Bilgisayar ağlarına giriş Fiziksel Katman, kablolar, iletim standartları, Veri Bağlantı katmanı, giriş ve protokoller,

Bilgisayar Ağları Bilgisayar ağlarına giriş Fiziksel Katman, kablolar, iletim standartları, Veri Bağlantı katmanı, giriş ve protokoller, Köprü ve Anahtarlar, Yüksek hızlı ağlar Ağ Katmanı, giriş ve protokoller, yönlendiriciler,protokoller İletim Katmanı Oturum,Sunum ve Uygulama katmanları, Protokoller ve uygulamalar Alan adı Sistemi (DNS), Ağ yönetimi ve Ağ güvenliği, Ağ yönetimi amaçları, Ağ Standartları, Donanım, yazılım ve iletim standartları ve uygulamaları Ağ Standartları, Donanım, yazılım ve iletim standartları

Bilgisayar Ağları, Amaçlar Veri Paylaşımı Haberleşme Bilgisayar Kaynaklarının Paylaşımı Yazılımların Paylaşımı Yüksek Güvenilirlik. Yüksek İşlem hızının Sağlanması Bilgisayar ağlarının ekonomik olarak genişlemesi Ortak Çalışma Grupları Merkezi Yönetim Organizasyon Yapısının Geliştirilmesi

İş Uygulamaları Ev Uygulamaları Hareketli Kullanıcılar Sosyal lkonular Bilgisayar Ağları

Bilgisayar Ağlarındaki 10 önemli gelişme 1. Güvenliğe Büyük Yatırım. Bütün mesajların güvenlik testi 2. Kablosuz (WiFi) iletimin yayılması(intel Centrino) 3. Sabit telefon yerine Hücresel(akıllı) telefon kullanımı 4. Broadband erişim hücresel tlf. dan daha hızlı büyüyor(fiber kablolar evlere kadar geliyor) 5. Ethernet yerelden şehirlere genişliyor. 6. Kablolama maliyeti cihazdan yüksek(kablosuz erişim ) 7. Trafik mühendisliği için MPLS kullanımı 8. Anan akışta VOIP 9. Çoklu servis IP:(Ses, Video ve veri) 10. Terabyte/Petabyte saklama, Yüksek hızlı Ağlar

Bilgisayar ağlarının İş Uygulamaları Bir sunuculu iki istemcili Ağ.

Internetworking FDDI Ring Ethernet GAŞ Token Ring

Sayısal veri iletimi

Elektriksel İşaret Frekans Genlik Faz, Periyod Dalga Boyu WL = S / F Baud Bps Analog İletim Modülasyon

g( t) Fourier Analizi 1 2 c a ) n sin(2 nft) bn cos(2 nft n 1 n 1 T 2 an g( t)sin(2 nft) dt T 0 T 2 bn g( t)cos(2 nft) dt T 0 c 2 T T 0 g( t) dt Elektriksel işaretin frekans bileşenleri elde edilir Band genişliği: haberleşme hattının taşıyabildiği frekans aralığı

Band genişliği ve Frekans Spektrumu Yaklaşık Frekans İsim Kullanım Yeri 10 3 ---- Telefon sesi Frekansları 10 4 VLF Yüksek hızlı modemlerdeki ses frekansları 10 5 LF Koaksiyel denizaltı kabloları, bazı yüksek hızlı batch veri transferleri 10 6 MF Kara koaksiyel kabloları, AM radyo yayınları 10 7 HF Kara koaksiyel kabloları,kısa dalga radyo yayınları 10 8 VHF Kara koaksiyelk lkbll kabloları, VHF Ses ve TV yayınları 10 9 UHF UHF TV yayınları 10 10 SHF Kısa-link Dalga kılavuzları; mikrodalga yayın 10 11 EHF Sarmal dalga Kılavuzları 10 12 ---- Kızılötesi iletim 10 13 ---- Kızılötesi iletim 10 14 ---- Fiber optikler, görünür ışık 10 15 ---- Fiber optikler, morötesi 10 19-10 23 ---- X-ışınları ve gamma ışınları

İletim kapasitesi, hız ve gecikme Shanon Kanunu C = W log2 (1+S/N) C = bit/sn olarak maksimum sığa, W = Band genişliği, S/N = İşaret gücünün (S) gürültü gücüne (N) oranı. 1000 e 1 S/N oranı olan bir ses-sınıfı hattın maksimum sığası 25900 bit/sn dir Yayılma gecikmesi;

ASCII Kod Tablosu

Tanımlar Kodlama (ASCII, EBCDIC) Protokol Paralel İletim 1.bit 2.bit 3.bit Gönderici n.bit n=8,16,32 Alıcı Hazır istek

Seri İletim Asenkron Seri Başla karakter hata Dur Veri sinyali B a 0 a 1 a 2 a 3 a 4 a 5 a 6 P D B b 0 b 1 b 2 b 3 b 4 b 5 b 6 P D 1.karakter 2.karakter

Senkron Seri Ön Ek Bilgi Bit Katarı Son Ek 64-4096 bit Isokron Seri

Simplex (Tek Yönlü) Half Duplex(İki Yönlü Farklı zamanlarda) Full Duplex(İki Yönlü Eş zamanlı) Gerçek zamanlı ve gerçek zamanlı olmayan iletişim: Düğüm(node)

Hata Sezme ve Düzeltme Teknikleri (Error Detection and Correction) Yankılama: (Echoplex) Eşlik Sınaması (Parity Check): LRC- Boyuna Fazlalık Sınaması(Longitudinal Redundancy Check) B 00 0,0 B 0k1 0,k-1 p 0 B 1,0 B 1,k-1 p 1 B j-1,0 B j-1,k-1 p j-1 p 0 p k-1 p sınama katarı

CRC- Çevrimli Fazlalık Sınaması (Cyclic Redundancy Check) 1- P(x) = b n-1 * x n-1 + b n-2 * x n-2 + b n-3 * x n-3 + + b 1 * x 1 + b 0 * x 0 bit değerleri b 2- P(x ) polinomu x p ile çarpılır. 3- x p P(x) polinomu p. Dereceden G(x) üreteç polinomuna bölünür. ü 4- x p P(x) = Q(x) G(x) + R(x) Göndericiden x p P(x) +R(x) polinomu gönderilir.. x p P(x) - R(x) G(x) Q( x)tam olarak bölünmeli

Hata Düzeltme Teknikleri Hamming Kodlaması Otomatik tekrar isteği (ARQ)

Asenkron Seri iletişim UART 8250 Tümdevresi DTE-DTE ve DTE-DCE bağlantıları Modem bağlantısı: modem modem Seri Kablo DCE DCE DTE Yerel çevrim Uzak çevrim

Bir Veri paketinin Anatomisi Başlangı ç (7- bytes) Başl. Çerçeve Varış Kaynak Sınırlayı Addr. Addr. cı (1- (6-bytes) (6-bytes) byte) Uzunluk / Tip (2- bytes) Veri (0-n bytes) Ethernet Çerçevesi(64-1518 Byte) Başlangıç(preamble) : 8 Byte Başlık(Header): (14 Byte, Veri(46-1500 Byte) Çerçeve Denetim Dizisi(4 Byte) Ekleme (0-p bytes) Frame Check Sequenc e (4- bytes)

Bir protokol Nedir? Bir insan protokolü ve bilgisayar ağı protokoloü: merhaba Merhaba Saat kaç? 2:00 TCP connection request TCP connection response Get http://www.awl.com/kurose-ross <file> time Q: Diğer insan protokolleri?

Bir protokolün İşi İletim sistemi çerçevenin tek bir parça olarak iletildiğini kabul etmeli midir.? Varış sisteminin Sizin çerçevenizi aldım, teşekkürler cevabı göndermesi gereklimidir? Eğer cevap gönderilir ise, herbir çerçeve için ayrı ayrı mı, yoksa çerçevelerin ç tamamı için bir ad. Cevap mı gönderilmelidir? Eğer varış sistemi aynı ağ da değil ise veriyi göndereceğimiz adresi nasıl öğreneceğiz. Eğer varış sisteminde e-posta, dosya transferi ve web sayfaları gezintisi var ise bu datanın hangi uygulama için olduğunu nasıl anlayacak.

ARP Çalışması Datayı OSI Katmanları Üzerinden Katman 3 'e indir IP ve Alt Ağ adresinden Yerel alt ağ adresini belirle Veri gönderilecek alt ağ ile kendi alt ağ adreslerini karşılaştır Varış Yerel alt ağ da mı? H Bu uzak ağ için bir Yönlendirme varmı? H Varsayılan bir Yönlendirme varmı? H Veriyi bit kovasına Gönder ve Hata mesajı yolla E E E Sistem Node adresi için ARP gönder Gateway Yönlendirici için bir ARP Gönder Varsayılan Yönelndirici gateway için bir ARP

A ve B sistemlerinin Yönlendirici üzerinden Haberleşmesi Port A MAC: FE2512D211C0 Port B Yönlendirici Node A IP Alt Ağ: 192.168.3.0 Mask : 255.255.255.0 MAC: FE2512D211C3 Node B IP Alt Ağ: 192.168.4.0 Mask : 255.255.255.0

Bilgisayar Ağ Topolojileri Fiziksel topoloji; İletim ortamının Güncel Yerleşimi Mantıksal topoloji ; İşaretin Mantıksal Yolu Ortak yol Yıldız Halka

Ortak Yol(Bus)

Ortak Yol Topolojisinin Avantajları: Hub veya benzeri merkezi ağ cihazları gerektirmez Basit network genişlemesi sağlar. Guvenilir kablo kullanır (koaksiel kablo). Ortak Yol topolojisinin Dezavantajları: Standardları 30 bağlantıdan fazlasına izin vermiyor. Ağın toplamuzunluğu 185 mt. yi geçemez. Herhangi bir bağlantısının kesilmesi tüm ağı etkiler. Arıza tesbiti zor.

Halka(Ring) Topolojisi T: Transmit (ilet) R: Receive (al )

Yıldız(Star) Topolojisi)

Yıldız Networkün Avantajları Hızlı kurulum Kolay genişletilebilirlik Switch veya bid bridge ile genişletilmesi il i network performansını arttırır. Bağlantıda meydana gelebilecek kopukluk, tüm ağı etkilemez. Dezavantajları İki Hub arasındaki bağlantıyı sağlayan kablonun uzunluğu 100m yi geçemez. Merkezi ünitenin bozulması durumunda bütün birimler çalışamaz hale gelir. Arıza tesbiti kolaylaşır.

Ağ Gözü(Mesh) Topolojisi HS = n(n-1)/2

Dairesel Topoloji Coğrafi alanları hücrelere böler Kablosuz iletişimde kullanılır

Ağaç ve Örgü

Ağ Ortamı İstemci/Sunucu tabanlı ağ (Client/Server-Based Networking Eşdüzey Ağ (Peer-to-Peer Networking)

Ağ Elemanları Ağ İşletim Sistemi Hizmet Birimleri. Dosya Sunucusu (File Server). Elektronik Mektup sunucusu (e-mail server) ve gateway Haberleşme Sunucusu (Communication Server) Veritabanı Sunucusu (Database Server) Yedekleme ve arşiv Sunucu (Backup and Archive Server Fax Sunucu (Fax Server). Yazdırma Sunucusu (Print Server) Katalog Servisleri Sunucusu (Directory Services Server İstemci Sistemler (Client Systems, Nodes or Workstations). Ağ arayüzü Kartları (Network Interface Cards)

Ağ Refereans Modeller(OSI) 7 Uygulama Katmanı(Application Uygulama Layer) katmanıdırlar, 6 Sunum Katmanı(Presentation Layer) Genellikle Yazılım 5 OturumKatmanı (Session Layer) ile gerçeklenirler,en üst katman kullanıcıya en yakındır. 4 İletim Katmanı (Transport Layer) Veri iletim işlemlerini 3 Ağ Katmanı(Network Layer) gerçekler. Fiziksel ve 2 Veri Bağlantı Katmanı(Data Link Veri iletim katmanları Layer) yazılım veya donanım 1 Fiziksel Katman(Physical Layer) ile gerçeklenir.

OSI Modeli Nasıl Çalışır Uygulama katmanı, bir istek ile resume.txt dosyasının istendiğini anlar ve sunun katmanına bunu iletir. Sunum katmanı, bu isteğe ihtiyacı olan bilgiyi ekleyerek paketi oturum katmanına iletir. Oturum katmanı, Uzak sistemin servis bilgisini ekleyerek paketi iletim katmanına gönderir. İletim katmanı, çerçevelere ayırma işlemine hazırlar. Çerçevelere sıra numarasını ekleyip ağ katmanına iletir. Ağ katmanı, aldığı çerçeveye kendi ve diğer sistem adreslerini ekler ve veri bağlantı katmanına iletir. Veri bağlantı katmanı, blokları bağımsız çerçevelere ayırır. Ethernet paketlerinin başlık kısımlarına MAC adreslerini yerleştirir. yapar. Fiziksel katman, veriyi kaynaktan hedef sisteme sayısal darbeler halinde iletir.

Karşı Sistemde Uzak sistemdeki Veri Bağlantı Katmanı iletilen çerçeveyi okur. Varış adresinin kendisi olup olmadığına bakar. Eğer kendisi ise CRC denetimini yaparak uygun ise Network katmanına transfer eder. Network katmanı çerçeveyi analiz ederek varış adresinin kendisi olduğunu anlar. Bu analizden sonra bu seviyedeki bilgiyi ayırır ve kalanı iletim katmanına gönderir. İletim Katmanı, kaynak sistem tarafından kaydedilen veriyi kuyruğa atarak, bütün verinin tamamlanmasını bekler. Daha sonra veriyi oturum katmanına iletir. Oturum katmanı, alınan veriyi alır ve geçerli bir bağlantıdan geldiğini kontrol eder. Daha sonra sunum katmanına iletir. Sunum katmanı, alınan verideki dönüşüm ve çözümleme işlemini yaparak, uygulama katmanına iletir. Uygulama katmanı, sistemde çalışan doğru sürecin işlem yapmasını garanti eder.

Bilgi Formatları Çerçeve(frame) Veri bağlantı katmanı Başlığı Üst katman verisi Veri bağlantı katmanı son bilgisi Paket(Packet) Ağ katmanı Üst katman Ağ katmanı son bilgisi Başlığı verisi Datagram (Bağlantısız servislerde ağ katmanı) Segment (iletim Katmanı) Mesaj(Messages)

Hücre(Cell) ATM Hücre Başlığı (5 Byte) Veri (48 Byte)

Adresleme Veri bağlantı katmanı Adresleri Ortam Erişim Denetim Adresi (MAC)

Ağ Katmanı Adresi IP adresi Adres Atanması Adrese karşılık Alan Adı

TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) Referans Modeli OSI Modeli TCP/IP Modeli 7 UYGULAMA UYGULAMA 6 SUNUM 5 OTURUM 4 AKTARIM AKTARIM 3 AĞ INTERNET 2 1 VERİ-BAĞLANTI FİZİKSEL AĞ ARAYÜZ

TCP/IP katmanları

OSI ve TCP/IP Referans Modelleri 1. TCP/IP mevcuttur ve uygulamaları çalışmaktadır. 2. TCP/IP protokol ailesinin kullanan geniş bir ürün yelpazesi mevcuttur. 3. IAB (Internet Advisory Board) tarafından sağlanan iyikurulmuş ş ve fonksiyonel bir yönetim yapısı vardır. 4. Dokümanlara kolay ulaşım sağlar. OSI Servisler, Arayüzler, Protokoller.

Ağ Donanımları 1. Broadcast Ağlar 2. Noktadan noktaya (point-to-point) ağlar İşlem mesafe İşlem yeri örnek Baskı devre Cihazdaki veri akışı 1 m Sistem Güçlü Sistemler 10m Oda 100m Bina Yerel Alan Ağları 1 Km Kampus 10 Km Şehir Şehir Alan Ağları 100 Km Ülke Geniş Alan Ağları 1000 Km Kıta 10.000 Km. Gezegen İnternet

1. Broadcast Ağlar Yerel Alan Ağları

Protokol Adı Tablo 1-2. 802.x ailesi protokolları Açıklama 802.1 Ağlar ve sistem yönetimi hakkında genel tanımlamalar 802.22 LLC alt kt katmanım tanımlar 802.3 Ethernet CSMA/CD yol erişim yöntemi 802.3u 100Base-T 802.3z Gigabit Ethernet 802.4 Jetonlu Yol (Token Bus) tanımlaması 802,5 Jetonlu Halka (Token Ring) tanımlaması 802.13 100VG-anyLAN 802.xx...

Yerel Alan ağı protokolleri ve ve OSI Ref. Modeli Veri Bağlantı Katmanı Fiziksel Katman Şek 1-25 a.osi Katmanları LLC Alt Katmanı MAC Alt Kt Katmanı te nr eh t E 3. 2 0 8 E EI IEE 802.2 T 5. es 2 a 0 B 8 0 E 0 EI 1 Şek 1-25b.YAŞ Özellikleri I D D F

CSMA/CD Token Passing YAŞ Erişim Yöntemleri YAŞ iletim Yöntemleri Unicast Multicast Broadcast

YAŞ Topolojileri Düz Fiziksel Kanal(BUS) Halka(Ring) Yıldız(Star) Ağaç(Tree)

YAŞ Cihazları Tekrarlayıcı(Repeater) Hub YAŞ Genişletici(LAN extender) Köprüler YAŞ Anahtarları(2. ve 3. Katman) Yönlendiriciler

MAN

Kablo Ağı Mimarisi: Tepeden bakış Typically 500 to 5,000 homes cable headend cable distribution network (simplified) home Introduction 1-57

Kablo Ağı Mimarisi: Tepeden bakış Channels V I D E O V I D E O V I D E O V I D E O V I D E O V I D E O D A T A D A T A C O N T R O L 1 2 3 4 5 6 7 8 9 FDM (more shortly): Introduction 1-58 home cable headend cable distribution network Channels

Bağlantısız ve Bağlantılı Haberleşme Bağlantı Temelli İletişim Üç Fazlı El sıkışma 1. Arkadaşınızın telefon numarasını çevirin (SYN=1,ACK=0) 2. Arkadaşınız ş telefona cevap verir ve Merhaba der (SYN=1,ACK=1) 3. Merhaba Ahmet, ban Mehmet diyerek cevap verirsiniz (SYN=0, ACK=1)

Bağlantısız Haberleşme Tlf. İle aradığımız Kişi yerine telesekreter cevap verir. Bu durumda Çevirdiğiniz telefon numarasının doğru olup olmadığı Telefon şirketinin sizin mesajınızın yarısında telefon bağlantısını düşürmesi Cevap makinası nın bırakılan mesajı doğru kaydedip etmediği Güç bozulmasının olup olmadığı Arkadaşınızın bu mesajı parti saatinden önce alıp almadığı Görüleceği gibi bu mesajların hiç birinin tam doğrusu bulunmaktadır

Geniş Alan Ağları-GAA(Wide Area Networks WAN) Ağ Katmanı X.25P Veri Bağlantı Katmanı MAC AltKatmanı Fiziksel Katman SMDS LAPB Frame HDLC PPP SDLC X.21bis EIA/TIA-232 EIA/TIA-449 V.24 V.35 HSSI G.703 EIA-530 GAŞ Teknolojileri ve OSI Modeli

GAŞ(WAN) Teknolojilerin Sınıflanması Bağlantı Durumuna Noktadan noktaya Çoklu Bağlantı teknolojisi Anahtarlama Yöntemine Devre anahtarlama Paket anahtarlama Hücre anahtarlama Topolojik Yapıya Göre Hiyerarşik topoloji Örgü topolojisi

Noktadan Noktaya Çoklu Bağlantı Hattın band genişliği tüm kullanıcılar tarafından dinamik olarak paylaşılabilir. Birden çok yere bağlantı için yalnızca bir cihaz yeterlidir. Örgü topolojisine sahip ağlarda fiziksel ortam maliyetim oldukça azaltır. Ağ yöneticisi, WAN bağlantısı için birden çok cihazla uğraşması, gerekmez; yönetimi kolay olur.

Anahtarlama Yöntemine Göre Devre Anahtarlama ( is = bs + as )

Anahtarlama Yöntemine Göre Paket Anahtarlama ( Packet Switching )

Anahtarlama Yöntemine Göre Hücre Anahtarlama(Cell Switching)

Topolojik Yapısına Göre Hiyerarşik Topoloji( Hierarchical Topology)

Hiyerarşik Topolojide Hat kopması Ağ yönetimi daha kolay olur. Ağ cihazlarının en verimli şekilde kullanılabilirliği. Cihazların port band genişlikleri etkin şekilde paylaşılabilir. Aynı ara düğüme bağlı yaprak düğümler arasındaki trafik, hiyerarşisinin üst kademesini meşgul etmez.

Topolojik Yapısına Göre Örgü( Mesh) Topolojisi GAŞ Çevirmeli Servisler

GAŞ Cihazları GAŞ Anahtarları Erişim Sunucu Modem Kanal Servis Birimi/ Sayısal Servis BirimiCSU/DSU ISDN Terminal Adaptör: Modem GAŞ Modem

Kablosuz Ağlar (Wireless Network) Frequency Hopping Spread Spectrum (FHSS) Direct Sequence Spread Spectrum (DSSS) (a) Bluetooth configuration (b) Wireless LAN 802.11 2.4 GHz. ISM babdı

İnternet Nasıl Çalışır Adresleme DNS

İnternet 1998 yılında internet 1.ABD: 84 milyon 587 bin 2. Japonya: 16 milyon 940 bin 3. Almanya: 8 milyon 100 bin 4. İngiltere: 8 milyon 5. Kanada: 7 milyon 500 bin 6. Avustalya: 5 milyon 771 bin 7. Fransa: 3 milyon 700 bin 8. Hollanda: 3 milyon 500 bin 9. Güney Kore: 3 milyon 103 bin 10. İsveç: 2 milyon 961 bin Türkiye 450 bin 2008 yılında internet 1. Çin: 298 milyon 2. ABD: 230 milyon 600 bin 3. Japonya: 95 milyon 978 bin 4. Brezilya: 72 milyon 27 bin 5. Almanya: 61 milyon 973 bin 6. İngiltere: 46 milyon 683 bin 7. Rusya: 45 milyon 250 bin 8. Fransa: 42 milyon 315 bin 9. Güney Kore: 36 milyon 837 bin 10. Türkiye: 25 milyon 405 bin

Ağ Yazılımları Novell NetWare VINES Ailesi(Virtual Networking Software) Microsoft Ailesi Windows NT Windows'un Protokolleri Yönetimsel Kaynaklar Digital ve AT&T Ailesi: PowerLAN Ailesi LANtastic Ailesi Unix Ailesi Unix Türleri MS-DOS Ailesi

İşletim Sisteminin Özellikleri Paylaşılmış çözüme karşı tahsis edilmiş dağıtıcılar Hata toleransı Dağıtıcı-tabanlı uygulamalar Dağıtıcı yazılım belleği Ağ yönetimi Teşhis yardımcı programları Güvenlik Yazılacak işleri biriktirme

Ağ Verimlilik Araçları Lotus Notes WordPerfect GroupWise Microsoft Exchange DCA'nınOpenMind'ı ı

Ağ Servisleri FTP (File Transfer Protocol) TFTP (Trival File Transfer Protocol) UUCP (Unix To Unix Copy) FSP (File Service Protocol) rpc DHCP(Dynamic Host Configuration Protocol) DNS (Domain Name Server) HTTP POP(Post Office Protokolü) IMAP4(Internet Message Access Protocol, version 4) NFS(Network File System) NNTP(Network News Transfer Protocol) SMTP (Simple Mail Transfer Protokol) Telnet, rlogin, rsh Gopher,Wais, Archie

Örnek Ağlar Ethernet Baseband Network Broadband Network MAC(Media Access Control) Adresi CRC

Token Ring Jetonlu Halka Jetonlu Halka Yönlendirici Halka girişi Halka girişi Halka girişi 1 bitlik gecikme Halka girişi Düğüm Düğümden b) Aktarım modu a) Dinleme modu

ATM (Asynchronous Transfer Mode) Başlık Kullanıcı verisi 5 Byte 48 Byte Bir ATM Hücresi

FDDI (Fiber Distributed Data Interface) FDDI Halka Bir FDDI Halkanın Yapısı

X.25 Paket Anahtarlamalı Ağ

X.25 ve X serisi tanımlamalar Adı İşlevi X.3 Değişik türdeki asenkron terminallerin PAD tarafında ayarlanması için PAD parametrelerini belirtir. X.21 X.25 için tanımlanmış ilk fiziksel bağlantı standardıdır. Analog telefon hattı üzerinden erişimler için, aynca, X.21bis tanımlaması yapılmıştır. X.28 Asenkron terminal ile X.3 PAD arasında etkileşim için kullanılan ko-mutları tanımlar. X.29 X.3 PAD ile bir başka X.3 PAD veya bir X.25 ana makine arasında kul-lanılacak protokolları tanımlar. X.32 Analog telefon hattı üzerinden çevrimli olarak X.25 Çoklu Bağlantıaerişmek için gerekli tanımlamayı içerir. X.75 Paket anahtarlamalı (PSN) ağların birbirlerine bağlanması için gerekli tanımlamayı içerir; X.25'ler ara bağlaşımıdır.

Frame Relay

Frame Relay ve X.25 in Karşılaştırması Özellik FR X.25 Uygulama LAN bağlantısı Terminalden ana makinaya Ortam Sayısal Analog Erişim hızı 64 Kbps'den 2.048 Mbps'e 9.6 Kbps 'den 64 Kbps'e bit hata oranı 10-6 'dan daha iyi 10-4 civarında Sanal devre PVC. SVC fazla Her ikisi de uygulaması yok) Akış Yüksek Düşük Gecikme Az Fazla Katmanlar Fiziksel ve Veribağlantı Fiziksel, Veribağl. ve Ağ Yönlendirme Yok (ilk 2 katmana sahip) Var (3. katmanı var) Hata düzeltme yok var (noktalıdan noktaya var) Yeniden aktarma yok Var

DSL(Digital Subscriber Line)

ADSL de Frekans bölmeli çoğullama ve yankı giderme VDSL( Very high rate Digital Subscriber Line)

Yeni Nesil Ağlar Çok Ortamlı Alt yapı Kablolu Kablosuz Optik Çoklu Ortam Servisleri Veri iletimi Ses İletimi Görüntü İletimi