TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ YASAMA DÖNEMİ YASAMA YILI 24 5 SIRA SAYISI: 698 Antarktika Andlaşması Çevre Koruma Protokolüne Katılmamızın Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı ve Dışişleri Komisyonu Raporu (1/1007)
2 İÇİNDEKİLER Sayfa 1/1007 Esas Numaralı Tasarının - TBMM Başkanlığına Sunuş Yazısı...3 - Gerekçesi...3 Dışişleri Komisyonu Raporu...5 Tasarı Metni...7 Dışişleri Komisyonunun Kabul Ettiği Metin...7 Protokol Metni...8
3 T.C. Başba kanlık Ka nunlar ve Ka rarlar Ge nel Mü dürlüğü 18/12/2014 Sayı: 31853594-101-1018-5025 TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA Dışişleri Bakanlığı nca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulu nca 24/11/2014 tarihinde kararlaştırılan Antarktika Andlaşması Çevre Koruma Protokolüne Katılmamızın Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir. Ge reğini arz ede rim. Ahmet Davutoğlu Başbakan HAVALE EDİLDİĞİ KOMİSYONLAR (1/1007) ESAS TALİ Dışişleri Komisyonu Çevre Komisyonu GEREKÇE Antarktika Kıtası, bilim adamları tarafından deniz bilimleri araştırmaları, iklim değişikliğinin canlılar ve deniz seviyesi üzerindeki etkileri, balıkçılık, jeoloji, tıp, astronomi gibi alanlarda önemli araştırmaların yapıldığı ve bununla birlikte zengin maden rezervlerinin bulunduğu değerlendirilen bir bölgedir. Antarktika Andlaşması, 1 Aralık 1959 tarihinde Antarktika çevresinde aktif olarak bilimsel araştırma yapan 12 ülke tarafından imzalanmış olup, 1961 yılında yürürlüğe girmiştir. 2014 yılı itibariyle anılan Andlaşmaya aralarında ülkemizin de bulunduğu 50 ülke taraftır. Ülkemizin Antarktika Andlaşmasına katılması Bakanlar Kurulunca 3 Ağustos 1995 tarihinde kararlaştırılmış ve Bakanlar Kurulunun bu kararı, 18 Eylül 1995 tarih ve 22408 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Her yıl düzenlenen Antarktika Andlaşması Danışma Toplantısında oy hakkı olan devletler Danışman Devlet olarak adlandırılmaktadır. Andlaşmanın 9 uncu maddesi gereğince Danışman Devletler, Kıtada kayda değer bilimsel araştırma faaliyetleri gerçekleştiren ve bu amaçla Kıtada bilimsel istasyon kuran devletlerdir. Kıtada bilimsel araştırma faaliyeti gerçekleştirmeksizin Andlaşmaya taraf olan ve Andlaşmanın amaç ve ilkelerine bağlı olan devletler, Danışman Olmayan Devlet statüsünde bulunmakta olup, toplantılarda oy hakkı bulunmamaktadır. Mevcut durum itibariyle aralarında ülkemizin de bulunduğu 21 ülke danışman olmayan ülke statüsündedir.
4 Ülkemizin Danışman Devlet statüsü kazanabilmesini için kıtaya bilimsel sefer düzenlemesi ya da bilimsel istasyon kurması gerekmektedir. Bununla birlikte, ülkelerin bilimsel istasyon kurulması ve işletilmesi esnasında kıtada çevreye zarar verilmemesi ile ilgili tedbirleri almalarını teminen, 4 Ekim 1991 tarihinde imzalanmış ve 1998 yılında yürürlüğe girmiş olan Antarktika Andlaşması Çevre Koruma Protokolüne (Madrid Protokolü) taraf olmaları beklenmektedir. Yukarıda arzedilen hususlar ışığında; Ülkemizin Antarktika ile ilgili çalışmalara ilk elden dâhil olabilmesini teminen Antarktika bölgesinde bir bilimsel istasyon kurulabilmesi ve işletilebilmesi, Ülkemizin hiçbir ülkenin egemenliği altında olmayan Antarktika kıtasının yönetiminde söz sahibi olabilmesi, Ülkemiz menfaatlerine uygun olarak Antarktika kara kıtası coğrafyası kapsamında canlı ve cansız doğal kaynakların bugünkü ve gelecek nesillerin haklarını bir arada gözeten sürdürülebilir kullanımının sağlanması, Bilimsel araştırmaların teşviki ve milletlerarası bilimsel işbirliğinin desteklenmesi için gerçekleştirilen araştırmaların sonuçlarından ülkemizin de yararlanabilmesi, Ülkemizin Antarktika ya olan ilgisinin görünürlüğünün artması, çevreye karşı duyarlılığımızın vurgulanması, diğer ülke temsilcileriyle biraraya gelinerek bilgi paylaşımı, eşgüdüm ve iletişimin ve uluslararası değişim programlarına ve projelerine katılım sağlanması ve desteklenmesi, amacıyla, ülkemizin Antarktika Andlaşması Çevre Koruma Protokolü ne katılması kararlaştırılmıştır.
5 Dışişleri Komisyonu Raporu Türkiye Büyük Millet Meclisi Dışişleri Komisyonu 2.3.2015 Esas No: 1/1007 Karar No: 536 TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA Dışişleri Bakanlığı tarafından hazırlanarak Bakanlar Kurulunca 18/12/2014 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulan ve Başkanlıkça 22/12/2014 tarihinde tali komisyon olarak Çevre Komisyonuna esas komisyon olarak da Komisyonumuza havale edilen Antarktika Andlaşması Çevre Koruma Protokolüne Katılmamızın Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı Komisyonumuzun 24 üncü Yasama Dönemi 2/3/2015 tarihli 92 nci toplantısında Dışişleri Bakanlığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkililerinin de katılımlarıyla görüşülmüştür. Komisyonumuza havale edilen metinler incelendiğinde, Tasarının; Ülkemizin Antarktika ile ilgili çalışmalara ilk elden dâhil olabilmesi, bilimsel araştırmaların teşviki ve milletlerarası bilimsel iş birliğinin desteklenmesi için gerçekleştirilen araştırma sonuçlarından yararlanabilmesi, uluslararası değişim programları ve projelerine katılması ve onları desteklemesi, Ülkemiz temsilcilerinin diğer ülke temsilcileriyle bir araya gelerek bilgi paylaşımı ve eşgüdüm sağlamasını teminen, katılım sağladığımız Antarktika Andlaşması Çevre Koruma Protokolünün onaylanmasının uygun bulunması amacıyla hazırlandığı anlaşılmaktadır. Komisyonumuzda Tasarının tümü üzerinde yapılan görüşmelerde Hükümet temsilcileri tarafından; Antarktika nın, bilim adamları tarafından deniz bilimleri araştırmaları, iklim değişikliğinin canlılar ve deniz seviyesi üzerindeki etkileri, balıkçılık, jeoloji, tıp, astronomi gibi alanlarda önemli araştırmaların yapıldığı bir kıta olduğu, Ülkelerin bilimsel istasyon kurma ve işletmeleri hâlinde kıtada çevreye zarar verilmemesi için gereken tedbirlerin alınması amacıyla hazırlanan Antarktika Anlaşması Çevre Koruma Protokolünün 1991 tarihinde imzalandığı ve 1998 yılında da yürürlüğe girdiği, Türkiye nin Antarktika da bilimsel istasyon kurup işletebilmesi için Çevre Koruma Protokolüne taraf olmasının zorunlu olduğu, Protokolün Türkiye ye henüz hiçbir ülkenin egemenliği altında olmayan Antarktika Kıtası nın yönetiminde oy ve söz sahibi olma imkânı tanıyacağı ve görünürlüğümüzü de bilimsel dünyada artıracağı, Ülkemiz açısından bilimsel araştırmaların teşvik edilmesi, milletlerarası bilimsel iş birliğinin desteklenmesi, bilgi paylaşımı ve ortak projeler geliştirilmesi ve araştırmaların sonuçlarından bizim de yararlanmamız bakımından bu Protokolün önemli olduğu, Antarktika da kobalt, bakır, altın, kurşun, manganez, nikel, titanyum, uranyum, çinko gibi birçok çeşitli metal, hidrokarbon ve büyük miktarlarda petrol ve doğal gaz bulunduğu; Ayrıca, sera etkisinin giderek arttığı günümüzde dünyadaki fazla karbondioksit miktarının yaklaşık yüzde 30 unun güney okyanusunun soğuk suları tarafından emildiği ve kuraklığın tehlikeli boyutlara vardığı ülkelerde de buzul kütlelerinin alternatif içme suyu kaynaklarının başında geldiği,
ifade edilmiştir. 6 Tasarının tümü üzerindeki görüşmelerin ardından Tasarı ve gerekçesi Komisyonumuzca benimsenerek oy birliği ile maddelerin görüşülmesine geçilmiştir. Tasarının 1 inci, 2 nci ve 3 üncü maddeleri ile tümü aynen ve oy birliği ile kabul edilmiştir. Komisyon üyelerinden Van Milletvekili Burhan Kayatürk, İstanbul Milletvekili Harun Karaca ve Kırşehir Milletvekili Abdullah Çalışkan Tasarı ile ilgili özel sözcü seçilmişlerdir. Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur. Başkan Başkanvekili Sözcü Ahmet Berat Çonkar Şaban Dişli Osman Aşkın Bak İstanbul Sakarya İstanbul Katip Üye Üye Harun Karaca Ali Rıza Alaboyun Tunca Toskay İstanbul Aksaray Antalya (Bu raporun özel sözcüsü) Üye Üye Üye Ali Ercoşkun Fazilet Dağcı Çığlık Ali Şahin Bolu Erzurum Gaziantep Üye Üye Üye Mehmet Ali Ediboğlu Ali Haydar Öner Osman Oktay Ekşi Hatay Isparta İstanbul Üye Üye Üye Osman Taney Korutürk Rıfat Sait Osman Kahveci İstanbul İzmir Karabük Üye Üye Üye Abdullah Çalışkan Çiğdem Münevver Ökten Hasan Karal Kırşehir Mersin Rize (Bu raporun özel sözcüsü) Üye Üye Mehmet Kasım Gülpınar Burhan Kayatürk Şanlıurfa Van (Bu raporun özel sözcüsü)
7 HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN ANTARKTİKA ANDLAŞMASI ÇEVRE KORUMA PROTOKOLÜNE KATIL- MAMIZIN UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN TASARISI MADDE 1- (1) 3 Ağustos 1995 tarihli ve 95/7172 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile katılmamız kararlaştırılan Antarktika Andlaşması nın eki niteliğinde olan Antarktika Andlaşması Çevre Koruma Protokolü ne katılmamız uygun bulunmuştur. (2) Söz Konusu Protokolün eklerine ilişkin değişiklikleri onaylamaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. MADDE 2- (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer. MADDE 3- (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. DIŞİŞLERİ KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ METİN ANTARKTİKA ANDLAŞMASI ÇEVRE KORUMA PROTOKOLÜNE KATIL- MAMIZIN UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN TASARISI MADDE 1- Tasarının 1 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir. MADDE 2- Tasarının 2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir. MADDE 3- Tasarının 3 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir. Ahmet Davutoğlu Başbakan Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı B. Arınç A. Babacan Y. Akdoğan Başbakan Yardımcısı Adalet Bakanı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı N. Kurtulmuş B. Bozdağ A. İslam Avrupa Birliği Bakanı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı V. Bozkır F. Işık F. Çelik Çevre ve Şehircilik Bakanı Dışişleri Bakanı Ekonomi Bakanı İ. Güllüce M. Çavuşoğlu N. Zeybekci Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Gençlik ve Spor Bakanı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı T. Yıldız A. Ç. Kılıç M. M. Eker Gümrük ve Ticaret Bakanı İçişleri Bakanı Kalkınma Bakanı N. Canikli E. Ala C. Yılmaz Kültür ve Turizm Bakanı Maliye Bakanı Milli Eğitim Bakanı Ö. Çelik M. Şimşek N. Avcı Milli Savunma Bakanı Orman ve Su İşleri Bakanı Sağlık Bakanı İ. Yılmaz V. Eroğlu M. Müezzinoğlu Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı L. Elvan
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58