Saðlýk Kuruluþlarýnda Çalýþan Hekimler ile Ýþyeri Hekimlerinin Ne Þekilde Vergilendirileceðine Ýliþk Cuma, 20 Þubat 2009 Taþpýnar Muhasebe Saðlýk Kuruluþlarýnda Çalýþan Hekimler ile Ýþyeri Hekimlerinin Ne Þekilde Vergilendirileceðine Ýliþkin. Tarih 16/02/2008 Sayý VUK-40/2009-2/POS Belgesi -2, Katýlým Payý -1 Kapsam T.C. MALÝYE BAKANLIÐI Gelir Ýdaresi Baþkanlýðý SAYI : B.07.1.GÝB.0.02.29/29-2994-41 KONU : VERGÝ USUL KANUNU SÝRKÜLERÝ /40 Konusu : Saðlýk Kuruluþlarýnda Çalýþan Hekimlerin (Diþ Hekimleri ve Veteriner Hekimler Dahil) Vergilendirilmesi, Hekimlerin POS Cihazý Bulundurma ve Kullanma Zorunluluklarý ve Sosyal Güvenlik Kurumu Adýna Muayene Katýlým Payý Tahsil Edilmesi Tarihi : 16.02.2009 Sayýsý : VUK-40/2009-2/POS Belgesi -2, Katýlým Payý -1 Ýlgili Olduðu Madde : Gelir Vergisi Kanunu Madde 61, 65 ve 94, 213 sayýlý Vergi Usul Kanunu Madde 227, 229, 236 Mükerrer 257 1. GÝRÝÞ: Saðlýk kuruluþlarýnda çalýþan hekimler (Diþ hekimleri ve veteriner hekimler dahil) ile iþyeri hekimlerinin ne þekilde vergilendirileceði hususu ile hekimlerin POS cihazý bulundurma ve kullanma mecburiyetine ve Sosyal Güvenlik Kurumu adýna muayene katýlým payý tahsil edilmesine iliþkin açýklamalar bu Sirkülerin konusunu oluþturmaktadýr. 2. SAÐLIK KURULUÞLARINDA ÇALIÞAN HEKÝMLERÝN
(DÝÞ HEKÝMLERÝ VE VETERÝNER HEKÝMLER DAHÝL) VERGÝLENDÝRÝLMESÝ: 193 sayýlý Gelir Vergisi Kanununun 61 inci maddesinde, "Ücret, iþverene tabi ve belirli bir iþyerine baðlý olarak çalýþanlara hizmet karþýlýðý verilen para ve ayýnlar ile saðlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatý (Mali sorumluluk tazminatý), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakký, prim, ikramiye, gider karþýlýðý veya baþka adlar altýnda ödenmiþ olmasý veya bir ortaklýk münasebeti niteliðinde olmamak þartý ile kazancýn belli bir yüzdesi þeklinde tayin edilmiþ bulunmasý onun mahiyetini deðiþtirmez..." Ayný Kanunun 65 inci maddesinde ise, "Her türlü serbest meslek faaliyetinden doðan kazançlar serbest meslek kazancýdýr. Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade þahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan iþlerin iþverene tabi olmaksýzýn þahsi sorumluluk altýnda kendi nam ve hesabýna yapýlmasýdýr." hükümleri yer almaktadýr. Öte yandan, 221 seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliðinde ücret - serbest meslek kazancý ayýrýmýnýn önemi ve vergilendirmesine iliþkin kriterler ayrýntýlý olarak açýklanmýþtýr. Buna göre, saðlýk kuruluþlarýnda çalýþan hekimlerin, elde ettikleri gelirin niteliði belirlenirken; hekimlerin iþe baþlama bildirimi, bildirim üzerine düzenlenen yoklama fiþi, varsa kira sözleþmesi, özel hastane iþleten gerçek veya tüzel kiþilerle hekim arasýnda düzenlenen sözleþmeler dikkate alýnarak; - Hekimlerin, günlük çalýþma saatlerinin bir kýsmýnda çalýþmak üzere kiraladýklarý (saðlýk kuruluþlarýnýn odalarý dahil) bu iþyerlerinde kendi nam ve hesabýna serbest meslek faaliyetinde bulunmasý, mesleki faaliyetine iliþkin tahsilatlarý için hizmet verdiði hastalara serbest meslek makbuzu vermeleri kaydýyla elde ettikleri gelirin serbest meslek kazancý, - Ýþveren ile hekim arasýnda hizmet sözleþmesi düzenlenmesi, iþverene tabi ve belirli bir iþyerine baðlý olarak onun emir ve talimatlarý dahilinde çalýþýlmasý halinde ise elde edilen gelirin ücret, olarak deðerlendirilmesi gerekmektedir. 3. HEKÝMLERÝN ÝÞ YERLERÝNDE POS CÝHAZI BULUNDURMA VE KULLANMA ZORUNLULUÐU: Vergi Usul Kanununun mükerrer 257 nci maddesinin Bakanlýðýmýza verdiði yetkiye istinaden çýkarýlan 379 sýra numaralý Vergi Usul Kanunu Genel Tebliði ile serbest meslek faaliyeti icra eden hekimlerin (diþ hekimleri ile veteriner hekimler dahil), iþ yerlerinde anýlan Tebliðde belirtilen özellikleri haiz kredi kartý okuyucularý (POS) bulundurmalarý ve kredi kartý ile yapýlan ödemelerde bu cihazlarý kullanmalarý zorunluluðu getirilmiþ ve bu cihazlarla düzenlenecek POS belgelerinin, anýlan mükelleflerce yürütülen serbest meslek faaliyetlerinde Vergi Usul Kanunu uyarýnca düzenlenmiþ "serbest meslek makbuzu" olarak kabul edilmesi uygun görülmüþ ve bu uygulamanýn 01/06/2008 tarihinden itibaren baþlayacaðý açýklanmýþ, ancak uygulamanýn baþlama tarihi 382 sýra numaralý Vergi Usul Kanunu Genel Tebliði ile 01/09/2008 olarak deðiþtirilmiþtir. -Anýlan Tebliðde belirtilen özellikleri haiz POS cihazlarýný iþ yerlerinde bulundurmayan veya iþ yerinde bulundurmakla beraber Tebliðde öngörülen þartlarý taþýmayan cihazlarý kullandýklarý tespit edilenlere, Vergi Usul Kanununun mükerrer 355/1 inci maddesine göre özel usulsüzlük, -Tebliðde belirtilen özellikleri haiz POS cihazlarýný kullanmakla birlikte söz konusu tebliðin 3 üncü bölümde açýklanan özellikleri taþýmayan kaðýt rulolarý kullandýðý veya günlük kapanýþ raporu almadýðý tespit edilen mükelleflere ise her bir tespit için ayrý ayrý olmak üzere, Vergi Usul Kanununun 352/II-7 nci maddesine göre ikinci derece usulsüzlük,
cezasý kesilecektir. Baþkanlýðýmýza intikal eden olaylardan, uygulamada bazý tereddütlerin ortaya çýktýðý anlaþýlmýþ olup uygulama birliðinin saðlanmasý amacýyla aþaðýdaki açýklamalarýn yapýlmasý uygun görülmüþtür. 3.1. Ýkametgâhlarýný Ýþyeri Adresi Olarak Gösteren Hekimlerin Durumu 2002/3 sýra numaralý Vergi Usul Kanunu Ýç Genelgesinde, mükelleflerin ticari, sýnai ve zirai faaliyetlerini sürdürdükleri yerlerin iþyeri özelliðini taþýyabilmesi için bu yerlerin "faaliyetin icrasýna tahsis edilmesi" veya faaliyetin icra edildiði "yer" olma özelliðini taþýmasýnýn þart olduðu, iþtigal konusu itibariyle bir iþyeri olmaksýzýn faaliyetini yürütebilmesi mümkün olabilen mükelleflerin ikametgah adreslerinin iþyeri olarak kabulü suretiyle mükellefiyet kayýtlarýnýn yapýlmasýnýn mümkün olduðu, ancak, mükelleflerin yaptýklarý faaliyet türleri için mutlaka faaliyetin icra edileceði yerin þart olduðunun vergi dairelerince tespiti halinde, bunlarýn mükellefiyet kayýtlarýnýn iþyeri adresi olmaksýzýn yapýlmasýna imkan bulunmadýðý belirtilmektedir. Buna göre, saðlýk kuruluþlarýna hizmet veren ve iþ yeri adresi olarak ikametgâhlarýný gösteren hekimler hakkýnda yaptýrýlacak yoklama sonucunda ikametgâhlarýnýn bir bölümünün dahi "faaliyetin icrasýna tahsis edilmesi" veya faaliyetin icra edildiði "yer" olma özelliðini taþýdýðýnýn tespit edilmesi halinde bu yer hekimlik faaliyetinin yapýlacaðý iþyeri olarak kabul edilecektir. Bu itibarla, saðlýk kuruluþlarýna hizmet veren ve iþ yeri adresi olarak ikametgâhlarýný gösteren hekimler hakkýnda yaptýrýlacak yoklama sonucunda ikametgâhýnýn bir bölümünün dahi "faaliyetin icrasýna tahsis edilmesi" veya faaliyetin icra edildiði "yer" olma özelliðini taþýdýðýnýn tespit edilmesi halinde bu yerde POS cihazý bulundurma ve kullanma zorunluluðu bulunmaktadýr. Diðer taraftan, saðlýk kuruluþlarýnda ücretli olarak görev yapmakla beraber günlük çalýþma saatlerinin bir kýsmýnda bu kuruluþlarýn odalarýný kiralamak suretiyle serbest meslek faaliyetinde bulunan hekimlerin bu iþ yerlerinde POS cihazý bulundurmalarý ve kullanmalarý zorunludur. 3.2. Diþ Hekimlerinin POS Belgesi Ýle Birlikte Serbest Meslek Makbuzu Düzenlemeleri 3224 sayýlý Türk Diþ Hekimleri Birliði Kanununun 40 ýncý maddesine göre serbest meslek makbuzunun Asgari Ücret Tarifesine uygun olarak düzenlenmesi zorunlu olup, Asgari Ücret Tarifesi yaklaþýk 300 kalemden oluþmaktadýr. Bu itibarla, Kanunun mükerrer 257 nci maddesindeki yetkiye dayanýlarak, diþ hekimleri serbest meslek erbabý tarafýndan hastaya verilen hizmete iliþkin bedelin kredi kartý ile ödenmesi sýrasýnda ihtiyaç duyulmasý halinde, hizmetin asgari ücret tarifesinde yer alan muayene ve tedavi kalemlerinden kaç tanesini içerdiðine bakýlmaksýzýn, 379 sýra numaralý Teblið ile bulundurma ve kullanma zorunluluðu getirilen POS cihazý ile düzenlenecek POS belgesinin yanýsýra anýlan Kanunun 236 ncý maddesinde yer alan "serbest meslek makbuzu"nun da düzenlenmesi ve ayrýntýlarýn bu belge üzerinde gösterilmesi uygun görülmüþtür. Ancak, diþ hekimleri tarafýndan düzenlenecek serbest meslek makbuzunda, 379 sýra numaralý Teblið uyarýnca düzenlenen POS belgesinin tarih ve numarasý ile birlikte kullanýlmasý halinde bir hüküm ifade edeceðine iliþkin açýklamaya yer verilecektir. Bununla beraber POS belgesinde yer alan toplam tahsilat tutarý ile serbest meslek makbuzunda yer alan tutarýn farklý olmamasý ve POS belgesinin serbest meslek makbuzunun aslýnýn altýna eklenerek hastaya verilmesi gerekmektedir. Diðer taraftan, hekimlerin POS belgesi ile beraber serbest meslek makbuzu düzenlemeleri durumunda bu iki belgeden sadece birinin gelir olarak dikkate alýnacaðý, bu belgeyi kullanan açýsýndan da her iki belgeye istinaden sadece bir gider kaydý yapýlacaðý tabiidir. 3.3. Adi Ortaklýk Olarak Faaliyette Bulunan Hekimlerin Düzenleyeceði POS Belgeleri
379 sýra numaralý Vergi Usul Kanunu Tebliði uyarýnca hekimler tarafýndan POS cihazý ile düzenlenecek POS belgeleri üzerinde, mükellef bilgilerinin (adý soyadý, unvaný, iþ adresi, vergi dairesi ve TC kimlik numarasý) yer almasý zorunludur. Ancak, adi ortaklýk þeklinde faaliyet gösteren hekimlerin POS cihazý ile düzenleyecekleri belgede TC kimlik numarasýnýn yerine ortaklýk adýna tesis edilen vergi kimlik numarasý yazýlacaktýr. 3.4. Yeni Ýþe Baþlayan Hekimlerin POS Cihazýný Ýþyerinde Bulundurma ve Kullanmaya Baþlama Süresi Yeni iþe baþlayan hekimlerde (diþ hekimleri ve veteriner hekimler dahil) POS cihazý bulundurma ve kullanma mecburiyeti iþe baþlama tarihini takip eden 30 günün sonundaki ilk iþ gününde baþlayacaktýr. Ancak bu sürede bankaya müracaat etmiþ olmakla beraber cihaz alamadýðýný ispat eden mükellefler verilen süreyi takip eden 30 gün içerisinde yeniden POS cihazý temin edebilmek için Bankaya baþvuru yapacaklardýr. 4. SOSYAL GÜVENLÝK KURUMUNCA KÝÞÝLERDEN MUAYENE KATILIM PAYININ TAHSÝL EDÝLMESÝ SIRASINDA UYGULANACAK ÝÞLEMLER: 2008 yýlý Sosyal Güvenlik Kurumu Saðlýk Uygulama Tebliði ile Saðlýk Kuruluþlarýnda yapýlan muayene sonucunda kiþilerden Kurum adýna muayene katýlým payýnýn kurum tarafýndan yetki verilenlerce tahsil edilmesi uygulamasý getirilmiþtir. Vergi Usul Kanununun 3 üncü maddesinde, vergilendirmede vergiyi doðuran olay ve bu olaya iliþkin muamelelerin gerçek mahiyetinin esas olduðu, vergiyi doðuran olay ve bu olaya iliþkin muamelelerin yemin hariç her türlü delille ispatlanabileceði hükmü yer almaktadýr. Ayný Kanunun 227 nci maddesinde, bu kanunda aksine hüküm olmadýkça bu kanuna göre tutulan ve üçüncü þahýslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayýtlarýn tevsikinin mecburi olduðu hükme baðlanmýþtýr. Anýlan Kanunun 229 uncu maddesinde ise faturanýn, satýlan emtia veya yapýlan iþ karþýlýðýnda müþterinin borçlandýðý meblaðý göstermek üzere emtiayý satan veya iþi yapan tüccar tarafýndan müþteriye verilen ticari vesika olduðu belirtilmiþtir. Diðer taraftan, kredi kartlarý, iþletme tarafýndan yapýlan bir mal satýþý veya hizmet ifasýnýn bedelinin ödenmesi için kullanýlan bir ödeme aracýdýr. Fatura ise, satýlan emtia veya yapýlan iþ karþýlýðýnda düzenlenen ve borçlanýlan meblaðý gösteren tahakkuk belgesi olup ödeme belgesi deðildir. Bu nedenle fatura, mükellefler tarafýndan kredi kartý ile yapýlan ödemelere iliþkin düzenlenmemekte, mal satýþý veya hizmet ifasý sonucuna göre tanzim edilmektedir. Yapýlan açýklamalar uyarýnca, Sosyal Güvenlik Kurumu adýna muayene katýlým payý tahsil edilmesi sýrasýnda kiþilere herhangi bir mal satýþý veya hizmet yapýlmadýðýndan, bu uygulamaya yönelik olarak tahsilatý yapanlarca (eczane, özel saðlýk kurumu, vb.) bir belge düzenlenmesine gerek bulunmamaktadýr. Öte yandan, Katma Deðer Vergisi Kanununun 1/1 inci maddesine göre her türlü ticari, zirai ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapýlan teslim ve hizmetler katma deðer vergisine tabi bulunmaktadýr. Ayný Kanunun 42 nci maddesinin verdiði yetkiye dayanýlarak Bakanlýðýmýzca þekil ve muhteviyatý belirlenen 1 No.lu Katma Deðer Vergisi Beyannamesinde beyannameye eklenecek belgeler sayýlmýþ, beyannamenin 6 ncý Tablosunun 45 inci satýrýna "Kredi Kartý ile Tahsil Edilen Teslim ve Hizmet Bedelleri" nin (bu dönemde gerçekleþtirilen teslim ve hizmetlere ait bedelin, kredi kartý ile tahsil edilen kýsmý) (e-beyannamenin Sonuç Hesaplarý-Diðer Bilgiler -Kredi Kartý ile Tahsil Edilen Teslim ve Hizmetlerin Katma Deðer Vergisi Dahil Karþýlýðýný Teþkil Eden Bedel) yazýlacaðý açýklanmýþtýr. Bu düzenlemeyle vergiyi doðuran olayýn vuku bulup bulmadýðýna bakýlmaksýzýn belirli bir dönemde kredi kartý ile yapýlan tahsilatlarýn gösterilmesi öngörülmektedir.
Bu çerçevede, tahsilatý yapanlarca Sosyal Güvenlik Kurumu adýna tahsil edilen muayene katýlým payý, bunlarýn Kurumdan alacaklarýna karþýlýk yapýlan ve avans niteliði taþýyan bir ödeme olmasý nedeniyle katma deðer vergisine tabi bulunmamakla birlikte bu bedelin kredi kartý ile tahsil edilmesi halinde, mükellefçe verilecek beyannamenin ilgili dönemde gerçekleþtirilen teslim ve hizmetlere ait bedelin kredi kartý ile tahsil edilen kýsmýnda yer alacaktýr. Ancak, yer alan bu tutarýn Tablo I (e-beyannamede Matrah)'de beyan edilen tutar ile uyum göstermemesi ve vergi dairesince bu hususun mükelleften sorulmasý halinde tahsilatýn Sosyal Güvenlik Kurumuna aktarýlan hasta katýlým paylarýna ait olduðu "izah" nedeni olarak kullanýlabilecektir. Duyurulur. M. Akif ULUSOY Gelir Ýdaresi Baþkaný