İSTANBUL TİCARET ODASI DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ KIRGIZİSTAN ÜLKE RAPORU Güncelleme Tarihi: 21 HAZİRAN 2005 Ülke No: 83-MD
I-GENEL BİLGİLER Resmi Adı : Kırgızistan Cumhuriyeti Yönetim Şekli : Cumhuriyet Coğrafi Konumu : Kuzeyinde ve kuzeybatısında Kazakistan, güneybatısında Özbekistan, güneyinde Tacikistan bulunan ülke, güneydoğusunda Tanrı Dağlarının bir parçası olan Kokşaalatau sıradağları vasıtasıyla Çin ile sınır oluşturmaktadır. Yüzölçümü : 198.500 km 2 Nüfusu : 5.1 Milyon kişi (2004) Nüfus Yoğunluğu : 26 kişi/km 2 (2004) Başkent : Bişkek Önemli Şehirleri : Oş, Narin, Celal-Abad, Karakol, Kara-Balta. Zaman Ayarı : GMT den 5 saat ileridir. İklimi : Kırgızistan da karasal iklim hakimdir. Ülkeye düşen yağış miktarı oldukça azdır. Yaz ile kış, gece ile gündüz arasındaki ısı farkları yüksektir. Dil : Kırgızca ve Rusça konuşulmaktadır. Din : Halkın %75 i Müslüman, %20 si Ortodoks, %5 i ise diğer dinlere mensuptur. 2
I- EKONOMİK GÖSTERGELER GSYİH (Milyar ABD Doları) (Gayri Safi Yurt İçi Hasıla) Yıllar 2000 2001 2002 2003 2004 1.4 1.5 1.6 1.9 2.1 Kişi Başı GSYiH (ABD Doları) 286 300 314 380 412 Reel GSYİH Büyüme Oranı (%) 5.4 5.3-0.5 6.7 6.0 Enflasyon Oranı (Tüketici fiyatlarıyla, ort.%) 18.7 6.9 2.1 3.5 3.4 Nüfus (milyon kişi) 4.9 5.0 5.1 5.0 5.1 Para Birimi: SOM 1 ABD $=46.06 Som (28.1.2005) Kaynak: E.I.U./Country by Country 2005 III- GENEL OLARAK DIŞ TİCARETİ KIRGIZİSTAN IN DIŞ TİCARETİ (Milyon ABD Doları) Yıllar İhracatı İthalatı Ticaret Hacmi Ticaret Dengesi 1999 463 551 1.014-88 2000 511 506 1.017 5 2001 480 441 921-39 2002 498 552 1.050-54 2003 590 673 1.263-83 2004 731 870 1.601-139 Kaynak: E.I.U./ Country by Country 2005 3
Başlıca İhraç Ürünleri : Değerli ve yarı değerli metaller (%33.8), mineral ürünler (%12.8), tekstil (%12.2), gıda, içecek ve tütün (% 6.2), makine ve ekipman (%5.5). Başlıca İthal Ürünleri : Mineral ürünler (%28.0), makine ve ekipmanları (% 15.2), kimyasallar (% 13.3), gıda, içecek ve tütün (%8.1), tekstil (%6.6) Başlıca İhraç Ülkeleri : Rusya Federasyonu (%15.6), İsviçre (%19.7), Çin (%10.6), Kazakistan (%7.9), Birleşik Arap Emirlikleri (%13). Başlıca İthal Ülkeleri : Çin (% 40), Rusya Federasyonu (% 23), Özbekistan (% 10), Kazakistan (% 22), Hollanda (% 7). IV- TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİ : Yıllar TÜRKİYE-KIRGIZİSTAN DIŞ TİCARETİ (MİLYON ABD DOLARI) Türkiye nin İhracatı Türkiye nin İthalatı Ticaret Hacmi Ticaret Dengesi 1992 1,8 1.4 3.2 0.4 1993 17,0 3,4 20,4 13,6 1994 16,9 4,2 12,7 12,7 1995 38,1 5,5 43,6 32,6 1996 47,0 5,8 52,8 41,2 1997 49,4 7,5 56,9 41,9 1998 41,5 6,7 48,2 34,8 1999 23,1 2,7 25,8 20,4 2000 20,2 2,3 22,5 17,9 2001 17,3 6,3 23,6 11,0 2002 23,6 15,7 39,3 7,9 2003 40,6 10,8 51,4 29,8 2004 74,6 13,2 87,8 61,4 Ticaret dengesi Türkiye açısından değerlendirilmektedir. Kaynak:Devlet İstatistik Enstitüsü. 4
80 70 TÜRKİYE-KIRGIZİSTAN DIŞ TİCARETİN SEYRİ (Milyon ABD Doları) 74,6 60 50 40 38,1 47,0 49,4 41,5 40,6 30 20 23,1 23,6 20,2 17,3 10 0 1,8 1,4 17 3,4 4,2 16,9 5,8 5,5 7,5 6,3 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 İhracat İthalat 6,7 2,7 2,3 15,7 10,8 13,2 5
TÜRKİYE NİN BAŞLICA FASILLAR İTİBARİYLE KIRGIZİSTAN A İHRACATI (ABD DOLAR) Fasıl No Açıklaması 2004 57 Halılar, diğer dokumaya elverişli maddelerden yer kaplamaları 17.558.968 71 İnci, kıymetli taş ve metal mamulleri, madeni para 7.895.196 39 Plastik ve plastikten mamul eşya 5.194.966 84 Kazan, makine ve cihazlar, alet ve parçaları 4.850.443 94 Mobilyalar; aydınlatma, reklam lambaları, prefabrik yapılar 4.169.641 17 Şeker ve şeker mamulleri 3.810.125 85 Elektrikli makine ve cihazlar, aksam ve parçaları 3.670.286 58 Özel dokunmuş mensucat, dantela, duvar halıları 2.595.925 61 Örme giyim eşyası ve aksesuarları 2.523.204 18 Kakao ve kakao müstahzarları 2.142.502 Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü TÜRKİYE NİN BAŞLICA FASILLAR İTİBARİYLE KIRGIZİSTAN A İHRACATI (ABD DOLAR) Fasıl No Açıklaması 2003 57 Halılar, diğer dokumaya elverişli maddelerden yer kaplamaları 11.219.592 39 Plastik ve plastikten mamul eşya 3.357.559 58 Özel dokunmuş mensucat, dantela, duvar halıları 3.218.402 85 Elektrikli makine ve cihazlar, aksam ve parçaları 2.176.020 34 Sabunlar, yüzey aktif organik maddeler, yıkamayağlama maddeleri 1.792.623 84 Kazan, makine ve cihazlar, alet ve parçaları 1.722.883 17 Şeker ve şeker mamulleri 1.703.292 73 Demir veya Çelikten Eşya 1.469.878 48 Kağıt ve karton; kağıt hamurundan, kağıt ve kartondan mamul eşya 1.422.079 18 Kakao ve kakao müstahzarları 1.239.222 Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü 6
TÜRKİYE NİN BAŞLICA FASILLAR İTİBARİYLE KIRGIZİSTAN DAN İTHALATI (ABD DOLAR) Fasıl No Açıklaması 2004 07 Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular 6.107.573 41 Ham postlar, deriler (kürkler hariç) ve köseleler 1.826.366 61 Örme giyim eşyası ve aksesuarları 1.611.887 08 Yenilen meyveler, kabuklu yemişler, turunçgil, vb 1.411.110 12 Yağlı tohum ve meyvalar, sanayi bitkileri, saman, hayvan yemi 909.129 05 Hayvansal müstahsallar 395.885 82 Adi metallerden aletler, bıçakçı eşyası, sofra takımları 297.616 62 Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarları 160.251 50 İpek 129.560 55 Sentetik ve suni devamsız lifler 81.630 Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü TÜRKİYE NİN BAŞLICA FASILLAR İTİBARİYLE KIRGIZİSTAN DAN İTHALATI (ABD DOLAR) Fasıl No Açıklaması 2003 07 Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular 3.264.826 41 Ham postlar, deriler (kürkler hariç) ve köseleler 2.583.149 08 Yenilen meyveler, kabuklu yemişler, turunçgil, vb 2.007.545 84 Kazan, makine ve cihazlar, alet ve parçaları 819.547 52 Pamuk 680.370 05 Hayvansal müstahsallar 435.971 50 İpek 202.558 82 Adi metallerden aletler, bıçakçı eşyası, sofra takımları 201.417 55 Sentetik ve suni devamsız lifler 195.559 87 Motorlu kara taşıtları, bunların aksam ve parçaları 149.857 Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü TÜRKİYE NİN İLK 10 ÜRÜN İTİBARİYLE KIRGIZİSTAN A İHRACATI 7
(ABD DOLARI) ÜRÜN 2004 HALI, YER KAPLAMASI (POLİPROPİLENDEN, TÜFTELİ) 16.440.458 ALTINDAN MÜCEVHERCİ EŞYASI, AKSAMI 7.891.973 PREFABRİK YAPILAR (DEMİR/ÇELİKTEN) 2.843.221 ÇİKLETLER; SAKKAROZ ORANI =>% 60, ŞEKER KAPLANMIŞ/KAPLANMAMIŞ 2.748.068 GEMİ VE UÇAK KUMANYASI 1.178.270 SIVANMIŞ/KAPLANMIŞ KAĞIT VATKA, KEÇE, DOKUNMAMIŞ MENSUCAT PLASTİKTEN KAPILAR, PENCERELER, ÇERÇEVELERİ, PERVAZLARI. DANTELA, MAKİNA İŞİ, SENTETİK LİFDEN, DOKUNMUŞ / ÖRME HARİÇ ÇİKLETLER; SAKKAROZ ORANI <% 60, ŞEKER KAPLANMIŞ/KAPLANMAMIŞ 1.164.608 1.072.341 1.051.024 976.933 HAZIR EŞYA 926.385 TÜRKİYE NİN İLK 10 ÜRÜN İTİBARİYLE KIRGIZİSTAN A İHRACATI (ABD DOLARI) ÜRÜN 2003 HALI, YER KAPLAMASI (POLİPROPİLENDEN, TÜFTELİ) 10.882.421 ALTINDAN MÜCEVHERCİ EŞYASI, AKSAMI 1.029.638 ÇİKLETLER; SAKKAROZ ORANI <% 60, ŞEKER KAPLANMIŞ/KAPLANMAMIŞ 1.003.292 DANTELA 977.110 SIVANMIŞ/KAPLANMIŞ KAĞIT VATKA, KEÇE, DOKUNMAMIŞ MENSUCAT 872.806 PLASTİKTEN KAPILAR, PENCERELER. 807.139 FASONELİ TÜLLER VE AĞ MENSUCAT, DOKUNMUŞ/ÖRME HARİÇ 752.830 İŞLEMELER; SUNİ VE SENTETİK 644.216 ÇİKLETLER; SAKKAROZ ORANI => % 60, ŞEKER KAPLANMIŞ/KAPLANMAMIŞ OLUKSUZ KAĞIT/KARTONDAN KATLANABİLİR KUTULAR, MUHAFAZALAR; M2 AĞIR.< 600 606.562 540.433 8
TÜRKİYE NİN İLK 10 ÜRÜN İTİBARİYLE KIRGIZİSTAN DAN İTHALATI (ABD DOLARI) ÜRÜN 2004 FASULYE (BEYAZ FASULYE DAHİL)KABUKSUZ (KURU) 3.374.350 BARBUNYA; KABUKSUZ (KURU) 1.878.170 CEVİZ (KABUKSUZ) 1.310.531 KOYUNLARIN YÜNLÜ KURU DERİLERİ; HAM 1.122.525 KEBERE (GEÇİCİ KONSERVE) 819.353 AYÇEKİRDEĞİ, ÇEREZLİK OLANLAR 656.423 KOYUN TÜRÜ HAYVANLARIN ORJİNAL BAĞIRSAKLARI 392.882 KADIN/KIZ ÇOCUK İÇİN HIRKA SÜVETER BENZERİ EŞYA, PAMUKTAN (ÖRME) KADIN/KIZ ÇOCUK YELEKLERİ, SENTETİK LİFLERDEN (ÖRME) 347.383 340.017 SUNİ LİFLERDEN TİŞÖRTLER (ÖRME) 291.651 TÜRKİYE NİN İLK 10 ÜRÜN İTİBARİYLE KIRGIZİSTAN DAN İTHALATI (ABD DOLARI) ÜRÜN 2003 FASULYE (BEYAZ FASULYE DAHİL)KABUKSUZ (KURU) 2.056.421 CEVİZ (KABUKSUZ) 1.859.168 KOYUNLARIN YÜNLÜ KURU DERİLERİ; HAM 963.666 NÜMERİK KONTROLLÜ OLMAYAN DİĞER İŞLER İÇİN DİĞER PRESLER 794.744 KEBERE (GEÇİCİ KONSERVE) 723.434 KARDESİZ, PENYESİZ MENSUCAT 680.370 ÖKÜZ VE İNEK DERİSİ; (YAŞ AĞIRLIK: 16 KG. FAZLA) YAŞ TUZLANMIŞ 620.440 KOYUN TÜRÜ HAYVANLARIN ORJİNAL BAĞIRSAKLARI 435.971 BARBUNYA; KABUKSUZ (KURU) 428.424 KOYUNLARIN YÜNLÜ YAŞ DERİLERİ; HAM 320.656 Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü. İki Ülke Arasında Yapılan Başlıca Ticari ve Ekonomik Anlaşmalar 9
Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve Vergi Kaçakçılığına Engel Olma Anlaşması Karma Ekonomik Komisyon Kurulmasına Dair Anlaşma İmza Tarihi İmza Yeri RG Tarihi ve Numarası 24.10.1997 Ankara 9.5.2001/24397 28.04.1992 (31.10.1996 tarihinde yürürlüğe girmiştir.) Bişkek 12.02.1995-22200 01.07.1999 Ankara 12.12.2001-24611 16.08.1995 Bişkek 09.01.1996-22518 10