4 th International Advanced Technologies Symposium September 28 30, 2005 Konya / Türkiye



Benzer belgeler
TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR

BETON YOL KAPLAMALARINDA VAKUM UYGULAMASI ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Maksimum Agrega Tane Boyutu, Karot Narinliği ve Karot Çapının Beton Basınç Dayanımına Etkisi GİRİŞ

DÜZCE İLİNDE 1999 YILINDAKİ DEPREMLERDE YIKILAN BETONARME BİNALARDA KULLANILAN BETONUN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ

Hitit Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü, 19030,ÇORUM

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI DENEY ADI: AGREGA ELEK ANALĠZĠ VE GRANÜLOMETRĠ EĞRĠSĠ

YAPI VE YAPI MALZEMESİ LABORATUARI DONANIM VARLIĞI

Emisyon Ölçümlerinin Planlanması

ARD GERMELİ PREFABRİK KOLON-KİRİŞ BİRLEŞİMLERİNDE ARD GERME DONATISININ MİKTARI VE ARD GERME ORANI ÜZERİNE DENEYSEL ÇALIŞMA

Akustik Laboratuvarı Uluslararası Karşılaştırma Deneyleri

VE GIDALARDA KULLANIM POTANSİYELLER YELLERİ. ÜSTÜN, Sadettin TURHAN

SERTLİK ÖLÇME DENEYLERİ

BÜKME. Malzemenin mukavemeti sınırlı olduğu için bu şekil değişimlerini belirli sınırlar içerisinde tutmak zorunludur.

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ- YAPI MALZEMELERİ LABORATUARI. Kemal Tuşat YÜCEL

YAPIDAKİ BETONUN KARAKTERİSTİK BASINÇ DAYANIMININ KAROT VERİLERİNE DAYANARAK BELİRLENMESİ

TRANSFORMATÖRÜN YÜKTE VE BOŞTA KAYIPLARININ BELİRLENMESİ

Çizelge 5.1. Çeşitli yapı elemanları için uygun çökme değerleri (TS 802)

İSTANBUL BOĞAZI KARAYOLU TÜP GEÇİŞ TÜNELİ (AVRASYA TÜNELİ) ÖNDÖKÜMLÜ BETONARME SEGMENT VE ALT DÖŞEME ELEMANLARI

ÖLÇÜM BELİRSİZLİĞİNİN HESAPLANMASI PROSEDÜRÜ

BETONDA FİBER KATKI OLARAK POLİETİLEN TEREFTALATIN KULLANILABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI

SUNUM İÇERİĞİ. Kapsam. Terimler. Numune Alma Cihaz ve Malzemeleri. Numune Alma İşlemleri. Numunenin Tanıtımı ve Kaydı

1. Projeden, malzemeden gerekli veriler alınır

Elazığ Ferrokrom Cürufunun Betonun Basınç Dayanımı ve Çarpma Enerjisi Üzerine Etkisi

YAPIDA BETON KALİTESİNİN TAHRİBATLI ve TAHRİBATSIZ YÖNTEMLERLE BELİRLENMESİ. Araş.Gör. Nihat KABAY * Prof.Dr. Fevziye AKÖZ **

BETON TEKNOLOJİSİ BETON TASARIMI

Özet. Giriş. 1. K.T.Ü. Orman Fakültesi, Trabzon., 2. K.Ü. Artvin Orman Fakültesi, Artvin.

3-İRİ AGREGADA ÖZGÜL AĞIRLIK VE SU EMME ORANI TAYİNİ Deneyin Amacı:

LMESİ. Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN. Pamukkale Üniversitesi BAHAR

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

+ 1. ) transfer edilir. Seri. Isı T h T c sıcaklık farkı nedeniyle üç direnç boyunca ( dirençler için Q ısı transfer miktarı aşağıdaki gibidir.

Doç. Dr. Halit YAZICI

Ölçme ve Kontrol Ders Notları

İnönü Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Maden Mühendisliği Bölümü 321 Cevher Hazırlama Laboratuvarı I HİDROSİKLON İLE SINIFLANDIRMA

OTOMOBİL DÖŞEMELİKLERİNDE YÜKSEK ISIL KONFOR SAĞLAYACAK SÜNGER VE ASTAR ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ

beton karışım hesabı

PLASTİK ŞEKİL VERME YÖNTEMİ

Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 19, Sayı 2, 2010, Sayfa Doç. Dr. Songül TÜMKAYA İlknur ÇAVUŞOĞLU

BETON KARIŞIM HESABI (TS 802)

YAPIDAKİ BETON DAYANIMININ STANDART KÜRDE SAKLANAN NUMUNELER YARDIMIYLA TAHMİNİ. Adnan ÖNER 1, Süleyman DİRER 1 adnan@kou.edu.tr, sdirer@engineer.

ŞAP DEĞİL; TERMOŞAP. Isı, ses ve yangın yalıtımına TEK ÇÖZÜM

Ercan Özgan a, * Metin M. Uzunoğlu b vetuncay Kap c. Özet. 1. Giriş. Abstract

TERMAL KAMERA RAPORU

DENEY NO: 9 ÜÇ EKSENLİ BASMA DAYANIMI DENEYİ (TRIAXIAL COMPRESSIVE STRENGTH TEST)

BETONDA NİTELİK SERTLEŞME DENEYLERİ MUKAVEMET SONUÇLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

8. Sınıf Fen ve Teknoloji. KONU: Sıvılarda ve Gazlarda Basınç

MODERN MÜHENDİSLİK HESAPLAMALARI İLE ASANSÖR BİLEŞENLERİNİN GÜVENİRLİKLERİNİN ARTTIRILMASI

KORELASYON VE TEKLİ REGRESYON ANALİZİ-EN KÜÇÜK KARELER YÖNTEMİ

BETONUN KALİTE KONTROLÜNDE İLERİ TEKNOLOJİ KULLANIMI

Sıkıştırma İşleminin Betonarme Elemanların Sertleşmiş Betonun Dayanım Özelliklerine Etkisi

Hazır betonda basınç dayanımı sınıfları, karşılığı silindir ve küp mukavemetleri aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. (TS EN 206)

BETON ÇİMENTO ZEMİN ASFALT AGREGA KAYA MEKANİĞİ MALZEME TEST LABORATUVAR TEST CİHAZLARI

«Atık Alfaset Kumunun Yaş Kalıplama Prosesinde Kullanılabilirliğinin İncelenmesi» «Usability of Waste Alfaset Sand In Green Sand Moulding Process»

ANKARA İLİ BASIM SEKTÖRÜ ELEMAN İHTİYACI

WEBER MINING. Boşluk doldurma Havalandırma Sağlamlaştırma Su kontrolü. Yüksek kaliteli dolgu ve enjeksiyon ürünlerimizin başlıca kullanım alanları

METALİK OLMAYAN DİĞER MİNERAL ÜRÜNLERİN İMALATI Hazırlayan Filiz KESKİN Kıdemli Uzman

5/3/2017. Verilenler: a) TS EN standardından XF1 sınıfı donma-çözülme ve XA3 sınıfı zararlı kimyasallar etkisi için belirlenen kriterler:

Süreksiz Fazlı Lifli Polimer Betonların Bazı Fiziksel ve Mekanik Özelliklerinin İncelenmesi

Yüksek Fırın Cürufunun Betonun Fiziksel ve Mekanik Özelliklerine Etkisi

Yrd.Doç.Dr. Hüseyin YİĞİTER

Yüzeysel Temellerin Sayısal Analizinde Zemin Özelliklerindeki Değişimin Etkisi

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...III AÇIKLAMA... V BÖLÜM I - TEMEL KAVRAMLAR...1

BOSSA DIŞ GİYİM İŞLETMESİNDE FASON İPLİK İMALATI TERMİN SÜRELERİNE ALTI SIGMA ARAÇLARI İLE İSTATİSTİKSEL YAKLAŞIM

100 gram undan hazırlanan yukarıdaki formülasyon, tek bir tava içindir.

Bölüm 10 Teknolojik Yenilik ve Ekonomik Performans

BOBİNLEME İŞLEMİNİN İPLİK TÜYLÜLÜĞÜNE ETKİLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

FINDIK. Erdal SIRAY Ziraat Y. Mühendisi Fındık Araştırma İstasyonu, 2013

GEÇİRGEN KALIP KULLANIMININ BETON OLGUNLAŞMA SÜRESİNE OLAN ETKİSİ

Örtü Altında Elma Yetiştiriciliği

Küresel Grafitli Dökme Demirlerin Ultrasonik Muayenesi. Zeki TUĞCULAR. Akdaş Döküm Sanayi ve Ticaret A.Ş. Ankara, Türkiye ÖZET

EKSTRÜZYON KALIPÇILIĞI DERSİ ÇALIŞMA SORULARI. a. Matkap tezgâhı. b. Taşlama tezgâhı. c. Freze tezgâhı. d. Torna tezgâhı. a. Kalıp boşluklarını işleme

Bükme sonrasında elde edilmeye çalışılan parça şekli için geri yaylanma durumu dikkate alınmalıdır.

BÖLÜM 11 Z DAĞILIMI. Şekil 1. Z Dağılımı

ÖLÇME ve KONTROL ölçme kontrol Şekil: 1.

EKİM twitter.com/perspektifsa

BİYOİSTATİSTİK Uygulama 7 Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH

TS 500 (2000): Betonarme yapıların hesap ve yapım kuralları TS 498: Yapı elemanlarının boyutlandırılmasında alınacak yüklerin hesap değerleri

Madde 2. KTÜ de not değerlendirilmesinde bağıl değerlendirme sistemi (BDS ) ve mutlak değerlendirme sistemi (MDS ) kullanılmaktadır.

FARKLI YÖNLERDEN ALINAN BETON KAROT NUMUNELERİN BASINÇ DAYANIMLARININ ALTERNATİF BİR YÖNTEMLE TAHMİNİ

Kentsel Hava Kirliliği Riski için Enverziyon Tahmini

Agreganın En Büyük Tane Boyutu ve Numune Boyutunun Betonun Karot Dayanımına Etkisi

UÇUCU KÜL İKAMELİ BETONLARDA VİBRASYON SÜRESİNİN FİZİKSEL VE MEKANİK ÖZELLİKLERE ETKİSİ

Hidrolik Pompa İmalatı Yapan Bir İşletmede Hata Türü ve Etkileri (HMEA) Analizi Uygulaması

RENKLENDİRİCİ KATKILARIN MİMARİ BETON ÖZELLİKLERİNE ETKİSİ

Laboratuvar 1: Gerilme, Mohr dairesi ÇÖZÜM ANAHTARI. Güz 2005

DİKİMDE HATA OLUŞTURAN NEDENLERİN BELİRLENMESİNE YÖNELİK İSTATİSTİKSEL BİR ARAŞTIRMA

OKUL BİNALARINDA BÜYÜK ONARIM MALİYETLERİNİN İNCELENMESİ ve MALİYET TAHMİNİ

Cinsiyet Eşitliği MALTA, PORTEKİZ VE TÜRKİYE DE İSTİHDAM ALANINDA CİNSİYET EŞİTLİĞİ İLE İLGİLİ GÖSTERGELER. Avrupa Birliği

ZEMİNLERİN SINIFLANDIRILMASI

Kısa Süreli Rüzgar Enerjisi Tahmin Sistemi Geliştirilmesi Projesi

ÖZEL EGE LİSESİ BEBEĞİN ATEŞİ YÜKSELDİKÇE RENK DEĞİŞTİREN BEBEK TULUMU

MALZEME BİLGB. Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN. Pamukkale Üniversitesi BAHAR

Hipotez Testinin Temelleri

Uçucu Külün Silindir ile Sıkıştırılmış Betonun Basınç Dayanımına Etkisi

YAPIDA DUVARLAR Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı,

DENEYİN YAPILIŞI: cm lik küp kalıbın ölçüleri mm doğrulukta alınır. Etiket yazılarak içine konulur.

REIDIN KONUT FİYAT ENDEKSLERİ: 2016 TEMMUZ AYI SONUÇLARI 15 AĞUSTOS 2016

REIDIN KONUT FİYAT ENDEKSLERİ: 2016 HAZİRAN AYI SONUÇLARI 22 TEMMUZ 2016

İstatistik Yöntemleri ve Hipotez Testleri

MERDİVEN VE KRANGULEZ KALIBI

Transkript:

4 th International Advanced Technologies Symposium September 28 30, 2005 Konya / Türkiye VAKUM UYGULANAN BETONLARDA YOĞUNLUĞUN RADYOAKTİF YÖNTEMLE TAYİNİ Serkan SUBAŞI 1 Osman ŞİMŞEK 2 Emre SANCAK 3 1 Gazi Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Yapı Eğitimi Bölümü, 06500, Ankara, TR, subasi@gazi.edu.tr 2 Gazi Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Yapı Eğitimi Bölümü, 06500, Ankara, TR, simsek@gazi.edu.tr 3 SDÜ Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Yapı Eğitimi Bölümü, 32260, Isparta, TR, esancak@tef.sdu.edu.tr ÖZET Bu araştırmanın amacı; vakum uygulamasından dolayı beton yüzeyinde meydana gelen yoğunluk değişiminin radyoaktif metotla tayinini araştırmaktır. Bu amaçla, 200x200x15 cm boyutlarında 3 adet döşeme kalıbı hazırlanmıştır. Hazırlanan kalıplara C20 betonu vibratörlü yüzey mastarı ile sıkıştırılarak dökülmüştür. Döşeme betonlarından birincisine 34 dak.(tam vakum), ikincisine 17 dak.(yarım vakum) vakum işlemi uygulanmıştır. Üçüncü döşeme betonu ise vakum uygulanmadan referans olarak kullanılmıştır. Dökülen beton bloklar üzerinde yoğunluk ölçümleri yeni bir teknoloji olan radyoaktif yöntemle yerinde gerçekleştirilmiştir. Ayrıca beton bloklardan alınan karot örnekler üzerinde laboratuvarda beton yoğunlukları ölçülmüştür. Sonuç olarak; yeni bir teknoloji olan radyoaktif yöntemle beton yoğunluğunun doğru bir şekilde tayin edilebileceği, beton bloklardan alınan karot örnekler üzerinde gerçekleştirilen yoğunluk deney sonuçlarına göre radyoaktif yöntemle yoğunluk değerlerinin %1 yanılma olasılığı ile belirlenebileceği görülmüştür. Anahtar kelimeler: Vakum, beton, yoğunluk, radyoaktif yöntem, gama ışınları 1. GİRİŞ Günümüzde beton üretimi, endüstriyel bir üretimdir ve her endüstriyel üretim gibi denetim altında tutulması, diğer bir ifadeyle betonun kalitesinin kontrol edilmesi gerekmektedir[1]. Beton, genellikle yapılarda taşıyıcı eleman üretiminde kullanılan kompozit bir yapı malzemesidir. Betonun taşıyıcılığının en belirgin ölçütü de basınç dayanımıdır. Genellikle betonun kalitesi, dayanımıyla temsil edilmektedir [2]. Beton üzerinde yapılan çeşitli araştırmalarda, malzemenin muhtelif özellikleri ve basınç dayanımı arasında ilişkiler aranmış ve betonun çeşitli özelliklerinin, basınç mukavemeti ile aynı yönde değiştiği görülmüştür. Bu ilişkiden dolayı betonun basınç dayanımı, betonun kalite ölçütü olarak kullanılmaktadır[3]. Whiting ve ark. Beton yoğunluğunun, betonun basınç dayanımı, çeliğin betona yapışma dayanımı ve klor-ion larının betona nüfuzu gibi birçok önemli özellikleri üzerinde güçlü bir etkiye sahip olduğunu göstermişlerdir[4, 5]. Beton özelliklerini belirlemeye yönelik pek çok tahribatlı ve tahribatsız test metodu bulunmaktadır. Kompozit malzemelerin yoğunluğunu belirlemeye yönelik olarak geliştirilen ve tahribatsız bir test tekniği olan radyoaktif elementlerden yararlanarak yoğunluk ölçümü dünya da yeni yaygınlaşan ölçüm tekniklerindendir [6, 7]. Radiometri olarak da adlandırılan ölçüm tekniği karayolu yapılarında, asfalt, zemin, agrega yoğunluklarının ve rutubet miktarlarının belirlenmesinde, sıkıştırma miktarlarının yeterliliğinin kontrolünde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır [6, 7]. İlk kez Malhorta ve ark. Co 60 (kobalt) radyoaktif elementini kullanarak beton yoğunluğunu ölçmüşlerdir. Daha sonra Malhotra 1976 daki bir araştırmasında gama ışınlarını kullanarak yapılardaki beton elemanların yerinde tahribatsız olarak test edilebileceğini belirtmiştir. Radiometri son yıllarda beton yol kaplamalarının, silindirle sıkıştırılmış betonların yoğunluklarının belirlenmesinde kullanılmaya başlanmıştır[6]. Tayabji ve Whiting radyoaktif yöntemle beton yoğunluğunun belirlenmesinde iki farklı yöntem önermektedirler. Bunlardan biri geri şaçılma (backscatter) metodu diğeri ise doğrudan geçiş (direct transmission) metodu olarak adlandırılmaktadır. Geri sacımla metodu malzeme üzerinde hiçbir işlem yapılmaksızın kaynaktan gönderilen gama ışınlarının malzeme içerisinden geçerek yansıması ve bunların miktarının algılayıcılar tarafından ölçülmesi ile gerçekleşmektedir. Doğrudan geçiş metodu ise malzeme üzerinde radyoaktif kaynağı istenilen derinliğe kadar indirebilecek şekilde delik açılması, kaynağın buraya indirilerek ışınların malzeme içerisinden algılayıcıya gönderilmesi ile gerçekleşmektedir [8]. 1163

Yeni bir teknoloji olan radyoaktif yöntemle beton yoğunluğunun belirlenmesi betonun diğer mekanik özellikleri ile ilişkilendirilerek üretimi yapılan beton hakkında daha fazla bilgi edinilmesini sağlayacaktır. Bu araştırmanın amacı; vakum uygulamasından dolayı beton yüzeyinde meydana gelen yoğunluk değişiminin radyoaktif metotla tayinini araştırmaktır. 2.MATEYAL VE METOD karşılaştırılabilmesi için karot örnekler radyoaktif yöntemle yoğunluk ölçümü yapılan bölgeden alınmıştır. Karot örnekler vakum uygulanan yüzeyden itibaren 7,5, 5 ve 2,5 cm derinliklerde kesilerek laboratuvarda yoğunluk ölçümü deneyi gerçekleştirilmiştir (Şekil 1). D=10 cm 2.1. Materyal Çalışmada C20 hazır betonu kullanılmıştır. Beton üretiminde PÇ 42,5 portland çimentosu ve çimento ağırlığının %0,4 ü oranında su azaltıcı akışkanlaştırıcı kullanılmıştır. Hazırlanan karışıma ait bilgiler Çizelge 1 de verilmiştir. Beton karışıma ait çökme değeri 20 cm olarak ölçülmüştür. 15 cm 1 2 3 Çizelge 1 Beton karışım özellikleri Malzeme Özellikleri Miktarı Çakıl (Ag-1) Kırmataş (16-25mm) 334 kg Çakıl (Ag-2) Kırmataş (4-16mm) 632 kg Kum (Ag-3) Kırmakum (0-3mm) 761 kg Çimento PÇ 42,5 426 kg Su Şehir şebeke suyu 190 lt Kimyasal katıkı Akışkanlaştırıcı (%0,4) 2 kg 2.2. Metod 2.2.1. Beton dökümü ve vakum uygulaması 200x200x15 cm boyutlarında 3 adet döşeme kalıbı hazırlanmıştır. Hazırlanan kalıplara C20 betonu vibratörlü yüzey mastarı ile sıkıştırılarak dökülmüştür. Vibratörlü yüzen mastar ile sıkıştırma işlemi, bütün kalıplar üzerinde eşit sürelerde yapılmıştır Betona vakum uygulamasının yapılabilmesi ve zeminden kaynaklanan çatlakların önlenebilmesi için, beton dökümü öncesi kalıpların altına polietilen örtü serilmiştir. Döşeme betonlarından birincisine 34 dak.(tam vakum), ikincisine 17 dak.(yarım vakum) vakum işlemi uygulanmıştır. Üçüncü döşeme betonu ise vakum uygulanmadan referans olarak kullanılmıştır. Vakum işlemi bittikten sonra, vakum örtüsü kaldırılıp beton yüzeyi, helikopter yardımıyla perdahlanmıştır. 2.2.1. Deney numunelerinin hazırlanması Hazırlanan beton bloklar üzerinden her beton türü için 6 adet olmak üzere 10cm çapında ve 15cm boyunda karot örnekler alınmıştır. Deney sonuçlarının Şekil 1 Deney numunesi üretimi (1: 7,5 cm yüksekliğinde, 2: 5 cm yüksekliğinde, 3: 2,5 cm yüksekliğinde) 2.2.2. Beton Yoğunluğunun Tayini Beton yoğunluğunun tayini deneyi, alınan karot örneklerden üretilen 10 cm çaplı ve 7,5, 5, 2,5 cm kalınlığındaki beton örnekler üzerinde Şekil 1 de gösterilen 1, 2 ve 3 nolu örnekler üzerinde TS 12390-7 Sertleşmiş Betonun Yoğunluğunun Tayini standardında belirtilen esaslara uygun olarak gerçekleştirilmiştir[9]. Betonların yoğunluk değerlerinin hesaplanmasında; m D = V formülü kullanılmıştır. Formülde; D= Numunenin yoğunluğu, gr/cm 3, m= Numunenin, deney esnasındaki durumuna bağlı kütlesi, gr, V= Numunenin özel metotla tayin edilen hacmi, cm 3 ifade etmektedir. 2.2.3. Radyoaktif yöntemle yoğunluk tayini Beton bloklar üzerinde 6 farklı bölge üzerinde 2,5 cm, 5 cm ve 7,5 cm derinliklerinde Radyoaktif Yoğunluk Ölçer cihazı yardımı ile sertleşmiş betonun yoğunluk ölçümleri yapılmıştır(resim 1). Cihaz Sezyum-137 radyoaktif elementinden yayılan gama ışınları aracılığı ile yoğunluk ölçümü yapmaktadır (Şekil 2). Deney ASTM C1040-93(2000) Standard Test Methods for Density of Unhardened and Hardened Concrete In Place By Nuclear Methods standardında belirtilen esaslara uygun olarak gerçekleştirilmiştir. 1164

Resim 1 Radyoaktif yoğunluk ölçer ile beton birim ağırlık tayini deneyi Radyasyon kaynağı Algılayıcılar Beton tabaka Temel tabakası Gama ışınları Şekil 2. Radyoaktif yoğunluk ölçer ölçümü 3. BULGULAR VE TARTIŞMA 3.1. Beton Yoğunluğu Radyoaktif yöntemle ölçüm yapılan bölge ve derinlikleri temsil edecek şekilde hazırlanan 2,5, 5 ve 7,5 cm derinliklerdeki karot örnekler üzerinde laboratuvar ortamında gerçekleştirilen betonun yoğunluk tayini deneyi sonuçlarına ait açıklayıcı istatistikler Çizelge 2 de verilmiştir. Deney sonucunda elde edilen veriler üzerinde her bir derinlikte betonlar arasında gerçekleştirilen varyans analizine göre yoğunluk değerleri bakımından grup ortalamalarının istatistiki anlamda birbirinden farklı olduğu görülmüştür (α=0,001)(çizelge 3). Farklılığın hangi beton türlerinde kaynaklandığını tespit etmek amacıyla gerçekleştirilen çoklu karşılaştırma testi sonuçları Çizelge 4 te görülmektedir. Çizelge 2. Beton yoğunluğu deneyi sonuçlarına ait açıklayıcı istatistikler Derilik (cm) Beton türü N Ortalama Std.Hata Minimum Maksimum Referans 6 2,124 0,0051 2,115 2,147 2,5 Tam vakum 6 67 0,0022 61 75 Yarı vakum 6 23 0,0122 2,186 55 Referans 6 2,145 0,0104 2,104 2,170 5 Tam vakum 6 63 0,0030 51 73 Yarı vakum 6 2,195 0,0158 2,146 31 Referans 6 2,166 0,0178 2,102 05 7,5 Tam vakum 6 62 0,0026 54 68 Yarı vakum 6 2,184 0,0054 2,163 00 1165

Çizelge 3. Beton yoğunluğu değerlerine ait varyans analizi sonuçları Derinlik (cm) Varyansın Kaynağı Serbestlik Derecesi Toplamı Ortalaması F-testi Anlamlılık düzeyi (α) Genel 2 0,0642 0,0321 88,899 0,000 2,5 Gruplar içi 15 0,0054 0,0004 ~ ~ Toplam 17 0,0697 ~ ~ ~ Genel 2 0,0418 0,0209 28,631 0,000 5 Gruplar içi 15 0,0110 0,0007 ~ ~ Toplam 17 0,0528 ~ ~ ~ Genel 2 0,0309 0,0155 22,024 0,000 7,5 Gruplar içi 15 0,0105 0,0007 ~ ~ Toplam 17 0,0415 ~ ~ ~ Çizelge 4. Çoklu karşılaştırma testi sonuçları Farklı olan gruplar (α=0,01) Derinlik (cm) Beton türü 1 2 3 Referans 2,124 ~ ~ 2,5 Yarı vakum ~ 23 ~ Tam vakum ~ ~ 67 Referans 2,145 ~ ~ 5 Yarı vakum ~ 2,195 ~ Tam vakum ~ ~ 63 Referans 2,166 ~ ~ 7,5 Yarı vakum 2,184 ~ ~ Tam vakum ~ 62 ~ Gerçekleştirilen çoklu karşılaştırma testi sonuçlarına göre; Bütün derinliklerde yoğunluk değerlerinin betonlar arasında farklı olduğu, Yalnızca 7,5cm derinliğe sahip numunelerde referans ve yarı vakumlu betonlara ait yoğunluk değerlerinin birbirinden farklı olmadığı, Bütün derinliklerde referans betonun en küçük değere, tam vakumlu betonun ise en büyük değere sahip olduğu, Vakum işleminden dolayı beton yoğunluk değerlerinde anlamlı bir artış olduğu görülmektedir. 3.2. Radyoaktif Yöntemle Beton Yoğunluğu Radyoaktif yöntemle 2,5, 5 ve 7,5 cm derinliklerde beton bloklar üzerinde gerçekleştirilen betonun yoğunluk tayini deneyi sonuçlarına ait açıklayıcı istatistikler Çizelge 5 te verilmiştir. Deney sonucunda elde edilen veriler üzerinde her bir derinlikte betonlar arasında gerçekleştirilen varyans analizine göre 2,5 ve 5 cm derinliklerdeki yoğunluk değerleri bakımından grup ortalamalarının istatistiki anlamda birbirinden farklı olduğu, 7,5 cm derinlikteki yoğunluk değerleri bakımından grup ortalamalarının birbirinden farklı olmadığı görülmüştür (α=0,001)(çizelge 6). Farklılığın hangi beton türlerinde kaynaklandığını tespit etmek amacıyla gerçekleştirilen çoklu karşılaştırma testi sonuçları Çizelge 7 te görülmektedir. Çizelge 5. Radyoaktif yöntemle beton yoğunluğu deneyi verilerine ait açıklayıcı istatistikler Derilik (cm) Beton türü N Ortalama Std.Hata Minimum Maksimum Referans 6 2,164 0,0324 2,024 23 2,5 Tam vakum 6 79 0,0070 47 97 Yarı vakum 6 46 0,0194 2,182 05 Referans 6 2,164 0,0324 2,024 23 5 Tam vakum 6 49 0,0192 2,192 97 Yarı vakum 6 20 0,0123 2,191 68 Referans 6 2,166 0,0309 2,031 21 7,5 Tam vakum 6 48 0,0168 2,192 98 Yarı vakum 6 06 0,0257 2,106 83 1166

Çizelge 6. Radyoaktif yöntemle beton yoğunluğu verilerine ait varyans analizi sonuçları Derinlik (cm) Varyansın Kaynağı Serbestlik Derecesi Toplamı Ortalaması F-testi Anlamlılık düzeyi (α) Genel 2 0,0416 0,0208 7,041 0,007 2,5 Gruplar içi 15 0,0443 0,0030 ~ ~ Toplam 17 0,0859 ~ ~ ~ Genel 2 0,0221 0,0110 3,519 0,05 5 Gruplar içi 15 0,0471 0,0031 ~ ~ Toplam 17 0,0692 ~ ~ ~ Genel 2 0,0200 0,0100 2,636 0,104 7,5 Gruplar içi 15 0,0569 0,0038 ~ ~ Toplam 17 0,0770 ~ ~ ~ Çizelge 7. Radyoaktif yöntemle beton yoğunluğu verilerine ait çoklu karşılaştırma testi sonuçları Farklı olan gruplar (α=0,01) Derinlik (cm) Beton türü 1 2 Referans 2,164 ~ 2,5 Yarı vakum ~ 46 Tam vakum ~ 79 Referans 2,164 ~ 5 Yarı vakum 20 20 Tam vakum ~ 49 Referans 2,166 ~ 7,5 Yarı vakum 06 ~ Tam vakum 48 ~ Radyoaktif yöntemle yoğunluk tayini deneyi sonucunda elde edilen veriler üzerinde gerçekleştirilen çoklu karşılaştırma testi sonuçlarına göre; 2,5 ve 5 cm derinliklerdeki yoğunluk değerlerinin tam ve yarı vakumlu betonlarda birbirinden farklı olmadığı, 7,5 cm derinlikteki yoğunluk değerlerinin beton türlerine göre değişmediği, Bütün beton türlerinde referans betonun en küçük, tam vakumlu betonun ise en büyük yoğunluk değerlerine sahip olduğu, Beton yoğunluğunun üst tabakalarda betonlar arasında farklılık gösterdiği ancak ölçüm derinliği arttıkça bu farklılığın ortadan kalktığı görülmüştür. Ayrıca karot örnekler üzerinde laboratuarda yapılan yoğunluk ölçümleri ile, radyoaktif yöntemle beton bloklar üzerinde gerçekleştirilen yoğunluk ölçümlerinin beton yüzeyinden olan derinliklerine bağlı olarak değişimini modelleyebilmek için regrasyon analizi gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen regrasyon analizi sonucunda ilişki her bir beton türü için Y=Bx + A lineer model denklemi ile ifade edilmiştir. Analiz sonucunda elde edilen regrasyon model denklemleri Çizelge 8 de karot örnekler üzerinde gerçekleştirilen yoğunluk ölçümlerine ait ilişki grafiği Şekil 3 te, radyoaktif yöntemle beton bloklar üzerinde gerçekleştirilen yoğunluk ölçümlerine ait ilişki grafiği ise Şekil 4 te görülmektedir. Çizelge 8 Yoğunluk ve ölçüm derinliği arasında gerçekleştirilen regrasyon analizi sonuçları Beton türü Regrasyon katsayısı Anlamlılık düzeyi Deney yöntemi (r 2 ) Regrasyon denklemi (α) Laboratuarda Referans 1,00 Y=2,1042+0,0083X 0,01 yoğunluk ölçümü Yarı vakum 0,94 Y=404-0,0078X 0,01 Tam vakum 0,91 Y=701-0,011X 0,01 Radyoaktif Referans 0,95 Y=2,1581+0,0012X 0,01 yöntemle yoğunluk Yarı vakum 0,97 Y=649-0,0081X 0,01 ölçümü Tam vakum 0,99 Y=934-0,0061X 0,01 1167

Yoğunluk (gr/cm³) 2,1 2,1 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0 Beton türü Yarı vakum r²=0,94 Tam vakum r²=0,91 Referans r²=1,00 Şekil 4 ve 5 teki grafiklerde görüldüğü gibi vakum uygulamasından dolayı yarı ve tam vakumlu betonlarda beton yüzeyine yakın olan kısımlarda yoğunluk değerlerinin arttığı, derinlik arttıkça yoğunluk değerlerinin azaldığı görülmektedir. Referans betonda ise tam tersine beton yüzeyine yakın kısımlarda yoğunluğun azaldığı, derinlik arttıkça yoğunluk değerlerin artmakta olduğu görülmektedir. Varyans analizi ve regrasyon analizleri ile test edilen bu durum her iki ölçüm tekniğinde de benzer sonuçlar göstermektedir. Radyoaktif yöntemle gerçekleştirilen yoğunluk ölçümlerinin laboratuar ortamında gerçekleştirilen yoğunluk ölçümlerine göre küçük sapmalar gösterdiği gözlenmiştir. Beton yüzeyinden olan derinlik (cm) Şekil 4. Laboratuarda ölçülen yoğunluk ve derinlik arasındaki ilişki grafiği Radyoaktif yöntemle yoğunluk (gr/cm³) Beton türü Yarı vakumlu r²=0,97 Tam vakumlu r²=0,99 Referans 2,1 r²=0,95 Şekil 6 da laboratuvarda ölçülen yoğunluk ile Radyoaktif yöntemle ölçülen yoğunluk değerlerine ait ilişki grafiği görülmektedir. Radyoaktif yöntemle gerçekleştirilen ölçümlerin yoğunluk değerlerini %1 lik bir hata ile tahmin ettiği görülmüştür. 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0 Beton yüzeyinden olan derinlik (cm) Şekil 5. Radyoaktif yöntemle ölçülen yoğunluk ve derinlik arasındaki ilişki grafiği 8 Radyoaktif yöntemle yoğunluk (gr/cm³) 6 4 2 0 2,18 2,16 %95 güvenirlikte ortalamaların sapma limiti 2,14 2,12 2,14 2,16 2,18 0 2 4 6 8 r²=0,93 Laboratuvarda ölçülen yoğunluk (gr/cm³) Şekil 6. Yoğunluk ölçüm teknikleri arasındaki ilişki grafiği 1168

4. SONUÇ VE ÖNERİLER C20 hazır betonu dökülerek hazırlanan 200x200x15 cm boyutlarındaki beton blokları üzerinde ve bloklardan alınan karot örnekler üzerinde 2,5, 5 ve 7,5 cm derinliklerde iki farklı ölçüm tekniği ile gerçekleştirilen yoğunluk ölçüm verileri üzerinde gerçekleştirilen değerlendirmeler sonucunda; Vakum uygulamasının beton birim ağırlığı üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu, Vakum uygulanmış betonların yoğunluk değerlerinin bütün derinliklerde vakum uygulanmamış referans betona göre daha büyük değerlere sahip olduğu, Tam vakum uygulanmış betonun her iki ölçüm tekniğinde de bütün derinliklerde en yüksek yoğunluk değerlerine sahip olduğu, Referans betonunda bütün derinliklerde en küçük yoğunluk değerine sahip olduğu, Her iki ölçüm tekniğinde de yoğunluk değerleri bakımından benzer sonuçlar olduğu, Radyoaktif yöntemle gerçekleştirilen yoğunluk ölçümlerinin, laboratuar ortamında gerçekleştirilen yoğunluk ölçümlerine göre küçük sapmalar gösterdiği, Radyoaktif yöntemle gerçekleştirilen ölçümlerin yoğunluk değerlerini %1 lik bir hata ile tahmin ettiği görülmüştür. KAYNAKLAR [8]. Tayabji, S.D., Whiting, D., 1988, Field evaluation of concrete pavement consalidation, Transp.Res.Rec.1110, 90. [9]. TS 12390-7, 2000, Sertleşmiş Betonun Yoğunluğunun Tayini, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. [10]. ASTM C1040-93, 200, Standard Test Methods for Density of Unhardened and Hardened Concrete In Place By Nuclear Methods, American Standards. [1]. Akça, A., 1991, Beton mukavemetinin belirlenmesinde kullanılan karotların mukavemetine etki eden faktörlerin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Tek. Üni., Fen Bil. Enst., Trabzon. [2]. Yüksel, İ., 1995, Bileşik yıkıntısız beton deneyleri ile beton mukavemetinin belirlenmesi ve betonarme bir yapıda uygulanması, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Tek. Üni., Fen Bil. Enst., İstanbul. [3]. Yavuz, E., 1995, Betondaki boyut etkisinin bileşimle ilgisi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Tek. Üni., Fen Bil. Enst., İstanbul. [4]. Whiting,D., Seegebrecht, G.W., and Tayabji, S., 1987, Effect of degree of consalidation on some important properties of concrete, Consalidation of Concrete, ACI SP-96, Gebler, S.H., American Concrete Instıtute, Detroit, MI. [5]. Erdoğan, T.Y., Özer, Ö., 1996, An evaluation of different test methods to determine concrete compressive strength, Fourth International Conference on Concrete Technology in Developing Countries, Gazimağusa, Turkish Republic of Northern Cyprus. [6]. Malhotra V.M., Carino, N.J., 2004, Handbook on Nondestructive Testing of Concrete, CRC Pres, Seceond Edition Chapt. 12, London. [7]. Thin Layer Density Gauge, 2003, Manual of Operation and İnstruction, Troxler Electronics Laboratories Inc. 1169