bu proje 2007-2009 yılları arasında gerçekleştirilmek üzere 3 yıl süre ile uzatılmıştır. Batı Anadolu'daki üç bor havzasında ve münferit sahalarda toplam 28.400 metre bor amaçlı sondaj planlanmıştır. 2007 yılında üç havzada 15 kuyu, münferit sahalarda 7 kuyu bitirilerek toplam 22 lokasyonda 9.881 metre sondaj gerçekleşmiştir. 3 havzadaki 13 kuyuda toplam 749,20 metre boratlı zon Eskişehir-İnönü de 1 kuyuda 16,70 m kömür kesilmiştir. Bu çalışmalarla Eskişehir-İnönü de yeni bir kömür havzası tespit edilmiş, Enerji Dairesi bu havzada detay etütlere başlamıştır. 2008 yılında 2100 m Au; 7900 m. bor amaçlı olmak üzere toplam 10.000 m. sondaj çalışmaları sürdürülmektedir. 24 Temmuz 2008 tarihi itibariyle 6 lokasyonda 944,45 m Au amaçlı; 7 lokasyonda 3558,7 m si bor ve diğer madenlere yönelik olmak üzere toplam 4503,15 m. sondaj yapılmıştır. Altın amaçlı olarak Balıkesir-Sındırgı da yapılan sondajlarda 5 kuyu tamamlanmış olup,2 kuyuda çalışmalar devam etmektedir. Çalışmalar sırasında altın açısından ümitli silisifiye zonlar kesilmiştir. Bor ve diğer madenlere yönelik yapılan sondajlı arama çalışmalarında ise, Eskişehir-Kırka da 5250 m. olarak planlanan sondaj çalışmasının 4 lokasyonda 2874,7m si (24.07.2008 tarihi itibariyle) yapılmıştır. 1 kuyu tamamlanmış,3 kuyudaki sondaj çalışmaları devam etmektedir.kırka da yapılan sondajlarda Toplam 334,20 metre bor cevherli zon kesildi. Balıkesir-Bigadiç de 800 m. olarak planlanan sondaj çalışmasının 2 lokasyonda 169 m si (24.07.2008 tarihi itibariyle) yapılmıştır. 2 kuyudan 1 i tamamlanmıştır. Bu kuyuda 7,15 metre bor cevheri kesildi. 2. kuyudaki ilerleme devam etmektedir. Manisa-Gördes de 1500 m. olarak planlanan sondaj çalışmasının 515 m si (24.07.2008 tarihi itibariyle) tamamlanmıştır. Bu kuyuda cevher kesilemedi. Bu nedenle 2. kuyu iptal edilmiştir. 46

ETİ Maden Ruhsat Sahaları Sondajlarından bir görünüm ETİ Maden Bor işletme Sahası ÖZKOYUNCU DEMİR MADENİ LTD.ŞTİ. ADINA ÜCRETLİ ETÜT Çalışma Alanı : Kayseri-Yahyalı 2008 yılında Kayseri-Yahyalı bölgesinde ÖZKOYUNCU Demir Madeni Ltd. Şti. ne ait ruhsat sahasında, demir aramalarına yönelik olarak 1/2000 ölçekli detay maden jeoloji etüdü ve 3 lokasyonda toplam 1000 m. sondaj determinasyonu çalışması yapılmaktadır. 47

Danışmanlık Hizmetleri (2008-25) Danışmanlık Hizmetleri 1- Mustafa Korel Aytaç a ait ruhsat sahalarında (Sivas-Yıldızeli-Damlalı,Sivas- Yıldızeli-Ağcanis ve Erzincan-Ilıç) ön değerlendirme, 2- Delta Maden ve mineral Üretim Anonim Şirketi ne ait ruhsat sahasında (Burdur-Merkez) ön değerlendirme. 3- Özkoyuncu Demir Madeni Ltd. Şirketi ne ait ruhsat sahasında (Kayseri- Yahyalı) ön değerlendirme. Hizmet İçi Eğitim Hizmet İçi Eğitim Programı kapsamında aşağıdaki konulara yer verilmiştir: Bilgisayar Çizim Proğramları (Log Plot,Didger,Surfer) Topografik Haritalar ve GPS Kullanımı Havza Jeolojisi ve Modelleme Neojen Sedimantolojisi ( Uygulamalı ) Analiz Yöntem ve Uygulamaları Volkanizma ve Volkanik Kayaçlar ( Uygulamalı ) Maden Aramacılığında Jeofizik Yöntemleri Türkiye Jeolojisi Maden Yataklarının Değerlendirmesi ve Rezerv Hesaplama Yöntemleri Seramik Hammaddeleri Türkiye Demir Yataklarındaki Gelişmeler Hidrotermal Sistemlerde Yan Kayaç Alterasyonu Maden Yatakları ve Plaka Tektoniği Ofiyolitler Maden Hukuku ve Yönetmelikler Galeri Etüdü ve Haritalama( Uygulamalı ) Numune Alma Yöntemleri ( Uygulamalı ) Ağır Mineral Örnekleme ve Determinasyonu ( Uygulamalı ) Evaporitik Yatak Oluşumları ve Modelleri ( Uygulamalı ) 48

832 297,3 1013,6 551,6 236 5,89 250 150 3000 1570 1698 5635 4010 8870 31,4 30,13 35,73 52,33 14100 10600 15000 13300 12705,45 35,03 9050 13500 DEĞER 54,42 GERÇEKLEŞME (%) 60 67,04 28250 75,18 88,67 36270 MADEN ARAMA PROJELERİ 2008 YILI (İLK 6 AYLIK) UYGULAMA DURUMU MADEN ETÜT VE ARAMA DAĠRESĠ MADEN ARAMALARI PROJELERĠ GERÇEKLEġME ORANLARI VE PERFORMANS DEĞERLENDĠRĠLMESĠ (30 HAZĠRAN 2008 ĠTĠBARĠYLE) P Prospeksiyon (km2) 28250 8870 31,4 RVZ Revizyon (km2) 832 297,3 35,73 JD Detay Jeolojik Etüt (km2) 1013,6 551,6 54,42 JFNK Jeofizik etüt (m2) 3000 1570 52,33 T Topografik Harita Alımı (m2) 14100 10600 75,18 JK Jeokimyasal Etüt (km2) 5635 1698 30,13 UA Uzaktan Algılama (km2) 15000 13300 88,67 S Sondaj(m) 36270 12705,45 35,03 Y Yarma (m3) 4010 236 5,89 Yol Yol (m) 13500 9050 67,04 AE Ağır mineral etüdü 250 150 60 40000 2008 YILI PROJELERİ GERÇEKLEŞME ORANLARI (30 HAZİRAN 2008 İTİBARİYLE) PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) 100 35000 90 30000 25000 80 70 60 20000 50 15000 40 10000 5000 30 20 10 0 0 49