TC MİLLÎ EĞİTİM BKNLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) İNŞT TEKNOLOJİSİ ÖLÇÜMLENDİRME PROJE NKR 2006
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.
İÇİNDEKİLER ÇIKLMLR...ii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FLİYETİ-1...3 1. ÇİZGİSEL ÖLÇÜLENDİRME YPMK...3 1.1.Ölçülendirme...3 1.1.1.Tanımı...3 1.1.2. Önemi...4 1.1.3. Çeşitleri...4 1.2. Çizgisel Ölçülendirme...5 1.2.1. Tanımı...5 1.2.2. Önemi...5 1.2.3 Çeşitleri...5 1.2.4. Kullanıldığı Yerler...7 1.3.Çizgisel Ölçülendirme Yönetmelik ve Mevzuatı...8 1.4 Çizgisel Ölçülendirme Kuralları...8 1.4.1. Resimlerin Ölçülendirme Kuralları...8 1.4.2. Ölçülerin Çizgilerinin Gösterilmesi...8 1.4.3. Ölçü Rakamlarının Yazılması...9 UYGULM FLİYETİ- 1...10 1.5 Çizgisel Ölçülendirme Yapılması...10 DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ...15 ÖLÇME DEĞERLENDİRME...16 ÖĞRENME FLİYETİ - 2...17 2. KOTLU ÖLÇÜLENDİRME YPMK...17 2.1. Kotlu Ölçülendirme...17 2.1.1. Tanımı...17 2.1.2. Önemi...17 2.1.3. Çeşitleri...18 2.1.4. Kullanıldığı Yerler...20 2.2. Kotlu Ölçülendirme Yönetmelik ve Mevzuatı...20 2.3. Kotlu Ölçülendirme Kuralları...21 UYGULM FLİYETİ- 2...22 2.4 Kotlu Ölçülendirme Yapılması...22 DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ...26 ÖLÇME DEĞERLENDİRME...27 MODÜL DEĞERLENDİRME...28 PERFORMNS DEĞERLENDİRME...29 CEVP NHTRLRI...30 KYNKLR...31 i
ÇIKLMLR KOD LN DL/MESLEK MODÜLÜN DI MODÜLÜN TNIMI ÇIKLMLR 581MSP031 İnşaat Teknolojileri Yapı Teknik Ressamlığı (statik) Ölçülendirme Proje Çizgisel ölçülendirme ve kotlu ölçülendirmenin nasıl yapılacağının anlatıldığı materyaldir. SÜRE 40/32(+40/32 Uygulama tekrarı yapmalı ) ÖN KOŞUL YETERLİK MODÜLÜN MCI EĞİTİM ÖĞRETİM ORTMLRI VE DONNIMLRI Kiriş Detayı ve Perde Duvar Modülünü lmış Olmak Projeyi ölçülendirmek Genel amaç Gerekli ortam sağlandığında projeyi kuralına uygun olarak ölçülendirebileceksiniz maç Çizgisel ölçülendirmeyi kurallarına uygun yapabileceksiniz Kodlu ölçülendirmeyi kurallarına uygun yapabileceksiniz ORTM: Çizim atölyesi, işletmeler, ev DONNIM: Bilgisayar, TV, DVD, VCD, tepegöz, projeksiyon vb donanımlar alanının gerektirdiği araçlar (Resim kağıdı, yapıştırıcı bant, çizim aletleri, kalemler, silgi, vb ) ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Modülde yer alan her bir öğrenme faaliyetini tamamladıktan sonra verilen ölçme araçları ile (test, uygulama) kazandığınız bilgi, beceri ve tavırları değerlendireceksiniz. Modül sonunda kazandığınız bilgi ve beceriler, hazırlanan ölçme aracı (uygulama) ile öğretmeniniz tarafından değerlendirilecektir. ii
GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, İnşaat sektöründeki hızlı gelişme nedeniyle günümüzde iyi gelişmiş teknik elemana ihtiyaç duyulmaktadır. Ülkemizin deprem kuşağında bulunması nedeniyle, binaların dayanıklı olması gerekmektedir. Bunun ilk aşaması da projelendirmedir. Bir projenin uygulanabilmesi, anlaşılır olmasına bağlıdır. Projenin anlaşılır olması da ölçülerin tam ve eksiksiz olarak yazılmasıyla mümkündür. Bir proje standartlara uygun olarak ölçülendirme yapılmaması durumunda uygulama alanında sorunlar yaratır. Standartlara uygun yapılmayan ölçülendirme projenin hatalı uygulanmasına sebep olabilir. Nedeni ise çizilen teknik çizimler, cismi tam olarak belirtmez. Tam olarak belirtebilmek için ölçülere ihtiyaç vardır. Ölçüler teknik ressamdan çok o işin uygulamasını yapan ustalarca kullanılır. Buna göre proje üzerinde ölçülendirme yaparken kendinizi o uygulamayı yapan usta yerine koymalısınız. Unutmayınız ki, ölçülendirme olmadan uygulama olmayacaktır. Bu modül ile bir statik proje ölçülendirmesinin önemini kavrayacak ve doğru ölçülendirme tekniklerini öğreneceksiniz. 1
2
ÖĞRENME FLİYETİ-1 MÇ ÖĞRENME FLİYETİ-1 Bu faaliyette verilen bilgiler ve araştırmalarınız doğrultusunda, çizgisel ölçülendirmeyi kuralına uygun olarak çizebileceksiniz. RŞTIRM RŞTIRM Çevrenizdeki statik proje çizen büroları gezerek çizgisel ölçümlendirmelerin nasıl yapıldığı hakkında bilgi toplayınız. Bu topladığınız bilgileri sınıf ortamında arkadaşlarınıza sununuz. 1. ÇİZGİSEL ÖLÇÜMLENDİRME YPMK 1.1. Ölçümlendirme 1.1.1. Tanımı Bir projede çeşitli bölümlerin, elemanların uzunluklarının ve yüksekliklerinin ölçülerle ifade edilmesi ve tanımlanmasına ölçümlendirme denir. Ölçümlendirmenin temel ilkeleri şunlardır: Esas ölçüler parçayı en iyi anlatan göze çarpan yere konulmalıdır. Ölçü tekrarı resmin okunmasını güçleştireceğinden bir ölçü bir defa yazılmalıdır. Simetrik resimlerde ölçü tekrarına gerek yoktur. Yanlış ölçülendirmeler tamiri imkânsız sonuçlar doğurabilir. Ölçümlendirme yapılırken dikkat edilmelidir. şağıda ölçümlendirme elemanları verilmiştir. Ölçülendirilecek eleman sınır çizgisi ölçü rakamı ölçü çizgisi Şekil. 1.1:Ölçümlendirme elemanları 3 sınırlama işareti
Şekil. 1.1 de görüleceği üzere ölçümlendirmenin dört elemanı vardır. Bunlar: 1. Ölçü Çizgisi: Ölçü verilecek boyuta paralel olarak çizilen ve üzerine ölçü rakamı yazılan çizgidir. 2. Sınır Çizgisi: Ölçü çizgisini, ilgili olduğu boyuta bağlayan ve ölçü verilen boyutun nereden başlayıp nerede kadar gittiğini gösteren çizgidir. 3. Sınırlama İşareti: Ölçü çizgisi ile sınır çizgisinin kesiştiği yeri belirten ve ölçü verilen boyutun nerede başlayıp nerede bittiğini gösteren çizgidir. 4. Ölçü Rakamı: Ölçüsü verilecek boyutun değerini gösterir. ELEMN Sınırlama işaretinin 45 derecelik doğru parçası ile gösterilmesi Sınırlama işaretinin ok ile gösterilmesi Şekil 1.2: Sınırlama işaretinin türleri Sınırlama işaretinin nokta olarak gösterilmesi Sınırlama çizgileri farklı şekillerde gösterilebilir. Bu işaret türleri yukarıda (Şekil 1.2) gösterilmiştir. 1.1.2. Önemi Teknik resimde cisimlerin biçimleri bir takım çizgilerle anlatılır. Çizilen şekiller ölçü olmadan tam olarak ifade edilmemiş olur. Uygulamanın yapılabilmesi için teknik resimde şekillerin tam ve noksansız olarak ölçümlendirilmesi gerekir. Ölçü olmadan imalat olmaz. Ölçümlendirmeyi uygulama yapan ustaların anlayabileceği şekilde yapmak gerekir. Standartlara uygun ölçümlendirme yapılmaması, deprem kuşağında bulunan ülkemizde yapılan yapıların sağlam olmamasına ve yıkılmasına neden olabilir. Bu da hem can kaybı hem ekonomik kayba neden olur. 1.1.3. Çeşitleri Çizgisel ölçümlendirme Kotlu ölçümlendirme 4
1.2. Çizgisel Ölçümlendirme 1.2.1. Tanımı Bir projede çeşitli bölümlerin ve elemanların uzunluklarının ve yüksekliklerinin ölçülerle ifade edilmesi ve tanımlanmasına çizgisel ölçümlendirme denir. Çizgisel ölçümlendirme ile yapı elemanlarının kendi ölçüleri ve birbirlerine göre durumları belirlenir. 1.2.2. Önemi Projeleri çizilmiş bir yapının bütün bölümleri ile elemanlarına ait uzunluk ölçülerinin tam ve eksiksiz olarak ölçümlendirilmesi çok önemlidir. Çizgisel ölçümlendirmeyi gelişi güzel yapamayız. Standartlara uygun yapmalıyız. Uygulamayı yapan kişilerin projede aradıkları tüm ölçüleri bulabilmesi gerekir. Ölçülerin eksik olması durumunda uygulamada aksama olmasına neden olur. Projelerde verilecek ölçülerin doğru, birbirleri ile tutarlı olması esastır. 1.2.3 Çeşitleri Doğrusal ölçümlendirme Kademeli ölçümlendirme 1.2.3.1. Doğrusal Ölçümlendirme: Değişik ölçeklerde çizilen teknik resimlerin ölçümlendirme teknikleri de farklıdır. Bunlardan bir tanesi de doğrusal ölçümlendirmedir. Doğrusal ölçümlendirme şekildeki kademeye bakılmaksızın ölçülendirilir. Yüzeyler tek bir ölçü çizgisi üzerinde gösterilir. Daha sonraki ölçü çizgisinde toplam ölçü verilir.. Şekil 1.3: Doğrusal ölçümlendirme Şekli verilen eleman doğrusal ölçümlendirmeye örnek verilmiştir (Şekil 1.3). Birinci ölçü çizgisinde yüzeyin ölçüleri, ikinci ölçü çizgisinde ise toplamı verilmiştir. 5
Şekil 1.4: ksların doğrusal ölçülendirilmesi Şekil 1.4 te aksların doğrusal ölçülendirilmesi verilmiştir. Birinci ölçü çizgisinde akslar arasındaki mesafeler verilmiş olup ikinci ölçü çizgisinde toplam aks uzunluğu verilmiştir. K101 25/60 Şekil 1.5 Yukarıdaki verilen örnekte (Şekil 1.5) basit bir kirişin ölçümlendirilmesi gösterilmiştir. 1.2.3.2. Kademeli Ölçümlendirme: Kademeli ölçümlendirmenin doğrusal ölçümlendirmeden farkı, şekildeki girinti ve çıkıntıların göz önünde bulundurulmasıdır. Şekildeki girinti ve çıkıntılara göre ölçü çizgisi çizilir. Ölçü çizgisini çizerken, önce şekil üzerindeki en uzak girintiden başlayarak, ölçü çizgisi kademe kademe en yakın yüzeye doğru çizilir. Daha sonraki ölçü çizgisinde toplam ölçü verilir. Kademeli ölçümlendirme genellikle mimari çizimlerde kullanılır. Statik ölçümlendirmede ise temel ve kalıp planlarında dış ölçümlendirmede tercih edilebilir. 6
Şekil 1.6: Kademeli ölçümlendirme Kademeli ölçümlendirmede yüzey şekilleri göz önünde bulundurularak birinci ölçü çizgisinde girintili yüzeyin ölçüsü, ikinci ölçü çizgisinde öndeki yüzeyin ölçüsü verilmiş olup en sondaki ölçü çizgisinde de bunların toplamı verilmiştir (Şekil 1.6). Şekil. 1.7: Döşeme planında dış yüzeyde kademeli ölçümlendirme Döşeme planında dış yüzeylerin kademeli ölçülendirilmesinde yüzey şekilleri göz önünde bulundurulur (Şekil 1.7). Birinci ölçü çizgisinde girintili yüzeyin ölçüsü, ikincisinde öndeki yüzeyin ölçüsü, üçüncüsünde ise yüzeyin toplamı verilmiş olup ondan sonraki ölçü çizgisine akslar arasındaki mesafe ve en sondaki ölçü çizgisinde de akslar arasındaki toplam ölçü verilmiştir. 1.2.4. Kullanıldığı Yerler Betonarme projelerinde çizilen tüm yapı elemanlarının ve detayların boyutlandırılmasında çizgisel ölçümlendirme kullanılır. 7
1.3.Çizgisel Ölçümlendirme Yönetmelik ve Mevzuatı Günümüzde çizgisel ölçümlendirmeye ait bayındırlık bakanlığının çıkarmış olduğu herhangi bir yönetmelik ve mevzuat yoktur. ncak yapı elemanlarına ait yönetmelik ve mevzuatlar bulunmaktadır. 1.4 Çizgisel Ölçümlendirme Kuralları Günümüzde yapı projelerinin hazırlanmasında, çizimlerle ifade edebilme tekniklerini tümüyle kapsayan herhangi bir standart bulunmamaktadır. Bu nedenle ölçümlendirme ile ilgili kurallar hazırlanırken, ilgili Türk standartları (Teknik resim standartları), Bayındırlık Bakanlığı yayınlarından proje düzenleme esasları ve Türkiye Mimarlar ve Mühendisler Odaları Birliğinin (TMMOB) proje çizim ve sunuş standartları göz önünde bulundurulmuştur. 1.4.1. Resimlerin Ölçümlendirme Kuralları Uygulamanın yapılabilmesi için tüm ölçüler ve diğer bilgiler eksiksiz olarak yazılmalıdır. Gerekli ölçü, proje üzerinden ölçülerek bulunmasına gereksinim duyulmayacak şekilde yazılmalıdır Zorunlu olmadıkça bir ölçü birden fazla yazılmamalıdır. Doğrusal ölçüler inşaat projelerinde ölçeğin büyük ya da küçük olmasına göre cm veya m olarak yazılmalıdır. Betonarme binalarda akslar arasındaki mesafe ile toplam aks uzunluğu muhakkak verilmelidir Betonarme binalarda boyutlandırılacak elemanın ölçülendirilmesinin yanı sıra akslara olan kenar uzunluklarının da verilmesi gerekmektedir. 1.4.2. Ölçü Çizgilerinin Gösterilmesi Ölçü, sınır çizgileri ve sınırlama işaret çizgileri kılavuz çizgi olduğundan ince sürekli çizgi ile çizilmelidir. İlk ölçü çizgisi ile ölçülendirilecek boyut arasındaki mesafe en az 1,2 cm olmalıdır. Sınır çizgisi ile ölçülendirilecek boyut arasında mesafe 1 mm aralık olmalıdır. Ölçü çizgileri arası 0,6 ila 0,8 cm mesafede olmalıdır. Ölçü çizgisi gruplandırılmalı, dağınık şekilde yazılmamalıdır. Resmin ölçümlendirilmesinde farklı sınırlama çizgileri kullanılmamalıdır. Sınırlama işaretlerinde 45º doğru parçası ile işaretlenecek yerlerde eğim yatayda (/) 8
olarak düşeyde (\) olacak şekilde gösterilmelidir. Ölçü çizgisi ile sınır çizgisinin kesişme noktasında çizgiler 3 mm kadar uzatılmalıdır. Sınır çizgisinin (/) 45º doğru parçası ile gösterildiği durumlarda sınır çizgisinin uzunluğu 3 mm kadar olmalıdır. Ölçü çizgisi zorunlu kalmadıkça kesilmemelidir. Ölçü çizgilerinin başlangıç ve bitiş uçları sınır çizgilerini yaklaşık 3 mm geçecek şekilde çizilmelidir. Oklar ölçü çizgisi sınırları içine yazılmalıdır. Yer darlığı yüzünden bu olmazsa, oklar dışarıya alınabilir. Ölçü çizgisi çizildiğinde üzerinden dik olarak geçen çizgi olduğunda sınır çizgisinin çizilmesine gerek yoktur.(aks, duvar vb) Oklar şeklin büyüklüğüne uygun olarak çizilmelidir. 1.4.3. Ölçü Rakamlarının Yazılması Projenin rahat okunmasını sağlayacak büyüklükte harf ve rakam seçilmelidir. Ölçülerin okunmasını kolaylaştırmak üzere harfler ve rakamlar yatayda resim tabanından düşeyde sağ tarafından bakılarak okunacak şekilde yazılmalıdır. Ölçüler ölçü çizgisinin üzerine ortalanarak yazılmalıdır. Ölçüler ölçü çizgisinin üzerine değmemelidir. Ölçü çizgisi ile ölçü arasında yaklaşık 1 ila 1.5 mm ara verilmelidir. Ölçüler konulmuş yüzeyleri tararken rakam ve harfin üstü taranmamalıdır. Rakam herhangi bir çizgi ile kesilmemelidir. Yer darlığı yüzünden ölçü yazılamıyorsa, ölçü çizgisinin uzantısı üzerine sağ tarafa yazılmalıdır. Resimlerdeki geometrik şekilleri ifade edebilmek için ölçü rakamının önüne geometrik şekli ifade edici işaretler konulmalıdır.(ø,, R vb) 9
UYGULM FLİYETİ- 1 UYGULM FLİYETİ- 1 1.5 Çizgisel Ölçümlendirme Yapılması Şekil 1 1. Kalıp planını ölçümlendirmeye hazırlayınız. (Şekil 1) 10
Şekil 2 2. Ölçü çizgilerini çiziniz.( Şekil 2) 11
Şekil 3 3. Sınır çizgilerini çiziniz. (Şekil 3) Not: Ölçü çizgilerini kesen elemanlar aks, duvar vb. olduğu takdirde sınır çizgileri çizilmeyebilir. Sınır çizgisi olarak kesen çizgi kullanılır. 12
Şekil 4 4. Sınır işaretlerini çiziniz. (Şekil 4) 13
5.Ölçü yazı ve rakamlarını yazınız. (Şekil 5) Şekil 5 14
DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ şağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre, kendiniz ya da arkadaşınızın yaptığı çalışmayı değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre, evet- hayır seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz. Modül dı: DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ Statik Proje Çizim Uygulamaları Öğrencinin maç : Konu : Çizgisel ölçümlendirmeyi kuralına uygun çizebilmek Çizgisel ölçümlendirme dı Soyadı : Sınıfı No : DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ EVET HYIR 1. Kalıp planını ölçümlendirmeye hazırladınız mı? 2. Ölçü çizgilerini çizdiniz mi? 3. Sınır çizgilerini çizdiniz mi? 4. Sınır işaretlerini çizdiniz mi? 5. Ölçü yazı ve rakamlarını yazdınız mı? TOPLM Yapılan değerlendirme sonunda hayır cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız modülü tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız evet ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. Öğretmeniniz size çeşitli ölçme araçları uygulayacaktır. Öğretmeninizle iletişime geçiniz. 15
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME DEĞERLENDİRME ) ÇOKTN SEÇMELİ TEST SORULRI 1. Bir projede çeşitli bölümlerin, elemanların uzunluklarının ve yüksekliklerinin ölçülerle ifade edilmesi ve tanımlanmasına ne denir? ) Ölçek B) Ölçümlendirme C) Detay D) Hepsi 2. Ölçü çizgisi ile sınır çizgisinin kesiştiği yeri belirten ve ölçü verilen boyutun nerede başlayıp nerede bittiğini gösteren çizgiye ne denir? ) Ölçü uzunluğu B) Ölçü sınır çizgisi C) Ölçü sınır işareti D) Ölçü çizgisi 3. İlk ölçü çizgisi ile ölçülendirilecek boyut arasındaki mesafe en az ne kadar olmalıdır? ) 0.8 cm B) 1 cm C) 1.2 cm D) 3 cm 4. Ölçü çizgileri arası ne kadar olmalıdır? ) 0.5 cm-0.6 cm B) 0.6 cm-0.8 cm C) 0.8 cm-1 cm D)0.3 cm-0.5 cm 5. Ölçü çizgilerinin başlangıç ve bitiş uçları sınır çizgilerini ne kadar geçmelidir? ) 3 mm B) 10 mm C) 8 mm D) 15 mm 6. Ölçüler ölçü çizgisinin üzerinde nereye yazılmalıdır. ) Sağ tarafa B ) Sol tarafa C ) Ortaya D ) Hepsi 7. Ölçü çizgisi hangi çizgiyle çizilir? ) Kesik çizgi ile B ) Sürekli kalın çizgi ile C) Noktalı kesik çizgi ile D) Sürekli ince çizgi ile 8. şağıdakilerden hangisi sınırlama işareti olarak kullanılabilir? ) 45 o eğik çizgi B) Ok C) Nokta D) Hepsi DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı, cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek değerlendiriniz. Eksik olduğunuz konulara dönerek tekrarlayınız. Tüm soruları doğru yanıtladıysanız diğer faaliyete geçiniz. 16
ÖĞRENME FLİYETİ-2 ÖĞRENME FLİYETİ - 2 MÇ Bu faaliyette verilen bilgiler ve araştırmalarınız doğrultusunda statik projede kotlu ölçümlendirme ile ilgili bilgileri kuralına uygun olarak yapabilecekseniz. RŞTIRM Çevrenizdeki statik proje çizen büroları gezerek kotlu ölçümlendirmelerin nasıl yapıldığı hakkında bilgi toplayınız. Bu topladığınız bilgileri sınıf ortamında sununuz. 2. KOTLU ÖLÇÜMLENDİRME YPMK 2.1. Kotlu Ölçümlendirme 2.1.1. Tanımı Bir projede görünüş ve kesitlerdeki elemanların yükseklikleri, bir nokta esas alınarak ölçülerinin bu yüksekliğe göre artırılarak veya eksiltilerek yüksekliklerin gösterilmesine kotlu ölçümlendirme denir. Plana konulan kot işaretleri ilk bakışta yapı elemanının üç boyutu hakkında bilgi verir. Kotların gösterilmesinde şakülün üst ve ön görünüşü kullanılır. 2.1.2. Önemi Yükseklik ölçülerini öğrenme faaliyeti 1 de öğrendiğimiz çizgisel ölçümlendirmenin yanı sıra kotlarla da yapabiliriz. Kotlar yüksekliklerin gösterilmesi açısından önemlidir. Özellikle yapı elemanlarının yüksekliklerinin belirlenen bir başlangıç noktasına göre mesafesini gösterir. Belirlenen esas noktadan yukarıda bulunan yüzeylerin ölçü rakamları önüne (+), bu kotun aşağısında bulunan yüzeylerin ölçü rakamları önüne (-) işareti konulur. Bu başlangıç noktasının nerede olacağı değişkendir. Genellikle tretuvar üstü veya tabii zemin başlangıç noktası olarak alınır. Bu kot ± 0.00 olarak kabul edilir. Kotlu ölçümlendirmeye bakıldığı anda yüzeyin başlangıca olan mesafesini görebiliriz. 17
2.1.3. Çeşitleri Planlarda (Yatay Kesit) ve Üst Görünüşlerde Kullanılan Kotlar Planlarda (yatay kesit) ve üst görünüşlerde yükseklikleri ölçü rakamı yazılırken değişik kot işaretleri kullanılır. Planlarda (yatay kesit) ve üst görünüşlerde kullanılan kot işaretleri aşağıda gösterilmiştir. (Şekil 2.1) +300 İnce kot +295 Kaba kot Temel üst kotu Temel alt kotu Şekil.2.1 Planlarda kot işaretleri kullanılırken yukarıdaki kot işaretlerinden biri seçilir. Bazen kot işaretinin hem altına hem üstüne rakam yazılır. Bunlardan üstteki rakam yapının o yüzeyinin bitmiş kotu (ince kot), alttaki rakam ise kaba yapının kotunu (kaba kot) gösterir. Düşey Kesit ve Görünüşlerde Kullanılan Kotlar Düşey kesitlerde ve görünüşlerde yüksekliklerin ölçü rakamı yazılırken değişik kot işaretleri kullanılır. Düşey kesitlerde ve görünüşlerde kullanılan kot işaretleri aşağıda gösterilmiştir (Şekil 2.2). +300 +300 +300 +300 +300 +300 +300 +300 İnce kot +295 Kaba kot Şekil.2.2 Düşey kesit ve görünüşlerde kot işareti kullanılırken yukarıdaki kot işaretlerinden biri seçilir. 18
şağıda verilmiş olan Şekil 2.3 te çizgisel ölçümlendirmenin yanı sıra hem planda hem de düşey kesitte kotların nasıl uygulandığını göreceksiniz. 250 400-150 -300 150 300 350 400 1050 - KESİTİ -300-150 +100 400 300 350 400 1050 PLN Ölç:1/100 Şekil. 2.3 şağıda verilmiş olan Şekil 2.4 te düşey kesitte kotların bir doğrultu üzerinde nasıl uygulandığını göreceksiniz. 19
B 4.00 3.00 2.00 1.00 - KESİTİ 000 +6.00 +3.00 B +1.00-1.00 5.00 4.00 3.00 2.00 1.00 PLN Şekil 2.4 2.1.4. Kullanıldığı Yerler Tüm çizilen planlarda, kesitlerde, görünüşlerde ve detaylarda kullanılır. Topografik çizimlerde (arsanın durumunun belirlenmesinde, kazı hacminin hesaplanmasında, yeryüzü sularının toplanmasında, yolların yapılmasında vb yerlerin) yüksekliklerin belirlenmesinde kullanılır. 2.2. Kotlu Ölçümlendirme Yönetmelik ve Mevzuatı Günümüzde kotlu ölçümlendirmeye ait bayındırlık bakanlığının çıkarmış olduğu herhangi bir yönetmelik mevzuat yoktur. 20
2.3. Kotlu Ölçümlendirme Kuralları Kot farklılığı bulunan tüm yüzeylerde kotlar eksiksiz olarak yazılmalıdır. Başlangıç kotu, yapı planlarında zemin üstü veya tretuvar üstü olarak kabul edilmelidir. Başlangıç noktası ± 0.00 olarak kabul edilmelidir. Başlangıç kotunun üstünde kalanlar (+), altında kalanlar (-) işareti ile gösterilmelidir. Resmin büyüklüğüne göre uygun kot işareti çizilmelidir. Gerekli yerlerde ince ve kaba kot aynı kot işareti üzerinde verilmelidir. Temellerin kotlandırılmasında temel üstü ve temel altı kot işareti kullanılmalıdır. Kotları yazarken verilen çizgisel ölçüden yararlanılmalıdır. Ölçümlendirmede farklılık olmamalıdır. Kot işaretleri ölçülendirilecek yüzeyin üstünde veya yüzeyin hizasında olmalıdır. Düşey kesit ve görünüşlerde kullanılan kot işaretleri çizilirken eğimleri 45º ila 60º olarak alınmalıdır. Ölçü rakamları kot işaretinin üstüne yazılmalıdır. Kotlar başlangıç kotuna göre üstte ise toplanarak, altta ise eksiltilerek yazılmalıdır. 21
UYGULM FLİYETİ- 2 UYGULM FLİYETİ- 2 2.4 Kotlu Ölçümlendirme Yapılması 65 95 55 5 50 - KESİTİ S1 30/50 1 1 160 70 120 190 PLN ÖLÇ:1/20 Şekil 1 1. Temel detay planını çizip kotlu ölçümlendirmeye hazırlayınız. ( Şekil 1) 22
65 95 160 55 5 50 - KESİTİ S1 30/50 1 1 70 120 190 PLN ÖLÇ:1/20 Şekil 2 2. Kesit çiziminde kullanacağınız sınır işaretlerini çiziniz.( Şekil 2) 23
65 95 160 55 5 50 - KESİTİ S1 30/50 1 1 70 120 190 PLN ÖLÇ:1/20 Şekil 3 3. Plan ve kesitte kullanacağınız kot işaretlerini seçiniz ve yerlerine kuralına uygun olarak çiziniz ( şekil 3). 24
-250 55 5 50-300 -305 - KESİTİ -250 S1 30/50 1 1 65 95 160-300 70 120 190 PLN ÖLÇ:1/20 Şekil 4 4. Kotların üzerine ölçü rakamlarını yazınız. ( Şekil 4) 25
DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ şağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre, kendiniz ya da arkadaşınızın yaptığı çalışmayı değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre, evet- hayır seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz. Modül dı: maç : Konu : DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ Statik Proje Çizim Öğrencinin Uygulamaları dı Soyadı : Kotlu ölçümlendirmeyi kuralına uygun çizebilmek Sınıfı No : Kotlu ölçümlendirme DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ EVET HYIR 1. Temel planını kotlu ölçümlendirmeye hazırladınız mı? 2. Kesitte kullanacağınız sınır çizgilerini çizdiniz mi? 3. Kullanacağınız kot işaretlerini seçtiniz mi? 4. Kot işaretlerini plan ve kesitte yerlerine çizdiniz mi? 5. Kot işaretleri üzerine ölçü rakamlarını yazdınız mı? TOPLM Yapılan değerlendirme sonunda hayır cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız modülü tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız evet ise modülü tamamladınız, tebrik ederiz. Öğretmeniniz size çeşitli ölçme araçları uygulayacaktır. Öğretmeninizle iletişime geçiniz. 26
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME DEĞERLENDİRME ) ÇOKTN SEÇMELİ TEST SORULRI 1. Bir projede çeşitli bölümlerin, elemanların yüksekliklerinin bir başlangıç noktası esas alınarak ölçülerle ifade edilmesi ne denir? ) Çizgisel ölçümlendirme B) Kotlu ölçümlendirme C) Doğrusal ölçümlendirme D) Ölçek 2. Proje çizimlerinde başlangıç noktası rakamı nasıl gösterilir? ) 0.00 B ) +0.00 C ) -0.00 D ) ±0.00 3. Ölçü rakamları kot işaretinin hangi tarafına yazılmalıdır? ) Sağ tarafa B ) Sol tarafa C ) Üstte D ) Hepsi 4. Kaba kot aşağıdakilerden hangisidir? ) Yapının bitmiş haline B) Zemin üstü kotuna C) Yapının kaba haline D) Kazı derinliğine 5. şağıdakilerden hangisi kotlu ölçümlendirmenin kullanıldığı yerlerdendir? ) Kesit ve görünüşler B) Planlar C) Topoğrafik haritalar D) Hepsi DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı, cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek değerlendiriniz. Eksik olduğunuz konulara dönerek tekrarlayınız. Tüm soruları doğru yanıtladıysanız diğer faaliyete geçiniz. 27
MODÜL DEĞERLENDİRME MODÜL DEĞERLENDİRME S.1 şağıda plan ve kesiti verilen temel detayının doğrusal ve kotlu ölçümlendirmesini kurallara uygun olarak çiziniz (Temel yüksekliği 60 cm alınacaktır.) - KESİTİ S1 30/50 1 1 PLN ÖLÇ:1/20 28
PERFORMNS DEĞERLENDİRME PERFORMNS DEĞERLENDİRME Modül adı: maç: Konu : Sıra No Statik Proje Çizim Uygulamaları Projeyi kuralına uygun olarak ölçümlendirmek Projeyi ölçümlendirme PERFORMNS TESTİ Öğrencinin dı Soyadı : Sınıfı No : 1 Temel planını ölçümlendirmeye hazırladınız mı? 2 Ölçü çizgilerini çizdiniz mi? 3 Sınır çizgilerini çizdiniz mi? 4 Sınır işaretlerini çizdiniz mi? 5 Kullanacağınız kot işaretlerini seçtiniz mi? İş.baş.süresi İş.bit.süresi Harcanan süre İşlem Basamakları Evet Hayır 6 Kot işaretlerini plan ve kesitte yerlerine çizdiniz mi? 7 Ölçü yazı ve rakamlarını yazdınız mı? TOPLM Öğretmeniniz, modüldeki faaliyetleriniz ve araştırma çalışmalarınız sonunda, kazandığınız bilgi ve becerilerinizi ölçme araçlarıyla ölçerek, sizin modül ile ilgili durumunuzu değerlendirecek ve sonucu size bildirecektir. 29
CEVP NHTRLRI CEVP NHTRLRI Çizgisel ölçümlendirmeye ait cevap anahtarıdır. 1 B 2 C 3 C 4 B 5 6 C 7 D 8 D Kotlu ölçümlendirmeye ait cevap anahtarıdır. 1 B 2 D 3 C 4 5 D DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı, cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek değerlendiriniz. Eksik olduğunuz konulara dönerek tekrarlayınız. Tüm soruları doğru yanıtladıysanız diğer faaliyete geçiniz. 30
KYNKLR KYNKLR DNIŞ, İsmet, İnşaat Teknik Resmi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 2001 KRBY, Macit, Teknik Resim Okuma ve telyede Serbest Elle Kroki Çizme Tekniği, Olgun Kardeşler Matbaası, nkara, 1964 KONK Kemal, Bilal KY, Muammer BOSTNCI, M. li ÖZER, Duran DİNÇER Yapı ressamlığı Bölümü İş Ve İşlem Yaprakları sınıf 1, Milli Eğitim Basımevi, nkara,2001 PNCRCI li, Mehmet Emin ÖCL, Yapı Teknik Resmi 1, Birsen Yayınevi, nkara, 2001 TÜRK STNDRTLR ENSTİTÜSÜ, Teknik Resim - Genel, nkara, 2001 YMİ, Nursel; Yapı Ressamlığı telyesi Ders Notları (yayınlanmamış), ntalya, 2004 31