ARAZİ VERİLERİ 2006 Grup Koordinatörü: Y. Doç.Dr. Ahmet Türer Yapısal Durum Araştrımaları Grubu Doç. Dr. Uğurhan Akyüz Nemrut Tümülüs bölgesine ölçüm aletleri takılması Nemrut Tümülüs bölgesinde bulunan iklim şartlarının bilinmesi, anıtların yapısal ve malzeme durumlarının zaman içinde değişiminin anıt bölgesinde iklimsel değişimler ile ilişkilendirilmesi bakımından büyük önem taşımaktadır. Nem ve sıcaklık bilgilerinin sürekli okunabilmesine hizmet edecek bir veri toplama sisteminin araziye takılma işlemi 18-20 Eylül 2006 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Veri toplama sistemine takılan 2 adet nem ve sıcaklık ölçer cihazları 10 ar dakika ara ile veri toplamaktadırlar. Alana monte edilen ölçüm cihazları ile toplanan ilk verilerden oluşan tablo aşağıda burada sunulmuştur. Aynı veri toplama sistemine daha sonra rüzgar şiddeti ve yönünü ölçer cihaz eklenmiştir, ancak cihaz her tür tedbire rağmen alandaki şiddetli rüzgarlarda yerinden çıkmaktadır. Resim 1: Alınan ilk verilere göre Nemrut Tümülüsünde sıcaklık ve nem ölçümleri 18-20 Eylül 2006 tarihleri arasında tümülüsün kuzeydoğu istikametinde bulunan bekçi kulübesinin kuzeydoğu köşesine 4m uzunluğunda bir çelik boru monte edilmiş ve boru üzerine 2 şer adet sıcaklık ve nem ölçer monte edilmiştir. ARAZİ VERİLERİ 2006 1/7
Resim 2: Boruların monte edilmesi Resim 3: İki adet sıcaklık ve nem ölçer ile güneş paneli genel görünüm. Cihazların kabloları karavanın içine konumlandırılan veri toplama sistemine bağlanmıştır. Aynı boru üzerine kaynatılan köşebente sistemi besleyen bir güneş paneli monte edilmiştir; böylelikle sahada bulunan elektrik sisteminden bağımsız, gündüzleri veri toplama sistemine bağlı aküyü şarj eden ve güneş battıktan sonra aküden elektrik sağlayan, kendine yeter bir veri toplama sistemi kurulmuştur. Veri toplama sistemine eklenen GSM kablosuz modem ve data hattı ile ODTÜ den bağlantı kurulması ve veriyi uzaktan toplama özelliği sağlanmıştır. Veri toplama sisteminin cihazları okuması ve verileri kaydetmesi için programlama işlemi tamamlanmıştır. Veri toplama sisteminin tümünü oluşturan parçalar şunlardır: ARAZİ VERİLERİ 2006 2/7
1. CR1000 veri toplama sistemi 2. güneş paneli 3. güneş paneli şarj adaptör ünitesi 4. 12 V kuru akü 5. veri toplama sistemi için GSM data modem ve anteni 6. Türkcell data hattı çipi 7. ölçme sistemi muhafaza kutusu 8. 2 adet sıcaklık ve nem ölçme sensörü 9. sıcaklık ve nem sönsörleri için dış şartlar koruma parçaları 10. 70 m ölçüm cihazı özel uzatma kablosu İleriki aşamalarda, veri toplama sistemine rüzgar hız ve yön ölçere ek olarak deprem titreşimlerini ölçen cihaz takılması ve anıt üzerinde görülen yapısal çatlakların genişliklerindeki değişimlerin izlenmesi gibi eklemeler yapılması da planlanmaktadır. Resim 4: Güvenlik nedeni ile bekçilerin karavanına monte edilen veri toplama sisteminin genel görünümü. Nemrut Dağı bölgesine bulunan tarihi yapıların incelenmesi: Nemrut Tümülüs bölgesinde bulunan anıtların yapısal durumlarının değerlendirmesi amacıyla 18-20 Eylül 2006 tarihleri arasında Doç. Dr. Uğurhan Akyüz tarafından alan genelinde bir ön inceleme yapılmıştır. Yapılan saha incelemesinde amaç, Nemrut Dağı nda bulunan Tümülüs ve anıtların yanı sıra, Kahta ve çevresinde dağınık olarak bulunan diğer tarihi yapıların ve anıtlara dair araştırma yapmaktır; bu çalışmada yapısal olarak aciliyet gerektiren bazı problemlerin tespit edilmesi de amaçlanmıştır. Ziyaret edilen ve ön inceleme yapılan anıtlar yapılar aşağıda sunulmaktadır: 1. Nemrut Dağı ve Tümülüsü Nemrut Dağı ve Tümülüsünde ön incelemeler yapılmıştır. Mevcut görünümü ile doğu ve batı terasındaki heykeller ve heykel parçalarında acil yapısal herhangi bir sorun tespit edilememiştir. Ancak heykel parçalarının birleştirilerek yerine konması olasılığı düşünülürse özellikle depremlere karşı güçlendirilmesi gerektiği de belirtilmelidir. ARAZİ VERİLERİ 2006 3/7
2. Cendere Köprüsü Roma döneminden kalan köprüde, geçmiş senelerde yapılan onarımlardan dolayı herhangi bir yapısal olumsuzluk tespit edilmemiştir. Ancak yapılan ön gözlemin detaylı olmadığı burada belirtilmelidir. 3. Yeni Kale (Kocahisar beldesi) Eski Kahta da denilen Kocahisar ilçesinde bulunan Kale yapısı da Nemrut Tümülüsü ne yapılan teknik gezi çerçevesinde incelenmiştir. Kale yapısı strüktürel olarak çok kötü durumda gözükmektedir. Çoğu duvarda az bir harcın yerinde tuttuğu taşlar vardır. Yöre halkı ile yapılan konuşmalarda yağmurlar sonrası duvarlardan taşlar düştüğü öğrenilmiştir. Çok özgün bir mimariye sahip olan Kale için acil önlem planı hazırlanması ve bir an önce uygulanması gerekmektedir. Alınacak acil önlemlerin, yapının nihai restorasyonuna kadar daha fazla harap olmasını önleyici şekilde uygulanması çok önemlidir. 4. Arsemia Antiochus ile Herakles in tasvir edildiği etkileyici anıtın normal şartlar altında herhangi bir tehlikesi görünmemekle birlikte, herhangi bir yer hareketinde düşmesi ve Nemrut Tümülüsü ndeki heykeller gibi hasar görmesi muhtemeldir. Ayakta duran her iki heykel için de olası depremlere karşı bir müdahele düşünülmelidir. Arsemia daki bir diğer etkileyici yapı tünel ve girişinde yer alan kitabedir. Resim 5: Nemrut Tümülüsü nde yerlerine konmuş ve düzeltilmiş heykeller ARAZİ VERİLERİ 2006 4/7
Resim 6: Cendere Köprüsü Resim 7: Yeni Kale genel görünüm ARAZİ VERİLERİ 2006 5/7
Resim 8: Yeni Kale harap olmuş taşıyıcı duvar Resim 9: Yeni Kale düşmek üzere olan taşlar ARAZİ VERİLERİ 2006 6/7
Resim 10: Arsemia da ayakta duran kabartma heykeller Resim 11: Arsemia da tünel girişi ARAZİ VERİLERİ 2006 7/7