PROJE SAHİBİNİN ADI Kain Çiftliği Tarım ve Hayvancılık Anonim Şirketi PROJENİN ADI PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN ADI, MEVKİİ Fevziye Köyü, G22.C15.d2 Pafta, 137 Ada, 125 Nolu Parsel Altınova/Yalova RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞ TARGİM TARIM ÇEVRE GIDA MÜŞAVİRLİK GERİ DÖNÜŞÜM SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. YALOVA MAYIS 2015 i
PROJENİN SAHİBİNİN ADI Kain Çiftliği Tarım ADRESİ TELEFON, GSM VE FAKS NUMARASI E-POSTA Akatlar, Yıldırım Oğuz Göker Caddesi No. 24 Beşiktaş/İstanbul Tel: (0212) 279 89 53 GSM: 0 (532) 525 04 83 Fax: (0212) 279 89 53 oguzkain@kainciftligi.com PROJENİN ADI PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖR, ALT SEKTÖR) 674.820 TL Fevziye Köyü, G22.C15.d2 Pafta, 137 Ada, 125 Nolu Parsel Altınova/Yalova 25.11.2014 tarih ve 29186 sayılı ÇED Yönetmeliği Ek-II Seçme-Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi Ek-II, Madde 29- Kapasitesi 1-100 ton/gün arasında olan, hayvan yetiştiriciliğinden kaynaklı dışkıların yakıldığı, geri kazanıldığı ve/veya bertaraf edildiği tesisler, PROJENİN NACE KODU RAPORU HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBUNUN /KURULUŞUN ADI ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI 38.21.01: Tehlikesiz atıkların ıslahı ve bertaraf edilmesi ve bertarafı için depolama alanlarının işletilmesi Targim Tarım Gıda Çevre Müşavirlik Geri Dönüşüm San. Ve Tic. Ltd. Şti. Merkez: Fatih Mahallesi, Kahve Sokak, No:15, D:1-2 İzmit/KOCAELİ Tel : 0 262 311 79 75-76 Faks : 0 262 311 79 77 PROJE TANITIM DOSYASININ SUNUM TARİHİ 28/05/2015 ii
İÇİNDEKİLER Sayfa No PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ... 3 1.PROJENİN ÖZELLİKLERİ... 5 a) Projenin ve Yerin Alternatifleri (Proje Teknolojisinin ve Proje Alanının Seçilme Nedenleri),... 5 b) Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı,... 6 c) Doğal kaynakların kullanımı (arazi kullanımı, su kullanımı, kullanılan enerji türü vb.),... 12 ç) Atık Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz ve benzeri) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri,... 15 d) Kullanılan Teknoloji Ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski... 27 2.PROJE YERİ VE ETKİ ALANIN MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ:... 29 a) Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su Yüzeyi Ve Benzeri),... 29 b) EK-5 deki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alınarak Korunması Gereken... 31 3. PROJENİN İNŞAAT VE İŞLETME AŞAMASINDA ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER... 33 NOTLAR VE KAYNAKLAR... 42 EKLER... 43 EK-1 Proje için seçilen yerin koordinatları... 43 EK-2 Proje alanı ve yakın çevresinin mevcut arazi kullanımını değerlendirmek için; yerleşim alanlarının, ulaşım ağlarının, enerji nakil hatlarının, mevcut tesislerin ve Ek-5 de yer alan Duyarlı Yöreler Listesinde belirtilen diğer alanların (proje alanı ve yakın çevresinde bulunması halinde) yerlerine ilişkin verileri gösterir bilgiler 1/25000 ölçekli hâlihazır harita (çevre düzeni planı, nazım, uygulama imar planı, vaziyet planı veya plan değişikliği teklifleri, topografik harita) üzerine işlenerek kısaca açıklanması, jeoloji haritası ve depremsellik... 43 iii
TABLOLAR LİSTESİ Sayfa No Tablo 1. İşletme kapasitesi........9 Tablo 2. Hammadde ve yardımcı madde tüketim miktarları..9 Tablo 3. Proje sahasına ait alan dağılımı...10 Tablo 4. Alımı planlanan makine parkuru ve maaliyeti 10 Tablo 5. Toplam Su Tüketimi...14 Tablo 6. Oluşabilecek Katı Atıklar ve tahmini miktarları.15 Tablo 7. Toplam atıksu miktarı.16 Tablo 8. Oluşabilecek Ambalaj atıkları ve tahmini miktarları..17 Tablo 9. Büyükbaş/küçükbaş hayvanları cinsinden, hayvan yeri sayısını canlı hayvan kütlesine dönüştürme faktörleri..18 Tablo 10 Tablo 5: Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri.20 Tablo 11. Teçhizat Tipi ve Bunların Net Güç Seviyesine Uygun Olarak Tanımlanan Ses Gücü Seviyeleri.20 Tablo 12. Arazi Hazırlanması ve inşaat Aşamasındaki Makinaların Ses Gücü Seviyeleri..21 Tablo 13. İnşaat Alanında Gerçekleştirilen İşlemlerde Meydana Gelen Ses Basınç Düzeyinin Mesafelere Göre Dağılımı 22 Tablo 14. Emisyon faktörleri...23 Tablo 15. Kullanılacak Mazotun Standart Özellikleri.26 Tablo 16. Kullanılacak Araçların Yakıt Harcamaları...26 Tablo 17. Hesaplamalarda Kullanılan Emisyon Faktörleri..26 Tablo 18. Proje Alanında Bulunan Araçlardan Kaynaklı Emisyonlar.27 1
ŞEKİLLER LİSTESİ Sayfa No Şekil 1. Üretime ait iş akış şeması...6 Şekil 2. Altınova ilçesine ait uydu görüntüsü...12 Şekil 3. ÇED alanına ait uydu görüntüsü..13 Şekil 4. Tesis yerini gösterir fotoğraf...13 Şekil 5. Asgari mesafe eğrisi.19 Şekil 6. Acil Eylem Planı..29 Şekil 7. En yakın meskene olan uzaklık...37 2
PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ Yalova ili, Altınova İlçesi, Fevziye Köyü, G22.C15.d2 Pafta, 137 Ada, 125 Nolu Parsel de 58,562.30 m 2 lik arazi üzerinde Kain Çiftliği Tarım tarafından yapılması planlanmaktadır. Söz konusu arazi Cevdet KAİN adına kayıtlı olup, Kain Çiftliği Tarım bu adreste kiracı olarak faaliyet gösterecektir. Tapu kayıt belgesi ve kira sözleşmesi Ek.2.a olarak verilmiştir. Projenin uygulanacağı yerde Kain Çiftliği Tarım tarafından 5 yıldır süt sığırcılığı ve besicilik yapılmaktadır. Hayvancılık işletmesinin yem ihtiyacı ise gerek firma sahibinin kendi üretimlerinden gerekse sözleşmeli üretimlerle, yem verimliliğinin hayvan verimliliğini doğrudan etkilediği bilinciyle ekimden hasada kadar sürekli kontrol edilerek karşılanmaktadır. Kain Çiftliğine ait arazilerde ihtiyaçlar doğrultusunda silajlık mısır, yonca, yulaf otu, fiğ-hububat karışımı gibi çeşitli yem bitkileri üretimi yapılmaktadır. 150 başa kadar erkek buzağılar işletme içerisinde et üretimi için tutulmakta, kapasite fazlası ise sütten kesildikten sonra civar besicilere satılmaktadır. Açık sistem besicilik modelinin uygulandığı söz konusu işletmede besicilik bilimsel yöntemler uygulanmak suretiyle veteriner hekim kontrolünde sürdürülmektedir. Süt sığırcılığı ve besiciliği yapılan bu arazide işletmenin kuruluşundan itibaren hayvansal atıklar yönetmelikleler çerçevesinde oluşturulan bir gübre çukurunda söz konusu projede işlenmek üzere biriktirilmiştir. Bekletilen atıklar ve sürekli olarak çıkan yeni atıklar projelendirilen tesis için hammadde olarak kullanılacaktır. Toplam 490 sığır kapasiteli tesis sürekli olarak hayvansal atık üretmeye devam etmekte olup, bu atıklar hammadde ihtiyacını karşılayacaktır. Süt sığırcılığı ve besiciliği yapılan hayvan grubu içinde düve, gebe düve, buzağı, inek yer almakta olup, toplam sürü göz önüne alındığında hayvan başı dışkı miktarı ortalama günlük minimum 20 kg dır. Bu durumda meydana gelecek dışkı miktarı 10 ton/gün olacaktır. Meydana gelen dışkının %60 ı (6 ton/gün) sıvı, %40 ı (4 ton/gün) katı maddeden oluşmaktadır. Bu durumda günlük 4 ton kuru kompost gübre üretim kapasitede başlanacak, uygulama sürecinde tam kapasite devam edilecektir. Projenin 30 yıl süreyle uygulanması düşünülmektedir. Uygulama sürecinde gelişen ekonomik ve sosyal koşullara, arz ve talep durumlarına, kârlılık göstergelerine göre projenin kapasitesinin arttırılması ve entegrasyona gidilmesi mümkündür. Tesis yılda 360 gün çalıştırılacaktır. Her yıl 6 gün bakım onarım ve olası kayıp gün olarak kabul edilmiştir. Söz konusu projenin yatırım maaliyetinin 674.820 TL olması beklenmektedir. Maaliyet hesabı detaylı olarak Tablo 4 te verilmiştir. Bölgede hayvancılık potansiyeli yüksektir ve son zamanda hızlı bir gelişim göstermiştir. Bölgede, çayır-mera alanlarının fazla ve iyi durumda olması mevcut kültür ırkı ve melez sığır-koyun varlığının fazlalığı süt üretiminin daha da gelişmesine neden olacaktır. Mısır (hasıl) ve yonca (kuru) üretiminin fazla olması da hayvancılık açısından iyi bir fırsat oluşturmaktadır. 3
Özellikle işletmenin kurulacağı Fevziye Köyü gibi sahilden uzak dağ köylerinde hayvancılık zamanla daha da gelişecek ve ihtiyaç duyulduğu takdirde projelendirilen tesise daha fazla girdi alma potansiyeli oluşacaktır. Ülkemizde kompost gübreye artan bir talebin bulunması ve bunun sonucu olarak bu ürüne olan talebin yeterince karşılanamaması giderek artan bir talep açığına yol açmaktadır. Bu çerçevede, var olan devlet destekleri ile hayvansal orjinli gübre işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması yatırımının çok daha kârlı bir yatırım olacağı kanısına varılmıştır. Kaliteli kompost üretimi ile birlikte tatbik edilen yeni tekniklerle bölgede kullanılan tarımsal üretimin kalitesi de artacaktır. Bu sayede bölgenin tarım ve hayvancılık sektöründe iş hacmi artacak, projenin kapasitesi ve etkinliği oranında kendisi de işgücü istihdamı sağlayarak kırsal göçün dengesizce oluşumu engellenecektir. İşletmenin ihtiyaçları doğrultusunda araştırma, geliştirme çalışmaları yapılacak, üniversiteler ve tarımsal araştırma kuruluşları ile işbirliği yapılarak teknolojik gelişim ve personel eğitiminin devamı sağlanacak, elde edilen araştırma ve geliştirme sonuçları doğrultusunda işletme faaliyet gösterecek ve bu sayede işletmenin ve dolayısıyla bölgenin tarım bilgi birikimi artarak devam edecektir. Projenin faaliyete geçişiyle verimlilik ve üretim artışı sağlanarak, ekonomiye katkı sağlanacaktır. Bu sebeplerle, ülkemiz kalkınma plan, program ve hedeflerine, tarım ve hayvancılığı geliştirme çalışmalarına uygun, bölge ve ülke ekonomisi için gerekli olduğu düşünülen iyi ve kârlı bir yatırım olacağı hesaplanan mevcut projemiz planlanmıştır. Projenin kısa vadeli hedefleri, Kain Çiftliği ndeki mevcut hayvansal atıkların kompost gübreye dönüştürülerek ekonomiye kazandırılmasıdır. Uzun vadeli hedefleri ise üretilen kompostun iç ve dış pazarda tanıtımının yapılarak yaygın kullanım alanlarının arttırılması ve bununla birlikte üretim miktarlarının arttırılmasıdır. Uzun vadeli hedefler arasına benzer çiftliklerde aynı tip tesislerin kurulması suretiyle üretimin arttırılması da bulunmaktadır. Söz konusu faaliyet 25.11.2014 tarih ve 29186 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği EK-2 Kapsamında Seçme Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Ek-II, Madde 29- Kapasitesi 1-100 ton/gün arasında olan, hayvan yetiştiriciliğinden kaynaklı dışkıların yakıldığı, geri kazanıldığı ve/veya bertaraf edildiği tesisler, kapsamında olup, Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Ek- IV formatına uygun olarak bu rapor hazırlanmıştır. 4
1.PROJENİN ÖZELLİKLERİ a) Projenin ve Yerin Alternatifleri (Proje Teknolojisinin ve Proje Alanının Seçilme Nedenleri), Proje teknolojisinin seçilme nedeni Bilindiği üzere, kompost hayvansal kökenli atıkların teknolojik bir metoda göre fermantasyonu ile elde edilen, çok değerli bir tarımsal ürün yetiştirme ortamıdır. Kompost, sadece organik gübre değildir aynı zamanda toprak aktivatörü ve toprak düzenleyicisidir. Kompost toprağa hem besin maddesi hem de organik madde kazandırır, aynı zamanda toprağın yapısal düzenini sağlar, toprağın kimyasal, fiziksel ve biyolojik özelliklerini iyileştirir. Mevcut projeyle modern teknolojik standartlarda hayvansal atıkların kompost gübreye dönüştürülmesi hedeflenmektedir. Kullanılacak olan ileri teknoloji uygulamaları sayesinde hayvansal atıkların komposta dönüşümü yapılarak ekonomik katkı elde edilecektir. Proje, bölge tarımına ve çiftçisine de yansıyacak, bölgenin gelişmesine ve teknoloji transferine katkı sağlayacaktır. Proje Alanının Seçilme Nedeni Bölge genelinde gerek nüfus yoğunluğu gerekse tarım ve hayvancılık ürünlerine olan ihtiyacın fazla oluşu ayrıca bölgenin konumu sayesinde ürünün tüketicilere rahat ulaştırılacak olması nedeniyle üretilecek ürünün pazarlama sorunu yok denecek kadar azdır. Bölgenin ekolojik, ekonomik ve sosyal şartları projenin uygulanmasına elverişlidir. İklim tarım ve hayvancılığa, yem bitkileri üretimine uygundur. Mevcut 490 sığır kapasiteli tesis sürekli olarak hayvansal atık üretmeye devam etmektedir. Bu atıklar önerilen tesis için girdi olarak kullanılacaktır. Üretilen kompost gübre nakliye kolaylığı nedeniyle bölgedeki veya bölge dışındaki tarım işletmelerine rahatlıkla pazarlanabilme imkânı sağlamaktadır. Proje ile üretilen kompost gübre, paketlenmiş olarak pazarlanacak ve desteklerle beraber 50-75 kuruş/kg fiyatla rahatlıkla satılabileceği analiz edilmektedir. Elde edilen kompost gübre her türlü tarımsal faaliyetle uğraşan özellikle bölgede çiçek ve meyve üretimi yapan ve/veya seracılık faaliyetleriyle uğraşan başka işletmelere satılabilecektir. Özellikle çiçekçilik, süs bitkisi, seracılık ve meyvecilik faaliyetlerinin fazla oluşu ayrıca ülke geneline göre gelir düzeyi yüksek bir bölge olması tüketim ve pazar potansiyelini arttırmaktadır. Üretilecek kompost gübre ürününün pazarlanmasında mevcut talep nazara alındığında zorlukla karşılaşılmayacaktır. Ayrıca, bölgede kırsal yatırımlarına devlet destekleri uygulanmaktadır. Dolayısıyla projenin uygulanması için seçilen bölge ve yer hayvansal orijinli gübre işleme ve paketleme tesisi yatırımı için uygun görülmektedir. Türkiye nin büyük tarımsal sanayi işletmeleri bölgeye çok yakın konumda bulunmaktadır. Üretilen kompost gübre nakliye kolaylığı nedeniyle bölgedeki veya bölge dışındaki tarım işletmelerine rahatlıkla pazarlanabilme imkânı sağlamaktadır. 5
b) Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı, Kain Çiftliği Tarım tarafından yapılması planlanan Hayvansal Orijinli Gübre ne ait iş akış şeması ve proses özeti aşağıda detaylı olarak verilmiştir. b.1. Projenin İş Akım Şeması Projenin uygulanacağı yerde Kain Çiftliği Tarım tarafından 5 yıldır süt sığırcılığı ve besicilik yapılmaktadır. Hayvancılık işletmesinin yem ihtiyacı ise gerek firma sahibinin kendi üretimlerinden gerekse sözleşmeli üretimlerle, yem verimliliğinin hayvan verimliliğini doğrudan etkilediği bilinciyle ekimden hasada kadar sürekli kontrol edilerek karşılanmaktadır. Kain Çiftliğine ait arazilerde ihtiyaçlar doğrultusunda silajlık mısır, yonca, yulaf otu, fiğ-hububat karışımı gibi çeşitli yem bitkileri üretimi yapılmaktadır. 150 başa kadar erkek buzağılar işletme içerisinde et üretimi için tutulmakta, kapasite fazlası ise sütten kesildikten sonra civar besicilere satılmaktadır. Süt sığırcılığı ve besiciliği yapılan bu arazide işletmenin kuruluşundan itibaren hayvansal atıklar yönetmelikleler çerçevesinde oluşturulan bir gübre çukurunda söz konusu projede işlenmek üzere biriktirilmiştir. Bekletilen atıklar ve sürekli olarak çıkan yeni atıklar projelendirilen tesis için hammadde olarak kullanılacaktır. Toplam 490 sığır kapasiteli tesis sürekli olarak hayvansal atık üretmeye devam etmekte olup, bu atıklar hammadde ihtiyacını karşılayacaktır. Hammadde toplanması; atıkların gübre sıyırma sistemi ile ahırlardan toplanması Hammadde biriktirilmesi; atıkların gübre çukuruna alınması Hammadde hazırlık; gübre çukurundaki atıkların dalgıç pompa ile gübre seperatörüne alınması Atık; susuzlaştırmadan arta kalan sıvılar Susuzlaştırma Paketleme ve Depolama Olgunlaştırma; kompostun olgunlaştırılması Kompostlaştırma; tambur içindeki enzimatik reaksiyon ile fermante edilmesi Son ürün Şekil 1. Üretime ait iş akış şeması 6
Kompost tesisinde büyükbaş hayvan gübrelerinin kullanımı öngörülmektedir. Sıyırıcılar ile ham gübre havuzunda toplanan gübre, önce dalgıç karıştırıcı yardımı ile separasyona hazır hale getirilecek ve daha sonra kesicili dalgıç pompa ile separatöre aktarılacaktır. Separatörde %58- %62 nemlilik değeri ile ayrıştırılan katı gübre kompost tambur sistemine ayrıştırılan katılar giriş ağzından helezonlarla beslenecektir. Kompost tambur sistemi organik atık içerisindeki bakterilerin faaliyetlerinin ciddi oranda hızlanması için ideal şartları sağlamalıdır. Tambur içerisinde nem oranı, sıcaklık ve oksijen debisi sistem tarafından otomatik ve bilgisayar kontrollü olarak kontrol altında tutulmalıdır. Kompost tambur sistemi içerisinde, bakteri aktivasyonunun devamı ve sürekliliği için tamburun içerisine bilgisayar kontrollü olarak temiz hava verilerek ve içeride oluşan egzoz gazları dışarıya atılacaktır. Kompost Tambur sisteminin tambur kısmı ısı izolasyonu sağlayabilecek şekilde HDPE polimer yada Çelik malzemeden üretilecektir. Kompost Tambur sistemininden çıkarılan katı malzeme 20-25 günlük bir süre ile olgunlaşma işlemi için kompost aktarma makinası ile karıştırılarak olgunlaştıkdan sonra nihai kompost formuna ulaşmalıdır. Bu süreç sonunda elde edilen kompost, gübre dolum ve paketleme makinasına aktarılacaktır. Elde edilecek ürünün(kompost) kullanım alanları ve avantajları aşağıda detaylı olarak verilmiştir. Kompost bitkisel ve hayvansal kökenli malzemenin teknolojik bir metoda göre olgunlaştırılması ile elde edilen çok değerli bir bitkisel ürün yetiştirme ortamıdır. Kompost, sadece gübre değildir, aynı zamanda toprak aktivatörü ve toprak düzenleyicisidir. Hayvansal atıkların direkt olarak tarım topraklarında kullanımı çeşitli sakıncalar doğurabilmektedir. İşlenmiş kompost ise hem içeriğindeki zengin mineral ve organik maddeleri ihtiva ederken hayvansal atıklardaki herhangi bir patojenin de yok olması sağlanmaktadır. Gübre toprağa sadece bitkilerin gelişmesi için gerekli besin maddesi kazandırırken kompost gübre, hem besin maddesi hem organik madde kazandırır, hem de toprağın yapısal düzenini sağlar, toprağın kimyasal, fiziksel ve biyolojik özelliklerini iyileştirir. Çiftçiler toprağa bol kimyevi gübre atmaya hazırken, organik madde ihmal edilir, küçümsenir. Oysa organik madde toprağın canıdır, mayasıdır. Toprağın işlenmesi, tava gelmesi, zenginliği, bereketi, verimi hep organik maddeye bağlıdır. Hayvansal orijinli kompost gübre kullanmadan organik tarımda başarılı olunması özellikle ülkemiz ekolojik koşullarında mümkün görünmemektedir. Hammaddesi hayvan gübresi olan kompost gübrenin toprağın organik madde içeriğini arttırmada selüloz ve lignin içeriğiyle daha kalıcı etkisi vardır. Bitkisel ve hayvansal doku atıklarının toprakla temasa geçip ayrışmaya başlamasından, mineralize oluncaya kadar ayrışmanın farklı aşamalarındaki çeşitli organik bileşiklere organik madde denir. Organik maddeler içerdiği bitki besin maddeleri ve toprakların biyolojik aktivitesini arttırması nedeniyle çok önemlidir. Organik maddenin en önemli unsuru humustur. Üretmeyi planladığımız ürün teknoloji kullanılarak üretilen bir kompost gübredir. Yüksek oranda organik madde ve humus içerir. Kompost gübredeki humusun içerisindeki ana bileşenler Hümik asitler ve Fülvik asitlerdir. Hümik asitler toprakta bağlı olan besin maddelerini çözer 7
ve bünyesine alır. Fülvik asitler çözünen besin maddelerinin bitki tarafından kolay bir şekilde alınmasını sağlar. Aşırı kimyasal gübreleme, yanlış tarım ilaçları uygulama, aşırı sürüm gibi sebeplerle, Türkiye deki tarım arazileri organik madde açısından fakirleşmiş durumdadır. Organik madde toprakta faydalı mikroorganizmaların, solucanların beslenmesini sağlar. Kompost gübre de faydalı mikroorganizmaların, solucanların besin kaynağını oluşturur. Kompost gübrede yaşayan bir materyaldir. İçerisinde çok sayıda faydalı mikroorganizma içerir. Üretmeyi planladığımız kompost gübre içerisinde en önemli faydalı mikroorganizmalardan biri, ticari preparat olarak da satılan Trichoderma olacaktır. Trichoderma, fungusit ve büyüme geliştirici etkisi olan bir çeşit toprak mantarıdır. Toksik bileşenlerin ve bitki patojenlerinin hatta gözle görülmeyen hasarların azalmasını sağlar. Kompost gübre özel koşullarda Bioreaktörde olgunlaştırılacaktır. Hammaddesi hastalıktan ari süt sığırcılığı işletmesinin atık maddesi olan tezektir. Kapalı ortamda, bilgisayar kontrollü yapılan üretim esnasında oluşan yüksek biyolojik ısıdan dolayı yabancı ot tohumları ve zararlı patojenler yok olmaktadır. Bioreaktörde gerçekleşen fermantasyon toprağın dostu olan faydalı mikroorganizmaların ve trichodermanın artmasını, beslenmesini sağlamaktadır. Bioreaktörde üretim, kompostun içindeki besin elementlerinin yok olmasını engellemektedir. Bioreaktörde yapılan üretim diğer tüm kompostlama teknikleri içinde en kaliteli kompost gübre üretme tekniğidir. Kompost, toprağın organik maddesini arttırır. Kompost toprağın yapısını iyileştirir. Hafif, kumlu ve milli toprakların su tutma kapasitesini artırır. Tozuma ve sulama sonrası kaymak tabakası oluşumunu engeller. Bu sayede çapa işçiliğini azaltır. Ağır ve killi toprakları gevşetir ve havadar hale getirerek su geçirgenliğini sağlar. Kompost gübre uygulanan toprağın işlenebilirliği artar. Toprakların sıkışmasını önler, sıkışmış toprakları iyileştirir. Kompost gübre son derece başarılı bir tohum yatağıdır. Kompost gübre üretimi ile gübre çukurunda biriktirilen atıklar bertaraf edilmekle kalınmayıp ciddi bir ekonomik faydaya dönüştürülmüş olacaktır. b.2. Kapasitesi Tesiste mevcut durumda toplam 490 adet süt sığırcılığı ve besiciliği yapılmaktadır. Tesis sürekli olarak hayvansal atık üretmeye devam etmekte olup, bu atıklar hammadde ihtiyacını karşılayacaktır. Süt sığırcılığı ve besiciliği yapılan hayvan grubu içinde düve, gebe düve, buzağı, inek yer almakta olup, toplam sürü göz önüne alındığında hayvan başı dışkı miktarı ortalama günlük minimum 20 kg dır. Bu durumda meydana gelecek dışkı miktarı; 490 adet x 20 kg/gün-adet x 10-3 ton/kg = 9,8 ton/gün 10 ton/gün dür. Meydana gelen dışkının %60 ı (6 ton/gün) sıvı, %40 ı (4 ton/gün) katı maddeden oluşmaktadır. Bu durumda günlük 4 ton kuru kompost gübre üretim kapasitede başlanacak, uygulama sürecinde tam kapasite devam edilecektir. Projenin 30 yıl süreyle uygulanması düşünülmektedir. Uygulama sürecinde gelişen ekonomik ve sosyal koşullara, arz ve talep durumlarına, kârlılık göstergelerine göre projenin kapasitesinin arttırılması ve entegrasyona gidilmesi mümkündür. Tesis yılda 360 gün çalıştırılacaktır. Her yıl 6 gün bakım onarım ve olası kayıp gün olarak kabul edilmiştir. 8
Tablo 1. İşletme kapasitesi İşlenecek dışkı miktarı Kompost Gübre Üretimi ton/gün ton/yıl ton/gün ton/yıl 10 3600 4 1440 İşletme için ihtiyaç duyulan bir yıllık hammadde miktarları aşağıda verilmiştir: Tezek: Üretilecek olan kompost gübrenin ana hammaddesi Kain Çiftliği ndeki sığırların atıkları olan tezektir. Bu hammadde çiftlik bünyesinde sağlanacak ve herhangi bir bedel ödenmeyecektir. Üretim esnasında veya sonrasında eklenecek yardımcı malzemeler: Trichoderma: Üretilecek kompost gübre içerisine katılacak ticari preparat olarak da satılan faydalı bir mikroorganizmadır. Trichoderma, fungusit ve büyüme geliştirici etkisi olan bir çeşit toprak mantarıdır. Toksik bileşenlerin ve bitki patojenlerinin hatta gözle görülmeyen hasarların azalmasını sağlar. Olgunlaştırılmış 4 ton kompost gübrenin içerisine %0,1 oranında eklenir. Klinoptilolit: Üretmeyi planladığımız olgunlaştırılmış kompost gübre içerisinde organik su tutucu, toprak ıslahında önemli görevleri olan Klinoptilolit eklenecektir. Olgunlaştırılmış 4 ton kompost gübrenin içerisine %0,1 oranında eklenecektir. Gypsum: Üretmeyi planladığımız olgunlaştırılmış kompost gübrenin içerisine tuz tutucu özelliği ile bilinen bu minerali de ekleyeceğiz. Olgunlaştırılmış 4 ton kompost gübrenin içerisine %6 oranında eklenecektir. Leonardit: Leonardit madeni hümik asitlerin temel hammaddesidir ve içerdiği yüksek oranlardaki hümik asitlerden dolayı önemli bir ekonomik değere sahiptir. Üretmeyi planladığımız olgunlaştırılmış kompost gübrenin içerisine katalizör özelliği ile bilinen minerali de ekleyeceğiz. Olgunlaştırılmış 4 ton kompost gübrenin içerisine %6 oranında eklenecektir. Tablo 2. Hammadde ve yardımcı madde tüketim miktarları Hammadde Cinsi Yıllık ihtiyaç miktarı Birim Tezek (Ana hammadde) 3600 ton Trichoderma 1.440 (%0,1) Kg Klinoptilolit 1.440 (%0,1) Kg Gypsum 86.400 (%6) Kg Leonardit 86.400 (%6) Kg 9
b.3. Kapladığı Alan Yalova ili, Altınova İlçesi, Fevziye Köyü, G22.C15.d2 Pafta, 137 Ada, 125 Nolu Parsel de 58,562.30 m 2 lik arazi üzerinde Kain Çiftliği Tarım tarafından yapılması planlanmaktadır. Ek.2.b de verilmiş olan vaziyet planında da görüldüğü üzere, mevcut durumda yer alan ve söz konusu proje için ilave yapılacak alan dağılımı Tablo 3 olarak aşağıda verilmiştir. Tablo 3. Proje sahasına ait alan dağılımı Vaziyet Planındaki Gösterimi Gerçekleştirilen faaliyet Koordinat A Besi Sığırı Ahırı B Süt Sığırı Ahırı C Makine Parkı ve Atelye D Depo Binası 1 E Depo Binası 2 F İdari Bina Ek-1 olarak verilmiştir. G Slaj H Evli İşçi Lojmanı J Sosyal Tesis (İdari) K* Gübre *800 m 2 lik taban alanı üzerine inşaa edilecektir. b.4. Teknolojisi Söz konusu proje ile ilgili makine-ekipman parkuru ve maaliyeti Tablo 4 olarak aşağıda verilmiştir. Tablo 4. Alımı planlanan makine parkuru ve maaliyeti Makine İsmi Teknik Özellikleri Birim Miktar Maaliyet Gübre Karıştırma Makinası - Tip: Dalgıç Tip - Motor Gücü: 11kW - Kanat Sayısı: 2 kanat - Platform: Dahil - Malzeme: Döküm gövde Gübre Pompası - Tip: Dalgıç Tip - Motor Gücü: 11kW - Dahili Karıştırıcı: Yok - Malzeme: Döküm gövde - Kapasite: H m =6m ye 55-65m 3 /h sulu gübre basma Gübre Kurutma / Yakma Tamburu - Kapasite: 20m3/gün yataklama, 6,5m3/gün kompost için - Motor Gücü: 20kW - Tambur Devri: 0,5-2d/dak - Boyut: 13x2,5x3m - Malzeme: HDPE tambur - Wireless Sıcaklık Ölçüm ve Takip Sistemi: Opsiyonel Adet 1 15.300 Adet 1 8.050 Adet 1 370.000 10
- Bant Konveyör: Dahil (6m) Gübre Kompost Aktarma Makinası (Kompost Makinası) Gübre Dolum ve Paketleme Makinası - Kapasite: 500-1000 m 3 /h - Motor Gücü: min.80hp - Malzeme: Karbon çeliği - Lastik Ebadı: 10.5/65-16 12PR48 - İş Genişliği: 2,8-3,2m - Kapasite: 500 kg/saat Adet 1 Adet 1 60.000 77.000 Boru tipi Metal Separatör Traktör kepçe aperatı - Şut boru uzunluğu= 1150 mm - Şut boru çapı= 200 mm Adet 1 - Traktör kepçe aperatı 1-2 m 3 Adet 1 17.100 15.000 Pelet Makinası - Kapasite: 500 kg/saat Raf Sistemi - 300 m 2 4 m yükseklikte, Adet 1 Adet 1 50.000 13.170 Yarı akülü istif makinası Yarı akülü istif makinası 1000 kg Kaldırma akülü yürüme manueldir. Adet 1 8.000 Çit Kalınlık- 4 4,5 mm çit: 50x150 mm kesit çapı: 38 mm kesit kalınlığı 2 mm, yükseklik 150 cm genişlik: 250 cm, galvaniz ve elektrostatik boyalı, beton ayak, metal bilezik dahil paketleme dahil m 2 320 13.000 Elektrik dağıtım ve kompanzasyon panosu 60 kw güç dağıtımına uygun Adet 1 5.300 Çıkış konveyörü 6m m 1 7.500 Wireless sıcaklık ölçüm ve takip sistemi - Adet 1 15.400 Toplam 674.820 TL 11
b.5. Çalışacak Personel Sayısı Mevcut durumda besicilik için işletmede 11 personel yer almaktadır. Planlanan proje için de 3 kişi daha istihdam edilerek toplamda 14 personel işletmede görev alacaktır. c) Doğal kaynakların kullanımı (arazi kullanımı, su kullanımı, kullanılan enerji türü vb.), c.1. Arazi Kullanımı Proje alanı; Yalova ili, Altınova İlçesi, Fevziye Köyü, G22.C15.d2 Pafta, 137 Ada, 125 Nolu Parsel de yer almaktadır. Söz konusu alan 1/25.000 Ölçekli Çevre Düzen Planında Diğer Tarım Alanları kullanımında yer almaktadır. Yalova Valiliği İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nden alınmış olan kurum görüşünde de 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı gereğince ilgili kanunun 13.maddesinde belirtilen izinlerin (toprak koruma projesi) alınması gerekliliği şartı ile uygun görüş vermiştir. Yalova İl Özel İdaresi İmar ve Kentsel İyileştirme Müdürlüğü tarafından verilmiş olan kurum görüşünde de belirtildiği üzere Yalova İl Genel Meclisinin 09.10.2009 tarih ve 241 nolu kararı ile onaylı 1/1000 Ölçekli Uygulama İmar Planı sınırlarında Tarım ve Hayvancılık Tesis Alanı kullanımına ayrılmıştır. Alınmış olan kurum görüşleri Ek.2.c, 1/25.000 Ölçekli Çevre Düzen Planı Ek 2.d olarak verilmiştir. Altınova ya ait Uydu Görüntüsü Şekil 2, ÇED alanına ait uydu görüntüsü Şekil 3, tesis yerini gösterir fotoğraf ise Şekil 4 olarak verilmiştir. Şekil 2. Altınova ilçesine ait uydu görüntüsü 12
Şekil 3. ÇED alanına ait uydu görüntüsü Şekil 4. Tesis yerini gösterir fotoğraf c.2. Su Kullanımı Proje alanında su kullanımı; personel kaynaklı, hayvanların su ihtiyacı ve temizlik işlemlerinde kullanılmak üzere üç şekilde gerçekleşecektir. 13
Evsel Su Kullanımı: Proje aşamasında görev alacak personel sayısı 14 dür. Bu durumda kullanılacak su miktarı; 14 kişi x 150 L/kişi-gün x 10-3 m 3 /lt = 2,1 m 3 /gün Hayvanların Su Tüketimi: Takriben 25 lt süt üreten (sağmal) bir hayvan günde 50 lt, besi amaçlı yetiştirilen hayvanlar ise 20 lt su tüketmektedir. Söz konusu projede 490 hayvanın takribi 150 si sağmal 340 ı besicilik amaçlıdır. Bu durumda 150 hayvanın su tüketimi 7500 lt, 340 hayvanın su tüketimi de 6800 lt dir. Bu durumda toplam su tüketimi ise 14,3 m 3 /gün dür. Temizlik İşlemlerinde Su Kullanımı: İşletmenin, yapılması planlanan gübre işleme ve paketleme tesisi ilavesi ile birlikte 58.562,30 m 2 lik arazi üzerinde kaplayacağı kapalı alan 4000 m 2 olacaktır. Literatüre yapılan araştırma neticesinde; Atıksu Arıtımının Esasları, Evsel, Endüstriyel Atıksu Arıtımı ve Arıtma Çamurlarının Kontrolü, Prof. Dr. İzzet ÖZTÜRK, Dr. Hacer TİMUR, Dr. Ufuk KOŞKAN ın cadde yıkanması için yapmış olduğu çalışmada; 1 m 2 lik alan için tüketilen su miktarını 1,5 lt almıştır. Bu yapılan çalışmadan yola çıkıldığında 4000 m 2 lik alanda tüketilen su miktarı; 6 m 3 olacaktır. Öngörülen bu su tüketimi bir dönem için yalnızca üretim döneminin sonunda yapılacak olup yılda 1 kereye mahsus gerçekleştirilecektir. (6 m 3 /yıl) Tablo 5. Toplam Su Tüketimi Su Kullanım Yerleri Su Kullanım Miktarları (m 3 /gün ) Personel kullanımı 2,1 Hayvanların tüketimi 14,3 Temizlik amaçlı 0,016 Toplam 16,416 Gerekli olan su ihtiyacı tesiste yer alan 1 adet izinli su kuyusundan temin edilmektedir. Planlanan proje kapsamında da su temin yeri değişmeyecektir. c.3. Kullanılacak Enerji Türü Proje alanında elektrik hattı mevcuttur. Gerekli enerji bu hattan sağlanmaktadır. İşletmede kullanılacak ekipmanlardan da elektrik enerjisi tüketecek makinalar; gübre karıştırıcı, gübre pompası, tambur, paketleme ünitesi ve aydınlatma-havalandırma olacak ve bunların elektrik tüketimleri tahmini 127.872 kwh/yıl olacaktır. 14
ç) Atık Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz ve benzeri) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri, Kain Çiftliği Tarım tarafından yapılması planlanan Hayvansal Orijinli Gübre için 800 m 2 lik alanda inşaat işlemleri gerçekleştirilecektir. Bu nedenle atık miktarları hesaplanırken inşaat aşaması da göz önünde bulundurulmuştur. ç.1. Katı Atıklar İnşaat Aşaması Evsel Nitelikli Katı Atıklar: İnşaat aşamasında 3 personelin çalıştırılması planlanmaktadır. Bir kişinin günlük katı atık miktarı yaklaşık 1,15 kg alınarak (TUİK 50 Sayı ve 25.03.2010 Tarihli Belediye Atık İstatistikleri 2008 İstatistikleri) alınması durumunda oluşacak katı atık miktarı; 3,45 kg/gün dür. Proses Kaynaklı Katı Atıklar: İnşaat aşamasında proses kaynaklı atık oluşumu söz konusu değildir. İşletme Aşaması Evsel Nitelikli Katı Atıklar: İşletme aşamasında 14 personelin çalıştırılması planlanmaktadır. Bir kişinin günlük katı atık miktarı yaklaşık 1,15 kg alınarak (TUİK 50 Sayı ve 25.03.2010 Tarihli Belediye Atık İstatistikleri 2008 İstatistikleri) alınması durumunda oluşacak katı atık miktarı; 16,1 kg/gün dür. Proses Kaynaklı Katı Atıklar: İşletme aşamasında proses kaynaklı atık hayvanların dışkılarından meydana gelecektir. 490 büyükbaş hayvanın meydana getireceği dışkı miktarı ; 490 büyükbaş x 20 kg/gün-büyükbaş 10.000 kg/gün dür. Tablo 6. Oluşabilecek Katı Atıklar ve tahmini miktarları Atık Kodu Atık tanımlaması Miktar İnşaat Aşaması 20 01 08 Biyolojik olarak bozunabilir mutfak ve kantin atıkları 3,45 kg/gün İşletme Aşaması 20 01 08 Biyolojik olarak bozunabilir mutfak ve kantin atıkları 16,1 kg/gün - Hayvan dışkısı 10000 kg/gün 15
ç.2. Sıvı Atıklar İnşaat Aşaması Evsel Nitelikli Atıksu İnşaat aşamasında 3 personelin çalıştırılması planlanmaktadır. Endüstriyel tesisler için ortalama su kullanımı kişi başına 150L/gün dür. (Kaynak: Prof. Dr. Dinçer TOPACIK, Su Temini ve Atıksu Uzaklaştırılması Uygulamaları, İTÜ, 1998.) Bu durumda su kullanım miktarı; 3 kişi x 150 L/kişi-gün x 10-3 m 3 /lt = 0,45 m 3 /gün dür. Çalışacak personelin kullanma suyunun %100 ünün atıksu formuna dönüşeceği kabulü ile oluşacak atıksu miktarı da 0,45 m 3 /gün olacaktır. Endüstriyel Nitelikli Atıksu: İnşaat aşamasında endüstriyel atıksu oluşumu söz konusu değildir. İşletme Aşaması Evsel Nitelikli Atıksu İşletme aşamasında 14 personelin çalıştırılması planlanmaktadır. Endüstriyel tesisler için ortalama su kullanımı kişi başına 150L/gün dür. (Kaynak: Prof. Dr. Dinçer TOPACIK, Su Temini ve Atıksu Uzaklaştırılması Uygulamaları, İTÜ, 1998.) Bu durumda su kullanım miktarı; 14 kişi x 150 L/kişi-gün x 10-3 m 3 /lt = 2,1 m 3 /gün dür. Çalışacak personelin kullanma suyunun %100 ünün atıksu formuna dönüşeceği kabulü ile oluşacak atıksu miktarı da 2,1 m 3 /gün olacaktır. Endüstriyel Nitelikli Atıksu: İşletmedeki endüstriyel atıksu kaynakları hayvanların dışkılarından ve temizlik aşamasından meydana gelecektir. Hayvan besiciliğinden kaynaklı meydana gelen dışkının %60 ı sıvıdır. Bu durumda oluşan 10 ton/gün lük atığın günlük 6 ton unu sıvı atık oluşturmaktadır. İşletmenin temizlik aşamasından meydana gelecek atıksu miktarı ise temizlikte kullanılan toplam su tüketimi yani 0,016 m 3 /gün olacaktır. Tablo 7. Toplam atıksu miktarı Atık Kodu Atık tanımlaması Miktarı(m 3 /gün) İnşaat aşaması - Evsel Nitelikli atıksu 0,45 - Endüstriyel atıksu - Toplam 0,45 İşletme aşaması - Evsel Nitelikli atıksu 2,1 - Hayvan dışkısının sıvı kısmı 6 - Temizlik aşamasından kaynaklı 0,016 Toplam 6,2116 16
ç.3 Ambalaj Atıkları a)ambalaj Atığı Üreticisi Sorumluluğu Evsel nitelikli katı atıkların %20 sini ambalaj atıkları oluşturmaktadır. İnşaat aşamasında evsel nitelikli katı atık miktarı 3,45 kg/gün olup bu durumda oluşacak ambalaj atık miktarı; 0,69 kg/gün, işletme aşamasında evsel nitelikli katı atık miktarı 16,1 kg/gün olup bu durumda oluşacak ambalaj atık miktarı ise 3,22 kg/gün dür. İşletmede meydana gelecek ambalaj atıklarının 2 Nisan 2015 tarih 29314 sayılı Atık Yönetimi Yönetmeliği Ek IV de verilen listeye göre atık kodları miktarları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 8. Oluşabilecek Ambalaj atıkları ve tahmini miktarları Atık Kodu Atık Tanımlaması Miktar (kg/gün) İnşaat Aşaması 15 01 01 Kağıt ve Karton Ambalaj 0,3 15 01 02 Plastik Ambalaj 0,39 İşletme Aşaması 15 01 01 Kağıt ve Karton Ambalaj 2 15 01 02 Plastik Ambalaj 1,22 b) Piyasaya Süren Sorumluluğu İşletme aşamasında elde edilecek ürünler big-bag çuvallar ve kamyonlarla sevk edilecektir. Ürünlerin sevkiyatında ambalaj malzemesi kullanılması durumunda faaliyet sahibi Ambalaj Atıkları Kontrolü Yönetmeliği gereğince Ek-5 bildirimleri için kod ve şifre temin ederek bildirim yükümlülüğünü yerine getirecektir. Yıllık olarak piyasaya sürülen ambalaj miktarı 3000 kg üzerinde olması durumunda ise tesis piyasaya sürdüğü ambalaj miktarlarının ilgili yıl için ambalaj türlerine göre geri toplattıracaktır. ç.4 Tehlikeli Atıklar İnşaat ve işletme aşamasında tehlikeli atık oluşumu söz konusu değildir. ç.5 Atık Pil ve Akümülatörler İnşaat ve işletme aşasında görev alacak personelin kullanımı sonrasında oluşabilecek atık piller işletmede atık pil kutularında toplanacaktır. Akümülatörlerin değişimi ise servis ve bakım istasyonlarında yapıldığından işletmede atık akü oluşmayacaktır. ç.6 Bitkisel Atık Yağlar Söz konusu projede görev alan personel, yemek ihtiyacını işletmeye sefertası getirerek sağlamaktadır. Tesiste yemekhane bulunmakta ancak yemek yapılmamaktadır. Bu nedenle de işletmede bitkisel atık yağ meydana gelmemektedir. 17
ç.7 Madeni Atık Yağlar İnşaat aşamasında yer alacak araçların iş makinalarının bakımları yetkili servislerde yapılacak olup proje alanında atık yağ oluşumu söz konusu değildir. İşletme aşamasında ise kurulu ekipmanın bakımları esnasında meydana gelebilecek olan atık yağlar analize tabi tutularak, analiz sonucuna göre ilgili lisanslı firmalara gönderilecektir. ç.8 Ömrünü Tamamlamış Lastikler İnşaat ve işletme aşamasında görev alacak iş makinalarının bakımı yetkili servislerde yapılacağından tesis sınırları içinde ÖTL oluşumu söz konusu değildir. ç.9 Koku İnşaat Aşaması Projenin inşaat faaliyetleri esnasında koku oluşumu söz konusu değildir. İşletme Aşaması Hayvan dışkılarından kaynaklı koku emisyonu söz konusudur. 19.07.2013 tarih ve 28712 sayılı resmi gazetede yayınlanan Koku Oluşturan Emisyonların Kontrolü Hakkında Yönetmelik Madde 7 bendi, 10. fıkrasında belirtildiği üzere Büyükbaş/küçükbaş hayvanları cinsinden, hayvan yeri sayısını canlı hayvan kütlesine dönüştürme faktörleri Tablo 9 olarak aşağıda verilmiştir. Tablo 9. Büyükbaş/küçükbaş hayvanları cinsinden, hayvan yeri sayısını canlı hayvan kütlesine dönüştürme faktörleri Hayvan Cinsi(Büyükbaş/Küçükbaş Hayvanlar) Ortalama Münferit Hayvan Kütlesi 1. Yüklü ya da yüksüz dişi 0,30 2. 10 kg a kadar yavrulu dişi 0,40 3. Yetiştirilen yavru (25 kg a kadar) 0,03 4. Genç dişi (90 kg a kadar) 0,12 5. Besi hayvanları (110 kg a kadar) 0,13 6. Besi hayvanları (120 kg a kadar) 0,15 Canlı hayvan kütlesi (490 adet b.baş için) = 490 adet x 0,15GV = 73,5 GV dir. 18
Şekil 5. Asgari mesafe eğrisi Asgari mesafe eğrisinde (Üstteki eğri, kümes hayvanları için geçerli olan asgari mesafe eğrisini, alttaki ise büyükbaş ve küçükbaş hayvanlar için geçerli olan eğriyi gösterir.) canlı hayvan kütlesi olarak 73,5 i işaretleyip, b.baş hayvanları için olan eğriyle çakıştırıldığında asgari mesafe yaklaşık 205 metre olarak bulunur. Asgari mesafe eğrisine göre proje sahasına asgari mesafedeki yerleşim yerinin en az 205 metre uzakta olması gerekmektedir. Proje sahasına en yakın yerleşim yeri Fevziye Köyü olup, bu köydeki en yakın konut proje sahasına yaklaşık Şekil 7 de de gösterildiği gibi 672,62 m mesafededir. ç.10 Tıbbi Atıklar İnşaat Aşaması Söz konusu projenin inşaat aşaması kapsamında herhangi bir olumsuzlukla karşılaşılması durumunda, çalışacak olan personele yapılacak olan ilkyardım müdahalesi gibi durumlarda, inşaat süresi boyunca (60 gün) yaklaşık olarak 1 kg tıbbi atık oluşması muhtemeldir. İşletme Aşaması İşletme aşamasında tesiste revir kurulmayacaktır. Faaliyet alanında herhangi bir olumsuzlukla karşılaşılması durumunda, çalışacak olan personele yapılacak olan ilkyardım müdahalesi gibi durumlarda, yılda yaklaşık olarak 5 kg tıbbi atık oluşması muhtemeldir. ç.11 Gürültü İnşaat Aşaması Faaliyet kapsamında inşaat çalışmaları sırasında kullanılacak araçlardan ve ünitelerden kaynaklı olarak gürültü oluşumu söz konusu olacaktır. 04.06.2010 Tarih ve 27601 Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevrese1 Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ve 27.04.2011 tarihli 27917 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik nin Ek-7, Tablo 5 de Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. 19
Tablo 10 Tablo 5: Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Faaliyet türü (yapım, yıkım ve onarım) L gündüz (dba) Bina 70 Yol 75 Diğer kaynaklar 70 Sahada oluşacak gürültünün, muhtemel gürültü kaynaklarının gürültü seviyeleri; Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanıp, 30.12.2006 tarih ve 26392 Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından O1uşturu1an Çevredeki Gürültü Emisyonu ile İlgili Yönetmelik in 5. maddesinde verilen tabloda tanımlanan motor gücü seviyelerine göre verilen formüller yardımıyla bulunmaktadır. 5. maddede sunulan tabloda belirtilen makine - ekipman listesinden; bu sahada kullanılacak olan Ekipman tipleri ve bunların motor güçlerine göre tanımlanan formüller ise aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 11. Teçhizat Tipi ve Bunların Net Güç Seviyesine Uygun Olarak Tanımlanan Ses Gücü Seviyeleri Teçhizatın Tipi Sıkıştırma makineleri (titreşimli silindirler, titreştirici levhalar, titreşimli çekiçler) Paletli dozerler, paletli yükleyiciler, paletli kazıcı yükleyiciler Tekerlekli dozerler, tekerlekli yükleyiciler, tekerlekli kazıcıyükleyiciler, damperli kamyonlar, greyderler, yükleyici tipli toprak doldurmalı sıkıştırıcılar, içten yanmalı motor tahrikli karşı ağırlıklı hidrolik kaldırmalı kamyonlar, hareketli vinçler, sıkıştırma makineleri (titreşimsiz silindirler), kaldırım perdah makineleri, hidrolik güç oluşturma makineleri Kazıcılar, eşya taşımak için yük asansörleri, yapı (konstrüksiyon) vinçleri, motorlu çapalama makineleri Net Kurulu Güç P(kW), Elektrik Gücü P el ( 1 )(kw), Uygulama Kütlesi m(kg), Kesme Genişliği L (cm) Müsaade Edilen Ses Gücü Seviyesi db/1 pw 3 Temmuz 2004 den İtibaren I. Safha 3 Ocak 2006 dan İtibaren II. Safha P 8 108 105( 2 ) 8 < P 70 109 106( 2 ) P > 70 89 + 11 log P 86 + 11 log P( 2 ) P 55 106 103( 2 ) P > 55 87 + 11 log P 84 + 11 log P( 2 ) P 55 104 101( 2 )( 3 ) P > 55 85 + 11 log P 82 + 11 log P( 2 )( 3 ) P 15 96 93 P > 15 83 + 11 log P 80 + 11 log P 20
m 15 107 105 Elle tutulan beton kırıcıları ve deliciler 15< m < 30 94 + 11 log m 92 + 11 log m( 2 ) m 30 96 + 11 log m 94 + 11 log m Kule vinçleri 98 + log P 96 + log P Kaynak ve güç jeneratörleri P el 2 97 + log P el 95 + log P el 2 < P el 10 98 + log P el 96 + log P el P el > 10 97 + log P el 95 + log P el Kompresörler Çim biçme makineleri, çim düzeltme/çim kenar düzeltme makineleri P 15 99 97 P > 15 97 + 2 log P 95 + 2 log P L 50 96 94(2) 50< L 70 100 98 70< L 120 100 98(2) L > 120 105 103(2) (1) Kaynak jeneratörleri için P el : İmalatçı tarafından verilen faktörün en küçük değeri için bilinen yük gerilimi ile çarpılan klasik kaynak akımı. Güç jeneratörleri için P el : ISO 8528-1: 1993 standardının madde 13. 3. 2 sine göre ana güç. (2) II. Safhaya ait değerler aşağıdaki ekipman tipleri için tamamen örnek niteliğindedir: - arkasından yürünen titreşimli silindirler, - titreşimli plakalar (> 3 kw) - titreşimli çekiçler - dozerler (çelik raylı) - yükleyiciler (çelik raylı > 55 kw) - içten yanmalı motorla çalışan karşı ağırlıklı hidrolik kaldırmalı kamyonlar - sıkıştırma parçalı kaldırım perdah makineleri - elle tutulan içten yanmalı motorlu beton kırıcılar ve kazmalar (15 < m < 30) - çim biçme makineleri, çim düzeltme makineleri / çim kenar düzeltme makineleri Kesin değerler, Komisyonun yapacağı değişikliklere bağlı olacaktır. Böyle bir tadilat olmaması durumunda I. Safhaya ait değerler II. Safha için geçerli olmaya devam edecektir. (3) Tek motorlu seyyar vinçler için, I. Safhaya ait değerler 3 Ocak 2008 tarihine kadar geçerli olmaya devam edecektir. Bu tarihten sonra II. Safha değerleri geçerli olacaktır. İzin verilen ses gücü seviyesi en yakın tamsayıya yuvarlanmalıdır (0,5 ten küçükler için küçük sayı, 0,5 e eşit veya büyükler için büyük sayı kullanılır). Proje kapsamında kullanılacak ekipmanın ses gücü seviyeleri tabloda verilmiştir. Tablo 12. Arazi Hazırlanması ve inşaat Aşamasındaki Makinaların Ses Gücü Seviyeleri Makine ve Teçhizat Adı Adet Ses Gücü Seviyeleri Ekskavatör 1 106 db Kamyon 1 105 db Yükleyici 1 105 db Tablo 12 de sunulan ve inşaat işlemlerinde kullanılacak ekipmanların tamamının aynı anda çalışması söz konusu değildir. Ancak; Açık alanda kullanılan ekipmanların ses gücü düzeyleri, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı nca hazırlanan ve 30.12.2006 tarihli ve 26392 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan 21
Çevredeki Gürültü Emisyonu ile ilgili Yönetmelik ten alınmıştır. İhtimaller göz önünde bulundurularak tüm ekipmanların aynı anda çalışacağı kabulü ile gürültü hesapları yapılmıştır. Bu durumda eşdeğer gürültünün hesaplanması için ; Leq 1 10Log Li n 10i 1 10 Leq= 10 log 1/3 Σ (10 106/10 + 2x10 105/10 ) = 105,3 dba Bu durumda eşdeğer gürültü seviyesi 105,3 dba olarak hesaplanmıştır. Bu gürültü düzeyinin mesafeye göre dağılımında ise aşağıdaki formül kullanılmıştır. Lpt Burada: Lw 10Log Q 4 r 2 Lw= Makinelerin gürültü düzeyi (Burada eşdeğer gürültü olarak alınmıştır.) Q= Arazinin durumuna göre indirgeme faktörü 1 olarak alınmıştır. r= Mesafe Gürültünün mesafeye göre değişimi Tablo 13. İnşaat Alanında Gerçekleştirilen İşlemlerde Meydana Gelen Ses Basınç Düzeyinin Mesafelere Göre Dağılımı Mesafe (m) L pt = Lwt + 10log(Q/4 πr 2 ) L qündüz (db) 10 74,3 Madde 23, Tablo 5 ; 70 db 20 68,3 30 64,7 Tablo 13 de de görüldüğü üzere inşaat aşamasındaki gürültü seviyesi, yönetmelikte belirtildiği sınır değeri 20 m ye varmadan sağlamaktadır. İşletme Aşaması Tesiste işletme aşamasında gürültüye sebebiyet verecek makine parkuru için ilgili idarenin gerek görmesi halinde gürültü ölçümü yaptırılacaktır. ç.12 Emisyon İnşaat Aşaması Toz ve Hafriyat Atıkları Proje konusu tesiste 800 m 2 lik taban alanında hayvansal orijinli gübre işleme ve paketleme tesisi inşaa edilecektir. 800 m 2 lik alanda 0,15 m kalınlığında nebati toprak sıyrılacak, 0,40 m derinliğinde de hafriyat çalışması yapılacaktır. 22
Bitkisel Toprak Miktarı = Hafriyat Alanı x Örtü Derinliği = 800 m 2 x 0,15m = 120 m 3 = 204 ton (ortalama yoğunluk 1,7 ton/m 3 alınmıştır) Toplam Hafriyat Miktarı = Hafriyat Alanı x Hafriyat Derinliği = 800 m 2 x 0,40m = 320 m 3 = 864 ton (ortalama yoğunluk 2,7 ton/m 3 alınmıştır) Proje kapsamında yapılacak inşaat faaliyetleri esnasında 204 ton bitkisel toprak, 864 ton da hafriyat atığı oluşması öngörülmektedir. Arazi hazırlık çalışmaları için 60 gün ve günde 10 saat, bitkisel toprak sıyrılmasında ise 15 gün ve günde 8 saat çalışılacaktır. Günlük bitkisel toprak miktarı= 204 ton /15 gün/8 saat/gün = 1,7 ton/saat Günlük hafriyat Miktarı= 864 ton / 60 gün/10saat/gün = 1,44 ton/saat Tesiste yapılacak arazi hazırlık inşaat aşamasında oluşması muhtemel toz debisini hesaplamak için Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği nin Ek.12, Tablo 12.6 da yer alan söz konusu faaliyet için ilgili emisyon faktörleri kullanılmıştır. Bitkisel toprakla ilgili toz oluşumu yalnızca sökme işleminde olacak olup, nebati toprak söküldüğü yerde peyzaj çalışmalarında kullanılmak üzere depolanacaktır. Hafriyat çalışmalarındaki toz oluşumu ise; sökme, yükleme, taşıma ve nakliye aşamalarında meydana gelecektir. Tablo 14. Emisyon faktörleri Kaynaklar Kontrolsüz Kontrollü Birim Patlatma 0,080 - Sökme 0,025 0,0125 Yükleme 0,010 0,005 Boşaltma 0,010 0,005 Birincil Kırıcı 0,243 0,0243 İkincil Kırıcı 0,585 0,0585 Üçüncül Kırıcı 0,585 0,0585 kg/ton Nakliye (gidiş-dönüş toplam mesafesi) 0,7 0,35 kg/km-araç Depolama 5,8 2,9 kg toz/ha gün Bitkisel Toprak Sökme İşlemi: Kontrolsüz Değer; Kazı Emisyon Faktörü; 0,025 kg toz/ton (SKHKKY Ek 12.); Kazı Emisyon Hesabı = saatlik tüketim miktarı (ton/saat) x 0,025 kg toz/ton = 1,7 ton/saat x 0,025 kg toz/ton = 0,0425 kg/saat 23
Kontrollü Değer; Kazı Emisyon Faktörü; 0,0125 kg toz/ton (SKHKKY Ek 12.); Kazı Emisyon Hesabı = saatlik tüketim miktarı (ton/saat) x 0,0125 kg toz/ton = 1,7 ton/saat x 0,0125 kg toz/ton = 0,02125 kg/saat Bitkisel toprak sökümünden kaynaklı oluşan tozun kütlesel debisi kontrolsüz durum için (1 kg/saat) üzerinde olmadığı için tozun dağılım modellemesi yapılmamıştır. Hafriyat Atık Sökme İşlemi: Kontrolsüz Değer; Kazı Emisyon Faktörü; 0,025 kg toz/ton (SKHKKY Ek 12.); Kazı Emisyon Hesabı = saatlik tüketim miktarı (ton/saat) x 0,025 kg toz/ton = 1,44 ton/saat x 0,025 kg toz/ton = 0,036 kg/saat Kontrollü Değer; Kazı Emisyon Faktörü; 0,0125 kg toz/ton (SKHKKY Ek 12.); Kazı Emisyon Hesabı = saatlik tüketim miktarı (ton/saat) x 0,0125 kg toz/ton = 1,44 ton/saat x 0,0125 kg toz/ton = 0,018 kg/saat Hafriyat Atık Yükleme İşlemi: Kontrolsüz Değer; Yükleme Emisyon Faktörü; 0,01 kg toz/ton (SKHKKY Ek 12.); Yükleme Emisyon Hesabı = saatlik tüketim miktarı (ton/saat) x 0,01 kg toz/ton = 1,44 x 0,01 = 0,0144 kg/saat Kontrollü Değer; Yükleme Emisyon Faktörü; 0,005 kg toz/ton (SKHKKY Ek 12.); Yükleme Emisyon Hesabı = saatlik tüketim miktarı (ton/saat) x 0,005 kg toz/ton = 1,44 x 0,005 = 0,0072 kg/saat Hafriyat Atık Nakliye İşlemi: Malzemenin büyük bir kısmı inşaat alanında kullanılacaktır. Malzeme yaklaşık 100 m mesafedeki alanda biriktirilecektir. Bir kamyonun 20 ton malzeme taşıması durumunda 1gün içerisinde 3 sefer yapılacaktır. 24
Kontrolsüz Değer; Taşıma Emisyon Faktörü ; 0,7 kg toz/km.araç (SKHKKY Ek 12.) Taşıma Emisyon Hesabı = 0,7 kg toz/km.araç x Mesafe (Gidiş-Dönüş) km/sefer x Sefer Sayısı (sefer/gün) x 1 gün/8 saat = 0,7 x 0,1 x 3 x 1/10 = 0,021 kg/saat Kontrollü Değer; Taşıma Emisyon Faktörü ; 0,35 kg toz/km.araç (SKHKKY Ek 12.) Taşıma Emisyon Hesabı = 0,35 kg toz/km.araç x Mesafe (Gidiş-Dönüş) km/sefer x Sefer Sayısı (sefer/gün) x 1 gün/8 saat = 0,35 x 0,1 x 3 x 1/10 = 0,0105 kg/saat Hafriyat Atık Boşaltma İşlemi: Kontrolsüz Değer; Boşaltma Emisyon Faktörü; 0,01 kg toz/ton (SKHKKY Ek 12.); Boşaltma Emisyon Hesabı = saatlik tüketim miktarı (ton/saat) x 0,01 kg toz/ton = 1,44 x 0,01 = 0,0144 kg/saat Kontrollü Değer; Boşaltma Emisyon Faktörü; 0,005 kg toz/ton (SKHKKY Ek 12.); Boşaltma Emisyon Hesabı = saatlik tüketim miktarı (ton/saat) x 0,005 kg toz/ton = 1,44 x 0,005 = 0,0072 kg/saat Hafriyat Atık Toplam Kontrolsüz Değer; Toplam Q = sökme (kazı) + yükleme + taşıma (nakliye) + boşaltma = 0,036 + 0,0144+ 0,021+ 0,0144 = 0,0858 kg/saat Hafriyat Atık Toplam Kontrollü Değer; Toplam Q = sökme (kazı) + yükleme + taşıma (nakliye) + boşaltma = 0,018+ 0,0072+ 0,0105+ 0,0072 = 0,0429 kg/saat Oluşan tozun kütlesel debisi kontrolsüz durum için (1 kg/saat) üzerinde olmadığı için tozun dağılım modellemesi yapılmamıştır. İşletme Aşaması İşletme aşamasında toz ve hafriyat atığı oluşumu söz konusu değildir. 25
Kullanılacak İş Makinelerinden Kaynaklanacak Gaz Atıklar İnşaat aşaması Proje kapsamında arazi hazırlanması ve proje ünitelerinin inşaatı ile ilgili; hafriyat işleri, hazır betonun taşınması, beton dökme işleri, inşaat malzemelerinin inşaat sahasına taşınması ve yerleştirilmesi vb. tüm işlerde kullanılacak araçlarda yakıt olarak mazot kullanılacaktır. Kullanılacak mazotun standart özellikleri Tablo 15 de verilmektedir. Tablo 15. Kullanılacak Mazotun Standart Özellikleri Parametre Birim Değer Parametre Birim Değer Parlama Noktası C 51,7 Yoğunluk (15 C) Kg/lt 00,82-0,85 Akma Noktası (kış) C -6,7 Kükürt Muhtevası Ağırlık % 0,7 Akma Noktası (yaz) C -3,9 Kül Ağırlık % 0,01 Buharlaşma Noktası %90 C 357 Setan Endeksi % 50 Buharlaşma Noktası C 385 Sediment ve Su Hacim % 0,03 İnşaat aşamasında dizel yakıt kullanan toplam 1 er adet ekskavatör, kamyon ve yükleyici bulunacaktır. Tablo 16. Kullanılacak Araçların Yakıt Harcamaları Kullanılacak Ekipman Adet Yakıt tüketimi 1 Günlük çalışma süresi (L/saat) Ekskavatör 1 20 10 200 Kamyon 1 26 10 260 Yükleyici 1 11 10 110 Toplam Yakıt İhtiyacı 570 Buna göre sahada çalışacak iş makineleri için gerekli motorin ihtiyacı; Günlük toplam yakıt ihtiyacı / Çalışma süresi 570 L/gün / 10 saat = 57 L/saat 57 L/saat x 0,8654 kg/l = 49,33 kg/saat 0,049 ton/saat olacaktır. Günlük ort. Yakıt tüketimi (L/gün) 1 ton dizel yakıtından oluşacak emisyonlar için EPA AP 42 Section 3.3 Dizel İçin Emisyon Faktörleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 17. Hesaplamalarda Kullanılan Emisyon Faktörleri (Economopoulos, 1993) Dizel Ağır İş Vasıtaları Şehir İçinde Şehir Dışında Anayollarda Sürüş BİRİM (U) TSP (kg/u) SO 2 (kg/u) NO x (kg/u) CO (kg/u) VOC (kg/u) 1.000 km 0,9 4,29 11,8 6 2,6 Ton Yakıt 4,3 20 55 28 12 1.000 km 0,9 4,15 14,4 2,9 0,8 Ton Yakıt 4,3 20 70 14 4 1.000 km 0,9 4,15 14,4 2,9 0,8 Ton Yakıt 4,3 20 70 14 4 1 Kaynak: http://forum.yapisal.net/sitemap/t-11995.html 26