Proje Sahibinin Adı: T.C. BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANLIĞI TEKNİK ARAŞTIRMA VE UYGULAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ STRATEJİK PLANLAMA VE KIRSAL ALANLAR DAİRE BAŞKANLIĞI Adresi: BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANLIĞI EK BİNASI, 2179. SOK. NO. 5 SÖĞÜTÖZÜ/ÇANKAYA-ANKARA Telefon ve Faks Numaraları: + 90 312 284 69 52 + 90 312 286 56 53 Projenin Adı: KIRSAL ALANDA YÖRESEL DOKU VE MİMARİ ÖZELLİKLERE UYGUN YAPILAŞMANIN YAYGINLAŞTIRILMASI Proje için seçilen yerin açık adresi:(ili, ilçesi, beldesi, Mevkii) BALIKESİR Raporu Hazırlayan Kuruluşun/Çalışma grubunun Adı MİMAR SİNAN GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİ DÖNER SERMAYE İŞLETMESİ MÜDÜRLÜĞÜ Adresi MECLİS-İ MEBUSAN CAD. NO:24 34427 FINDIKLI İSTANBUL Telefon ve faks numaraları + 90 212 243 0895 Rapor Sunum Tarihi Karar No ve Tarihi(*)
Project Owner : REPUBLIC OF TURKEY THE MINISTRY OF PUBLIC WORKS AND SETTLEMENT GENERAL DIRECTORATE OF TECHNICAL RESEARCH AND IMPLEMENTATION DEPARTMENT OF STRATEGIC PLANNING AND RURAL AREAS Address: BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANLIĞI EK BİNASI, 2179. SOK. NO. 5 SÖĞÜTÖZÜ/ÇANKAYA-ANKARA Telephone and Fax Numbers: + 90 312 284 69 52 + 90 312 286 56 53 Name of the Project: BALIKESIR RURAL REGIONAL PATTERN AND PREVALENCE OF PROPER STRUCTURING CONSISTENT TO THE ARCHITECTURAL CHARACTER The address of the area of the Project BALIKESİR The name of the organization/work group preparing the report MIMAR SINAN FINE ARTS UNIVERSITY OFFICE OF REVOLVING FUNDS Address: MECLİS-İ MEBUSAN CAD. NO:24 34427 FINDIKLI İSTANBUL Telephone and Fax Numbers: + 90 212 243 0895 Date of the presentation of the report Decree No and Date(*)
Bu çalışmanın tamamlanmasında emeği geçen T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma Ve Uygulama Genel Müdürlüğü Stratejik Planlama ve Kırsal Alanlar Daire Başkanlığı, Kırsal Alan Mimarisi Şube Müdürlüğü çalışanlarından; Neslihan Sayılgan (Daire Başkanı) Gülhan Selçukhan (Şube Müdürü) M. Nazım Özer (Şehir Plancısı) Semra Göksu (Mimar) Gülsüm Hande Yeşilyurt (Mimar) Hilal Tatar a (Mimar) Balıkesir Üniversitesi Mimarlık Bölümü öğretim elemanlarından; Yrd. Doç. Dr. Hatice Uçar Yrd. Doç. Dr. Yasemin İnce Güney Araş. Gör. Serkan Palabıyık a Alan çalışması sırasında yardım ve katkılarını esirgemeyen yöre halkı ve yöneticilerine, çalışma süresince katkıda bulunan öğrencilerimize teşekkür ederiz. Prof. Dr. Kemal Çorapçıoğlu
Acknowledgements We would like to forward our thanks to the Ministry of Public Works and Settlement of Republic of Turkey, General Directorate of Technical Research and Implementation, Department of Strategic Planning and Rural Areas, Rural Area Architecture Branch members for their contributions on the completion of the work; Neslihan Sayılgan (Head of Department) Gülhan Selçukhan (Department Manager) M. Nazım Özer (Urban Planner) Semra Göksu (Architect) Gülsüm Hande Yeşilyurt (Architect) Hilal Tatar (Architect) to Balıkesir University Architecture Department educational staff for their contributions; Hatice Uçar, PhD (Asst. Prof.) Yasemin İnce Güney, PhD (Asst. Prof.) Serkan Palabıyık (Res. Asst.) to the local communities for their favour and helps, and to our students for their assistances throughout the study. Kemal Çorapçıoğlu, PhD, Professor
Balıkesir Kırsalında Yöresel Doku ve Mimari Özelliklere Uygun Yapılaşmanın Yaygınlaştırılması Projesi kapsamında, Balıkesir ili kırsal yöre dokusu mimari açıdan değerlendirilerek söz konusu kırsal yörede halk tarafından yapılması düşünülen yeni köy konağı ve konut projelerine rehber oluşturacak bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışmanın sonucunda ulaşılan veriler: Kırsal Yerleşme Doku Analizi, Rehber Kitap, Rölöveler, Fiziksel Çevre Analizleri, Tipoloji Çalışmaları ve Uygulama Projeleri ile Proje Raporları olmak üzere altı kitap altında toplanmıştır. Balıkesir Rural Regional Pattern and Prevalence of Proper Structuring Consistent to the Architectural Character Within this project, Balıkesir rural pattern has been evaluated within the architectural context as a study that will be a guide for villagers who plan to build new village hall or houses. Finally, all this work has been collected under six books: Rural Settlement Pattern Analysis, Guide Book, Building Surveys, Physical Environment Analysis, Typology Studies and Application Projects, Project Reports.. Şekil 1 Balıkesir kırsalından görüntüler Figure 1 Images from Balıkesir rural area
Çalışmanın ilk aşaması olan Rehber Kitap, Balıkesir kırsal bölgesinde mimari kimlik bileşenlerini ortaya koyan ve günümüz çağdaş gereksinimleri doğrultusunda geliştirilmiş bir rehberdir. Birçok kültürden insanı barındıran Balıkesir ili zengin bir kültür mozaiğine sahiptir. Bu zenginlik yöresel dokuya da yansımış ve çok zengin bir mimari tipoloji oluşmuştur. Ancak bu çeşitlilik içinde bile yaşamsal ihtiyaçların benzerliğinden dolayı ortak bazı noktalar vardır. Bu çalışmada tipolojiye temel oluşturan bu ortak noktalar tespit edilmiştir. Tasarım rehberi köylere ait bu genel özelliklerin tanımlaması, kırsala özgün mimari kimliğin korunması ve geliştirilmesi için önemlidir. Böylelikle, var olan doku ve yeni yapılacak konutlar arasında dil birliği sağlanabilecektir. Ayrıca yapıların rehabilitasyonu da önemli bir konu olarak görülmüş ve mekansal öneriler de kitaba eklenmiştir. Kırsal yerleşmelerde kimlik öğeleri, bölgelerin gelişme süreci içinde fiziksel, tarihsel ve kültürel yapıda yaşanan değişimlerin incelenerek bölgenin tanımlanması ile sağlanmıştır. Kırsal rehberde ilk aşamada geleneksel dokuda çevresel verilerden yararlanma ilkeleri belirlenmiştir. Topografyanın çeşitlilik göstermesi nedeniyle bölge içinde kurulan yerleşim alanları da çeşitlenmekte ve bu alanlardaki yaşam koşulları üzerinde önemli ölçüde belirleyici rol üstlenmektedir. Doğal verilerin arasında topografyanın yanı sıra, iklim, bitki örtüsü, jeolojik yapı, peyzaj, doğal As the first phase of the study, Guide book, reveals architectural identity components of Balıkesir rural region and it is a guide that has been developed for contemporary needs of today s living. The city of Balıkesir owns a rich culture mosaic with people from different cultures. This richness is reflected to regional pattern and creates diversity of architectural typology. In spite of this variety, there are common features which are the main topic of this study because of life style similarity. The definition of general village features guide is essential for the conservation and development of vernacular architectural identity. It will be possible to provide architectural unity between existing pattern and new developments. Also building rehabilitation has been seen as an important topic and added to the Guide Book. Rural settlements identity components have been defined with changes in physical, historical and cultural structure in development process of the region. In Guide Book principals of benefitting from environmental input data in traditional pattern has been determined. Because of topographic variety, settlement areas are diversified in the region and take a determining role on living conditions in these areas. Among natural parameters, in addition to the topography, climate, vegetation, geological structure, landscape, natural living, accessibility potential and energy data were investigated. Also historical information on Balıkesir has been compiled to see its affect on regional development. Şekil 2 Doğal ve kültürel peyzaj manzarası, Kireç köyü, Dursunbey Figure 2 Natural and cultural landscape scenery,, Kireç village, Dursunbey Şekil 3 Kuyucak köyü, Burhaniye Figure 3 Kuyucak village, Burhaniye Şekil 4 Balıkesir kırsalında ambarlar Figure 4 Storage units at Balıkesir Rural area
Şekil 5 Tarlada köylü kadınlar, Emre Köyü Figure 5 Women working at the field, Emre village Şekil 6 Kırsal yerleşimlerinde hayvancılık Figure 6 Cattle breeding at rural areas Şekil 7 Kırsal yerleşimlerinde hala sürdürülen ev içi dokumacılık etkinlikleri Figure 7 Indoor handloom activies stil active in the rural areas Şekil 8 Kıyı Balıkçılığı, Erdek Narlı Figure 8 Coastal fishing, Erdek, Narlı yaşam, ulaşım potansiyeli ve enerji verileri de incelenmiştir. Bölgenin gelişim sürecindeki etkisini görmek açısından Balıkesir ilinin tarihine dair bilgiler derlenmiş ve doğal çevrenin insanlar tarafından nasıl şekillendirildiğini anlamak için nüfus, demografik yapı ve aile-akrabalık ilişkileri incelenmiştir. Balıkesir iline ait demografik yapı incelendiğinde ulaşılan sonuçlardan ortaya çıkan bölgenin yaşam özelliklerine ait veriler, sonraki aşamada tasarlanan mimari proje tipolojilerine zemin oluşturmuştur. Bunların yanı sıra kültürel yaşam ve kırsal geçim yollarının da (tarım, hayvancılık, el sanatları ve turizm) kırsal mimari dokuya etkisi değerlendirilmiştir. Rehber çalışmasında Balıkesir ilinde tarih boyunca yaratılan mimarlık kültürünün günümüz koşullarında kırsal alanlarda sürdürülebilirliği amaçlanmaktadır. Bu amaçla Balıkesir yöresinin kırsal mimari kimliğini oluşturan unsurlar araştırılmış, yapı ve yerleşme envanterleri düzenlenerek tespit ve belgelemeler yapılmıştır. Daha sonra temel unsurların oluşturduğu mimari dilden yola çıkarak yapılar ve yerleşme dokuları için önerilerde bulunulmuştur. Yöresel mimari kimliği oluşturan unsurlar; yapı malzemeleri, yapı sistemleri, doğramalar ve yapım sistemleri olarak değerlendirilebilir. Rehber kitap çalışmasının son bölümünde Balıkesir kırsal konutu ve yerleşim tipleri çalışılmıştır. Burada Balıkesir kırsal konutunu oluşturan temel tipin ardından evi oluşturan mekanlar, yan yana geliş biçimleri ve evin gelişiminin yanı sıra köy ortak hizmet birimleri de incelenmiştir. Population, demographic structure and relative relations were considered to understand how people formed the natural environment. Living characteristics information was learned from demographic structure and has been a basis for architectural project typologies design in the latter phase. Cultural living and the affect of agriculture, cattle breeding, hand craft and tourism as rural earnings support were evaluated. In guide book sustainability of architectural culture created throughout history is aimed to live in harmony with today s living conditions. So identity maker components for Balıkesir region were investigated, documentations and detections were prepared via building and settlement stock sheets. Later on, building and settlement proposals were made in the direction of architectural identity developed from basic components. Vernacular architecture identity components are; structural materials, structural systems and chipping systems. In the last section of Guide Book, Balıkesir rural housing and settlement types were studied. Here Balıkesir rural housing basic type, housing spaces, juxtaposition configuration and common village units were analyzed.
Şekil 9 Saraç köyünden ahşap bina dış kapısı. Figure 9 Wooden outer door from Saraç village Şekil 11 Moloz taş duvar üzerinde kerpiç tuğladan yapılmış kırsal konut örneği- Havran, Küçükdere Köyü Figure 11 Example of vernacular architecture with adobe bricks on rubble stone wall-havran, Küçükdere village Şekil 10 Şahinler köyünden pencere örneği Figure 10 Window example from Şahinler village Şekil 12 Almaşık duvarlı bir konut örneği Havran Küçükdere Köyü Figure 12 House constructed by alternating wall system Havran, Küçükdere village
Rölöveler kitabı kapsamında ise Balıkesir kırsalında mimari kimlik tespiti yapmak amacıyla farklı özelliklere sahip pek çok köy incelenmiştir. Kapsamlı bir ön çalışma sonucunda seçilmiş toplam 9 köyde, geleneksel malzemeler ile oluşturulmuş ve özgün plan tipine sahip konutların detaylı rölöveleri alınmış ve çizilmiştir. Her yapıya dair mevcut durumu belgeleyen envanterler de, çizimleri ve fotoğrafları ile birlikte Rölöveler çalışmasında yer almaktadır. Envanter içeriği malzemeden başlayıp, yapı biçimlenişi karakteristiğini ortaya koyacak şekilde detaylandırılmıştır. Rölöveler kitabında yukarıda açıklanan genel durumun yanı sıra kapı, pencere gibi mimariyi zenginleştiren detay öğelerinin de rölöveleri bulunmaktadır. In Building Survey book, many numbers of villages were analyzed to identify architectural identity for Balıkesir rural region. After an extensive analysis, nine of these villages were selected. Building surveys of housing buildings with traditional materials and authentic plan types were prepared and drawn by technical crew. Also present condition documentation stock sheets with drawings and photos were added to Building Survey book. Stock sheets comprise all the details spanning from material information to structural forming characteristics. This book contains also all the detail component drawings like door and window that enrich vernacular architecture. Şekil 13 Kireç/Dursunbey de 6 numaralı evin vaziyet planı ve fotoğrafları (Rölöveler Kitabı ndan). Figure 13 Site plan and photographs of house no.6 in Kireç/Dursunbey (From Building Survey Book)
Şekil 14 Kireç/Dursunbey deki 6 numaralı evin plan,kesit ve görünüşleri (Rölöveler Kitabı ndan). Figure 14 Plans, sections and elevations of house no6 in Kireç/Dursunbey (from Building Survey Book)
Şekil 15 Kireç/Dursunbey deki 6 numaralı eve ait kırsal yapı envanteri (Rölöveler Kitabı ndan) Figure 15 Building inventory of house no6 in Kireç;/Dursunbey (From Building Survey Book).
Şekil 16 Kireç/Dursunbey deki 6 numaralı eve ait kırsal yapı envanteri (Rölöveler Kitabı ndan) Figure 16 Building inventory of house no6 in Kireç;/Dursunbey (From Building Survey Book)
Fiziksel Çevre Analizleri kitabı kapsamında kırsal alanda tespit edilen envanterlerin Ecotect yazılımında üç boyutlu modelleri hazırlanarak Fiziksel Çevre Analizleri yapılmıştır. Balıkesir ili, Türkiye iklim haritalarında ve TS825 Standardında üç iklimi birden barındıran nadir illerden biri olduğu için çalışmanın da üç iklim bölgesine göre hazırlanması uygun görülmüştür. Çalışmada kullanılan üç iklim bölgesi; 1. Bölge Sıcak-Nemli (Ege Denizi İklimi), 2. Bölge Ilımlı-Kuru(Karasal iklime yakın Balıkesir Merkez), 3. Bölge Ilımlı Nemli (Marmara iklimi) dir. Birçok farklı analizi barındıran değerlendirme sonucunda Anadolu geleneksel mimarimizin temsili envanterlerin günümüz gereklilikleri kapsamında değerlendirmesi mümkün olmuştur. Ayrıca iklimsel farklılığın yapısal detaylar üzerindeki etkisi belirlenmiştir. Çalışmanın devamında Balıkesir iline ait tüm envanterlerin istatistiksel sonuçları genel olarak ele alındıktan sonra her iklim bölgesi için ayrı değerlendirmeler yapılmıştır. Yapım teknolojilerinin ve malzemenin fiziksel çevre ve iklim ile ilişkisi kurulmuştur. Çalışmanın son bölümü ise bölge için hazırlanan uygulama projeleri üzerinde yapılan çalışmalardan oluşmaktadır. Hazırlanan uygulama projeleri her iklim bölgesi için alternatif kabuk detayları ile analiz edilmiş, sonuçları değerlendirilmiştir. Böylece iklimsel farklılığın, mekansal konfor açısından yapısal kabuk detayları ile ilişkisi somutlaştırılmıştır. Geliştirilen uygulama projelerinde, tespit edilen köy evlerinin geleneksel özelliklerini bozmadan günümüz standartlarının gerektirdiği düzeye ulaştırmak için yapısal Pyhsical Environment Analysis book contains analysis on stock sheets with Ecotect software on three dimensional models. Balıkesir is one of the rare cities that are simultaneously under the affect of three climate according to climate maps and TS825 - Thermal Insulation Requirements for Buildings Turkish Standard Building Code. The three climate zones are; Zone 1 Hothumid (Aegean Sea Climate), Zone 2 - Warm-arid (Balıkesir Central region close to Inner Climate), Zone 3 Warm-humid (Marmara Climate). After many number of analysis, technical crew has been able to evaluate stock sheets according to today s contemporary needs. Also the impacts of climatic diversity on structural details have been determined. On the latter phase of the study, the statistical results of all stock sheets were analyzed generally and separate evaluations were made for each climate zone. Relations between structure technologymaterial and physical environmentclimate have been built. Final section of the book comprises Physical Environment Analysis studies applied to new application projects. All the application projects were analyzed with alternative shelter details and results were evaluated. So the interaction between climatic variety and structural shelter details was materialized in terms of spatial comfort. In the application projects, some modifications were proposed to increase current village living standards to today s standards without damaging traditional house character. When this analysis was repeated for projects developed in
detaylarda değişiklikler öngörülmüştür. Belirlenen ilkeler doğrultusunda geliştirilen projeler, tekrar her bölge için analiz edildiğinde gerek konfor gerekse enerji kullanımı değerlerinde önemli derecede iyileşme belirlenmiştir. accordance with principals, a distinct improvement was observed. Şekil 17 Balıkesir kırsalında konut için günışığı analizleri Figure 17 Daylight analysis for housing at Balıkesir rural settlements
Tipoloji Çalışmaları ve Uygulama Projeleri kitabında, Balıkesir kırsal alanları için yapılacak tipoloji çalışmalarının nasıl bir alt yapı üzerine kurulduğu açıklanmıştır. Balıkesir kırsal alan tipoloji çalışmaları için Ayvalık, Bandırma, Manyas, Gönen, Burhaniye, Edremit, Merkez, Susurluk, Gömeç, Havran, İvrindi ve Erdek ilçelerindeki toplam 81 köyde incelemeler yapılmıştır. Yapılan incelemeler sonucunda; Sındırgı ilçesinde 7 köy, Kepsut ilçesinde 6 köy, Havran, Gönen ve Dursunbey ilçelerinde 2 şer köy, Bandırma ve Burhaniye ilçelerinde 1 er köyde analiz çalışmaları yapılmasına karar verilmiştir. Bu çalışmalar sonucunda Balıkesir kırsalında, tarih boyunca yapım öncesinde tasarlama yapmadan ve yapısal geleneklere göre üretilen ancak kültürel geleneğin ihtiyaçlarının sonucunda ortaya çıkan somut bir yapı olan konutları oluşturan biçimlerin içindeki ortak geometrik kurallar açığa çıkarılmıştır. Geleneksel konut tipolojisi çözümlemesi, en karmaşık konut tiplerinin bile tek bir hücreden oluşan evlerden yani tek hücreli tipten gelişmiş olduğunu, tek hücreli tipin aile yaşamı için oluşturulan en ilkel mimari model olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. Balıkesir ili kırsalı genelinde görülen tek hücreli temel tip, ortalama 1:1,1 olarak kareye yakın bir plan oluşturacak biçimde şekillenmektedir. Tek bir pencere ve bunun yanında bir adet kapı aynı anda havalandırmaya, aydınlatmaya ve giriş çıkışı sağlamaya yaramaktadır. [Şekil 18]. In Typology Studies and Application Projects book, the background of rural region typology studies was explained for Balıkesir. For this typology study, 81 villages were analyzed from the following boroughs: Ayvalık, Bandırma, Manyas, Gönen, Burhaniye, Edremit, Merkez, Sındırgı, Kepsut, Dursunbey, Susurluk, Gömeç, Havran, İvrindi ve Erdek. After extensive investigations the team decided to analyze the following villages: 7 villages from Sındırgı, 6 villages from Kepsut, 2 villages from Havran, Gönen ve Dursunbey and 1 village from Bandırma and 1 village from Burhaniye. As a concrete outcome of cultural traditional needs, common hidden geometrical principals that form housing without any pre-built design have been revealed. For the development of plan typologies, detail prosperity has been a basis for structural principals and detail diversity. So beginning from basic type, architectural identity principles of juxtaposition of spaces were determined. At the end of this study dimension and design principle decisions were determined to promote the compatibility of new settlements with traditional rural pattern. These decisions have been a substructure for design decisions compatible with traditional pattern. Single cell housing type is a primitive architectural model for a family life. The analysis of general housing typology exposes that even the most complex housing type is built up of juxtaposion of single cell housing. In Balıkesir rural region single cell basic housing type forms with 1:1.1 edge ratio that is nearly like a square. One window and one door simultaneously
AHIR ODA ODA 1. kat DEREL İ - KEPSUT zemin ODA AHIR 1. kat zemin KÜÇÜKDERE - HAVRAN 0 5 Şekil 18 Balıkesir ili köyleri temel tip konut planı örnekleri. STABLE AHIR ROOM ODA ROOM ODA 1ST 1. FLOOR kat GROUND FLOOR zemin DEREL İ - KEPSUT ROOM ODA STABLE AHIR 1ST FLOOR 1. kat GROUND zemin FLOOR KÜÇÜKDERE - HAVRAN 0 5 Figure 18 Balikesir villages basic housing type plan examples
Plan tipolojilerinin geliştirilmesinde geleneklere referans olan çeşitlilik ile kimlik yaratılmasına yardımcı olacak yapısal esaslar ve detay çeşitliliği üzerine oluşturulan, seçme fırsatı veren, detay zenginliği esas alınmıştır. Böylece temel tipten başlayarak, bir araya gelerek oluşan kırsal konut ve yerleşim dokusunun mimari dilini oluşturan ilkeler belirlenmiştir. Görünüşte basit olan temel tip oluşumu, tarih boyunca kazanılan deneyimlerle oluşan, yalın bir odadan başlayan sürecin sonucudur. Öncelikle tek mekanlı tipten başlayan barınma ihtiyacı, sosyal ve fiziksel gereksinimlere bağlı olarak şekillenir. Temel tip, konut planı içerisinde hem bir oda hem de bir aks aralığı olarak görülebilir. Ailenin büyümesi, ihtiyaçların fazlalaşması gibi nedenlerden artan mekan gereksinimi tek mekanlı konutta öncelikle iki mekanın üst üste gelmesi ile giderilmiştir. Yatayda gelişimde ise temel sınırlayıcı olan parsel sınırları ve parselin topografyaya bağlı olarak değişen şekli etkili olmaktadır. Parselin geometrik yapısına bağlı olarak konut-parsel ilişkisi şekillenmektedir. Buna göre avlulu veya bahçeli konut tipleri gelişmektedir. Yapılan çalışmada açık alan-konut ilişkisi irdelenmiş ve yeni konut tipolojilerinin üretiminde geleneksel ilişkinin devamın sağlamak amacıyla parsel içindeki sokak-avlu-hayat-sofa-oda hiyerarşisinin korunması sağlanmıştır. Buna göre konut biçimlenmesi parsel derinlik ve genişlik türlerine göre farklı alternatiflerin gelişmesine olanak sağlamıştır [Resim 19]. serve for ventilation, lighting and entrance to the house [Figure 18]. Basic housing type development is a result of a process beginning from a simple room that has progressed with experiences through out history. Firstly, sheltering need that initialized from single space type has formed linked to social and physical requirements. Basic type can be seen not only as a room but also a single axis interspace. Because of enlargement of family and increase in needs, the advanced space demand has been overcomed with vertical overlapping of two single spaces by forming a two storey house. Parcel borders and shape formed with topography affects horizontal develeopment of house plans. Houseparcel relation is formed with parcel geometry. So housing types with courtyard or garden has developed. In this study, open space-housing relation has been analyzed and in the parcel the street-courtyard-hayat-sofa-room hierarchy has been protected in order to continue traditional relations. So housing form has provided different alternatives according to parcel width and length [Figure 19].
Şekil 19 Parsel tipolojisine göre sığ, orta derinlikte ve derin parselde konut ve gelişimi. Parsel derinlik ve genişliğinin artması ile olası konut tipoloji sayıları artmaktadır.
Figure 19 Housing and its development in shallow, medium depth and deep parcel types according to parcel typology. Possible housing typology increases with increase in parcel depth and width.
Bunun sonucunda mevcut yerleşim dokularının yapısının bozulmaması için yeni oluşturulan parçaların dokuya uygunluğunu sağlayan tasarım ilkeleri belirlenmiş ve boyutsal ilke kararlarına varılmıştır. Oluşan ilke kararları geleneksel dokuya uyumlu yeni tasarım kararlarına altyapı oluşturmuştur. Konut tipolojisinde tasarımların üretilmesinde alt bileşenler olarak 8 adet alt bileşenden yaralanılmıştır. Bunlar oda, mutfak, ıslak hacim, merdiven, kiler, bölücü elemanlar, avlu ve sofadır. Balıkesir ili kırsal konut tipolojileri yukarıda yer alan 8 adet bileşenin bir araya gelmesi ile elde edilmektedir [EK - B]. Ancak doğal olarak her parsel, fonksiyon ve topografyaya uyumlu bir tasarım geliştirmek mümkün değildir. Bu nedenle yapılan tasarımların fonksiyon, parsel ve topografyaya göre dönüşümleri düşünülmelidir. Alınan ilke kararları ile oluşturulabilinecek yeni tasarımlardaki seçenek sayısı çok fazladır. Buna göre yapılan çalışmada ortaya çıkan tasarım alternatifleri irdelenmiş ve aralarından çevre özelliklerine uyumu en fazla olan 5 tanesi uygulama projeleri hazırlanmak üzere seçilmiştir. Therefore, design principles that provide harmony among new design components with traditional pattern were executed in order to prevent present settlement pattern from detoriation. New principles have built a basis for new designs in harmony with traditional pattern. Eight components have been used to generate new housing typology design. These are room, kitchen, wet space, stair, cellar/depot, separator elements, courtyard and sofa. Balıkesir rural housing typology is composed of different combinations of the above eight components. Therefore it is not possible to develop designs fit to every parcel, function and topography. So transformation of every design should be thought according to parcel and topography change. The number of design alternatives that can be created in new designs is countless. So possible design alternatives were analyzed and five of them that are compatible with their environment were selected to be prepared as application projects.
Şekil 20 Balıkesir Kırsal Yerleşmeleri Mimari Tipolojisi-1,2,3,4 odalı yan sofalı konut örnekleri Figure 20 Balıkesir Rural Settlement Architectural Typology 1,2,3,4 roomed house examples with side sofa
Şekil 21 Balıkesir Kırsal Yerleşmeleri Öneri Konut Tipoloji Şeması- L sofalı planlama örnekleri Figure 21 Balıkesir Rural Settlements Proposed Schemas for Housing Typology - Examples for L shaped sofa planning.
Şekil 22 Balıkesir Kırsal Yerleşmeleri Öneri Konut Tipoloji Şeması- Orta sofalı planlama örnekleri Figure 22 Balıkesir Rural Settlements Proposed Schemas for Housing Typology - Examples for Middle planned sofa planning.
Uygulama projeleri olarak seçilen bu beş projeden birisi köy konağı, diğer 4 tanesi ise konuttur. Bu uygulama projelerinin taşıyıcı sistem, mekanik tesisat ve elektrik tesisat projeleri de ayrıca çizilmiştir. Bunların yanı sıra bir köy meydanı ve yakın çevresindeki konutlar için de peyzaj projesi tasarlanmıştır. Seçilen uygulama projelerinde de yukarıda değinilen alt değişkenlerin farklı alternatifleri kullanılarak temel tipin tekrarı ile oluşturulan farklı bir çok tip yaratılmıştır. Öncelikle tiplerin parsel biçimine göre yatay eksenlerde büyüme aksları belirlenerek plan tipleri kodlanmıştır. Örneğin X doğrultusunda 1 temel tip ve Y doğrultusunda 5 temel tipin birleşmesine olanak tanıyabilecek bir parselde oluşturulacak konut tipi 1x- 5y olarak kodlanmıştır [Şekil 23]. One of the five application projects is village hall and other four are housing. The structural system, mechanical and electrical installation projects were prepared for all these projects. Also a landscape project was designed for village center and surroundings. In selected application projects, many types have been created with the repetition of basic type by using different alternatives of the above variables. Firstly, parcel types have been coded by determining expansion in horizontal axis according to parcel forms. For example, a parcel that enables one basic type on X-axis and combination of five basic types on Y axis has been coded as 1x-5y [Figure 23]. Şekil 23 Uygulama projelerinde öngörülen büyüme aksları ve tip isimleri Figure 23 Expansion axis and type name sample used in application project
Bu tip bir parselde uygulama projelerinin önünde verilen 5 farklı taban alanına sahip konut planı oluşturulabilmektedir. Böylece kullanıcı parsel boyutuna göre tip ve ihtiyacına göre boyut belirleyebilecektir. Hazırlanan her uygulama projesi için büyüme akslarına göre şekillenmiş tipoloji şemaları verilmiştir. Bu durum kullanıcıya belli bir tipe bağlanmayıp alternatifler arasından seçim yaparak tipolojiye uyum sağlama olanağı sağlamaktadır [Şekil 24]. Ayrıca seçilen plan tipi için önerilen malzemelerde de esnek davranılmış rehber kitapta belirlenmiş tüm malzemeler ile uygulama yapabilme imkanı sağlanmıştır. In 1x-5y parcel type five different house plans that have five different base area can be constituted. Thus, user can decide house area size according to parcel size. For every application project, typology diagrams formed with expansion axis has been prepared. This gives user to adapt to any typology by making choice among various alternatives without being subjected to only one type [Figure 24]. Also there is a flexibility in materials proposed for selected plan type and an opportunity has been given to apply projects with all type of materials explained in Guide Book. Şekil 24 1x-5y kod numaralı binanın önerilen büyüme biçimleri. Figure 24 Proposed expansion alternatives for 1x-5y coded housing design.
Örnek uygulama projesi olarak verilen paftalarda ise genelde tipolojinin izin verdiği en büyük tip örnek olarak alınmış ve standart detaylar ile çizilmiştir. Kullanıcı ve uygulayıcı için kısıtlayıcı olmayan ve yol gösterici olarak hazırlanan bu tip projelerde esnekliğin gerekliliği olarak uygulama esnasında yöreye göre değişiklik yapmak gerekebilir. Her proje için verilmiş olan tip aydınlatma, mekanik ve statik projelerinin; uygulamanın yapılacağı bölge, kişi ihtiyaçları, rehber kitaptaki belirtilenler arasından seçilen malzemelere, uygulama yapılacak bölgenin alt yapı ve zemin durumu ve benzeri bir çok parametreye göre değişebileceği düşünülmeli ve gerekli değişiklikler yapılmalıdır [Şekil 25]. In application project drawing sheets, generally the greatest type that the typology allows has been sampled and stardard detail drawings have been prepared. For flexibility purposes, minor changes can be made for the region in which the project is built. Typical electrical, mechanical and civil engineering projects can be modified according to personel needs and regional factors like selected regional materials, infrastructure, land conditions and etc [Figure 25].
Şekil 25 Uygulama projesi örnekleri Figure 25 Application project examples.