Dosya Ambalaj Makineleri Hazýrlayan: Aslýhan Arýkan, Araþtýrma ve Bilimsel Konular Yöneticisi Ülkemizin ihracatýný ve öncesinde üretimini artýrabilmesi için her sektörde en ekonomik üretim yapmamýz gereklidir. Gerek üretim hacminin yükseltilmesi gerekse katma deðerli ürün imalatýnýn mümkün olan en ekonomik biçimde gerçekleþtirilebilmesi için ise üretimde otomasyona ihtiyaç duyulur. Tüm bunlar göz önüne alýndýðýnda, özellikle hýzlý tüketim ürünleri üreticisi marka sahiplerinin yani dolumcularýn kendi operasyonlarýna uygun teknolojik donanýmlar satýn alarak, mevcut olan hatlarýný iyileþtirmeleri ve en uygun ambalajlama donanýmlarýný oluþturarak dolum gerçekleþtirmesi gereklidir. Ýþte bu noktada Ambalaj-Ambalajlama Makineleri büyük önem arz eder. Makine üretim sanayi önemli bir iþ koludur. Ambalaj Makine sektörü ise, diðer makine sektörlerinden farklýdýr. Sektörde, söz konusu üretime/doluma özel sipariþ üzerine imalat yapýlýr. Hem ürün çeþidi hem de ambalaj çeþidi göz önüne alýndýðýnda sonsuz çeþitte ambalaj makinesi imalatý seçeneði mevcuttur. Makineler belirli bir standart formda imal edilirken, dolum yapýlacak ambalajlara özel modifikasyonlarla çeþitlenirler. Ambalajýn kriterleri ve standartlarýný çok iyi belirleyerek en doðru Ambalaj Makinesi sipariþi verilmelidir. Cam, Plastik, Metal ve Kaðýt/Karton Ambalaj malzemesi seçeneklerini ve dolum sonrasý ihtiyaç duyulacak olan Etiketleme, Kolileme ve Paletleme gibi iþlemlerin tümünü birlikte düþündüðümüzde, Ambalaj Makineleri Sektörü genelinde uzmanlaþmanýn çok kolay olmadýðýný söylemek yanlýþ olmaz. Dolum Sistemleri Dolumu yapýlacak ürünün sývý veya katý ve ýslak veya kuru olmasýna ve seçilen ambalaj göre çok çeþitli dolum seçenekleri söz konusudur. Örnekler: Sývý ürünler: Su, Gazlý Ýçecek, Zeytinyaðý, Tarým Ýlacý, Sývý Deterjan, vb. Katý ürünler: Margarin, Kesme Þeker, Bisküvi, vb. Islak ürünler: Süt, Bal, Ketçap, Týrnak Cilasý, vb. Kuru ürünler: Þeker, Ýlaç, Kuruyemiþ, Un, Çay, Toz Deterjan, vb. Dolum sistemi seçilirken, doldurulacak ambalajýn çeþidine göre hattýn hýzýnýn belirlenmesi de kritiktir. Cam, Metal ve Sert (Rijit) Plastik Ambalajlar diðerlerine göre çok daha yüksek hýzlý hatlarda doldurulabilirler. Elbette hiçbir ambalajlama hattý mükemmel deðildir. Dolum sýrasýnda en az ziyanla dolum yapýlabilecek uygun makinenin tasarlanmasý çok önemlidir. Biz tüketicilerin doðru miktarda ürün içeren ambalajlý ürünleri tüketmesi hedeflenerek bu konu gerek Avrupa Birliði mevzuatýnda gerekse ülkemiz mevzuatýnda dolum esnasýnda belirli hata paylarýnýn olabileceði +/- bir deðer belirlenerek ambalajýn üzerinde yer alan bilgilendirme etiketinde yer alýr. Ýlgili mevzuat gereði nominal dolum miktarý e iþareti denilen iþaretleme ile ambalaj veya etiket üzerinde beyan edilir. 42 Ambalaj Bülteni Kasým / Aralýk 2011
Dosya Ana Hatlarýyla Ambalaj Makineleri Çeþitleri 1) Sývý Dolum Makineleri Bu makinelerle sývý ürünler sabit bir yüzeye veya hacme ulaþýlýncaya kadar ambalaja doldurulur. Genellikle; Yüksek maliyetli ürünler, Ürün aðýrlýðýna göre satýþ yapýldýðýndan net aðýrlýklarýnýn devam ettirilmesi gereken ürünler, Doðru dozaj oranlarý gerektiren ilaçlar ve kimyasallar, Serbest akýþý mümkün olmayan viskoz ve macunumsu ürünlerin ambalajlanmasý için kullanýlmaktadýrlar. Bu sistemlerde gerektiðinde vakum da uygulanýr. Yerçekimi kuvvetiyle-gravimetrik çalýþan üniteler olabildiði gibi, basýnç ve vakumlu kombinasyonlar da mümkündür. Gazsýz sývý dolum makinesi cam ve PET þiþelerde su, meyve suyu ve yað gibi ürünlerin ambalajlanmasýnda kullanýlýr. Ýmalatçý: Ardolet Makine. 2) Kuru Ürün Dolum Makineleri Kuru ürünler ürün hacmine göre, ürün kütlesine/aðýrlýðýna göre veya ürün sayýsýna göre ambalajlanýrlar. Volumetrik þiþe dolumu en basit ve ekonomik kuru ürün dolum sistemidir. Toz ürünlerin vakumlu volumetrik dolumu yapýlýr. Karýþtýrarak dolum yapýlan sistemler nemli kuru ürünlerin yapýþmadan doldurulmasýný saðlar. Yatay ve Dikey Þekillendir-Doldur-Kapat (Form-Fill-Seal) tip sistemlerde ise genellikle fleksibýl (esnek) ambalajlarýn içerisine bakliyat, bisküvi, çikolata gibi ürünlerin dolumu gerçekleþtirilir. Bu tip makinelerde çok katlý kompozit kutular içerisinde aseptik dolumu yapýlacak ürünler de ambalajlanýr. Termoform plastik ambalajlar içerisine tereyaðý ve ilaç gibi ürünlerin dolumu bu makinelerde gerçekleþtirilir. Tam otomatik dikey ambalaj makinesi Fleksibýl (esnek) ambalajlarda kuruyemiþ ve patates cipsi gibi ürünlerin ambalajlanmasýnda kullanýlýr. Ýmalatçý: Tam-Taþ Makina. 3) Kapak Kapatma/Kapama Makineleri Kapak kapatma/kapama makineleri dolumu yapýlmýþ ambalajlarýn hatasýz/doðru beslemesinin yapýldýðý hatlarda genellikle otomatik olarak çalýþmaktadýrlar. Yarý otomatik kapatma sistemleri de mevcuttur. Kapatma iþleminin ambalajýn tüketim esnasýnda kullaným kolaylýðýný engellemeyecek þekilde yapýlmasý ancak ürünü de sýzdýrmayacak þekilde saðlam olmasý çok önemlidir. Karton ambalaj katlama ve yapýþtýrma makinesi Ýmalatçý: Duran Makina. Þiþe, kutu, konteyner gibi ambalajlar, kapaklar üzerlerine düþürülüp gerekli þekilde sýkýþtýrýlacak þekilde kapatýlýrlar. Aerosol þiþesi veya þampuan þiþesi gibi ambalajlar içerisine dolumu yapýlan ürünün kullanýmý esnasýnda ürünü daðýtýcý olarak da görev yapan ambalajlar ve kapaklarý ise basýnç uygulayarak kapatýlýrlar. Günümüzde çocuklarýn açamayacaðý özel korumalý kapaklar ve yaþlý insanlarýn daha az kuvvet harcayarak açabilecekleri kolay açýlýr kapaklar gibi ürünler de geliþtirilmekte ve kapama hatlarý bu teknolojilerle iyileþtirilmektedir. 4) Karton Kutu Makineleri Karton ambalaj/kutu katlama ve yapýþtýrma makineleri kesintili veya sürekli-kontinü bir sistem halinde olabilirler. Bu durum ambalajlamada istenen hýza ve ürüne baðlý olarak deðiþir. Sürekli olan makineler gerektiðinde dikey olarak da beslenebilirler. Yassý haldeki kartonu kutu yapmak için bir makine, gerekirse yapýþtýrmak için düzenek ve ürünün dolumunu gerçekleþtirmek ve kutularý kapatmak için ise ayrý bir makine gereklidir. Çok katlý kompozit içecek kutularý gibi ürünler ise, baskýlý ve lamine edilmiþ halde malzemesi tedarik edildikten sonra þekillendir-doldur-kapat tip ambalaj makinelerinde doldurulmaktadýr. 44 Ambalaj Bülteni Kasým / Aralýk 2011
5) Kodlama ve Etiketleme Makineleri Kodlama ve etiketleme, bitmiþ ürünün izlenilebilirliði ve bilgilendirme açýsýndan çok önemlidir. Yasal bir gerekliliktir. Þiþe vb. ambalajlarýn, boyun/boðaz kýsmý veya tabaný okunabilecek bir mürekkep ile kodlanýr. Fleksibýl ambalajlar baský aþamasýnda kodlanýrken; karton kutularýn kenarlarýndan herhangi birisi kodlanabilir. Bazen doðrudan ambalaj malzemesi üzerine kodlama yapýlýrken; çoðunlukla etiketleme makinesi kullanýlarak tüm bilgilerin bir arada görülebileceði bir etiket ambalaj üzerine yapýþtýrýlýr. Günümüzde sleeve ismi verilen ve özellikle þiþe vb. ambalajlarýn bütününe giydirilen yeni nesil etiketler de kullanýlmaktadýr. Ayrýca, bazý sert (rijit) plastik ambalajlar da kendi imalatlarý esnasýnda IML-kalýp içi etiketleme (in-mould-labelling) iþlemine tabi tutularak üretimleri esnasýnda etiketlenebilmekte ve böylece dolum sonrasýnda ayrý bir etiketleme makinesine gerek duyulmayabilinmektedir. 6) Ambalajlarý Gruplayan Shrink Makineleri ve Kolileme Makineleri Birincil satýþ ambalajlarýna doldurulmuþ ürünlerin daðýtýmýný kolaylaþtýrmak için genellikle bu ürünleri 6, 8, 10, 12 li gruplar halinde bir araya getiren shrink ambalaj makineleri kullanýlmaktadýr. Tam otomatik etiketleme makinesi Ýmalatçý: Aymaksan. Birincil ambalajlarý koli içine yerleþtirme iþlemi yapan koli ambalaj makineleri de önemli bir gruplama ambalaj makinesidir. Bu iþlem için gerektiðinde robotik sistemler de kullanýlabilmektedir. Tam otomatik kolileme makinesi Ýmalatçý: CD Makina. 7) Paletleme Makineleri Gruplanmýþ olan ambalajlanmýþ ürünler sevkiyat öncesi bir palet üzerine genellikle elle yýðýlýr ve istiflenir. Daha sonra paletlenmiþ yükler shrink veya streç film gibi ambalaj malzemeleri kullanýlarak bazen de çemberler yardýmýyla birim yük haline getirilene kadar sargýlmak suretiyle paletlenir. Günümüzde robotik sistemler ve bilgisayar programlarýnýn yardýmýyla en uygun model belirlenerek bu iþlem gerçekleþtirilebilmektedir. Tam otomatik paletleme makinesi Ýmalatçý: Keramik Yukarýda ana hatlarýyla özetlemeye çalýþtýðýmýz Ambalaj Makineleri, kullanýlacak sektörlere göre çok daha fazla çeþitlendirilecektir. Dolum sistemleriyle ilgili daha detaylý bilgi almak için bizlerle iletiþime geçmenizi öneririz. Daha ayrýntýlý bilgi için: www.ambalaj.org.tr www.amd.org.tr, aarikan@ambalaj.org.tr Dünya genelinde Ambalaj Makinesi imal eden þirketlerin birçoðu küçük ve orta ölçekli þirketlerdir. Baþta Türkiye gibi birçok imalat alanýnda geliþmiþliðini kanýtlamýþ ancak halen geliþmekte olan ülkeler arasýnda yer alan ülkelerde faaliyet gösteren makine/ambalaj makinesi imalatçýlarý da hem yurtiçi hem de ihracat pazarlarýnda uzman olduklarý konular dahilinde kendilerine yer edinmeye çalýþmaktadýrlar. Ýhracat paylarý her geçen gün artmaktadýr. Tam otomatik shrink ambalaj makinesi Ýmalatçý: Önersan Ambalaj. Ambalaj Bülteni Kasým / Aralýk 2011 45
Dosya ASD Ambalaj Sanayicileri Derneði ve AMD Ambalaj Makinecileri Derneði Üyesi Ambalaj ve Dolum Makineleri Üreticileri: Sýra Firma Þehir Ürünler 1 ARDOLET MAKÝNA SANAYÝ VE TÝC. LTD. ÞTÝ. ÝZMÝR SIVI DOLUM, KAPAK KAPATMA, ETÝKETLEME, PALET BOZMA MAKÝNELERÝ 2 AYMAKSAN AYLA MAKÝNE A.Þ. ÝSTANBUL BESLEME, SIVI DOLUM, KAPAK KAPAMA, ETÝKETLEME, STRECH FÝLM SARMA MAKÝNELERÝ 3 BETA -PAK OTOMATÝK PAKETLEME VE AMB. MAK. SAN. TÝC. LTD. ÞTÝ. ÝSTANBUL TAM OTOMATÝK THERMOFORM AMBALAJLAMA VE PAKETLEME MAKÝNELERÝ 4 CD MAKÝNA SAN. TÝC. LTD. ÞTÝ. ÝSTANBUL OTOMATÝK KOLÝLEME, PALET DÝZME, PALETLEME MAKÝNELERÝ 5 DÝZAYN MAKÝNA GIDA ÝNÞAAT KUYUMCULUK SAN. VE TÝC. LTD. ÞTÝ. ÝSTANBUL SIVI DOLUM MAKÝNELERÝ, KAPAK KAPATMA MAKÝNELERÝ 6 DOL-MAK DOLUM MAKÝNALARI PASLANMAZ ÇELÝK MAM. SAN. VE TÝC. A.Þ. ÝSTANBUL SIVI DOLUM, KAPAK KAPATMA MAKÝNELERÝ 7 DOYPAK PAKETLEME GIDA MAK. SAN. VE TÝC. LTD. ÞTÝ. ÝSTANBUL DOYPAK DÝKEY AMBALAJLAMA MAKÝNELERÝ 8 DURAN MAKÝNA SANAYÝ VE TÝCARET LTD. ÞTÝ. ÝSTANBUL KARTON AMBALAJ KATLAMA YAPIÞTIRMA MAKÝNELERÝ 9 ELEKTROMAG MAK. SAN. TÝC. A.Þ. ÝSTANBUL PET ÞÝÞÝRME MAKÝNELERÝ, GAZSIZ SIVI DOLUM, KAPATMA, ETÝKETLEME, KOLÝ AÇMA, KOLÝLEME, PAKETLEME YARI OTOMATÝK MAKÝNELERÝ 10 ENMAK END. MAK. SAN. TÝC. LTD. ÞTÝ. ÝSTANBUL SIVI DOLUM, KAPAK KAPATMA, ETÝKETLEME, ÞÝÞE YIKAMA MAKÝNELERÝ 11 ERENSOY GIDA VE AMB.MAK.SAN. VE TÝC.LTD.ÞTÝ. ÝSTANBUL ÞÝÞÝRME MAKÝNALARI, DOLUM, SLEEVE ETÝKETLEME VE PAKETLEME SÝSTEMLERÝ, ÇOKLU AMBALAJ (MULTÝPACK) VE PALETLEME SÝSTEMLERÝ, KURU DOLUM MAKÝNELERÝ. 12 ERSEY MAKÝNA SAN. VE TÝC. LTD. ÞTÝ. ÝSTANBUL PET ÞÝÞE DOLUM, DAMACANA DOLUM, GAZLI SIVI DOLUM, PALETLEME, ETÝKETLEME, KOLÝLEME MAKÝNELERÝ 13 ESÝT ELEKTRONÝK SÝSTEMLER ÝMLT VE TÝC.LTD.ÞTÝ. ÝSTANBUL TAM OTOMATÝK VE YARI OTOMATÝK TORBALAMA KANTARLARI, BIGBAG KANTARLARI 14 FERM AMBALAJ MAKÝNALARI SAN. VE TÝC. A.Þ. ÝSTANBUL BANTLAMA, KOLÝLEME, PALETLEME MAKÝNELERÝ 15 HASEL AMBALAJ MAKÝNALARI VE KONVEYÖR EKÝPMANLARI ÝÇ VE DIÞ TÝC. ÝSTANBUL SHRÝNK AMBALAJLAMA MAKÝNELERÝ 16 HÝTÝT MAKÝNA ÝMALATI SAN. TÝC. LTD. ÞTÝ. ÝSTANBUL AEROSOL DOLUM, SIVI DOLUM, ETÝKETLEME MAKÝNELERÝ 17 HT TERMOFORM MAKÝNALARI SAN. TÝC. LTD. ÞTÝ. ÝSTANBUL TERMOFORM PLASTÝK ÞEKÝLLENDÝRME MAKÝNELERÝ 18 KERAMÝK AMBALAJLAMA MAKÝNALARI LTD. ÞTÝ. GEBZE SHRÝNK - STREÇ PALETLEME, ÇEMBERLEME MAKÝNELERÝ 19 KULP MAKÝNA SAN. TÝC. LTD. ÞTÝ. ÝSTANBUL SIVI DOLUM-SÜT DOLUM, ETÝKETLEME MAKÝNELERÝ 20 MARÝPAK AMBALAJ LTD. ÞTÝ. ÝSTANBUL SHRÝNK AMBALAJLAMA MAKÝNELERÝ 21 MAZER MAKÝNA POLÝÜRETAN KAROSER SAN. VE TÝC. LTD. ÞTÝ ÝZMÝR SHRÝNK AMBALAJLAMA MAKÝNELERÝ, EKMEK AMBALAJLAMA MAKÝNESÝ 22 MÝMSAN ÝTHALAT ÝHRACAT BANT VE KAYIÞ SAN. LTD. ÞTÝ. ÝSTANBUL SHRÝNK - STREÇ PALETLEME AMBALAJ MAKÝNELERÝ 23 MULTIVAC AMBALAJ MAKÝNELERÝ SANAYÝ VE TÝCARET A.Þ. ÝSTANBUL VAKUM AMBALAJLAMA, ETÝKETLEME MAKÝNELERÝ 24 NAÝM YAVUZ TEMSÝLCÝLÝK VE DANIÞM. TÝC.LTD.ÞTÝ. ÝSTANBUL ETÝKETLEME MAKÝNELERÝ 25 NET AMBALAJ VE MADENCÝLÝK LTD. ÞTÝ. BÝLECÝK ÇEMBERLEME, SHRÝNK PALETLEME, ETÝKETLEME MAKÝNELERÝ 26 ONARE ENDÜSTRÝYEL AMBALAJLAMA VE GIDA SAN. TÝC. LTD. ÞTÝ. ÝSTANBUL ÇEMBERLEME MAKÝNELERÝ 27 ÖNERSAN AMBALAJ MAKÝNALARI SAN. VE TÝC. LTD. ÞTÝ. ÝSTANBUL SHRÝNK AMBALAJ MAKÝNELERÝ 28 ÖZARTAÞ AMBALAJ MAKÝNELERÝ SANAYÝ ÝHRACAT VE TÝCARET LTD. ÞTÝ. ÝSTANBUL SIVI DOLUM VE KURU DOLUM MAKÝNELERÝ 29 ÖZ UYGURLAR MAKÝNA SAN. TÝC. LTD. ÞTÝ. KIRÞEHÝR YATAY BÜSKÝVÝ DOLUM, KURU DOLUM MAKÝNELERÝ, EKMEK AMBALAJLAMA MAKÝNELERÝ 30 PAK DOLUM VE AMBALAJ MAKN.SAN.TÝC.LTD.ÞTÝ. ANKARA SIVI DOLUM MAKÝNELERÝ, YATAY ÇÝKOLATA DOLUM MAKÝNELERÝ 31 PAKFORM OTOMATÝK PAKETLEME VE AMB. MAK. SAN. VE TÝC. LTD. ÞTÝ. ÝSTANBUL TERMOFORM AMBALAJLAMA MAKÝNELERÝ 32 SAFMAK SAF MAKÝNA SAN. VE TÝC. A.Þ. KOCAELÝ SIVI DOLUM (VARÝL), KURU DOLUM (BIG BAG) MAKÝNELERÝ 33 TAMTAÞ MAKÝNA SAN. VE TÝC. A.Þ. ÝSTANBUL TAM OTOMATÝK DÝKEY PAKETLEME MAKÝNALARI, YARI OTOMATÝK VE TAM OTOMATÝK, SHRÝNK AMBALAJ MAKÝNALARI, VAKUM AMBALAJ MAKÝNALARI 34 UMAR MAKÝNA SAN. VE TÝC. A.Þ. ÝSTANBUL METAL AMBALAJ VE KAPAK ÝMALAT MAKÝNELERÝ 35 ÜNLÜ MAKÝNA LTD. ÝSTANBUL SHRÝNK AMBALAJLAMA MAKÝNELERÝ 36 VARLIK MAKÝNA LTD.ÞTÝ ÝSTANBUL OTOMATÝK VE YARI OTOMATÝK TORBA DOLUM MAKÝNELERÝ, BIGBAG DOLUM MAKÝNELERÝ, STREÇ VE PALETLEME MAKÝNELERÝ 37 VATAN MAKÝNA SANAYÝ VE TÝCARET A.Þ. ÝSTANBUL METAL AMBALAJ VE KAPAK ÝMALAT MAKÝNELERÝ, KAPAK KAPATMA MAKÝNELERÝ 38 YAZICI MAKÝNA KAPLAMA VE GIDA SAN.TÝC.LTD.ÞTÝ. ÝSTANBUL TAM OTOMATÝK VE YARI OTOMATÝK SHRINK MAKÝNELERÝ 46 Ambalaj Bülteni Kasým / Aralýk 2011