Prof. Dr. Sevtap Arıkan Hacettepe Üniv.. Tıp T p Fak. Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji AD FIRSATÇI I MİKOZ M ETKENLERİNİ TANIYALIM... 1
Fırsatçı mikozlar, immün sistemi baskılanmış olgularda önemli bir morbidite ve mortalite nedenidir. Bu infeksiyonlara, aslında sürekli birlikte yaşamakta olduğumuz, normal floramızda ya da doğada bulunan mantarlar neden olur. Bu mantarlar, sağlıklı, herhangi bir nedenle risk taşımayan konakta hiçbir patolojiye yol açmazken, immün sistem baskılandığında, hastalık etkeni olarak karşımıza çıkar. 2
Şimdi, fırsatf rsatçı mikoz etkeni olarak en sık s k karşı şılaşılan mantarlardan bazılar larının, n, makroskopik ve mikroskopik özelliklerini tanıyal yalım... Bunun için, i in, slayt geçişlerini yapalım m ve yönlendirmeleri takip edelim... 3
Candida, fırsatçı mikozların en sık nedenidir. Gram boyama yöntemiyle, Gram (+), tomurcuklanan maya hücreleri şeklinde görülür. Bu yapılara psödohif eşlik edebilir. Farklı Candida türleri, mısır unlu tween 80 besiyerinde farklı görünümler oluşturur. 4 Hacettepe Üniv., Mikoloji Lab. Arşivinden
1. Candida türleri arasında en sık infeksiyon etkeni olan tür, Candida albicans dır. Şimdi, Candida albicans ın mikroskopik görünümü ile ilgili bilgi edinmek için burayı tıklayalım. Daha sonra sunuma geri dönelim. 5
İncelemiş olduğunuz unuz gibi, klamidosporlar, Candida albicans ınmısır unlu tween 80 besiyerindeki görünümünde önem taşıyan yapılardır. Şimdi, Candida albicans ın kromojenik besiyerinde oluşturduğu kolonileri inceleyelim. 6
7 Hacettepe Üniv., Mikoloji Lab. Arşivinden
Candida albicans, kromojenik besiyerinde, ELMA YEŞİLİ renginde koloniler oluşturur. 8
2. C. albicans dan sonra, sık infeksiyon etkeni olarak karşımıza çıkan bir diğer Candida türü, Candida tropicalis dir. Şimdi, Candida tropicalis in mikroskopik görünümünü incelemek için burayı tıklayalım. Daha sonra sunuma geri dönelim. 9
Ziyaret ettiğiniz sitede gördüğünüz gibi, mısır unlu tween 80 besiyerinde, psödohif boyunca, oval, gözyag zyaşı biçiminde iminde 10 blastosporların görülmesi, Candida tropicalis için tipiktir.
Şimdi, Candida tropicalis in kromojenik besiyerinde oluşturduğu kolonileri görelim. 11
12 Hacettepe Üniv., Mikoloji Lab. Arşivinden
Candida tropicalis, kromojenik besiyerinde, METALİK MAVİ renkte koloniler oluşturur. 13
3. Küçük blastosporlar Psödohif yok! Candida glabrata nın, mısır unlu tween 80 besiyerindeki görünümü. Blastosporların küçük oluşu tipik. En önemli özellik ise psödohifin olmaması! Hacettepe Üniv., Mikoloji Lab. Arşivinden 14
Şimdi, Candida glabrata nın Sabourauddekstroz agarda oluşturduğu kolonileri görelim. 15
16 Hacettepe Üniv., Mikoloji Lab. Arşivinden
Candida glabrata,sabouraud dekstroz agarda, C. beyaz, glabrata düzgün suşları azol kenarlı, grubu küçük antifungal ilaçlara dirençli olabilir!! koloniler oluşturur. 17
4. Direnç yönünden önem taşıyan bir başka Candida türü Candida krusei. Flukonazole doğal dirençli. Candida krusei ile ilgili daha çok bilgi ve mikroskopik görünüm için buraya tıklayalım. Daha sonra sunuma geri dönelim. 18
Şimdi, Candida krusei nin Sabouraud dekstroz agarda oluşturduğu kolonileri görelim. 19
20 Hacettepe Üniv., Mikoloji Lab. Arşivinden
Kuru, filamentöz kenarlı, krem renkli koloniler 21
Bu gördüklerimiz, sık izole edilen Candida türlerinden sadece birkaçı. Diğer Candida türlerinin isimlerini görmek için aşağıdaki link e tıklayalım. Daha sonra sunuma geri dönelim. Klinikte sık izole edilen Candida türleri 22
5. Fırsatçı mikoz etkeni olan başka mayalar da var. Bunlardan birisi, TRICHOSPORON. Tesbih tanesi-dikdörtgen şeklinde artrokonidyum Artrokonidyum oluşturması, en önemli özelliği 23 Hacettepe Üniv., Mikoloji Lab. Arşivinden
Şimdi, Trichosporon un Sabouraud dekstroz agarda oluşturduğu kolonilere bakalım. 24
25 Hacettepe Üniv., Mikoloji Lab. Arşivinden
Kolonilerin görünümü çok tipik... Beyaz, kuru, kıvrımlı, kireç görünümünde 26
6. maya hücresi Kapsül boşluğu Cryptococcus neoformans--çini mürekkebi ile boyanmış. Maya hücresinin çevresinde kapsül boşluğu görülmekte. Şimdi, Cryptococcus neoformans ın üreaz aktivitesine sahip olup olmadığını görmek için üreli besiyerine bakalım. 27 Hacettepe Üniv., Mikoloji Lab. Arşivinden
28 Hacettepe Üniv., Mikoloji Lab. Arşivinden
Cryptococcus neoformans, üreaz enzimine sahiptir. Üreli besiyerine ekildiğinde, üreaz enzimini kullanarak üreyi parçalar. Besiyerinin rengi, sarıdan pembeye döner. 29
7. Fiyalidler (parmaksı uzantılar) Vezikül (topuz) Konidya (sporlar) Fırsatçı mikozların Candida dan sonraki en sık nedeni Aspergillus türleridir. En sık infeksiyon etkeni olan Aspergillus türü, Aspergillus fumigatus dur. Gördüğünüz resim, laktofenol pamuk mavisi ile boyanmış bir A. fumigatus suşuna ait. Vezikül, tüm Aspergillus türlerinde ortak yapı. Fiyalidler, A. fumigatus suşlarında tek sıra ( uniseriate ). 30 Hacettepe Üniv., Mikoloji Lab. Arşivinden
Şimdi, Aspergillus fumigatus un Sabouraud dekstroz agarda oluşturduğu koloniyi görelim. 31
32 Hacettepe Üniv., Mikoloji Lab. Arşivinden
ÖN YÜZ: MAVİ-YEŞİL renkte kadifemsi Koloni 33
8. hif Vezikül Konidya Fiyalidler Sık infeksiyon etkeni olan bir başka Aspergillus türü Aspergillus flavus. A. flavus un fiyalidleri tek ya da çift sıra olabilir ( uniseriate veya biseriate ) 34 Hacettepe Üniv., Mikoloji Lab. Arşivinden
Şimdi, Aspergillus flavus un Sabouraud dekstroz agarda oluşturduğu kolonileri görelim. 35
36 Hacettepe Üniv., Mikoloji Lab. Arşivinden
ÖN YÜZ: ÇİMEN YEŞİ ŞİLİ renginde kadifemsi Koloniler 37
9. Fırsatçı mikoz etkeni olan başka küfler de var. Bunlardan birisi, RHIZOPUS. Rhizopus un en önemli yapısal özelliği hiflerinin septasız olması Rhizopus ile ilgili merak ettiklerimiz için verilen link i ziyaret edelim. Daha sonra sunuma geri dönelim. 38
Şimdi, Rhizopus un Sabouraud dekstroz agarda oluşturduğu kolonileri inceleyelim. 39
40 Hacettepe Üniv., Mikoloji Lab. Arşivinden
Rhizopus un kolonileri pamuk şeker e benzer. 41
10. İnceleyeceğimiz son fırsatçı mikoz etkeni mantar FUSARIUM Septalı hif Makrokonidya (kano şeklinde) Hacettepe Üniv., Mikoloji Lab. Arşivinden 42
Şimdi, Fusarium solani nin Sabouraud dekstroz agarda oluşturduğu kolonileri görelim. 43
44 Hacettepe Üniv., Mikoloji Lab. Arşivinden
Pamuksu koloniler ARKA YÜZde belirgin, YAVRU AĞZIA renkli pigment 45
Sunumumuzun sonuna yaklaştık. Klinik önem taşıyan diğer mantarların da isimlerini görmek ister misiniz? Klinik önem taşıyan mantar cins ve türleri Listeyi gözden geçirdikten sonra, devam etmek için sunuma geri dönelim. 46
A C F M Candida spp. Fonsecaea spp. Absidia spp. Madurella spp. 1.Candida albicans Fusarium spp. MANTAR Acremonium CİNS C spp. ve TÜRLERT RLERİ... Malassezia spp. 2.Candida famata 1.Fusarium chlamydosporum Acrophialophora fusispora 1.Malassezia furfur 2.Fusarium dimerum 3.Candida glabrata Actinomadura spp. 3.Fusarium moniliforme 2.Malassezia globosa 4.Candida guilliermondii 4.Fusarium napiforme Bu Alternariasunumda, spp. sadece en en 3.Malassezia obtusa sıks infeksiyon etkeni olan fırsatçı 5.Candida inconspicua 5.Fusarium oxysporum Apophysomyces sp. 4.Malassezia pachydermatis 6.Candida kefyr 6.Fusarium proliferatum Arthrinium spp. mantarların bazılarını tanıdık 5.Malassezia restricta 7.Fusarium semitectum 7.Candida krusei Arthrographis spp. 6.Malassezia slooffiae 8.Fusarium solani 8.Candida dubliniensis 1.Arthrographis kalrae 7.Malassezia sympodialis 9.Candida D lambica Aspergillus spp. Malbranchea spp. 10.Candida lipolytica Teorik 1.Aspergillus flavus olarak, doğada bulunan her mantar Microascus uygun spp. konak 11.Candida lusitaniae Dermatophytes 2.Aspergillus fumigatus Up 1.Microascus cinereus 12.Candida parapsilosis 3.Aspergillus glaucus koşullarında infeksiyona yol açabilir2.microascus cirrosus 13.Candida tropicalis 4.Aspergillus granulosus 3.Microascus manginii 14.Other species of Candida G S 5.Aspergillus nidulans 4.Microascus trigonosporus Chaetomium spp. 6.Aspergillus niger Up Geotrichum Saccharomyces spp. Microsporum spp. spp. Chrysosporium spp. Gliocladium spp....ve 7.Aspergillus terreus doğada en en az az yüzbinlerle ifade edilen Scedosporium spp. sayılarda 1.Microsporum audouinii Cladophialophora spp. Graphium spp. 8.Aspergillus ustus Scopulariopsis spp. 2.Microsporum canis Cladosporium spp. mantar 9.Aspergillus versicolor türü var... Bunların herbiri, -çok nadir de 1.Scopulariopsis 3.Microsporum acremonium de olsainfeksiyona neden olabilir 3.Scopulariopsis 5.Microsporum brevicaulis ferrugineum cookei Coccidioides spp. Aureobasidium spp. 2.Scopulariopsis 4.Microsporum asperula distortum E Up Conidiobolus spp. V P Cryptococcus spp. Verticillium spp. 4.Scopulariopsis 6.Microsporum brumptii gallinae Emmonsia spp. Helminthosporium spp. Paecilomyces 1.Cryptococcus spp. albidus 5.Scopulariopsis 7.Microsporum candida -See gypseum Microascus manginii B Epicoccum spp. Histoplasma spp. Paracoccidioides 2.Cryptococcus spp. humicolus Hortaea werneckii 6.Scopulariopsis 8.Microsporum cinerea -See nanum Microascus cinereus Epidermophyton Up spp. Basidiobolus spp. Penicillium 3.Cryptococcus spp. laurentii Bu nedenle, klinik örneklerden izole edilen 7.Scopulariopsis her 9.Microsporum paisiimantar -See vanbreusegh Microascus cirrosus Exophiala spp. Beauveria spp. Phaeococcomyces 4.Cryptococcus spp. neoformans 8.Scopulariopsis Mucor spp. trigonospora -See Microascus Exserohilum spp. Bipolaris spp. Cunninghamella Phialophora spp. trigonosporus dikkatle değerlendirilmeli... W Up 1.Exserohilum longirostratum 1.Bipolaris australiensis Curvularia Phytophthora spp. ramorum 9.Sepedonium spp. 2.Exserohilum Wangiella rostratum spp. 2.Bipolaris hawaiiensis Phoma spp. 10.Sporobolomyces spp. VE 3.Bipolaris spicifera Piedraia spp. 11.Sporothrix spp. Blastomyces spp. Pichia spp. Up iyi 12.Sporotrichum spp. Mantarların morfolojileri iyi tanınmalı... Blastoschizomyces sp. Pneumocystis spp. 13.Stachybotrys sp. Botrytis spp. Pseudallescheria spp. 14.Stemphylium spp. Z Pyrenochaeta spp. 15.Streptomyces spp. Up Zygomycetes 16.Syncephalastrum spp. rsatçı 47 www.doctorfungus doctorfungus.org