Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

Benzer belgeler
FARKLI KAYNAK AKIMLARINDA KAYNAK EDİLMİŞ ALÜMİNYUM MATRİSLİ FONKSİYONEL DERECELENDİRİLMİŞ MALZEMENİN MİKROYAPI ve SERTLİK ÖZELLİKLERİNİN ANALİZİ

ALÜMİNYUMUN TIG KAYNAĞINDA AKIM TÜRÜNÜN KAYNAK METALİ MİKROYAPISI VE DARBE DAYANIMINA ETKİSİ

Selçuk Üniversitesi ISSN 1302/6178 Journal of Technical-Online

Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi Araştırma Makalesi

4000 SERİSİ ALÜMİNYUM LEVHALARIN TIG KAYNAĞINDA AKIM TÜRÜNÜN MİKROYAPI VE MEKANİK ÖZELLİKLERE ETKİSİ

PLAZMA TRANSFER ARK YÖNTEMİYLE FeCr/FeCr+C TOZUNUN DÜŞÜK KARBONLU ÇELİK YÜZEYİNE ALAŞIMLANMASI. Serkan ÖZEL, Bülent KURT, İlyas SOMUNKIRAN

SÜRTÜNME KARIŞTIRMA KAYNAĞI İLE BİRLEŞTİRİLMİŞ ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ MEKANİK ÖZELLİKLERİNİN İSTATİSTİKSEL OLARAK İNCELENMESİ

AISI 1030 Çelik Çiftinin Manuel (GMAW) Ve Sinerjik Kontrollü (GMAW-P) Kaynağında Tane Morfolojisinin Karşılaştırılması

THE EXAMINATION OF METALLURGICAL PROPERTIES OF WELDED 6351 ALUMINUM ALLOYS WITH INERT GAS METHODS

ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ KAYNAKLANABİLİRLİĞİ VE KAYNAK PARAMETRELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERE VE MİKROYAPIYA ETKİSİ ÖZET

DÜŞÜK KARBONLU ÇELİKLERDE ELEKTRİK ARK VE MAG KAYNAK YÖNTEMLERİNİN MEKANİK ÖZELLİKLERE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

SÜRTÜNME KARIŞTIRMA VE ELEKTRİK ARK KAYNAK TEKNİKLERİ İLE BİRLEŞTİRİLEN CuZn30 LEVHALARIN MEKANİK ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

AISI 430/AISI 1030 Çelik Çiftinin Manuel (MIG) ve Sinerjik Kontrollü Darbeli (MIG-P) Kaynağının Mikroyapı ve Sertlik Üzerine Etkisi

Alüminyumun TIG Kaynağında Argon-Hidrojen Gaz Karışımının Mikroyapı ve Mekanik Özelliklere Etkisi

12345, İzmir. (ORCID: ),(ORCID: ), (ORCID: ),(ORCID: )

ÖZGEÇMİŞ VE YAYINLAR

Öğrenim Durumu Derece Alan Üniversite Mezuniyet Yılı. Tezler Derece Tez Danışman

SERTLİK ÖLÇME DENEYLERİ

AISI 430 Çelik Çiftinin Manuel (GMAW) Ve Sinerjik Kontrollü (GMAW-P) Kaynağında Isı Girdisinin Mikroyapı Üzerindeki Etkisi

ELKTRİK AMAÇLI ALUMİNYUM KULLANIMI

Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi

İlker EKER a ve İbrahim SEVİM b, * Geliş Tarihi/Received: , Kabul Tarihi/Accepted:

KAZAN ÇELİKLERİNİN KAYNAK KABİLİYETİ 1. Kazan Çeliklerinin Özellikleri

ÖRTÜLÜ ELEKTROT ARK KAYNAĞI VE MIG KAYNAĞINDA AKIM ŞİDDETİNİN KAYNAK NÜFUZİYETİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi

Gaz Tungsten Ark Kaynak Yöntemiyle AISI 304 Paslanmaz Çelik Yüzeyinde Üretilen M 7 C 3 Takviyeli Kompozit Kaplamaların Mikroyapısı

AA 5754 Alüminyum Alaşımının Robot (MIG) Kaynağı ile Birleştirilmesi ve Mikroyapısının İncelenmesi

ÖZGEÇMİŞ VE YAYINLAR

WELDABILITY Ti6Al4V ALLOYS COUPLES BY PTA METHOD

Kaynak yöntemleri ile birleştirilen bir malzemenin kaynak bölgesinin mikroyapısı incelendiğinde iki ana bölgenin var olduğu görülecektir:

ERDEMİR 3237 MALZEMESİNİN KAYNAK YÖNTEMLERİNE VE SICAKLIĞA BAĞLI KIRILMA DAVRANIŞININ BELİRLENMESİ

THE PRODUCTION OF AA5049 ALLOY SHEETS BY TWIN ROLL CASTING

Öğrenim Durumu Derece Alan Üniversite Mezuniyet Yılı Karadeniz Teknik Üniversitesi Trabzon M.Y.O. Tezler Derece Tez Danışman

BAKIR VE ÇELİK LEVHALARIN ÖRTÜLÜ ELEKTROD VE TIG KAYNAK YÖNTEMLERİ İLE BİRLEŞTİRİLMESİ VE ARAYÜZEY ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ

ALÜMİNYUM ALAŞIMLARINDA SİLİSYUMUN KAYNAK DİKİŞİ MEKANİK ÖZELLİKLERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

METAL MATRİSLİ KOMPOZİT MALZEMELER

Yrd. Doç. Dr. SELDA KAYRAL

The Examination Of Microhardness And Microstructure Of FeCrC-B 4 C-Ti Layer

Yrd. Doç. Dr. SELDA KAYRAL

KARABÜK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ/İMALAT MÜHENDİSLİĞİ (DR)

T/M YÖNTEMİ İLE ÜRETİLEN Cu-C-Al 2 SiO 5 KOMPOZİTİNİN ABRASİV AŞINMA DAYANIMI Ç. ÖZAY & A. HASÇALIK

DETERMINATION OF IMPACT STRENGTH OF FERROUS BASED MATERIALS JOINED BY LASER WELDING

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

ARK KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLEN OSTENİTİK PASLANMAZ ÇELİK İLE DÜŞÜK KARBONLU ÇELİĞİN MEKANİK ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ

FARKLI MALZEMELERİN KAYNAĞININ DENEYSEL VE TEORİK İNCELENMESİ

SÜRTÜNME KARIŞTIRMA KAYNAK YÖNTEMİYLE BİRLEŞTİRİLEN AA2124/SiCp/25 KOMPOZİT LEVHALARIN MEKANİK ÖZELLİKLERİNE TAKIM AŞINMASININ ETKİSİ

MANTARI SERTLEŞTİRİLMİŞ R260 KALİTE RAYLARIN AŞINMA ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ

Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

GEMİ SACLARININ TOZALTI VE ÖZLÜ TEL KULLANARAK MAG KAYNAĞI İLE BİRLEŞTİRİLMESİ VE MEKANİK ÖZELLİKLERİ

Emisyon Ölçümlerinin Planlanması

DÜŞÜK KARBONLU BİR ÇELİĞİN KAYNAĞINDA TERMOMEKANİK İŞLEMİN MİKROYAPI VE MEKANİK ÖZELLİKLERE ETKİSİ

AISI 304 VE AISI 430 PASLANMAZ ÇELİKLERİN TIG, MIG VE ÖRTÜLÜ ELEKTROD ARK KAYNAĞIYLA BİRLEŞTİRİLEBİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI

TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR

Çift Fazlı Paslanmaz Çeliklerde Yaşlandırma Koşullarının Mikroyapı Özellikleri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi

Dr. Nilay ÇÖMEZ EĞİTİM BİLGİLERİ

PLASTİK ŞEKİL VERME YÖNTEMİ

Kobalt Esaslı Elektrotlarla Kaplanan Malzemelerin İç Yapı ve Mekanik Özelliklerinin İncelenmesi

WC-Co TOZUNUN DÜŞÜK KARBONLU ÇELİK YÜZEYİNE GAZ TUNGSTEN ARK (GTA) YÖNTEMİ İLE ALAŞIMLANDIRILMASI

B 4 C /Al KOMPOZİTLERİN TAKVİYE HACİM ORANINA BAĞLI OLARAK ABRASİF AŞINMA DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ

1 st INTERNATIONAL ENGINEERING AND TECHNOLOGY SYMPOSIUM (1 st IETS) May, 2018 BATMAN UNIVERSITY

ISSN: El-Cezerî Fen ve Mühendislik Dergisi Cilt: 4, No: 1, 2017 ( )

FeW-SiC Esaslı Kompozit Kaplamaların Mikroyapı ve Aşınma Özellikleri

AISI 409 VE Ç1010 ÇELİĞİN ÖSTENİTİK ELEKTROD KULLANARAK MIG KAYNAK YÖNTEMİ İLE BİRLEŞTİRİLMESİ VE MEKANİK ÖZELLİKLERİNİN ARAŞTIRILMASI

Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi

Nida Katı Sermin Ozan Fırat University, Elazığ-Turkey

ARAŞTIRMA MAKALESİ /RESEARCH ARTICLE

METAL MATRİSLİ KOMPOZİT ÜRETİMİ İÇİN SiC İÇERİKLİ ÖN ŞEKİL ÜRETİMİ

Arş. Gör Mehmet AYVAZ

Ahmet Durgutlu Accepted: March ISSN : ykaya@karabuk.edu.tr Karabuk-Turkey

Yoğun Düşük sürünme direnci Düşük/orta korozyon direnci. Elektrik ve termal iletken İyi mukavemet ve süneklik Yüksek tokluk Magnetik Metaller

Al-7Si-0,3Mg Alaşımında Soğuma Hızının Poroziteye Etkisi

SÜRTÜNME KARIŞTIRMA KAYNAĞINDA KAYNAK HIZININ BİRLEŞEBİLİRLİĞE ETKİSİ

Selçuk Üniversitesi ISSN 1302/6178 Journal of Technical-Online

PARTİKÜL TAKVİYELİ ALÜMİNYUM ESASLI METAL MATRİS KOMPOZİTLERİN DİFÜZYON KAYNAK KABİLİYETLERİNİN İNCELENMESİ

OSTENİTİK PASLANMAZ ÇELİKLERİN TIG KAYNAĞINDA KAYNAK AKIMI VE KOMPOZİSYONUNNUFUZİYETE ETKİSİ

2xx SERİSİ ALÜMİNYUM ALAŞIMLARINDA Ag İLAVESİNİN MUKAVEMETE ETKİSİ

Yrd. Doç. Dr. Can ÇİVİ

TIG GAZALTI KAYNAK YÖNTEMİNDE KULLANILAN GAZLAR VE ÖZELLİKLERİ PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ

KAYNAKLI NUMUNELERİN TAHRİBATLI TESTLERİNİN GÜVENİLİRLİĞİ VE CİHAZ KALİBRASYONU

Sürtünme Kaynaklı Bakır ve AISI 1040 Çeliğinin Mekanik ve Mikroyapı Özelliklerinin İncelenmesi

MALZEME BİLİMİ VE MÜHENDİSLİĞİ. Malzeme Üretim Laboratuarı I Deney Föyü NİCEL (KANTİTATİF) METALOGRAFİ. DENEYİN ADI: Nicel (Kantitatif) Metalografi

19 (4), , (4), , 2007

YÖNETİM GÖREVLERİ VE KURUL ÜYELİKLERİ

İNTERMETALİK MALZEMELER. Doç. Dr. Özkan ÖZDEMİR (DERS NOTLARI-4)

BONDING OF X 2 CrNi 18 9 / G 20 MATERIALS WITH TIG WELDING

YTÜMAKiNE * A305teyim.com

15 th International Materials Symposium (IMSP 2014) October 2014 Pamukkale University Denizli - Turkey

ÖZGEÇMİŞ. 1. Adı Soyadı : Nizamettin KAHRAMAN 2. Doğum Tarihi : 24/03/ Ünvanı : Profesör. 4. Öğrenim Durumu. Derece Alan Üniversite Yıl

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR

ÖZGEÇMİŞ. Lisans Metal Eğitimi Gazi Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi 1994

Halil Karakoç a, Hanifi Çinici b,ramazan Çıtak c

AlCu4Ti Alaşımın Farklı Döküm Sıcaklıklarında Döküm Kalitesi ile Yaşlandırma Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Farklı Elektrotlar ile Delik Delme İşlemlerinde Yüzey Pürüzlülüğünün İncelenmesi

Prof. Dr. HÜSEYİN UZUN KAYNAK KABİLİYETİ

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

Al 2 O 3 PARTİKÜL TAKVİYELİ 2024 ALÜMİNYUM METAL MATRİKSLİ KOMPOZİTLERİN ÜRETİMİ. Metin KÖK KSÜ Kahramanmaraş MYO, Makine Bölümü, Kahramanmaraş

Middle East Journal of Science(MEJS)

Tülay Yıldız Accepted: March ISSN : akgur@firat.edu.tr Elazig-Turkey

Paslanmaz Çeliklerin Kaynak İşlemi Esnasında Karşılaşılan Problemler ve Alınması Gereken Önlemler Paslanmaz çeliklerin kaynak işlemi esnasında

Prof. Dr. Durmuş KAYA Öğr. Gör. Muharrem EYİDOĞAN Arş. Gör. Enes KILINÇ

Transkript:

Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi Pamukkale University Journal of Engineering Sciences SiC TAKVİYELİ ALÜMİNYUM MATRİSLİ KOMPOZİT MALZEMENİN FARKLI KAYNAK AKIMLARI VE TÜRLERİNDE OLUŞAN MİKROYAPI VE SERTLİK ÖZELLİKLERİNİN ANALİZİ THE MICROSTRUCTURE AND HARDNESS PROPERTIES ANALYSIS OF WELDED ALUMINUM MATRIX MATERIAL REINFORCED WITH SiC USING DIFFERENT CURRENTS AND FORMS OF WELDING Arzum ULUKÖY 1*, Volkan ONAR 1, Yavuz KAPLAN 1 1İmalat Mühendisliği Bölümü, Teknoloji Fakültesi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli, Türkiye. aulukoy@pau.edu.tr, vonar@pau.edu.tr, ykaplan@pau.edu.tr Geliş Tarihi/Received: 16.12.2014, Kabul Tarihi/Accepted: 08.05.2015 * Yazışılan yazar/corresponding author doi: 10.5505/pajes.2015.87487 Özel Sayı Makalesi/Special Issue Article Öz Metal matrisli ve seramik partikül takviyeli malzemelerin kaynağında oksit tabakası oluşumu, kaynak bölgesinde segregasyon meydana gelmesi ve seramik partiküllerin kaynak banyosu ile tepkimeye girmesi gibi nedenlerden dolayı sorunlar ortaya çıkmaktadır. Bu sorunlar nedeniyle beklenen mekanik özellikler elde edilememektedir. Bu çalışmada, SiC takviyeli alüminyum 2014 alaşımının kaynak edilebilirliği araştırılmıştır. AlSi5 alaşımı tel kullanılarak, MIG yöntemiyle yapılan kaynak işlemlerinde farklı türde ve farklı değerlerde kaynak akımları kullanılmıştır. Manuel kaynak akımı ile elde edilen numuneler ile pulse kaynak akımı ile elde edilen numuneler mikroyapı ve sertlik dağılımı açısından karşılaştırılmıştır. Farklı kaynak akım türünün ve değerlerinin kaynak mikroyapı ve sertlik dağılımı üzerindeki etkisi incelenmiştir. Alüminyum 2014 matrisli ve SiC partikül takviyeli kompozitin kaynağında pulse akım kullanılması sonucunda, kaynak bölgesinde meydana gelebilecek segregasyon önlenmiş, mikroyapı özelliklerinin iyileştiği tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: Metal matrisli kompozit, Mikroyapı, MIG, SiC, Alüminyum Abstract The welding of metal matrix material reinforced with ceramic particles has some problems such as formation of oxide layer, segregation occurring on welding area, and reaction of ceramic particles with welding bath. The expected mechanical properties cannot be obtained because of these problems. In this study, the weldability of aluminum 2014 alloy reinforced with SiC particles was investigated. MIG welding process was used via using AlSi5 alloy wire at different types and values of welding currents. Samples obtained using manual welding current were compared to those obtained using pulse welding current, in terms of microstructure and distribution of hardness. The effects of different types and values of welding currents on the microstructure and hardness distribution were examined. It was obtained that the welding of the composite with aluminum 2014 alloy matrix reinforced with SiC particles via using of pulse current, potential formation of segregation was prevented and microstructural properties were improved. Keywords: Metal matrix composite, Microstructure, MIG, SiC, Aluminum 1 Giriş Metal matrisli ve seramik parçacık takviyeli kompozit malzemeler (MMK) düşük maliyeti, yüksek aşınma direnci ve yüksek ısıl kararlılık gibi özelliklerinden dolayı, özellikle havacılık ve uzay endüstrisinde kullanım alanı bulmaktadır. Matris malzemesi olarak alüminyum, güçlendirici seramik parçacık olarak da SiC en çok tercih edilen malzemelerdir. Alüminyumun hafifliği, SiC parçacıkların ise hem ucuz olması hem de alüminyum tarafından ıslatılabilirliğinin iyi olması bu tercihlerde önemli rol oynamaktadır [1]. Alüminyum alaşımları geleneksel kaynak teknikleri (TIG, MIG, lazer, difüzyon vb.) ile birleştirilebilmektedir. Alüminyum esaslı metal matrisli kompozitlerin birleştirilmesinde optimum özelliklerin ve kaliteli bir kaynak yapısının elde edilebilmesi için ise kaynak tekniğinin ve kaynak parametrelerinin doğru seçilmesi çok önemlidir. SiC parçacıkları eklenmiş alüminyum matrisli kompozitlerin geleneksel kaynak yöntemleri ile birleştirilmesinde istenmeyen bazı durumlar oluşabilmektedir. Bunların başında ergimiş haldeki alüminyumun SiC ile reaksiyona girmesi ve ısı tesiri altındaki bölgede (ITAB) istenen şekilde SiC dağılımının ve oluşması istenen mikroyapının elde edilememesi gelmektedir. Bu durumun sonucunda kaynaklı malzemede sertlik dağılımında farklılıklar ve gözenekli bir içyapı oluşabilmekte ve kaynaklı malzemenin kırılganlığı artmaktadır. Bu yöntemlerin kullanılmasıyla meydana gelen sorunları ortadan kaldırılabilmek için katı hal kaynak teknikleri (difüzyon kaynağı, sürtünme kaynağı vb) ile ilgili çalışmalar giderek artmaktadır. Ancak kaynak ekipmanlarının kurulum maliyetlerinin fazla olması, seri üretime uygun olmaması, ergitme kaynak yöntemlerinden daha zor uygulanabilir olması ve veriminin düşük olması nedeniyle katı hal kaynak yöntemleri yerine ergitme kaynak yöntemleri (TIG, MIG vb.) tekrar gündemdeki yerini almıştır [2]-[5]. SiC ile güçlendirilmiş alüminyum matrisli kompozitlerin ergitme kaynak yöntemleriyle birleştirilmesi sırasında ergiyen alüminyumun SiC partikülleri ile reaksiyon oluşturması sonucunda oluşan Al4C3 bileşiği kaynaklanabilirliği olumsuz yönde etkilemekte ve kaynaklı birleştirmenin kalitesinde düşüş meydana getirmektedir. Kaynaklanabilirliğin azalmasını engellemek için önce oluşan Al4C3 fazını ortadan kaldırmak veya oluşumunu en aza indirgemek gerekmektedir [4]-[7]. Al4C3 fazının oluşumu, boyutu ve şekli ısı girdisiyle doğru orantılıdır. Düşük ısı girdisinde SiC partikülleri yapıda Al4C3 fazı 365

oluşturmazken, yüksek ısı girdisiyle birlikte Al4C3 fazı oluşumu artmaktadır. Ancak düşük ısı girdilerinde kaynakta yeterli nüfuziyet oluşmayacağından beklenen kaynak kalitesi de elde edilememektedir [4]. Alüminyum alaşımlarının elektrik ve ısıl iletkenliğin yüksek oluşu kaynak sırasında kaynak işlemini olumsuz etkileyerek ITAB bölgesinin daha geniş bir alanda oluşmasına neden olur. Pulse akım kullanılan kaynaklı birleştirmelerde esas metale uygulanan ısı girdisi minimum seviyeye çekildiği için ITAB genişliğinin dar olması sağlanabilir [6]-[8]. Alüminyum esaslı SiC takviyeli metal matrisli kompozitlerin kaynağında Sinerjik kontrollü Pulse MIG kaynak yöntemi programlanabilme özelliği taşıdığı için meydana gelebilecek problemleri çözebilecek durumdadır [9]-[11]. Bu çalışmada, döküm yöntemiyle üretilmiş olan alüminyum AA 2014 matrisli ve SiC partikül takviyeli kompozit malzemenin kaynağında ısı girdisinin etkisini görmek için, farklı kaynak akımı türlerinde ve farklı akım değerlerinde yapılmıştır. Kaynaklı birleştirmelerin üzerinde farklı ısı girdilerinin etkisinin mikroyapı ve sertliğe olan etkisi araştırılmıştır. 2 Malzeme ve Yöntem AA 2014 alüminyum alaşımı ile 9 μm boyutundaki SiC tanecikleri karıştırılarak döküm yöntemi ile kompozit malzeme üretilmiştir. Alüminyum 2014 alaşımının kimyasal kompozisyonu Tablo 1 de görülmektedir. Elde edilen döküm malzemeden çıkarılan 5 mm kalınlığında dikdörtgen kesitli malzemeler kaynaklı imalat yöntemi ile birleştirilmiştir. Tablo 1: Alüminyum 2014 alaşımının kimyasal analizi. Si Fe Cu Mn Mg Cr Zn Ti Al 1.18 0.48 4.9 1.04 0.57 0.009 0.3 0.03 Kalan MIG ve Sinerjik Pulse MIG kaynak yöntemlerinin kullanıldığı bu çalışmada, MMK levhalar 150x50x5 mm ebatlarında hazırlandıktan sonra yüzeyleri temizlenmiş ve 160 o C de ön ısıtmaya tabi tutulmuştur. Kaynak yapılacak alüminyum levhalar farklı akım değerlerinde ve farklı akım türlerinde birleştirilmiştir. Et kalınlığı boyunca birleştirilen levhaların SiC oranı hacimce %12 dir. Levhalar paslanmaz çelik altlık kullanılarak, SG-AlSi5 kaynak teli ile kaynatılmış ve açık havada soğumaya bırakılmışlardır. SG-AlSi5 kaynak telinin kimyasal analizi Tablo 2 de verilmiştir. Kaynak işlemi paslanmaz çelik ve alüminyum için sıçrantısız kaynak dikişi elde etmek üzere tasarlanmış yeni nesil dijital invertör teknolojisine sahip sinerjik, programlanabilir, pulse özellikli MIG/MAG kaynak makinesi ile argon koruyucu gaz atmosferi altında yapılmış olup deneyler esnasında kullanılan kaynak parametreleri Tablo 3 te verilmiştir. Tablo 2: Kaynak işleminde kullanılan SG-AlSi5 kaynak telinin kimyasal analizi (% ağırlıkça). Si Al 4.50-6.00 Kalan Farklı akım türleri ve akımlarda yapılan kaynaklarda kaynak metali ve ITAB bölgesindeki sertlik değişimlerini belirlemek için kaynaklanan parçalardan mikro sertlik numuneleri hazırlanmıştır. Numuneler standart metalografik numune hazırlama işlemine tabi tutulmuşlardır. Daha sonra 5ml HF- 10ml H2SO4-85 ml H2O çözeltisi ile dağlanmış ve mikro sertlik incelemesi için hazır hale getirilmişlerdir. Hazırlanan numunelerin mikroyapıları dijital kamera bağlantılı optik mikroskop kullanılarak görüntülenmiştir. Sertlik ölçümleri, vickers mikrosertlik ölçme cihazı ile yapılmış ve ağırlık olarak 0.1 kg yük kullanılmıştır. Kaynak bölgesinin sertlik ölçümleri kaynak dikişinin ortasından ana malzemeye doğru 1 mm aralıklarla ve 9 mm boyunca 5s bekletme süresi şartlarında yapılmış ve 3 ölçümün ortalaması alınmıştır. Akım Türü İlave Metal Kalınlığı (mm) Tablo 3: Kaynak işlemi parametreleri. Parametre Kaynak Hızı (mm/dk) Koruyucu Gaz Gaz Akış Oranı (l/dk) Manuel Pulse 3.1 Mikroyapı Analizi Akım Şiddeti (A) Voltaj (V) 90 17.4 100 17.8 90 15.7 100 14.2 SG-AlSi5 1 1 3 Sonuçlar 150 Argon Farklı akım türlerinde ve farklı akımlarda elde edilen kaynaklı numunelere ait kısmen dönüşmüş bölge (Şekil 1,2,7,8), geçiş bölgeleri (Şekil 3,4,9,10) ve kaynak bölgesi (Şekil 5,6,11,12) optik mikroskop ile incelenmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda, ısıl farklılıklardan dolayı ana malzemeden kaynak metaline doğru SiC partiküllerinin difüzyon ile kaynak metaline doğru yönlenmelerin olduğu ve kısmen dönüşmüş bölgede SiC partiküllerinin difüze olarak bir ağ oluşturduğu, geçiş bölgesinde yapının kaynak metaline doğru yönlendiği ve kaynak metalinde akım türü ve yüksekliğine göre difüzyon mekanizmasının gerçekleşmeyip küçük küresel şekillerde kaldığı ve/veya kaynak metalinin tane yapısının küçük ve homojen bir yapıya dönüşmesi ile SiC partiküllerinin bu homojenliğe uyup küçüldüğü gözlenmektedir. Tüm numunelerde ortak olan akım türü ve değeri ne olursa olsun SiC partiküllerinin ısı girdisinin artması ile difüze olarak kaynak metaline doğru yönlendiği ve topaklanarak çökeldiği gözlenmiştir. Isı girdisi akım türüne ve değerine göre değişmektedir. Eşitlik (1) de verilen ısı girdisi formülüne göre hesaplamalar yapılmıştır [12],[13]. Kaynak esnasında malzemeye iletilen ısı girdisi Tablo 4 te gösterilmiştir. Q= V*I*60 1000*S * η (1) Q = Isı girdisi (kj/cm) η = Kaynak yönteminin ısıl katsayısı (pulse MIG için 0.80) V= Ark gerilimi (Voltaj) I = Akım şiddeti (A) S= Kaynak ilerleme hızı (mm/s) 10 366

Tablo 4: Kaynak işlemi sırasında farklı akım türleri ve değerlerinde malzemeye iletilen ısı girdileri. Akım Türü Manuel Pulse Akım (A) Voltaj (V) Isı Girdisi (kj/cm) 90 17.4 5.0112 100 17.8 5.696 90 15.7 4.5216 100 14.2 4.544 Şekil 1 de Manuel 90A ve Şekil 2 de Pulse 90A değerlerinde elde edilen kaynaklı birleştirmelerin kısmen dönüşmüş bölgelerinden aynı büyütmelerde (100X) alınmış mikroyapı görüntüleri verilmiştir. Buna göre Manuel akımda elde edilen birleştirmenin kısmen dönüşmüş bölgesinde SiC partiküllerinin difüzyon mekanizması ile ayrışarak bölgesel olarak bir ağ yapısı şeklini almaya başladığı ve geçiş bölgesine doğru yönlendiği gözlenmektedir. Pulse akım türünde ise ağ yapısının oluşmadığı ve Manuel akıma göre daha küçük yapılar halinde bulunduğu gözlemlenmiştir. Şekil 3 te Manuel 90A ve Şekil 4 te Pulse 90A değerlerinde elde edilen kaynaklı birleştirmelerin geçiş bölgelerinden aynı büyütmelerde (100X) alınmış mikroyapı görüntüleri verilmiştir. Manuel akım türünde yapılmış kaynaklı birleştirmenin geçiş bölgesinde SiC partiküllerinin oluşturduğu homojen olarak dağılmayan ağ yapı kaynak metaline doğru difüzyon mekanizması ile yönlenmiş, kaynak metaline doğru tane aralarında iğnemsi yapılara dönüşmeye başlamıştır. Pulse akımda ise SiC partiküllerinin oluşturduğu ağ yapısı incelmiş ve azalmış, kısmen topaklanmalar başlamış ve kaynak metali içerine yönlenmiş küçük SiC partikülleri gözlenmektedir. İğnemsi heterojen yapıdan daha ziyade, homojen dağılmış bir yapı oluşturma eğilimi gözlenmiştir. Şekil 3: Manuel 90A ve 5.0112 kj/cm ısı girdisinde geçiş Şekil 1: Manuel 90A ve 5.0112 kj/cm ısı girdisinde kısmen Şekil 2: Pulse 90A ve 4.5216kJ/cm ısı girdisinde kısmen Şekil 4: Pulse 90A ve 4.5216kJ/cm ısı girdisinde geçiş Şekil 5 te Manuel 90A ve Şekil 6 da Pulse 90A değerlerinde elde edilen kaynaklı birleştirmelerin kaynak metallerinden aynı büyütmelerde (100X) alınmış mikroyapı görüntüleri verilmiştir. Manuel akım kullanılarak yapılan kaynaklı birleştirmenin kaynak metali bölgesinde SiC partiküllerinin oluşturduğu ağ yapısının ortadan kalktığı ve SiC partiküllerinin 367

küresel bir yapı oluşturup kaynak metali içerisinde çökeldiği, bu küreselliğin heterojen olarak dağılım gösterdiği gözlemlenmiştir. Pulse akımda SiC partiküllerinin kaynak metali içinde homojen olarak çözündüğü, çözünmeden kalan SiC partiküllerinin manuel akımdaki gibi küresel olduğu ancak daha küçük ve çok az bir oranda bulunduğu gözlenmiştir. alınmış aynı büyütmelerde (100X) alınmış mikroyapı görüntüleri verilmiştir Manuel akım kullanılarak yapılan birleştirmede geçiş bölgesinde SiC partiküllerinin hetorojen bir düzen içerisinde küresel olarak çökeldiği ve topaklanmaların olduğu gözlenirken, Pulse akım kullanılarak yapılan kaynaklı birleştirmenin geçiş bölgesinde SiC partikülleri hem küçülmüş hem de homojen dağılım göstermiş ve topaklanmaya rastlanmamıştır. Şekil 5: Manuel 90A ve 5.0112 kj/cm ısı girdisinde kaynak Şekil 7: Manuel 100A ve 5.696 kj/cm ısı girdisinde kısmen Şekil 6: Pulse 90A ve 4.5216kJ/cm ısı girdisinde kaynak Şekil 7 de Manuel 100A ve Şekil 8 de Pulse 100A değerlerinde elde edilen kaynaklı birleştirmelerin kısmen dönüşmüş bölgelerinden aynı büyütmelerde (100X) alınmış mikroyapı görüntüleri verilmiştir. Manuel akım ile yapılan kaynaklı birleştirmenin kısmen dönüşmüş bölgesinde SiC partiküllerinin küresel değil de dağınık bir yapıda olduğu ve bu yapı etrafında SiC partiküllerinin bir ağ yapısı oluşturduğu gözlenmiştir. Pulse akımda ise ana malzemenin daha büyük tanelerden oluştuğu ve bu taneler arasına difüze olmuş SiC partiküllerinin çok az miktarda olduğu gözlenmiştir. Şekil 9 da Manuel 100A ve Şekil 10 da Pulse 100A değerlerinde elde edilen kaynaklı birleştirmelerin geçiş bölgelerinden Şekil 8: Pulse 100A ve 4.544kJ/cm ısı girdisinde kısmen Şekil 11 de Manuel 100A ve Şekil 12 de Pulse 100A değerlerinde elde edilen kaynaklı birleştirmelerin kaynak bölgelerinden aynı büyütmelerde (100X) alınmış mikroyapı görüntüleri verilmiştir Bu görüntülere göre Manuel akım kullanılarak elde edilen kaynaklı birleştirmelerin kaynak metali bölgesinde farklı büyüklüklerde heterojen dağılım gösteren küresel olarak çökelmiş SiC partikülleri gözlenmiştir. Pulse akımla yapılan kaynaklı bağlantının kaynak metalinde ise homojen olarak dağılmış bir tane yapısı ve manuel akıma göre daha az çökelen SiC partikülleri gözlenmiştir ve bu durum daha önceki çalışmalarla uyumludur[14],[15]. 368

merkezinden ana malzemeye doğru sertlik değerleri 8 mm de maksimum düzeyde elde edilmiştir (Şekil 13). Şekil 9: Manuel 100A ve 5.696 kj/cm ısı girdisinde geçiş Şekil 11: Manuel 100A ve 5.696 kj/cm ısı girdisinde kaynak Şekil 10: Pulse 100A ve 4.544 kj/cm ısı girdisinde geçiş 3.2 Sertlik Analizi Yapılan sertlik ölçüm sonuçları sonrasında kaynak bölgesindeki en düşük sertlik değeri Pulse 90A şartlarında (Şekil 13) 84 HV0.1, en yüksek sertlik değeri ise Manuel 100A şartlarında 112 HV0.1 olarak elde edilmiştir. Bölüm 3.1 de görüldüğü üzere, Pulse akım türü kullanılarak yapılmış olan kaynaklı birleştirmelerde, SiC partiküllerinin kaynak metali içerisinde homojen bir şekilde dağılım gösterdiği için sertlik değerlerinde Manuel akım türüne göre düşme tespit edilmiştir. Artan akım değerleriyle birlikte hem Manuel (101HV0.1-112HV0.1) hem de Pulse akımda (84 HV0.1-86 HV0.1) kaynak bölgesinin sertliği daha yüksek olmuştur. Kaynak bölgesinden ana malzemeye doğru en doğrusal artım Pulse 100A şartlarında elde edilmiştir (Şekil 13). Bu durum daha önceki çalışmalarla uyumludur [14]. Artan akım değerleriyle birlikte hem Manuel 100A (184.8 HV0.1) hem de Pulse 100A akımda (149.2 HV0.1) kaynak bölgesinin sertliği daha yüksek olmuştur. Kaynak Şekil 12: Pulse 100A ve 4.544 kj/cm ısı girdisinde kaynak Şekil 13: Farklı kaynak akım türleri ve değerlerinde elde edilmiş olan sertlik değişimi. 369

Yapılan mikroyapı analizinde; 4 Tartışma 1. Darbeli (pulse) akım ile yapılan birleştirmelerde parçalara uygulanan ısı girdisinin alternatif (manuel) akıma göre daha az olduğu tespit edilmiştir [16]. 2. Pulse akım metal matrisli kompozitlerin kaynağında manuel akım ile yapılan birleştirmelere göre daha az ısı girdisi oluşturmasından dolayı mikroyapının homojen dağılımına izin vermiştir. 3. Pulse akımda kaynak bölgesinde SiC partiküllerinin çözünmesi sağlanmış topaklanma ve küresel SiC partikülü çökelmesi gözlemlenmemiştir. 4. Manuel akımda yapı içinde çözünmüş ergiyik halinde bulunan SiC partikülleri yapı içerisinde interdentritik porozite şeklinde kendini göstermiştir[5]. 5. Çökelmenin en fazla olduğu, SiC partiküllerinin en büyük boyuta ulaştığı, ısı girdisinin en yüksek olduğu durum, Manuel akım türünde, 100 A değerinde yapılan kaynaklı birleştirmede olduğu görülmüştür. 6. Isı girdisindeki artış SiC partiküllerinin yüzeye doğru yönlenmesine ve bu partiküllerin difüzyon ile Al4C3 fazına dönüşüp SiC kristallerin etrafında topaklanıp çökelmesine neden olduğu gözlenmiştir. Bulunan bu sonuçlar literatürle uyumludur[5],[8]. Yapılan sertlik analizinde ; 1. En düşük sertlik değeri Pulse 90A 4.5216 kj/cm ısı girdisinde elde edilmiştir. 2. Akım türü ne olursa olsun yüksek akım değerinde SiC partiküllerinin yüksek ısı girdisinin etkisiyle kaynak metali içine difüzyonla yönlenerek mikroyapıda özellikle geçiş bölgesinde istenmeyen büyük bir sertlik artışına sebep olduğu gözlemlenmiştir. 3. Pulse akımda daha az ısı girdisi nedeniyle daha homojen bir sertlik geçişi elde edilmiştir. Kaynak bölgesinden ana malzemeye doğru en doğrusal artım Pulse 100A şartlarında elde edilmiştir (Şekil 13). Bu durum daha önceki çalışmalarla uyumludur [8]. 5 Teşekkür Yazarlar, kaynaklı birleştirme konusunda yardım ve önerileri için Hüseyin Açıkel e (Oerlikon Kaynak Elektrodları A.Ş. de Ege Bölgesi Teknik Sorumlusu) teşekkür eder. Not: Bu çalışma IMSP 14 te (15. Uluslararası Malzeme Sempozyumu, 15-17 Ekim 2014,Denizli, Türkiye) sözlü bildiri olarak sunulmuştur. 6 Kaynaklar [1] Chawla N, Chawla KK. Metal Matrix Composites. NY, USA, Springer, 2006. [2] Middling OT, Grong O. Joining of Particle Reinforced AI- Sic MMCs. Key Engineering Materials, 104-107(1), 355-372, 1995. [3] Chidambaram A, Bhole SD. Particle Denuded Zones in Alumina Reinforced Aluminum Matrix Composite Weldments. Scripta Materialia, 35(3), 373-378, 1996. [4] Urena A, Escalera MD, Gil L. Infulunce of Interface Reactions on Fracture Mechanisms in TIG Arc-Welded Aluminium Matrix Composites. Composites Science and Technology, 60(4), 613-622, 2000. [5] Lean PP, Gil L, Urena A. Dissimilar Welds Between Unreinforced AA682 and AA6092/SiC/25p Composite by Pulsed-MIG Arc Welding Using Unreinforced Filler Alloys (Al-5Mg and Al-5Si). Journal of Materials Processing Technology, 143-144(1), 846-850, 2003. [6] Sundaresan S, Janaki Ram GD, Madhusudhan Reddy G. Microstructural Refinement of Weld Fusion Zones in α β Titanium Alloys Using Pulsed Current Welding. Materials Science and Engineering: A, 262(1-2), 88-100, 1999. [7] Praveen P, Yarlagadda PKDV, Kang MJ. Advancements in Pulse Gas Metal Arc Welding. Journal of Materials Processing Technology, 164 165(1), 1113 1119, 2005. [8] Zhang B, Jiang F, Ding W. Microstructure and Mechanical Performance of Pulsed Current Gas Tungsten Arc Surface Engineered Composite Coatings on Mg Alloy Reinforced by SiCp. Materials Science and Engineering: A, 490(1-2), 208-220, 2008. [9] Praveen P, Yarlagadda PKDV. Meeting Challenges in Welding of Aluminium Alloys Through Pulse Gas Metal Arc Welding. Journal of Materials Processing Technology, 164-165(1), 1106-1112, 2005. [10] Praveen P, Yarlagadda PKDV. Pulsed Gas Metal Arc Welding (GMAW-P) for Newer Challenges in Welding of Aluminium Alloys. Proceedings of the International Manufaturing Leaders Forum on Global Competitive Manufacturing, Adelaide, Australia, 27 th February 2005. [11] Vilarinho LO, Scotti A. An Alternative Algorithm for Synergic Pulsed GMAW of Aluminium. Australian Welding Journal, 45(2), 36-44, 2000. [12] Chen M, Wu CS, Zou Z. Electron Beam Welding of SiC/LD2 Composite. Transactions of Nonferrous Metals Society of China, 16(4), 818-823, 2006. [13] Lei Y, Yuan W, Chen X, Zhu F, Cheng X. In-Situ Weld- Alloying Plasma Arc Welding of SiCp/Al MMC. Transactions Nonferrous Metals Society of China, 17(2), 313-317, 2007. [14] Onar V, Uluköy A, Açıkel H. Farklı Kaynak Akımlarında Kaynak Edilmiş Alüminyum Matrisli Fonksiyonel Derecelendirilmiş Malzemenin Mikroyapı ve Sertlik Özelliklerinin Analizi. 3 rd International Conference on Welding Technologies and Exhibition, Manisa, Turkey, 21-23 May 2014. [15] Uluköy A, Onar V, Kaplan Y. SiC Takviyeli Alüminyum Matrisli Kompozit Malzemenin Farklı Kaynak Akımlarında Oluşan Mikroyapı ve Sertlik Analizleri. 14 th Internotional Materials Symposium, Denizli, Turkey, 15-17 Oct 2014. [16] Durgutlu A. Alüminyumun TIG Kaynağında Akım Türünün Kaynak Metali Mikroyapısı ve Darbe Dayanımına Etkisi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 24(1), 155-160, 2009. 370