B.H. AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ

Transkript

1 IRAK ÜLKE RAPORU Eylül 2013 B.H. AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ

2 2

3 I.GENEL BİLGİLER Resmi Adı Yönetim Şekli Coğrafi Konumu : Irak Cumhuriyeti : Cumhuriyet : Orta Doğu (Ön Asya) ülkesi olan Irak, kuzeyde Türkiye, doğuda İran, güneydoğuda Basra Körfezi ve Kuveyt, güneyde Suudi Arabistan, batıda da Ürdün ve Suriye ile çevrilidir. Zaman Ayarı - GMT : GMT den 3 saat ileridir. Zaman Ayarı - Türkiye : Türkiye den kış saatinde 1 saat ileridir, yaz saatinde aynı saat dilimindedir. Yüzölçümü : km 2 Başkent : Bağdat (7.2 Milyon) Önemli Şehirleri : Musul (3 Milyon), Basra (2.3 Milyon), Erbil (1.2 Milyon), Kerkük (1.1 Milyon), Süleymaniye (1 Milyon), Kerbela (800 Bin), Necef (800 Bin) İklimi Resmi Dil Ticari Dil : Irak ta bölgelere göre değişiklik arz eden bir iklim vardır. Genellikle soğuk ve kurak kışlar, sıcak, kuru yazlar görülür. Ülkenin çoğunlukla çöl olması bu iklimsel sonuçları doğurur. Kış mevsiminde İran ve Türkiye sınırı boyunca uzanan kuzeydeki dağlık bölgeler, yoğun kar yağışı ve soğuk havanın etkisi altındadır. Orta ve güney bölgelerde ise ılıman ve yağışlı hava görülür. Yaz mevsiminde ise ülke genelinde sıcak ve kuru iklim hakimdir. : Arapça (Irak Kürdistan Özerk Bölgesi nde Arapça ile birlikte Kürtçe de resmi dildir) : Arapça ve İngilizce. Ülkenin kuzey bölgelerinde Kürtçe ve Türkçe yaygın olarak konuşulmaktadır. Din : Müslüman (%97), Hıristiyan (%2), Diğer (%1) Üyelikler : Birleşmiş Milletler (1945), Uluslararası Para Fonu (IMF) (1945), Dünya Bankası (1945), Arap Ligi (1945), İslam İşbirliği Teşkilatı (1975), Dünya Ticaret Örgütü (Gözlemci Üye) (2004). 3

4 II. DEMOGRAFİK GÖSTERGELER Nüfus 32,5 Milyon (2012) Türk Kökenli Nüfus 3 Milyon (Türkmen) Nüfus Yoğunluğu 73,1 kişi/km Yaşın Nüfusa % 56 Oranı İnternet Kullanıcıları % 7 OECD Gelir Grubu Üst-Orta Beklenen Yaşam 69 Yıl (OECD Ort.: 80) Süresi İşgücü 7,7 Milyon İşsizliğin toplam işgücüne oranı % 16 Kaynak: Dünya Bankası ( ) III. EKONOMİK GÖSTERGELER YILLAR Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 135,4 180,6 210,2 (Milyar ABD $) (GDP) Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Dünya Sıralaması Kişi Başı Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (ABD Doları) Reel GSYİH Büyüme Hızı (%) % 5,9 % 8,6 % 8,4 Enflasyon (Tüketici % 2,9 % 5,6 % 6,1 Fiyatlarıyla) (%) Para Birimi = Dinar (IQD) 1 IQD = 0,01 TL Kaynak: Dünya Bankası ( ) IV. BİR BAKIŞTA IRAK 2003 sonrası dönemde Irak taki ekonomik yapılanma çalışmaları sonucu ilk olarak 2004 yılında Irak Hükümeti IMF ile iki Stand-by Anlaşması imzalamıştır. Irak ın 2004 sonrası ekonomi politikaları, Irak Hükümeti, IMF ve Dünya Bankası gibi uluslararası kuruluşlar tarafından oluşturulmuştur. Ancak, IMF programları ekonomik kalkınmayı genelde sadece petrol üzerinden yürütmeye çalışmakta, diğer alanlara ve özellikle tarım, ticaret, hizmetler, turizm gibi konulara pek yer ayırmamaktadır. Mevcut petrol üretimi, Irak ın milli gelirinin ve ihracatının neredeyse tamamını oluşturmaktadır. Bu enerji kaynaklarının bolluğundan dolayı Irak ekonomisi orta 4

5 vadede yüksek kalkınma potansiyeline sahiptir. Ülkede güvenlik, siyasi ve ekonomik istikrar olduğu sürece petrol ihracatının artacağı ve petrol gelirlerinin artmasına paralel olarak da ithalatın artış göstereceği değerlendirilmektedir. Ülkede, petrol ve doğalgaza ilaveten, diğer önemli yeraltı zenginlikleri fosfat, kükürt, kireçtaşıdır. Petrol dışında, tarım sektöründe üretimi yapılan başlıca ürünler buğday, arpa, pirinç, mısır ve hurma ile bazı sebze ve meyvelerdir. Sanayi üretimi ise genel olarak kimyasallar, gübre, tekstil, inşaat ve yapı malzemeleri (çimento, inşaat demiri, boya, tuğla), gıda ve metal işlemeden meydana gelmektedir. V. DIŞ TİCARETİ IRAK IN DIŞ TİCARETİ (Mallar ve Hizmetler) (Milyar ABD Doları) Yıllar İhracatı İthalatı Ticaret Hacmi Ticaret Dengesi ,8 37,2 96,0 21, ,9 35,8 76,7 5, ,3 42,5 92,8 7, ,6 40,6 120,2 39, ,9 56,8 150,7 37,1 The Economist Intelligence Unit ( ) Başlıca İhracat Yaptığı Ülkeler Başlıca İthalat Yaptığı Ülkeler Başlıca İhraç Ürünleri (İlk 5 Ürün 2012) Başlıca İthal Ürünleri (İlk 5 Ürün 2012) ABD, Hindistan, Çin, Güney Kore, Kanada Türkiye, Suriye, Çin, ABD, Güney Kore 1. Ham petrol 2. Mineral yakıtlar 3. Mineral yağlar 4. Gıda ürünleri 5. Canlı hayvanlar 1. Gıda ürünleri 2. Eczacılık ürünleri 3. Makine 4. Kimyasallar 5. Tütün 5

6 VI. TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİ TÜRKİYE IRAK TİCARİ İLİŞKİLERİ (Milyar ABD Doları) Türkiye nin Türkiye nin Ticaret Ticaret Yıllar İhracatı İthalatı Hacmi Dengesi ,9 0,13 4,03 3, ,1 0,12 5,22 4, ,0 0,15 6,15 5, ,3 0,08 8,38 8, ,8 0,14 10,94 10, (ilk 6 ay) 6,5 0,06 6,56 6,44 Ticaret dengesi Türkiye açısından değerlendirilmektedir. Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ( ) Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu 6

7 2012 Yılında Irak ın Türkiye den İthalatındaki Başlıca Ürünler (İlk 10) Demir ve çelik Demir ve çelikten eşya Elektrikli makine ve cihazlar Makine Plastik ve mamülleri Mobilya Değirmencilik ürünleri Süt ürünleri Et ve sakatat Meyveler 2012 Yılında Irak ın Türkiye ye İhracatındaki Başlıca Ürünler (İlk 10) Mineral yakıtlar ve yağlar İnci ve kıymetli taşlar Makine ve kazanlar Plastik ve mamülleri Ham post ve deri Odun ve selülozik hamurlar Kimyasallar Demir ve çelikten eşya Sabun Elektrikli makine ve cihazlar VII. TÜRKİYE IRAK YATIRIM İLİŞKİLERİ Irak taki Türk yatırımlarının büyük bir çoğunluğunu inşaat alanında gerçekleştirilen yatırımlar oluşturmaktadır. Türk inşaat firmaları, Irak ta proje bazlı olarak 2011 yılında 1.8 Milyar Dolar, 2012 yılında da 4.4 Milyar Dolar tutarında yatırım gerçekleştirmişlerdir. Irak ta inşaat sektöründe faaliyet gösteren yabancı firmaların %74 ünü Türk firmaları oluşturmaktadır. Irak genelinde yatırım yapmış olan Türk firma sayısı konusunda kesin bir bilgi bulunmamakla birlikte, Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi tarafından açıklanan bilgilere göre, 2012 yılı itibariyle sadece Kuzey Irak bölgesinde tescilli Türk firması bulunmaktadır. İnşaat sektörünün yanı sıra, Türk firmaları enerji sektöründe de yatırım yapmaya başlamışlardır. Son dönemde, TPAO ile Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi arasında yapılan anlaşma ile Kuzey Irak taki Şoman, Hindren, Arbat, Pulkana, Jebel Kand ve Halakan bloklarında %80 petrol çıkarma payı verildiği, güneydeki Pulkana da, batıdaki Jebel Kand ve doğudaki Halakan da ise %40 pay verildiği açıklanmıştır. TPAO nun söz konusu petrol çıkarma payları için 8 Milyar Dolar yatırım yapacağı açıklanmıştır. 7

8 Türkiye de ise tescil edilmiş adet Irak menşeli şirket bulunmaktadır. Bu şirketlerin yatırım miktarları kesin olarak bilinmemekle birlikte daha çok mobilya, tekstil ve inşaat malzemeleri alanında ticaret yapan şirketlerdir. VIII. TÜRKİYE-IRAK İLİŞKİLERİNDE SON GELİŞMELER Türkiye ile Irak arasında 2008 yılında Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi tesis edilmiştir yılında iki ülke arasında güvenlikten enerjiye, eğitimden ulaştırmaya, bayındırlıktan sağlığa 48 mutabakat muhtırasını imzalanmıştır. Son olarak, Türkiye Bağdat, Musul ve Basra daki diplomatik temsilciliklerine ilaveten 2010 yılında Erbil de Başkonsolosluk açmıştır. Son dönemde, iki ülke arasında üst düzey bir ziyaret gerçekleşmemiştir. İki ülke arasındaki önemli anlaşmalar: Ticaret Anlaşması (İmza Tarihi: 3 Ağustos 1965) Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması (İmza Tarihi: 7 Şubat 1976) Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşması (İmza Tarihi: 18 Ekim 1980) Petrol Ürünleri Ticaretine İlişkin Mutabakat Zaptı (İmza Tarihi: 26 Ağustos 2005) Petrol Ürünleri Ticaretine İlişkin Mutabakat Zaptı (İmza Tarihi: 15 Şubat 2006) Petrol Ürünleri Ticaretine İlişkin Mutabakat Zaptı (İmza Tarihi: 15 Haziran 2006) Kapsamlı Ekonomik İşbirliği Anlaşması (İmza Tarihi: 23 Mart 2009) Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı IX. TEMSİLCİLİK ADRESLERİ Türkiye nin Irak taki Temsilcilikleri T.C. Bağdat Büyükelçiliği Büyükelçi: Faruk Kaymakçı Adres: 2/8 Veziriye Baghdad/Iraq Tel.: (+964) (790) Faks: (+964) (790) E-posta: embassy.baghdad@mfa.gov.tr T.C. Basra Başkonsolosluğu Adres: El Bradiye 319. Mah. 7. Str. Basra/Iraq 8

9 Tel.: (+964) (781) Faks: (+964) (781) E-posta: T.C. Erbil Başkonsolosluğu Başkonsolos: Mehmet Akif İnam Adres: Gulan Avenue, Ster Tower, Floor: 11 Arbil/Iraq Tel.: (+964) (66) Faks: (+98) (66) E-posta: T.C. Musul Başkonsolosluğu Adres: Dur El-Dhubat Avenue 5/2 Al-Tayaran Mosul/Iraq Tel.: (+964) (60) Faks: (+964) (60) E-posta: Irak ın Türkiye deki Temsilcilikleri Irak Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği Büyükelçi: Abdul Amir Abo-Tabik Adres: Turan Emeksiz Sk. No: 11 Gaziosmanpaşa/Ankara Tel.: (0312) Faks: (0312) E-posta: Irak Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu Başkonsolos: Hasan Abo-Tabik Adres: Gazeteciler Sitesi Hikaye Sok. No: 3 Esentepe Şişli/İstanbul Tel.: (0212) Faks: (0212) E-posta: irak.konsoloslugu@gmail.com X. FAYDALI BAĞLANTILAR Irak Merkez Bankası ( Irak Merkezi İstatistik Merkezi ( Irak Maliye Bakanlığı ( Irak Ticaret Bakanlığı ( Irak Dışişleri Bakanlığı ( 9