10. Bölüm TEKNİK KARŞILIKLAR Yrd. Doç. Dr. Ekrem KARA
AMAÇLARIMIZ SİGORTA ŞİRKETLERİNDE TEKNİK KARŞIKLAR VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ Bu bölümü tamamladıktan sonra; aşağıdaki bilgi ve becerilere sahip olabileceksiniz: Sigorta şirketlerinde teknik karşılıkların neler olduğunu, Sigorta şirketlerinde teknik karşılıkların nasıl hesaplanacağını, ANAHTAR KAVRAMLAR Teknik karşılıklar Sigorta prim Muallak Tazminat Karşılığı İkramiye ve indirimler 1
2
İçindekiler BÖLÜM10... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. SİGORTA ŞİRKETLERİNDE TEKNİK KARŞIKLAR VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ 1 Sigorta Teknik Karşılıkları... 4 Kazanılmamış Primler Karşılığı... 4 Devam Eden Riskler Karşılığı... 7 Muallak Tazminat Karşılığı... 8 Matematik Karşılığı... 10 Dengeleme Karşılığı... 12 İkramiye ve İndirimler Karşılığı... 13 3
SİGORTA TEKNİK KARŞILIKLARI Sigorta teknik karşılıkları; Sigorta şirketlerinin sigorta sözleşmesinden kaynaklanan yükümlüklerini gerekli olduğu durumda yerine getirebilmeleri için belirli kriterler esas alarak sigorta primleri üzerinden ayırdıkları karşılıklardır. Risklerin sigorta şirketince üstlenildiği ve bu risklerin gerçekleştiği durumda risklere ilişkin teminatın sigorta şirketince yerine getirilebilmesi yani sigortalıya zararının ödenebilmesi için bu risklerin gerçekleşme ihtimalleri dikkate alınarak ödenecek tutarlar için sigorta şirketlerince karşılık ayrılması gereklidir. Bu riskler için altı karşılık ayrılmaktadır. Bu karşılıklar aşağıdaki gibidir. Kazanılmamış primler karşılığı, Devam eden riskler karşılığı, Muallak tazminat karşılığı, Matematik karşılığı, Dengeleme karşılığı, İkramiye ve indirimler karşılığından oluşmaktadır. Kazanılmamış Primler Karşılığı Sigorta poliçeleri genellikle bir yıllıktır. Sigorta poliçelerin süresi yıl sonunda bitmeyebilir. Bu durumda gelecek döneme bu poliçeler sarkar. Bir sonraki döneme sarkan poliçelerde kazanılmamış prim karşılıkları hesaplanır. Kazanılmamış primler karşılığı, yürürlükte bulunan sigorta sözleşmeleri için tahakkuk etmiş primlerin herhangi bir komisyon veya diğer bir indirim yapılmaksızın brüt olarak, gün esasına göre ertesi hesap dönemi veya hesap dönemlerine sarkan kısmından oluşur. Yürürlükte bulunan yıllık hayat sigortaları ile süresi bir yılı aşan birikim priminin de alındığı hayat sigortalarında ise yazılan brüt primlerden varsa birikime ayrılan kısım ve birikim primlerine ait masraf payları düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden hesaplanır. Sigorta şirketleri, matematik karşılığı ayrılan sigorta sözleşmeleri hariç diğer sözleşmeler için kazanılmamış primler karşılığı ayırmak zorundadırlar. Bu hükümden matematik karşılığı ayrılan sözleşmelerin matematik karşılığa konu teminatlarının primleri ve 4
primlere ait masraf payları dışında kalan kısım için kazanılmamış primler karşılığı ayrılması şeklinde anlaşılmalıdır. Sigorta şirketleri, deprem teminatı primleri, bir yıldan uzun süreli hayat sigortalarının primleri ile bir yıldan uzun süreli hayat sigortalarının birikim primleri dışındaki primler için kazanılmamış primler karşılığı ayırmak zorundadırlar. Kazanılmamış Primler Karşılığının Hesaplanması: Sigorta teminatının başladığı gün ile bitiş günü yarım gün olarak dikkate alınır ve buna göre hesaplama yapılır. Bu itibarla, poliçelerde başlangıç saatine ilişkin bir hüküm bulunsa dahi, poliçelerin genel uygulamada yer aldığı gibi öğleyin saat 12.00 de başlayıp yine öğleyin saat 12.00 de sona erdiği varsayılacak ve tüm poliçeler düzenlendiği gün ile bitiş günü için yarım gün olarak dikkate alınacaktır. Örneğin; 01.02.2013 tarihinde başlayan ve bir yıl süreli sigorta poliçesinin başlangıcı 01.02.2013 tarihi 12:00, bitişi 31.01.2014 tarihi saat 12:00 olarak kabul edilecektir. Belirli Bir Bitiş Tarihi Olmayan Emtia Nakliyat Sigortası Sözleşmelerinde Primlerin Hesaplanması: İstatistikî verilere göre tahmini bitiş tarihlerinin tespit edilmesi ve buna göre kazanılmamış primler karşılığı ayrılması gerekmektedir. Bu hesabın yapılamaması durumunda, son üç ayda tahakkuk etmiş primlerin % 50'si kazanılmamış primler karşılığı olarak ayrılır. Dövize Endeksli Sigorta Sözleşmelerine İlişkin Kazanılmamış Primlerin Hesaplanması: Dövize endeksli sigorta sözleşmelerine ilişkin kazanılmamış primler karşılığının hesabı sırasında, sigorta sözleşmesinde ayrıca bir kur belirtilmemişse ilgili primin tahakkuk tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının Resmî Gazete de ilan ettiği döviz satış kurları dikkate alınır. Kazanılmamış Primler Karşılığının Muhasebeleştirilmesi Kazanılmamış primler karşılığının bilançoda net tutarı ile gösterilmektedir. Sigortacılık Tek Düzen Hesap Planında "350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI-NET" hesabında takip edilmektedir. Bu hesabının alt hesabında Kazanılmamış Primler Karşılığı brüt tutarı ile gösterilirken, aynı hesabın yine alt hesabında "Reasürör Payları" eksi olarak yer alır. 5
Örnek 1: X sigorta şirketinde 01.02.2013 yılında, A işletmesine bir yıllık yangın sigorta poliçesi düzenlemiş bir yıllık poliçenin brüt tutarı olarak 1.200 TL hesaplanmıştır. X sigorta şirketi, 2013 yılına ait 11 aylık prim (1.200/12)x11=1.100 TL'dir. 2014 yılına ait 1 aylık prim ise (1.200/12)x1=100 TL'dir. 2013 yılının sonunda 2014 yılına ait prim tutarı 350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI hesabının alacağında, 601 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞINDA DEĞİŞİM hesabının borcuna yazılır. Muhasebe kaydı aşağıda verilmiştir. 601 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞ.DEĞİŞİM - 601.01.1. Kazanılmamış Primler karşılığı 350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI 100 100 2013 yılının başında 350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI hesabı, 601.01.2. DEVREDEN KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI hesabına devredilir. 350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI 601 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞ.DEĞİŞİM - 601.01.2.Devreden Kazanılmamış Primler Karşılığı 100 100 Örnek 2: XYZ sigorta şirketinin sel basması dalında 31.12.2012 tarihinde yürürlükteki poliçelerinin toplamı 36.000 TL'dir. Kazanılmamış primler için reasür şirketine ödenen prim payı 6.000 TL'dir. bu primlerin %40 2013 yılına ait olduğu tespit edilmiştir. 2012 yılının sonunda yapılacak olan muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir. 601 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞ.DEĞİŞİM - 601.01.1. Kazanılmamış Primler karşılığı 350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI - 350.02 Kazanılmamış primler karşılığı Reasür payı 14.400 2.400 350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI -350.01 Kazanılmamış primler karşılığı brüt 601 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞ.DEĞİŞİM - 601.02.1. Kazanılmamış Primler karşılığı reasür payı 14.400 2.400 2013 yılının başında "350.01 Kazanılmamış primler karşılığı brüt" hesabı, "601.01.2.Devreden Kazanılmamış Primler Karşılığı" hesabına devredilir. ayrıca "350.02 6
Kazanılmamış primler karşılığı Reasür payı" hesabı, "601.02.02 Devreden Kazanılmamış primler karşılığı reasürör payı" hesabına devredilir. 2013 yılının başında yapılacak muhasebe kaydı aşağıda verilmiştir. 601 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞ.DEĞİŞİM - 601.02.02 Devreden Kazanılmamış primler karşılığı reasürör payı 350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI - -350.01 Kazanılmamış primler karşılığı brüt 2.400 14.400 350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI -350.02 Kazanılmamış primler karşılığı Reasür payı 601 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞ.DEĞİŞİM - 601.01.2.Devreden Kazanılmamış Primler Karşılığı 2.400 14.400. Devam Eden Riskler Karşılığı Sigorta sözleşmesinin süresi boyunca üstlenilen risk düzeyi ile kazanılan primlerin zamana bağlı dağılımının uyumlu olmadığı kabul edilen sigorta branşlarında, ayrıca kazanılmamış primler karşılığının şirketin taşıdığı risk ve beklenen masraf düzeyine göre yetersiz kalması halinde ayrılır. Yeterlilik Testi: Şirketler devam eden riskler karşılığı ayırırken, yürürlükte bulunan ve kazanılmamış primler karşılığı ayrılan sigorta sözleşmeleri dolayısıyla ortaya çıkabilecek tazminatların ilgili sözleşmeler için ayrılmış kazanılmamış primler karşılığından fazla olma ihtimaline karşı, her hesap dönemi itibarıyla, son 12 ayı kapsayacak şekilde yeterlilik testi yapmak zorundadır Bu test yapılırken, net kazanılmamış primler karşılığının beklenen net hasar prim oranı ile çarpılması gerekir. Net Gerçekleşen Hasar= [Gerçekleşmiş hasarlar (net muallak tazminatlar) + net ödenen tazminatlar ] [Net devreden muallak tazminatlar] Net Kazanılmış Prim= [Kazanılmış primler(net yazılan primler)] + (Net devreden kazanılmamış primler karşılığı)- (Net kazanılmamış primler karşılığı) Beklenen Net Hasar Prim Oranı= Net gerçekleşen hasar/ net kazanılmış prim Şirketler kendi tarifelerini hazırlama ve bu tarifeleri güncelleme aşamasında devam eden riskler karşılığı tutarını dikkate almak zorundadır. 7
Devam Eden Risk Karşılığının Hesaplanması: devan eden risk karşılığını aşağıdaki şekilde hesaplanabilir. Devam Eden Riskler Karşılığının Muhasebeleştirilmesi: Sigorta şirketleri devam eden risk karşılıklarını dönem sonunda hesapladıklarında "602.01.1.Devam Eden Risk Karşılığı" hesabının borcuna, "351.01.Devam Eden Risk Karşılığı" hesabının alacağına yazılır. İzleyen dönemde "351.01.Devam Eden Risk Karşılığı" hesabı, "602.01. 2 Devreden Devam Eden Riskler Karşılığı" hesabına aktarılır. Örnek: ABC sigorta şirketi 2012 yılı sonunda devam eden risk karşılığını 15.000 TL olarak hesaplamıştır. 31.12.2012 tarihinde yapacağı muhasebe kaydı aşağıda gösterilmiştir. 602 DEVAM EDEN RİSKLER KARŞILIĞINDA DEĞİŞİM - 602.01.1.Devam Eden Risk Karşılığı 351 DEVAM EDEN RİSKLER KARŞILIĞI -351.01.Devam Eden Risk Karşılığı 15.000 15.000 01.01.2013 tarihinde yapılacak muhasebe kaydı aşağıda verilmiştir. 351 DEVAM EDEN RİSKLER KARŞILIĞI -351.01.Devam Eden Risk Karşılığı 602.01. 2 Devreden Devam Eden Riskler Karşılığı 15.000 15.000 Muallak Tazminat Karşılığı Muallak hasar, meydana gelmiş ve sigorta şirketi tarafından bilinen bir hasara ilişkin olarak, ileride ödenmesi muhtemel ancak henüz tasfiyesi yapılmamış yaklaşık hasar miktarını ifade etmektedir. Sigorta şirketleri, her hesap döneminin sonunda muallak hasarların toplamı üzerinden, belli yöntemlere göre belirlemiş oldukları bir karşılık ayırmaktadır. Bu muhtemel ödeme için ayrılan miktara da muallak hasar karşılığı denilmektedir. Şirketler, tahakkuk etmiş ve hesabın tespit edilmiş ancak daha önceki hesap dönemlerinde veya cari hesap döneminde fiilen ödenmemiş tazminat bedelleri veya bu bedel hesaplanamamış ise tahmini bedelleri ile gerçekleşmiş ancak rapor edilmemiş tazminat bedelleri için muallak tazminat karşılığı ayırmak zorundadır. Tahakkuk etmiş ve hesabın tespit edilmiş muallak tazminat karşılığının hesaplanmasında aşağıdaki giderler dahil edilir; 8
Hesaplanmış veya tahmin edilmiş eksper giderleri, Bilirkişi giderleri, Danışman giderleri, Dava ve haberleşme giderleri Tazminat dosyalarının tekemmülü için gerekli tüm gider payları dikkate alınır. Şirketler ilk hasar ihbarı ile birlikte, muallak tazminat tutarları hesabın kesin olarak tespit edilmemiş ise, branşlar itibariyle ayırmış oldukları muallak tazminat tutarlarının son beş yıllık istatistiklere dayanan aktüeryal hesaplama sonuçları üzerinden muallak tazminat tutarlarını tahakkuk ettirerek dosya açarlar ve elde edilen bilgilere bağlı olarak her hesap dönemi sonu itibarıyla güncelleyerek yeterli miktarda karşılık ayrılmamış dosyalar için ilave karşılık ayırır veya fazla ayrılan karşılıklar için indirim yaparlar. Çek veya Senet İle Ödemede: Tazminat bedelinin çek veya senet ile ödendiği durumlarda, çek veya senet tutarı ilgili banka tarafından sigortalıya ödeninceye kadar çek veya senet tutarı muallak tazminatlardan indirilemez. Dövize Endeksli Sigorta Sözleşmeleri: Dövize endeksli sigorta sözleşmelerine ilişkin tazminatlar öncelikle sözleşmede yazılı olan kurdan değerlenir. Sözleşmede ayrıca bir kur belirtilmemişse, tazminatlar finansal tabloların düzenlendiği tarih itibariyle Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının Resmî Gazete de ilan ettiği döviz satış kurlarına göre değerlenir. Dava Aşamasındaki Sigorta Sözleşmeleri: Kazanma ve kaybetme ihtimali değerlendirilmeksizin, dava aşamasında olan hasarlar için muallak tazminat karşılık tutarı olarak öncelikle dava değeri esas alınır. Sigortalı tarafından talep edilen gecikme faizi, mahkeme masrafı ve avukatlık ücreti gibi masraf kalemleri haricindeki tazminatın sigorta sözleşmesi teminat limitlerini aşması durumunda, şirketler aşan kısmı ve bu kısma tekabül eden masraf ve faiz gibi bedelleri muallak tazminat tutarlarından indirilir. Zaman Aşımına Uğramış Sigorta Sözleşmeleri: Tazminat ödemesine konu olmayan ve tazminat alacaklıları tarafından da takip edilmeyen hasarlar, zamanaşımı süresinin dolmasını takiben muallak tazminatlar arasından çıkarılarak gelir kaydedilmelidir. Muallak Tazminat Karşılıklarının Muhasebeleştirilmesi: Sigorta şirketleri dönem sonlarında hesaplamış oldukları muallak tazminat karşılıklarını muhasebeleştirirken, İlgili gider hesaplarının borcuna yazarken, "353.01 Muallak Hasar ve Tazminat Karşılığı" hesabının alacağına yazar. 9
Örnek: ABC sigorta şirketi 2012 yılı için 30.000 TL'lik yangın poliçeleri muallak karşılığı hesaplamıştır. 31.12.2012 tarihinde aşağıdaki muhasebe kaydını yapacaktır. MUALLAK HASARLAR KARŞILIĞINDA DEĞİŞİM 353 MUALLAK HASAR VE TAZMİNAT KARŞ. Muallak karşılıkları ödendiğinde aşağıdaki kayıt yapılacaktır. 353 MUALLAK HASAR VE TAZMİNAT KARŞ. 102 BANKALAR 30.000 30.000 30.000 30.000 Matematik Karşılığı Hayat ve hayat dışı branşında faaliyet gösteren şirketler bir yıldan uzun süreli hayat, sağlık ve ferdi kaza sigorta sözleşmeleri için sigorta ettirenler ile lehdarlara olan yükümlülüklerini karşılamak üzere aktüeryal esaslara göre yeterli düzeyde matematik karşılık ayırır. Bir yıldan uzun süreli hayat sigortalarına ek olarak bir yıldan uzun süreli ferdi kaza, sağlık, hastalık sonucu maluliyet ve tehlikeli hastalıklar teminatının verildiği hallerde; hayat sigortaları matematik karşılık tutarı ek teminatlara ilişkin aktüeryal esaslara göre hesaplanan matematik karşılık tutarını da içerecek şekilde hesaplanır. Aktüeryal Matematik Karşılıkları: Sigortacının ileride yerine getireceği yükümlülüklerinin peşin değeri ile sigorta ettiren tarafından ileride ödenecek primlerin bugünkü değeri arasındaki farkın bulunması şeklinde (prospektif yöntem) hesaplanır. Aktüeryal matematik karşılığın negatif olarak hesaplandığı durumlarda bu değer sıfır olarak kabul edilir. Matematik karşılıkların hesaplanmasındaki genel ilkeler: a) Ayrı hesaplama ilkesi: Matematik karşılıklar her bir sözleşmenin onaylı teknik esaslarına göre sigorta sözleşmesi bazında hesaplanır. Matematik karşılıkların hesaplanmasında gerektiğinde tahmin yöntemleri ve genelleştirmeler kullanılabilir. Ancak bu şekilde bulunan karşılık miktarları sigorta sözleşmesi bazında hesaplanma halinde bulunacak miktarlardan az olamaz. b) İhtiyatlı hesaplama ilkesi: Matematik karşılıkların hesaplanmasında kullanılacak, ölüm düzeyi, iskonto edilmiş ölüm düzeyi ve hastalık düzeyi tabloları ve diğer tablolar ile teknik faiz oranı ve gider payları ihtiyatlı olarak seçilir. 10
c) Hesaplama yönteminin sözleşme süresince devamlılığı: Matematik karşılıkların hesaplanmasında kullanılan yöntemler ve varsayımlar sözleşme süresince sigorta ettirenin ve lehdarın aleyhine değiştirilemez. ç) Hesaplanma dönemi: Birikim priminde alındığı hayat sigortalarında matematik karşılıklar, her bir sözleşme için, primlerin sigorta şirketine intikal ettiği günü takip eden ilk iş günü itibarıyla hesaplanır. Matematik Karşılıklarının Muhasebeleştirilmesi: Matematik karşılıklar bir yıldan uzun vadeli karşılıklar olduğu için ilk kayıtlarda 4'lü Uzun vadeli yükümlükler sınıfında izlenmektedir. Ancak bir yıl içinde sona erecek veya ödenmesi beklenen matematik karşılıkları uzun vadeli yükümlüklerden çıkarılarak, kısa vadeli yükümlükler sınıfına aktarılmaktadır. Örnek: XYZ sigorta şirketi 2012 yılı sonunda 40.000 TL'lik matematik karşılığı hesaplamıştır. Ayrıca 2013 yılında ödenmesi beklenen matematik karşılığında 15.000 TL olarak hesaplamıştır. 2013 yılında 15.000 TL'lik matematik karşılığı banka hesabından ödenmiştir. 31.12.2012 tarihinde yapılacak olan muhasebe kaydı aşağıda verilmiştir. 633 HAYAT MATEMATİK KARŞ.DEĞİŞİM - 633.01.01.Hayat Matematik Karşılığı 452 HAYAT MATEMATİK KARŞILIĞI 40.000 40.000 452 HAYAT MATEMATİK KARŞILIĞI 352 HAYAT MATEMATİK KARŞILIĞI 15.000 15.000 2013 tarihinde aşağıdaki muhasebe kaydı yapılacaktır. 352 HAYAT MATEMATİK KARŞILIĞI 102 BANKALAR 15.000 15.000 11
Dengeleme Karşılığı Takip eden hesap dönemlerinde meydana gelebilecek tazminat oranlarındaki dalgalanmaları dengelemek ve katastrofik riskleri karşılamak üzere ek teminatlar da dahil olmak üzere tüm branşlarda verilen kredi ve deprem teminatları için ayrılan karşılıktır. Dengeleme Karşılığının Hesaplanması: Bu karşılık her bir yıla tekabül eden deprem ve kredi net primlerinin %12 si oranında hesaplanır. Net primin hesaplanmasında, bölüşmesiz reasürans anlaşmaları için ödenen tutarlar devredilen prim olarak telakki edilir. Birden fazla branşı kapsayan bölüşmesiz reasürans anlaşmalarında devredilen prim tutarının deprem ve kredi branşlarına isabet eden kısmı, şirket tarafından başka bir hesaplama yöntemi öngörülmemişse, bu branşların toplam prim tutarı içerisindeki ağırlıkları dikkate alınarak belirlenir. Dengeleme Karşılığının Tavanı: Karşılık ayrılmasına son beş finansal yılda yazılan net primlerin en yüksek tutarının %150 sine ulaşılıncaya kadar devam edilir. Depremin meydana gelmesi veya kredi branşında ilgili finansal yılda teknik zarar gerçekleşmesi durumunda, kredi ve deprem teminatları için ayrılan karşılıklar tazminat ödemelerinde kullanılabilir. Hasarın meydana gelmesi durumunda, reasüröre isabet eden miktarlar ile sözleşmede belirtilen muafiyet limitinin altında kalan miktarlar dengeleme karşılıklarından indirilemez. Dengeleme Karşılığının Muhasebeleştirilmesi: Sigorta şirketleri dönem sonunda hesaplamış oldukları dengeleme karşılıklarını; "635.01 Dengeleme Karşılığında Değişimler" hesabının borcunda, "459.01 Dengeleme Karşılığı" hesabının alacağında takip ederler. Örnek: XYZ sigorta şirketi 2012 yılı sonunda 25.000 TL'lik dengeleme karşılıkları hesaplamışlardır. 31.12.2012 tarihinde yapılan muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir. 635.01 DENGELEME KARŞILIĞI DEĞİŞİMLER - 635.01.01.Dengeleme karşılığı 459.01 DENGELEME KARŞILIĞI 25.000 25.000 12
İkramiye ve İndirimler Karşılığı İkramiye ve indirimler karşılığı, cari dönemde yaşayan poliçelere ilişkin olarak sigortalıya müteakip dönemlerde yenilemeye bağlı olmaksızın bir ikramiye veya indirim taahhüdünde bulunulduğu takdirde ayrılması gereken karşılıktır. Sigorta şirketlerinin ikramiye ve indirim uygulamasına gitmesi durumunda, cari yılın teknik sonuçlarına göre sigortalılar ve lehdarlar için ayrılan ikramiye ve indirim tutarlarından oluşur. İkramiyeler ve indirimler cari hesap dönemi içinde lehdar veya sigortalının lehine tahakkuk etmiş ve ödenmiş ya da ödenecek tüm tutarları kapsar. Bu ödeme sigortalının ilerideki primlerinden indirim yapılması veya matematik karşılıklarında artırım yapılması şeklinde gerçekleştirilir. Şirketler, taahhütte bulundukları ikramiye ve indirim tutarlarını sözleşmede belirtmek zorundadırlar. İkramiyeler ve İndirimler Karşılığının Muhasebeleştirilmesi: Sigorta şirketleri dönem sonunda hesaplamış oldukları ikramiyeler ve indirimler karşılıklarını; "612 İkramiye ve İndirimler Karşılığı Değişim" hesabının borcunda, "354.01 İkramiye ve İndirimler Karşılığı" hesabının alacağında takip ederler. Örnek: XYZ sigorta şirketi 2012 yılı sonunda 35.000 TL'lik ikramiye ve indirimler karşılığı hesaplamışlardır. 31.12.2012 tarihinde yapılan muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir. 612 İKRAMİYE VE İNDİRİMLAR KARŞILIĞI DEĞİŞİM - 612.01 İkramiye ve İndirimler Karşılığı 354.01 İKRAMİYE VE İNDİRİMLER KARŞILIĞI 35.000 35.000 13
ÖZET Sigorta şirketlerinin sigorta sözleşmesinden kaynaklanan yükümlüklerini gerekli olduğu durumda yerine getirebilmeleri için belirli kriterler esas alarak sigorta primleri üzerinden ayırdıkları karşılıklardır. Bu riskler için altı karşılık ayrılmaktadır. Bunlar; Kazanılmamış primler karşılığı, Devam eden riskler karşılığı, Muallak tazminat karşılığı, Matematik karşılığı, Dengeleme karşılığı, İkramiye ve indirimler karşılığından oluşmaktadır. 14
ÇALIŞMA SORULARI 1. Aşağıdakilerden hangisi teknik karşılıklar arasında yer almaz? a. Matematik karşılığı b. Devam eden riskler karşılığı c. Muallak tazminat karşılığı d. Dengeleme karşılığı e. Maliyet gider karşılığı 2. Bir sonraki döneme sarkan poliçelere hangi teknik karşılığı ayrılır? a. Dengeleme karşılığı b. Muallak tazminat karşılığı c. Devam eden riskler karşılığı d. Kazanılmamış primler karşılığı e. Matematik karşılığı 3. A sigorta şirketinde bir sonraki döneme sarkan poliçeleri bulunmaktadır. bu poliçelere dönem sonunda muhasebeleştirdiğinde hangi hesabın alacağına yazar? a. Kazanılmamış primler karşılığı hesabı b. Kazanılmamış primler karşılığı değişim hesabı c. Kazanılmamış primler karşılığı Reasür payı d. Devreden Kazanılmamış primler karşılığı reasürör payı e. Devreden Kazanılmamış Primler Karşılığı 4. Sigorta şirketleri kaç ayı kapsayacak şekilde yeterlilik testi yaparlar? a. Son 12 ay b. Son 10 ay c. Son 8 ay d. Son 6 ay e. Son 4 ay 5. (Net gerçekleşen hasar / net kazanılmış prim) hangi oranı vermektedir. a. Net yazılan primler b. Net gerçekleşen hasar primleri c. Beklenen net hasar primleri d. Net kazanılmış primler e. Devreden kazanılmış primler 15
6. Meydana gelmiş ve sigorta şirketi tarafından bilinen bir hasara ilişkin olarak, ileride ödenmesi muhtemel ancak henüz tasfiyesi yapılmamış yaklaşık hasarlar için hangi teknik karşılıklar hesaplanır. a. Dengeleme karşılığı b. Devam eden riskler karşılığı c. İkramiye ve indirimler karşılığı d. Muallak tazminat karşılığı e. Kazanılmamış primler karşılığı 7. Muallak tazminat karşılığının hesaplanmasında aşağıdaki giderler hangisi dahil edilmez? a. Eksper giderleri b. Bilir kişi giderleri c. Danışman giderleri d. Dava giderleri e. Komisyon giderleri 8. X sigorta şirketi dönem sonunda bir yıldan uzun süreli hayat sigortalarına matematik karşılığı hesapladığında bu karşılığı muhasebeleştirirken hangi hesabın alacağına kayıt yapar? a. Hayat matematik karşılığı değişim hesabı b. Uzun dönemli hayat matematik karşılığı hesabı c. Kısa dönemli hayat matematik karşılığı hesabı d. Bankalar hesabı e. Hayat matematik karşılığı gelir hesabı 9. Dengeleme karşılığında, karşılık ayrılmasına son beş finansal yılda yazılan net primlerin en yüksek yüzde kaçına ulaşılıncaya kadar devam edilir? a. 130 b. 140 c. 150 d. 160 e. 170 10. Matematik karşılığı hesaplama dönemi ne zaman başlar? a. Primlerin sigorta şirketine intikal ettiği günü takip eden ilk iş günü b. Primlerin sigorta şirketine intikal ettiği günü takip eden ikinci iş günü c. Primlerin sigorta şirketine intikal ettiği günü takip eden üçüncü iş günü d. Sigorta poliçesinde belirtilen gün e. Dönemin son iş günü 16
Çalışma Soruları Yanıt Anahtarı 1. e Cevabınız yanlış ise sigorta teknik karşılıklar konusunu yeniden gözden geçiriniz. 2. d Cevabınız yanlış ise kazanılmamış primler karşılığı konusunu yeniden gözden geçiriniz. 3. a Cevabınız yanlış ise kazanılmamış primler karşılığı konusunu yeniden gözden geçiriniz. 4. a Cevabınız yanlış ise devam eden riskler konusunu yeniden gözden geçiriniz 5. c Cevabınız yanlış ise devam eden riskler konusunu yeniden gözden geçiriniz 6. d Cevabınız yanlış ise muallak tazminatlar karşılığı konusunu yeniden gözden geçiriniz 7. e Cevabınız yanlış ise muallak tazminatlar karşılığı konusunu yeniden gözden geçiriniz 8. b Cevabınız yanlış ise matematik karşılığı konusunu yeniden gözden geçiriniz 9. c Cevabınız yanlış ise dengeleme karşılığı konusunu yeniden gözden geçiriniz 10. a Cevabınız yanlış ise matematik karşılığı konusunu yeniden gözden geçiriniz 17
YARARLANILAN KAYNAKLAR Başpınar Ahmet, Finansal Analiz Tekniklerinin Sigorta Şirketi Mali Tablolarına Uygulanması, Maliye Dergisi, Sayı 149, 2005 ÇALDAĞ Yurdakul, Sigorta İşletmeleri ve Muhasebesinin İncelenmesi, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayını, Yayın No:125, Ankara, 1979 İdris Serdar, Sigorta Teknik Karşılıklar, 2012 Hazine Müsteşarlığı Teknik Karşılıklarla İlgili Mevzuatın Uygulanmasına İlişkin Sektör Duyurusu (2009/9) KAHYA Mehmet, Sigorta ve Reasürans Şirketlerinde Finansal Analiz, Sentez Reklam ve Danışmanlık, İstanbul, Nisan 2001. Milli Eğitim Bakanlığı Pazarlama ve Perakende Sigorta Muhasebesi, 2011, Ankara M.Serdar ATAY, Türkiye Sigorta İşletmeleri Finansal Tabloları Hakkında Bir Eleştiri, Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelik Sigortacılık Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkındaki Tebliğ Sigorta ve Reasürans Şirketlerince Ayrılan Teknik Karşılıklar İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası 07/20-21-22-23 Raporu Sigortacılık Kanunu 18