ÇALIŞMA SÜRELERİ ve HEKİMLERİN İYİLİK HALİ ÇALIŞTAYI SONUÇ BİLDİRGESİ (Geliştirme Taslağı) Şubat 2014 İstanbul
ÇALIŞMA SÜRELERİ ve HEKİMLERİN İYİLİK HALİ ÇALIŞTAYI SONUÇ BİLDİRGESİ Genç Hekim Platformu, 8 Şubat 2014 tarihinde İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi ev sahipliğinde, uzmanlık öğrencilerinin çalışma süreleri ile ilgili güncel durumun değerlendirildiği ve önerilerin geliştirildiği bir çalıştay organize etti. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dekanı Sn. Prof. Dr. Özgün Enver, çalışma sürelerinin seneler içerisindeki değişimi ve Türkiye deki mevcut durum ile ilgili bir konuşmayla çalıştayın açılışını yaptılar. Hekimlerin iyilik halinin sağlanmasının verilen sağlık hizmetleri kalitesine de olumlu yansıyacağı ileri sürülebilir. Eğitimlerine devam eden hekimlerin (ki bunlar arasında en önde gelen grup uzmanlık öğrencileridir) iyilik hallerinin korunması, üçüncü basamak sağlık hizmeti veren kurumlarda hasta güvenliğinin geliştirilmesine de katkı sağlayacaktır. Gün aşırı nöbet tutulmasını engelleyen mevcut düzenlemenin ülkemiz genelinde mutlak uygulanabilirliğinin sağlanması yönünde yapılacak takip önemli başlangıçlardan biri olarak kabul edilebilir. Bununla birlikte çalışma sürelerinde yapılabilecek bazı ek iyileştirmelerin hekim iyilik halini geliştirerek hasta güvenliğini güvenceye alacağı ve sağlık hizmetleri sunumundaki kaliteyi yükselteceği düşünülebilir. Çalışma süresi kavramını sadece çalışılan zamanın matematiksel hesabı olarak düşünmenin doğru bir yaklaşım olmayacağı kanaatindeyiz. Hekimlerin iyilik halini ve dolayısıyla hastaların güvenliğini güvenceye alacak olan; çalışma süreleri ile birlikte, huzurlu e-posta : iletisim@genchekimplatformu.org Sayfa 1/ 5
çalışma ortamının sağlandığı, izinlerin çalışan ihtiyaçları gözetilerek planlandığı ve çalışmanın karşılığının eksiksiz olarak ücretlendirildiği bir mekanizmanın oluşturulmasıdır. Çalışma sürelerine ilişkin, gün aşırı ve blok nöbet tutulmamasına ek olarak Genç Hekim Platformu nun önerileri şu şekildedir: 1. Ayda en az iki hafta sonunun tamamen nöbet olmadan planlanması, asistanların bu süreyi eğitimleri, kariyer planlamaları ve/veya özel hayatlarına yönelik değerlendirmelerini sağlayacaktır. 2. Uyku sürelerinin hekim performansına etkilerine yönelik yapılan analizlerde 5 saat uykunun önemli bir eşik değer olduğu görülmektedir. Bu nedenle, nöbet sonrasında çalışmaya devam edilen sistemlerde nöbette 5 saat kesintisiz uykunun hedeflenmesi uygun olacaktır. Bu hedefe ilk aşamada ulaşılamasa bile hekimler arasında bu bilincin oluşturulması önemsenmelidir. Nöbetteki iş yoğunluklarına göre gece 5 saat uyku mümkün olamazsa, hekimin dinlenmesine günlük çalışmasına başlamadan izin verilmelidir. 5 saat uykunun da dahil edildiği aralıksız çalışma sürelerinin 30 saati aşmayacak şekilde (Ör: nöbet ertesi hekimin en geç 14:00 da işten ayrılabilmesi) kurumlar özelinde düzenlenmesinin hekimlerin iyilik hallerine önemli katkısı olacaktır. 3. İlk 2 maddede açıklanmış olan sürelere yönelik sistemin işlerliğini sağlayabilecek yeterli asistan hekim ve yardımcı personel sayısının belirlenmesinde kurumlar ve merkezi düzenleyiciler müşterek sorumluluk üstlenmelidir. e-posta : iletisim@genchekimplatformu.org Sayfa 2/ 5
4. Kurumlarda eğitim sürecinin kesintisiz sürdürülebilirliği açısından, kurumlara başlayacak asistan sayıları ile ilgili daha uzun vadeli bir projeksiyon kurumlarımızla paylaşılmalıdır. Mevcut durumda asistan kadroları her TUS için sadece ilgili dönemi içerecek şekilde açıklanmaktadır. Bu planlamanın art arda birkaç asistan alım dönemini içerecek şekilde kurumlarımızla paylaşılmaya çalışılması yerinde bir adım olabilir. 5. Kurumların çalışma sürelerini düzenleyen, geri bildirimleri takip eden ve iyileştirmeler için önerileri bir araya getiren, asistan temsilinin de olduğu bir değerlendirme kurulu oluşturulmalıdır. Bu kurula çok çeşitli görevler yüklenerek kurulun verimini düşürebilecek uygulamalardan ise uzak durulmalıdır. 6. Uzmanlık eğitiminde özellikle pratik (iş başında) eğitimin hizmet sunumundan ayrı tutulması düşünülemez. Bununla birlikte, haftalık çalışma saati içerisinde hizmetten izole olarak en az 4 saat teorik eğitim ve araştırmaya ayrılmalıdır. 7. Farklı Avrupa ülkeleri ve Amerika Birleşik Devletleri nde asistanların haftalık çalışma planlarını analiz eden yayınlar, vaktin %20 ile %35 arasında değişen oranlarda angarya olarak nitelenen eğitime direkt katkısı olmayan işlerle işgal olduğunu göstermiştir. Eğitime katkısı olmayan ve yardımcı sağlık personelleri tarafından kolaylıkla karşılanabilecek iş yüküne yönelik yeterli sayı ve nitelikte yardımcı sağlık personelinin istihdamı konusunda gerek kurumlar özelinde gerekse merkezi düzenleyiciler nezdinde uygun adımlar atılmalıdır. e-posta : iletisim@genchekimplatformu.org Sayfa 3/ 5
8. Asistan hekimler için gerek gündelik çalışma süresince gerekse nöbet şartlarında yaşam ortamının insanın temel ihtiyaçlarına yanıt verecek şekilde karşılanması kurumlar özelinde bir sorumluluk olarak önemsenmelidir. 9. Huzurlu bir çalışma ortamının hekimlerin iyilik halinin gelişmesine katkıda bulunacağından hareketle, klinik içi çalışma barışının sürdürülebilir tesisine yönelik olarak daha iyi ve etkili iletişim bilinci sürekli geliştirilmelidir. 10. Ek mesai (nöbet) ödemelerindeki 130 saat üst sınırının kaldırılması veya aylık ek mesai süresinin 130 saat ile sınırlandırılması, hekimler arasında çalıştığının karşılığını alamıyor olma düşüncesini bir miktar azaltacaktır. Aylık nöbet süreleri 130 saat ile sınırlandırıldığında ortalama 160 saatlik mesai süresi de eklendiğinde toplam aylık çalışma süresi 290 saat olmaktadır. Bu düzenlemede haftalık çalışma süreleri ortalama 70-75 saat arasında olacaktır ki bu sürenin kurumlarımızın sağlık hizmeti sorumluluklarında aksaklıklara sebebiyet vermeyecek bir süre olduğu hesaplarımızla gösterilmiştir. 11. Hasta devir-teslim işlemleri sırasında yaşanan bilgi akışı aksaklıklarının hem hasta güvenliğini tehdit ettiği hem de bazı işlerin tekrarlanmasına neden olarak hekimlerin zaman yönetimini de olumsuz etkilediği birçok defa gösterilmiştir. Etkili hasta devirteslimleri için kurumlarda ve birimler özelinde etkin mekanizmalar oluşturulmalıdır. 12. Ayrıca, nöbet sistemi kullanmayan, çalışanlarının uyku düzenini etkilemeyen en uygun iş koşullarında dahi, aralıksız her gün çalışmanın belirli bir süre sonra performansta dalgalanmalara neden olduğu da gösterilmiştir. Bu nedenle hekimlerin e-posta : iletisim@genchekimplatformu.org Sayfa 4/ 5
senelik izinlerini kendi ihtiyaçları doğrultusunda kullanabilmelerinin sağlanması kurumsal yöneticilerinin dikkat etmeleri önerilen önemli konulardan bir diğeridir. KAYNAKLAR: ACGME institutional requirements: Checklist, effective: July 7, 2014. http://www.acgme.org/acgmeweb/portals/0/institutionalrequirements_07012014.pdf [son erişim: 2 Şubat 2014] Boex, J. R., and P. J. Leahy. 2003. Understanding residents work: Moving beyond counting hours to assessing educational value. Academic Medicine 78(9):939-944. Genç Hekim Platformu, 2013 Uzmanlık Eğitimi Çalıştayları sonuç bildirgeleri. www.genchekimplatformu.org [Erişim tarihi: 12 Nisan 2014] Laine, C., L. Goldman, J. R. Soukup, and J. G. Hayes. 1993. The impact of a regulation restricting medical house staff working hours on the quality of patient care. JAMA 269(3):374-378 Philibert, I. 2005. Sleep loss and performance in residents and nonphysicians: A meta-analytic examination. Sleep 28(11):1392-1402 T.C. Sağlık Bakanlığı 15.04.2011 tarihli B.10.0.SEG.0.65.00.04 sayılı genelge Wesensten, N., T. J. Balkin, and G. Belenky. 1999. Does sleep fragmentation impact recuperation A review and reanalysis. Journal of Sleep Research 8(4):237-245. e-posta : iletisim@genchekimplatformu.org Sayfa 5/ 5
http://www.genchekimplatformu.org