Sanat ve Kuram Dizisi Ayrıntı Yayınları
1965 Mardin, Şenyurt doğumlu. Üniversite eğitimini tamamlayamadı. Çeşitli dergilerde yazıları, şiirleri, öyküleri yayımlandı. On yıla yakın bir süre Özgür Gündem gazetesinin kültür sanat editörlüğünü üstlendi. Çeşitli yayınevlerinde çalıştı. Yayımlanmış iki şiir kitabı var: Kuşkular Zamanı (Toplumsal Dönüşüm Yayınları, 1997), Yaz Sayıklamaları (Piya Kitaplığı, 2003). Öykü kitabı Masalın Ölümü, 2006 yılında Agora Kitaplığı'ndan çıktı. Şiir: Görülmüştür (şiir antolojisi, Aram Yay.), Türkiye Barışını Arıyor (Aram Yay.), General Electric (Halil İncesu'nun karikatür albümü, Aram Yay.) yayıma hazırladığı kitaplardan birkaçı. Oğlu Baran'la birlikte Diyarbakır'da yaşıyor ve İMC televizyonunun Bölge temsilcisi olarak çalışıyor. Vecdi Erbay
İNATÇI BİR BAHAR Kürtçe ve Kürtçe Edebiyat
Ayrıntı: 643 Sanat ve Kuram Dizisi: 31 İnatçı Bir Bahar Kürtçe ve Kürtçe Edebiyat Derleyen: Vecdi Erbay Düzelti Gözde Esin Gök 2012 Vecdi Erbay Bu çevirinin Türkçe yayın hakları Ayrıntı Yayınları'na aittir. Kapak İllüstrasyonu Sevinç Altan Kapak Düzeni Gökçe Alper Dizgi Hediye Gümen Baskı Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. Davutpaşa Cad. Güven San. Sit. C Blok No.:244 Topkapı/İstanbul Tel.: (0212) 612 31 85 Sertifika No.: 12156 Birinci Basım 2012 Baskı Adedi 2000 ISBN 978-975-539-668-2 Sertifika No.: 10704 AYRINTI YAYINLARI Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No.:3 Cağaloğlu İstanbul Tel.: (0212) 512 15 00 Faks: (0212) 512 15 11 www.ayrintiyayinlari.com.tr & info@ayrintiyayinlari.com.tr
İNATÇI BİR BAHAR Kürtçe ve Kürtçe Edebiyat Derleyen: Vecdi Erbay
SANAT VE KURAM DİZİSİ POSTMODERN EDEBİYAT KURAMI Giriş Niall Lucy KES YAPIŞTIR Kültür, Kimlik ve Karayip Müziği Dick Hebdige ŞEYTAN Yüzü Olmayan Maske Luther Link KUTSAL RUH Michel Tournier BLUES TARİHİ Şeytan'ın Müziği Giles Oakley TANGO Tutku'nun Ekonomi Politiği Marta E. Savigliano SANATIN İCADI Bir Kültür Tarihi Larry Shin SANAT VE PROPAGANDA Kitle Kültürü Çağında Politik İmge Toby Clark FOTOĞRAF Çerçevedeki Gizem Mary Price MONA LISA KAÇIRILDI Sanatın Bizden Gizledikleri Darian Leader EDEBİYAT KURAMI Giriş / Genişletilmiş 2. basım Terry Eagleton EDEBİYAT VE KÖTÜLÜK Georges Bataille ZAMAN TÜNELİ Denemeler ve Notlar John Fowles KORKUNUN GÜÇLERİ İğrençlik Üzerine Deneme Julia Kristeva KATİLLER, SANATÇILAR VE TERÖRİSTLER Frank Lentricchia & Jody McAuliffe GÜRÜLTÜDEN MÜZİĞE Müziğin EkonomiPolitiği Üzerine Jacques Attali GÜZELLİK SEMPTOMU Francette Pacteau RABELAIS VE DÜNYASI Mihail Bahtin SANAT VE SORUMLULUK İlk Felsefi Denemeler Mihail Bahtin SANAT VE ESTETİK Peter de Bolla FLAMENKO Tutku, Politika ve Popüler Kültür William Washabaugh ARAP DÜNYASINDA MÜZİK Tarab Kültürü ve Sanatçılığı A.J. Racy ATEŞ ve GÜNEŞ Platon Sanatçıları Niçin Dışladı? Iris Murdoch GERÇEĞİN GERİ DÖNÜŞÜ Yüzyılın Sonunda Avangard Hal Foster SANATTA ANLAMIN GÖRÜNTÜSÜ İmgelerin Toplumsal İşlevi Richard Leppert SANATIN SONUNDAN SONRA Çağdaş Sanat ve Tarihin Sınır Çizgisi Arthur C. Danto KURMACA NASIL İŞLER? James Wood GÜLERYÜZLÜ SOHBETLER Mehmet Güleryüz ZORAKİ GÜZELLİK Hal Foster ANALİTİK RESİM ÇÖZÜMLEMELERİ Leyla Varlık Şentürk
Kardeşim Ali ve mahalle arkadaşları Alaaddin, Cemal, Hızni, Mehmet D., Mehmet E., Şeyhmus, Turgut, Welat, Yusuf ve Ziver için
Teşekkür Kürtçe edebiyatın görünür kılınması için gösterdiği çabalara yıllardır tanık olduğum Ayşegül Devecioğlu, projenin şekillendiği ilk andan itibaren yanımda oldu. Kitabın en büyük destekçisi o oldu. Dolayısıyla ona ne kadar teşekkür etsem az olacak. Lîs Yayınları'nın yönetmeni şair Lal Laleş, bu projeden ilk haberdar olanlardan biriydi. Yazar isimlerini, konu başlıklarını belirlerken önerilerinden yararlandım. Kitapta yer alan çok sayıda yazıyı okudu, düzeltti ve bir yazıyla da kitapta yer aldı. Hem emekleri hem de dostluğu için teşekkür etmek isterim. Teşekkürü borç bildiğim dostlarımdan biri de kimi yazıların Türkçe tashihini üstlenen İlke Gökdemir. Eleştirmen Ömer Türkeş, bu kitabın basılmasına önayak olan, bu projeye destek veren dostlarımdan biri. Ömer Türkeş'e ve kitap yayıma hazırlanırken ilgisini eksik etmeyen editörüm Abdullah Yılmaz'a ve Ayrıntı Yayınevi'ne teşekkür ederim. Ve elbette kitapta yazılarıyla yer alan yazarlar... Kürtçe yazıları Türkçe'ye çeviren dostlar... Bu kitaba inanıp destek oldukları için hepsine sonsuz teşekkürlerimi iletiyorum... Son olarak, bu kadim dil için hayatını kaybeden, hapis yatan ve sürgün yaşayanlar olmasa, bugün Kürtçe'den ve Kürtçe edebiyattan söz etmek, böyle bir kitap hazırlamak belki de mümkün olmayacaktı. Onlara çok şey borçlu olduğumuzu düşünüyorum.
İçindekiler Teşekkür...8 Önsöz Niyetine...11 Birinci Bölüm DÜNDEN BUGÜNE DEĞİŞMEYEN SORUNLAR Bir Adam ve Bir Dil / Herekol Azîzan...19 Edebiyatımız ve Edebiyatçılarımızdan Bir Rica / Bâbân İzzeddin...23 Memê Alan Destanı ve Kürtler / Nureddin Zaza...26 Celadet Alî Bedirxan ve Hawar Ekolü / Felat Dilgeş...49 Bir Varolma Mücadelesi: Kürt Edebiyatı / Mehmed Uzun...63 İkinci Bölüm İNKÂRIN ANATOMİSİ, DİLİN DİRENİŞİ Kürt Dilinin Standartlaşması / Fazil Omer...75 Lisân-ı Osmanî'den Türkçe'ye / Alişan Akpınar...82 Apolitik Dilbilimin Politikası: Dilbilimciler ve Dilkırım / Amir Hassanpour...86 Dilsel Jenosid ve Türkiye'nin Dilkırım Politikaları / Gülçiçek Günel Tekin...95 Kürt Halkının Özgürlük Mücadelesi ve Kürt Dili / Sami Tan... 121 Evrensel İnsan Hakları Çerçevesinde Kürtçe Eğitim ve Sorunları / Ezîzê Cewo...130 Zazalar, Zazaca Yazınının Tarihçesi ve Vate Çalışma Grubu / Seyîdxan Kurij... 135 Yasak Dilde Sözlük Hazırlamanın Güçlükleri / Seyîdxan Kurij... 155 Hatırlatma ve Umut / Michael Chyet... 170 Kürtçe Sözlük Yazarlığı / Salih Akın... 184 Arap Şiiri ve Kültürünün Kürt Şiirinin Üzerindeki Etkisi / Hoşeng Osê... 196 Sovyetler Birliği'nde Kürt Edebiyatı / Dr. Tosinê Reşît... 202 Kafkas Halkları-Kürt Edebi İlişkileri / Naci Kutlay... 213 Batı'da (Kürdistan'da) Kimliksiz Bir Halkın Dili, Edebiyatı ve Yayınları / Konê Reş... 232 Şiir ve Doğduğum Ülke / Arjen Arî... 243 Kürt Medyası ve Dil Sorununa Dair Birkaç Not / Ebdulla Peşêw... 247 Üçüncü Bölüm MEDRESELER VE DENGBÊJLİK Kürt Medresesi'nin Kürt Edebiyatındaki Rolü / Zeynelabîdîn Zinar... 257 Folklorik Kürt Stranlarında Âşıkların Gamları (Dertleri) / Xelîl Duhokî... 264 Dengbêjlik ve Edebiyat / Miraz Ronî... 280 Dengbêj Geleneği / Bedran Hîkmet... 288 Dengbêjlik, Edebiyat ve Kadın Dengbêjler / Kakşar Oremar... 309 Sözlü Kürt Edebiyatında Destanlar / İhsan Çolemergi... 315
Dördüncü Bölüm KADINLARIN DİLE VE EDEBİYATA KATKISI Kürt Kadını ve Edebiyat Ne Kadar Uzak Ne Kadar Yakın! / Jana Seyda... 323 Dil ve Edebiyat Mutfağında Kürt Kadını / İbrahîm Seydo Aydoğan... 327 Şiir Yüreğin Dili ve Doğal Yaşamın İfadesidir / Fatma Savcı... 345 Beşinci Bölüm KÜLTÜREL BİRİKİM OLARAK ÇAĞDAŞ KÜRT EDEBİYATI Çağdaş Kürt Edebiyatı Üzerine Kişisel Düşünceler / Vecdi Erbay... 355 Türkiye'de Kürtçe Edebiyat / Lal Laleş... 368 Zayıf Dil Yok, Zayıf Kürt Çok / Mustafa Aydoğan... 374 Kürtçe Araştırmaların Seyri / Abdullah Keskin... 388 Yayıncılık ve Kürdistan Gazetesi / Ahmet Önal... 394 Mehmed Uzun'un Romanında Ulusal Tarihin Kurgulanışı / Hüseyin Ağuiçenoğlu..400 Kürt Edebiyatında Bağlanma / Yaqob Tilermenî... 417 Kürt Edebiyatı Üzerine Bir Deneme: Politik Edebiyat mı, Politikanın Edebiyatı mı? / Nuri Fırat... 422 Çevirinin Vücutsal Tecrübesinde Kürtçe'nin Kayıp Zaman Arayışları / Mesut Keskin... 442 Türk Edebiyatının Kürt Edebiyatına Etkisi (Mutlular, Mağdurlar, Mutsuzlar) Mutlular / Müslüm Yücel... 462 Çağdaş Kürt Öykücülüğünün Nabzı / Dilawer Zeraq... 481 Kırmancca (Zazaca) Kürtçe'sinde Öykücülüğün Gelişimi / Roşan Lezgîn... 491 Kürt Şiiri / Berken Bereh... 497 Uyanış ve Aydınlanmanın Şairi Cegerxwin / Rojên Barnas... 508 Çağdaş Kürt Şiirinin Kaynakları / Îrfan Amîda... 526 Sevişen Kurgular / Şener Özmen... 537 İsveç'te Kürt Diasporası Bir Dilbilimsel Bilginin Korunması, Üretilmesi ve Yayılması / Clémence Scalbert Yücel... 551 Dizin... 577
Önsöz Niyetine Üç yıl önce, Üsküdar'da, Şemsi Paşa Çay Bahçesi'nde yazar arkadaşım Ayşegül Devecioğlu'yla, Vesta dergisinde yayımlanan ve bu kitapta da yer alan "Çağdaş Kürt Edebiyatı Üzerine Kişisel Düşünceler" başlıklı yazımdan yola çıkarak, Kürtçe ve Kürtçe edebiyat hakkında ne kadar az şey bilindiğinden söz ediyorduk. Sözünü ettiğim yazıyı yazarken Kürtçe edebiyatın kaynaklarına ulaşmada çektiğim güçlük de bu durumu ortaya koyar nitelikteydi. Bu bilinmeme-bilgisizlik halinin nedenlerini (siyasal baskıları, Kürtçe'nin inkârına varan politikaları, Kürtçe'nin dört egemen ülkenin kültürel hegemonyasına maruz kalması vb) uzun uzun konuştuğumuzu hatırlıyorum ve bu artık herkesin malumu bir olgu.
O buluşmada, Kürtçe dil ve edebiyatıyla ilgili iki projeden söz etmiştik. Projelerden biri, Kürtçe öykü ve romanların seçilip Türkçe'ye çevrilmesine önayak olmak, belli başlı yayınevlerinden birinde bu kitapların yayımlanmasını sağlamaktı. Edebiyatın gücüne inanıyorum ve diyelim 20 öykü ve 20 Kürtçe roman, Kürtlerin yaşama biçimlerini, kültürel birikimini, düşünsel dünyasını Türkçe okuruna iletebilecekti. Araya giren başka işler, zamana ve maddi desteğe ihtiyaç duyan böyle bir projenin askıya alınmasına neden oldu. Ama doğrusu hâlâ düşünüyorum, yayınevlerinin neden Kürtçe editörü yok, diye. Bütün coğrafyada birbirine değen, iç içe yaşayan komşu dillerden birinin ötekinden habersiz olması hiçbir ahlaka sığmadığı gibi, yaşadığımız çatışmalı ortamın ve "duygusal kopuş"un da nedenlerinden biri değil mi? İkinci proje, bu çalışmaydı. Elimizdeki kitap, Kürtçe ve Kürtçe edebiyatla ilgili kaynak ve bilgi eksikliğini bir ölçüde gidermek ve Kürtçe edebiyatı hem tarihsel hem güncel sorunlarıyla birlikte ele alabilmek için daha kestirme bir yol gibi göründü. Yine de, itiraf etmeliyim, değişik nedenlerle kitabı bırakmak istediğim zamanlar oldu. Ayşegül Devecioğlu ve Lal Laleş'in yanı sıra yazılarıyla kitaba katkı sunan yazarların bana verdiği güç ve moral destek olmasa, belki bu kitap hiç çıkmayacak, okuruna ulaşamayacaktı. 12 TÜRKİYE'DE KÜRTÇE'NİN BUGÜNÜ Kürtçe'ye ve Kürtçe edebiyata dair çalışmalar belli dönemlerde sekteye uğrasa da hep sürdü, siyasetin soluk aldığı zamanlarda ise ivme kazandı. 1990'lı yıllarda Kürtler siyaset sahnesinde önemli işler yaparken, kültürel alanda da gelişmeler hızlanmıştı. Dergiler, gazeteler, kitaplar peş peşe yayımlandı; Kürt Enstitüsü ve Mezopotamya Kültür Merkezi gibi kurumlar entelektüelleri, sanatçıları bir araya getirdi, halkla buluşturdu. 1990'lı yıllar, bana öyle geliyor ki, hem siyasal hem de kültürel alanda, moda deyimle, bir Kürt baharına işaret ediyor. Siyasi kazanımları bir kenara bırakacak olursak, kültür ve sanat alanında çok önemli gelişmeler oldu. Kolay yayılabilme ve popülarite kazanabilme olanaklarıyla müzik, bu yıllara damgasını vurdu belki; ama, örneğin, çok önemli Kürtçe tiyatro oyunları da sahnelenme olanağına kavuştu, filmler çevrildi. Edebiyat ve dil çalışmaları ise, yayınevlerinin ve Rewşen dergisinin katkısıyla kendine bir mecra buldu ve kendi okurunu yarattı. Bugün birkaç kitabı yayımlanmış ancak 90'lı yıllarda gencecik edebiyat heveslileri olan yazar ve şairlerin neredeyse tamamı, İstanbul'da yayımlanan Rew-
şen dergisinin "tedrisatından" geçti. Bugün çalışmalarıyla Kürtçe edebiyata yön veren yazarlar, 90'lı yıllardan bugüne süregelen baharın ilk cemresi olarak da kabul edilebilir. Baharın ilk cemresinin düştüğü yeri işaret etmek de önemli. Bölgede faili meçhuller, köy boşaltmalar yaşanırken, İstanbul'da Kürt entelektüelleri ve gençler, inatla yeni bir Kürtçe edebiyatın önünü açmaya çalıştı. Söz konusu edebiyatın odağında Kürtçe'yi yaşatmak ve bölgede olup bitenlere itirazı ve isyanı yükseltmek vardı. Yayımlanan kitapların, dergilerin niteliğinden çok, bunların Kürtçe olması öncelik taşıyordu. Bu yıllarda şiir ve ardından öykü öne çıkan edebiyat türleriydi. Roman için biraz daha zaman gerekiyordu. Kürtçe edebiyatın bir sürgün edebiyatı olduğu söylenegelmiştir. İlk Kürtçe gazete ve dergiler, dilin topraklarından uzakta, 1898'de Kahire'de yayımlanmıştı. Ermenistan'a göç eden Kürtler, Ermenistan'da ilk Kürtçe romanı yazdı. Avrupa ülkeleri ve özellikle İsveç, Kürtçe edebiyat için yeni bir ekolün doğduğu yer oldu. Son olarak İstanbul, Kürtçe edebiyat için bir rönesansın ya da inatçı bir baharın yaşandığı yer oldu. 2000'li yılların ortasından sonra ise dilin anayurduna bir geri dönüş yaşandı. Azadiya Welat gazetesi, Aram Yayınları Diyarbakır'a taşındı; yine Avesta Yayınları'nın adreslerinden biri Diyarbakır oldu. Önemli bir Kürtçe külliyat oluşturan Lîs Yayınevi Diyarbakır'da yayın hayatına başladı. Ardından başka yayınevleri kuruldu, dergiler yayımlandı. Burada, belediyelerin çokdillilik projeleri kapsamında yayımladığı Kürtçe ve Kürtçe-Türkçe kitaplardan da söz etmek gerek. Bu geri dönüşün temel nedeni elbette çatışmalı ortamın biraz olsun yumuşamış olması. Diyarbakır, Kürt entelektüelleri, dilbilimcileri, yazar ve şairleri için her zaman bir çekim merkezi olagelmişti. Kendini ifade etme olanakları ölçüsünde çalışmalarını Diyarbakır'da yürütmelerinden daha doğal bir şey olamazdı. Burada, edebiyat cenahında gözlemlenen bir durumu tespit etmekte de yarar var. 90'lı yıllarda Kürt halkının acısını ve isyanını, kimi zaman hamasete varan ölçülerde dile getiren şiir, 2000'li yıllarda estetik kaygıların ön plana çıktığı bir biçim ve içerik kazandı. Bu yıllarda öykü ciddi bir hamle yaptı. Ve roman, son birkaç yıldır, hem şiirin hem de öykünün önüne geçmiş gibi görünüyor. Edebiyata şiirle başlamış çok sayıda kişinin son yıllarda romana yönelmesi de bu tespiti doğrular nitelikte. Romanın gördüğü ilgiyi birkaç açıdan açıklamak mümkün. Asıl olarak bölgedeki ekonomik, sosyal ve kültürel yapıdaki büyük çözülme ve 13
değişimin bunda etkisi var. Ayrıca son yıllarda roman dünya çapında ilgi gören bir edebiyat türü Önemli nedenlerden biri de şu: Çatışmalı ortamın neden olduğu kaçaklık ve isyan hali, kendini en hızlı şiirle ifade edebiliyordu; ancak ortamın yumuşaması yerleşik olmayı ve romanın ihtiyaç duyduğu geniş zamanı sağladı. Ve dil çalışmaları, dağarcığını genişletti yazarların; roman için kaynak oluşturan çok sayıda esere ulaşmak, zorluklara rağmen, bu yıllarda mümkün olabildi. Son yıllarda yayımlanan şiir, öykü ve romanlarda bir nitelik sıçramasından söz etmenin de mümkün olduğunu düşünüyorum. Önceleri bir kitabın basılması için Kürtçe yazılmış olması çoğu kez yeterli oluyorken şimdi dilin yetkin kullanımı ve edebi nitelikler öne çıkıyor. Kurumsallaşmada mesafe kateden yayıncıların editörlük konusunda gösterdikleri hassasiyetin bunda önemli bir payı var. Eserlerin içeriği ve kahramanların gösterdiği çeşitliliğe de dikkat çekmek gerek. Yine yakılan köyler, dağlarda vurulanlar, faili meçhuller önemli yer tutuyor; ancak bütün bu olup bitenler hayatın ve kişilerin başka unsurları atlanmadan ve daha çok bir gerilim-korku atmosferi içinde yer bulmaya başladı. Bu özgün durum göz ardı edilmeden evrenselliğin kalıplarının zorlandığını gösteriyor ve Kürtçe edebiyat adına olumlu, sevindirici bir aşamaya işaret ediyor. Ama elbette bunların hiçbiri kolay olmadı. Kültürel faaliyet yürütenler cezaevine konuldu, dergiler kapatıldı, konserler yasaklandı ve gazeteciler öldürüldü. Bugün, kimi üniversitelerde Kürtçe kürsülerin bulunması, sorunların üstesinden gelindiği anlamına gelmiyor. Meseleye insan hakları ya da dil hakları perspektifinden bakıldığında, sıkıntıların hâlâ diz boyu olduğu görülecektir. Bunun başlıca nedeni de öyle anlaşılıyor ki, hükümetlerin Kürtlerin iradesini yok sayıp, "bir adım atılacaksa benim tasarrufumla atılacaktır" tepeden bakışı, en doğal hakları bile Kürt halkını teslim alma politikasının bir parçası olarak görmesi Daha önce Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, Kürtçe'nin medeniyet dili olmadığını ilan etmişti. TRT 6'nın açılmış olması, Ehmedê Xanî'nin Mem û Zîn eserinin Kültür Bakanlığı tarafından (kitaptaki bilinçli/bilinçsiz hataları Kadri Yıldırım çok güzel ortaya koymuştu) yayımlanmış olması, Kürtçe'ye egemen bakışı değiştirmiyor ne yazık ki. Bülent Arınç'ın, TRT 6 'da çalışacak Kürtçe bilen insan bulamadık, mealindeki sözlerini, Kürt gazeteci ve aydınların egemen bakışa ve TRT 6'ya itirazı olarak da okumak mümkün. 14
Özetlemek gerekirse: Kürtçe dil ve edebiyat konusunda hem Kürtçe'nin yaşadığı bölgelerde hem de dünya ölçeğinde süren tartışma ve çalışmaların, kimisi dünya dillerine de çevrilmiş edebi metinlerin Türkiye'de hemen hiç bilinmemesi, Kürtçe'nin sanata ve edebiyata açık olmayan bir dil olarak ikincilleştirilmesine zemin sağladı. Konuya yalnız dili ve edebiyatı yok saymak amacıyla yaklaşanları değil, edebiyat araştırmacılarını, akademisyenleri, aydınları ve dostça yaklaşanları da içine alan bu bilgisizlik hali, doksanlardan sonra anadil eksenindeki politikleşmeyle konuya ilgi duyan, Kürtçe okur-yazar çevresi, hatta Kürtçe edebi ürün veren genç kesim için bile bir ölçüde geçerli. Kitap yalnızca Kürt dili ve edebiyatının yok sayılmasına bir yanıt oluşturmayı değil, Türkiyeli okuryazar çevresiyle Kürtçe'ye ve Kürtçe edebiyata ilgi duyan, anadilinde edebi üretimde bulunmak isteyen gençlere derli toplu bir kaynak sunmayı da amaçlıyor. Bu kitap, aynı zamanda, Kürtçe'nin dünden bugüne ulaşan birikimini ve 90'lı yıllardan bu yana Kürtçe edebiyatın yaşadığı inatçı baharı görünür kılmaya çalışıyor. Kitabın Birinci Bölümü, "Dünden Bugüne Değişmeyen Sorunlar" başlığını taşıyor. Bu bölüm, hafızayı tazelemek amacıyla, Kürtçe'nin ve Kürtçe edebiyatın geçmişte karşılaştığı sorunları, konuya dair tartışmaları ve önerileri yeniden okur karşısına çıkarmayı hedefliyor. İkinci Bölüm, Kürtçe hakkında bilgilerin yanı sıra, Kürtçe'nin yasaklanması sonucu, dilin/edebiyatın yeraltına ya da ülke dışına çıkışının pratik/duygusal/düşünsel sonuçlarına dair inceleme yazılarını içeriyor. Üçüncü Bölüm, Kürtçe'nin ve Kürtçe edebiyatın sonraki kuşaklara taşıyıcılığı görevini yıllarca üstlenen medreselerin ve dengbêjlerin Kürtçe'ye ve Kürtçe edebiyata katkılarını değişik açılardan ortaya çıkarmayı amaçlıyor. Dördüncü Bölüm, "Kadınların Dile ve Edebiyata Katkısı" başlığını taşıyor. Beşinci Bölüm'de ise, Çağdaş Kürtçe edebiyatın katettiği mesafeyi, sorunlarını, tartışmalarını, yönelimlerini, dünya edebiyatı ve klasik Kürtçe edebiyatla kurduğu ilişkiyi açığa çıkarmaya çalışan yazılar yer alıyor. 15