Turkish Studies T ü r k o l o j i A r aştırmaları ISSN: 1303-9199 V o l u m e 2 / 1 W i n t e r 2 0 0 7
Turkish Studies Türkoloji Araştırmaları Guest Editor Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN Advisor of History Prof. Dr. Orhan KILIÇ Editor Mehmet Dursun ERDEM Associate Editor Sibel ÜST Owner Yavuz ÜNAL Correspondence Coordinator Muhammet KUZUBAŞ Yavuz BAYRAM Board of Managers Mehmet Dursun ERDEM - Muhammet KUZUBAŞ - Fikret USLUCAN - Şeyma BÜYÜKKAVAS - Münteha GÜL - A. Cüneyt ISSI - Ahmet DEMİRTAŞ - Nurettin SAVAŞ Consulting Board Marcel ERDAL - Astrid MENZ - Gürer GÜLSEVİN - Leylâ KARAHAN - Mehmet AYDIN Musa DUMAN- Nurettin DEMİR - Emine YILMAZ - A. Fuat BİLKAN Bahaeddin YEDİYILDIZ - Ali AKAR Editorial Board Şaban SAĞLIK - Mehmet AYDIN - Atabey KILIÇ - D. Ali TÖKEL - Şahin KÖKTÜRK Cover Erdem UÇAR Ahmet SAÇKESEN Cover Design Ahmet Faruk ADIGÜZEL Representative of Foreign Country Almanya Zeki KARAKAYA Erdem UÇAR zsk55@hotmail.com merdemu@gmail.com Çek Cumhuriyeti Zofie YÜKSELOVA zofie.yuksel@hotmail.com Çin Abdulhakim Mehmet ahmhoca@hotmail.com Japonya Ahmet SAÇKESEN ahmetsackesen@hotmail.com Kırgızistan Mustafa KAYIHAN muskayhan@hotmail.com Tataristan İldar Muhammetov kazanildar@gmail.com Türkmenistan Zülfikar BAYRAKTAR zulfikarbay@hotmail.com Yunanistan Nazan Çakmak ÖZALAY nazanozalay@hotmail.com
Referees and Advisory Board Prof. Dr. Fikret TÜRKMEN fikret.turkmen@ege.edu.tr Ege Üniversitesi Prof. Dr. Leyla KARAHAN leylakarahan@yahoo.com Gazi Üniversitesi Prof. Dr. Mustafa ÖZBALCI mozbalci@omu.edu.tr Ondokuz Mayıs Üniv. Prof. Dr. Han-woo CHOİ eurasia_university@yahoo.co.kr Eurasia Üniversity Prof. Dr. Marcel ERDAL erdal@em.uni-frankfurt.de Frankfurt Üniversity Prof. Dr. Robert DANKOFF r-dankoff@uchicago.edu University Of Chicago Prof. Dr. Walter ANDREVS walter@u.washington.edu Washington Univ. Ass. Prof. Yuu Kuribayashi kuri@cc.okayama-u.ac.jp Okayama University Prof. Dr. Bernt BRENDEMOEN bernt.brendemoen@ikos.uio.no Oslo Üniversitesi Prof. Dr. Fikret TURAN Fikret.Turan@manchester.ac.uk Mancester Üniversity Doç. Dr. Zeki KARAKAYA karakaya@em.uni-frankfurt.de Goethe Universitesi Prof. Dr. Abdurrahman GÜZEL guzel@baskent.edu.tr Başkent Üniv. Prof. Dr. Ali Fuat BİLKAN afuatbilkan@yahoo.com TOOB Ekonomi Üniv. Prof. Dr. Ahmet BURAN aburan@firat.edu.tr Fırat Üniversitesi Prof. Dr. Bahaeddin YEDİYILDIZ yyildiz@hacettepe.edu.tr TOOB Ekonomi Üniv. Prof. Dr. Dursun Ali AKBULUT Ondokuz Mayıs Üniv. Prof. Dr. Emine YILMAZ eminey@hacettepe.edu.tr Hacettepe Üniv. Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN gurer_gulsevin@yahoo.com Ege Üniversitesi Prof. Dr. Hayati DEVELİ hayatideveli@gmail.com İstanbul Kültür Üniv. Prof. Dr. Mehmet Ali ÜNAL maunal@hotmail.com Pamukkale Üniv. Prof. Dr. Mehmet ALPARGU alpargu@sakarya.edu.tr Sakarya Üniversitesi Prof. Dr. Metin EKİCİ mekici@yahoo.com Ege Üniversitesi Prof. Dr. Mukim SAĞIR msagir@atauni.edu.tr Erzincan Üniversitesi Doç. Dr. Musa DUMAN musduman@hotmail.com İstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Mustafa S. KAÇALİN mseckinkeskin@hotmail.com Marmara Üniversitesi Prof. Dr. Necati DEMİR www.necatidemir.net Cumhuriyet Üniv. Prof. Dr. Nedim İPEK nedimipek@hotmail.com Ondokuz Mayıs Üniv. Prof. Dr. Nurettin DEMİR ndemir@baskent.edu.tr Başkent Üniversitesi Prof. Dr. Orhan KILIÇ okilic@firat.edu.tr Fırat Üniversitesi Prof. Dr Saadettin GÖMEÇ sgomec@yahoo.com Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Sadettin ÖZÇELİK sozcelik@dicle.edu.tr Dicle Üniversitesi Prof. Dr. Zikri TURAN zturan@sakarya.edu.tr Sakarya Üniversitesi Doç. Dr. Adem BAŞIBÜYÜK abbuyuk@yahoo.com Erzincan Üniversitesi Doç. Dr. Ahmet GÜNŞEN agunsen@gazi.edu.tr Ahi Evran Unv. Doç. Dr. Ali AKAR akar@mu.edu.tr Muğla Üniversitesi Doç. Dr. Arif BİLGİN abilgin@sakarya.edu.tr Sakarya Üniversitesi Doç. Dr. Atabey KILIÇ atabeykilic@gmail.com Erciyes Üniversitesi
Doç. Dr. Enis ŞAHİN esahin@sakarya.edu.tr Sakarya Üniversitesi Doç. Dr. Erdoğan BOZ erdoganboz@aku.edu.tr Afyon Kocatepe Üniv. Doç. Dr. Hanifi VURAL hanifiv@hotmail.com Gaziosmanpaşa Üniv. Doç. Dr. İbrahim TELLİOĞLU telliogluibrahim@hotmail.com Karadeniz Teknik Üniv. Doç. Dr. Kâzım KÖKTEKİN kkoktekin@yahoo.com Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Kerime ÜSTÜNOVA ustunovak@yahoo.com Uludağ Üniversitesi Doç. Dr. Kezban ACAR kacar45@yahoo.com Celal Bayar Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet AYDIN mehmeta@omu.edu.tr Ondokuz Mayıs Üniv. Doç. Dr. Mehmet BEŞİRLİ mehmetbesirli69@hotmail.com Gazi Osman Paşa Üniv. Doç. Dr. Mehmet TÖRENEK mtorenek@gmail.com Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Metin AKKUŞ Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Mustafa GENCER mustafa.gencer@gmx.de Abant İzzet Baysal Üniv. Doç. Dr. O. Kemal TAVUKÇU okemaltavukcu@yahoo.com Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Osman YILDIZ oyildiz@fef.sdu.edu.tr Süleyman Demirel Üniv. Doç. Dr. Şaban SAĞLIK sabansaglik@hotmail.com Ondokuz Mayıs Üniv. Doç. Dr. Turgut KARABEY tkarabey@atauni.edu.tr Atatürk Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Ahmet DEMİRTAŞ ahmet_demirta@yahoo.com Gaziantep Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Ahmet Cüneyt ISSI issi@mu.edu.tr Muğla Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Bünyamin KOCAOĞLU bkocaoglu@sakarya.edu.tr Sakarya Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Dursun Ali TÖKEL dtokel@hotmail.com Ondokuz Mayıs Üniv. Yrd. Doç. Dr. F. Mehmet DERVİŞOĞLU dervisoglu@cumhuriyet.edu.tr Cumhuriyet Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Fikret USLUCAN f_uslucan@hotmail.com Balıkesir Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Münteha GÜL muntehagul@gop.edu.tr Gaziosmanpaşa Üniv. Yrd. Doç. Dr. Nurcan TOKSOY ntoksoy@atauni.edu.tr Erzincan Universitesi Yrd. Doç. Dr Osman KÖSE okose@balikesir.edu.tr Balıkesir Üniveritesi Yrd. Doç. Dr. Rıza OĞRAŞ rizaogras@gmail.com Mehmet Akif Ersoy Üniv. Yrd. Doç. Dr. Selami ECE eceselam@hotmail.com Atatürk Üniversitesi Yrd. Doç. Dr Şahin KÖKTÜRK kokturk9@hotmail.com Ondokuz Mayıs Üniv. Yrd. Doç. Dr. Şeyma BÜYÜKKAVAS KURAN bkavasseyma@hotmail.com Gaziosmanpaşa Üniv. Yrd. Doç. Dr. Zehra GÖRE zgore@hotmail.com Selçuk Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Zeki ÇEVİK zcevik41@hotmail.com Balıkesir Üniversitesi Dr. Filiz KIRAL oiiref1@oidmg.org Orient Institut-İstanbul
EDİTÖRDEN Bilgisayarın icadı, daha sonra da internet sisteminin geliştirilmesi, bilimsel çalışmalara önceden hesaplayamadığımız olanakları sundu. Son birkaç yıla kadar, çalıştığımız konu ile ilgili olarak YÖK ve benzeri kurumların sitelerine giriyor, kütüphane ya da tez arama kataloglarından konumuz ile ilgili daha önce yapılmış çalışmaların adreslerini arıyorduk. Son birkaç yıldır ise, çok geniş arama motorları sayesinde, çalıştığımız konu ile ilgili bir veya birkaç kelime yazarak internet ortamına aktarılmış yüzlerce, binlerce, milyonlarca kaynağa ulaşıyoruz. Yani, 1. Eğer çalışmalarımızı internet ortamına aktarabilmişsek, dünyanın herhangi bir yerindeki herhangi bir araştırmacı, yapmış olduğumuz araştırmaya ulaşabilecektir. 2. Eğer başkaları da çalışmalarını internet ortamına aktarmışsa, dünyanın neresinde olursak olalım, anahtar kelimemizi yazarak konumuz ile ilgili o esere ulaşabiliriz. Bu durum, bilgiye ulaşmak ve paylaşmak için birçok bilim adamını internette elektronik dergi çıkarmaya yöneltti. Şu anda önümüzde duran çalışma da, Türkolojinin bu tür bir yayınıdır. Mehmet Dursun Erdem beylerin 2006 yılında e-posta yolu ile bana da ulaşıp böyle bir dergi çıkarmak istediklerini bildirdiklerinde, irtibata geçtikleri meslektaşlarımız kadar ben de heyecanlanmıştım. Geçen süre zarfında bu heyecanımız azalmadı, arttı. Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları Dergisi nin 2007 KIŞ sayısında 16 bilimsel makale ve 2 kitap tanıtımı yazısı bulunuyor. Bu sayıda ağırlıklı olarak, Türk tarihinin çeşitli dönem ve alanları ile ilgili araştırmalar sunulmuştur. Konunun uzmanları, genel Türk tarihinden Osmanlı ve Cumhuriyet tarihine kadar farklı farklı alanlarda yazılar yazmışlardır. Türk dünyasının son dönem siyasi tarihini ilgilendiren bir yazı da vardır. Daha önceki sayılarda olduğu gibi, klasik Türk edebiyatı, Türk halk edebiyatı, çağdaş Türk edebiyatı ve Türkçenin ağızları ile ilgili makaleler de yer almaktadır. Çıktığı günden beri alan araştırmacılarının ilgisinin artarak devam ettiği bu elektronik derginin hızlı bir şekilde gençlik çağı na ulaştığını düşünüyorum. Türklüğün ve Türklük Biliminin yaşadığı sürece de, hep, gençlik çağında hizmet veren bir neferin heyecanını taşımasını bekliyoruz. Bu heyecan ve dinamizmle birlikte, yılda 4 kez çıkan olağan sayılarının yanı sıra, yılda en az 4 kez de Türkolojiye hizmet etmiş bilim ve kültür adamlarına Armağan sayıları çıkarılmasını bekliyoruz. Türklük Bilimi araştırmacılarının, internetin hızı ve nimetleriyle, böyle bir hizmeti kolaylıkla başarabileceğini umuyoruz. Konuk Editör Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN 15.02.2007/İzmir
İÇİNDEKİLER Makaleler: Türklerin ve Moğolların Tarihi İki Boyu Prof. Dr. Saadettin GÖMEÇ 10-16 Harputlu Hacı Osman ın 1725 Tarihli Terekesi ve Düşündürdükleri Prof. Dr. Orhan KILIÇ...17-28 Türkçe-Arapça Manzum Sözlüklerden Sübĥa-i ıbyān-2 (Metin) Doç. Dr. Atabey KILIÇ......29-71 Türkiye Türkçesi Ağızlarında Tür Değiştirme Örnekleri Doç. Dr. Ahmet GÜNŞEN Yrd. Doç. Dr. Mehmet Dursun ERDEM. 72-83 Serrâc-zâde Hasan Hâtif (Hayatı ve Eserleri) Dr. Selami Ece...84-103 XVIII. Yüzyıl Sonları Rus ve Avusturya Savaşları Esnasında Osmanlı Devletinde Bir Uygulama: İstanbul da İçki ve Fuhuş Yasağı Yrd. Doç. Dr. Osman KÖSE...104-123 Türk İnkılabında Milli Kültürün Yeri ve Halkevi Çalışmaları Yrd. Doç. Dr. Nurcan TOKSOY..124-161 Osmanlı Dönemi Konya sında Medrese Kurucusu ve Patronu Olarak Sufiler ve Âlimler (18.-19. Yüzyıllar) Dr. Yaşar SARIKAYA.162-195 Karaçay-Malkar Nart Destanları Adilhan Adiloğlu...196-218 Milli Mücadele de Mustafa Kemal İle Papa Mektuplaşması Zeki ÇEVİK...219-226 XIX. Yüzyılda Balıkesir de Giyim-Kuşam Zevki ve Bir Kumaş Tüccarı Zübeyde GÜNEŞ YAĞCI - Serdar GENÇ 227-246 Başkaldıran Kadının Dramı: Kurban Mehmet GÜNEŞ..247-251 Doğu Türkistan da Türkiye ye Hazin Bir Göç Hikâyesi Osman Kubilay GÜL.252-273 Bir Sivas Kongresi Bibliyografyası Denemesi Fatih M. DERVİŞOĞLU....274-304 İlkellere Ait Anlatılarda Rüya Motifi Muhammet KUZUBAŞ..305-316
Türk Dünyası Edebiyatlarında Nevrûz Konulu Şiirler Üzerine Bir İnceleme Mehmet TEMİZKAN...317-333 Kitap Tanıtımı: DOĞAN, Muhammed Nur (2006). Fatih Divanı ve Şerhi, Yelkenli Yayınları, İstanbul. Sibel ÜST..333-336 ÖZKAN, Mustafa (2000). Türk Dilinin gelişme Alanları ve Eski Anadolu Türkçesi, Filiz Kitabevi, İstanbul Mehmet Dursun ERDEM. 337-340