TARIMSAL EKONOMİ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ KURU KAYISI DURUM VE TAHMİN : 2006/2007 Dried Apricot Situation and Outlook: 2006/2007 KKDT / 146 / Eylül 2006 Proje Ekibi Mine HASDEMİR Pervin KARAHOCAGİL Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Mehmet HASDEMİR Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü
Bu raporun basım ve yayım hakları Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü ne aittir. Raporun bütün hakları saklıdır. Kaynak gösterilmek suretiyle alıntı yapılabilir. Raporda yer alan görüşlerin sorumluluğu yanlızca ye aittir. Kayısı durum tahmin raporu kayısı Tartışma Kurulu nda görüşüldükten sonra kesinleştirilmiştir. Kayısı Tartışma Kurulu İnönü Üniversitesi Malatya İl Özel İdare Genel Sekreterliği Malatya Belediyesi Malatya Tarım İl Müdürlüğü Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Kayısı Araştırma ve Geliştirme Vakfı Malatya Sanayi ve Ticaret Odası Malatya Ticaret Borsası Kayısı Birlik Kayısı Üreticileri Derneği Bu rapor Kayısı Tartışma Kurulu nun 05.07.2006 tarihli toplantısında görüşülmüştür. Raporda yer alan görüşlerin sorumluluğu yalnızca ye ve Proje Ekibine aittir. İletişim Tel : (90) (312) 28758 07 Fax : (90) (312) 287 54 58 web sitesi: www.aeri.org.tr Mine HASDEMIR: mhasdemir@aeri.org.tr Pervin KARAHOCAGİL: pervin@aeri.org.tr Mehmet HASDEMİR: mehmet.hasdemir@tarim.gov.tr YAYIN NO:146 ISBN 975-407-207-4 ISSN 1307-0762
ÖNSÖZ Durum ve tahmin raporları; bir yandan onları gerçekleştiren Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü () çalışmaları için bilgi ve veri tabanı oluşturulmasını sağlarken, diğer yandan sektörde ilgili kişi, grup ve kuruluşları bu gelişmelerden zamanında ve doğruya yakın olarak haberdar edip bilgilendirmeyi amaçlamaktadır. Bu çalışmalarda, bitkisel üretim gruplarında piyasa yılları itibariyle bir önceki yıla ait üretim, kullanım (tüketim), ihracat, ithalat, fiyatlar ve yıl sonu stoklarında ortaya çıkan gerçekleşmeler Durum,içinde bulunulan yıla ait gerçekleşen fakat tam netleşmeyen gelişmeler Tahmin, bir sonraki yıla ait muhtemel gelişmeler ise Öngörü adı altında sistematik olarak incelenmektedir. Bu incelemeler dünyadaki gelişmeler de dikkate alınarak yapıldığından, ürün grubu ile ilgili olarak dünya ülkelerindeki mevcut durum da takip edilmektedir. Ülkemizin önemli tarımsal ihraç ürünlerinden biri olan ve dünyada lideri olduğumuz Kuru Kayısı için hazırlanan Durum Tahmin Raporu, Türkiye de alanında yapılmış çalışmalar içinde bir ilktir. Kayısı üreticileri, ilgili kurum ve kuruluşlar, birlikler, sanayiciler, tüccarlar, üniversiteler ve konuyla ilgilenen tüm kesimlerin bilgileri dahilinde, ortak ve güvenilir bir bilgi kaynağı olma inancıyla hazırlanmıştır. Temel atmak her çalışmanın en zor aşamasıdır. kuru kayısı Durum Ve Tahmin raporunun enstitümüzdeki temelini atarak çalışmalarımız arasına kattıkları için ve alanında ilk olan bu çalışmada harcadıkları yoğun emekleri ve gayretleri için proje yürütücüsü Mine Hasdemir e hanıma ve ekibine teşekkür ederim. Tartışma Kurulu nda yer alan temsilcilere ve katkı sağlayan sektörün tüm değerli uzmanlarına teşekkür eder, çalışmanın dünya ve ülkemizdeki durum ve gelişmeler hakkında sistematik ve güvenilir bilgi kaynağı olma niteliği sağlayacağını ve böylelikle sektörle ilgili tüm kesimlerin kullanılabileceği bir kaynak olacağını umuyorum. Doç. Dr. İlkay DELLAL Enstitü Müdürü V.
İÇİNDEKİLER DÜNYADA DURUM :2004/2005..... 1 Dünya Kayısı Üretimi Arttı... 1 Kayısı Verimi Arttı..... 1 Toplam Arz ve Kullanım Arttı.. 1 Dünyanın En Büyük Kayısı Üretici Ülkesi Türkiye.. 2 Kayısı İhracatçı Ülkelerin Üretimi Dünya Ortalamasının Üstünde Artıyor.. 2 Önemli Kayısı İhracatçısı İspanya nın Üretimi Düşüyor.. 2 Kayısı Dış Ticareti Arttı... 3 Yaş Kayısı İhracatında Son 5 Yılda En Fazla Artış Gösteren Ülke Türkiye. 3 Yaş Kayısı İhracatında Fransa nın Payı Artıyor. 3 Dünya Yaş Kayısı İthalatının Önemli Bir Kısmı Almanya Tarafından Yapılıyor. 3 Rusya Yaş Kayısı İthalatını Artıyor.. 3 Dünya Kuru Kayısı İhracatının %82,1 Türkiye Tarafından Yapılıyor.. 4 İran ın Kuru Kayısı İhracatı Düştü 4 Dünya Kuru Kayısı İthalatı Artıyor... 4 Dünya Kuru Kayısı İthalatının %23,9 u Rusya Tarafından Yapılıyor. 4 TÜRKİYE DE DURUM: 2005/2006... 5 Kuru Kayısı Üretimi Arttı.. 5 İklim Şartları Kayısı Üretiminde En Önemli Faktör. 5 Stok/Kullanım Oranı ve Miktarı Arttı 5 Kuru Kayısı İhracat Miktarı Arttı... 6 İhracat Değeri Düştü.. 6 Endüstriyel Kuru Kayısı İhracatı Artmakta 6 Kayısı Üretim Merkezi Malatya. 6 Kuru Kayısı Üretiminde Malatya nın Payı Artmakta 7 Kuru Kayısı Fiyatları Düştü.. 7 TÜRKİYE DE TAHMİN: 2006/2007.. 8 Üretim Miktarında Azalma Öngörülüyor... 8 Kuru Kayısı Kalitesinde Yükselme Bekleniyor. 8 İhracat Miktarında Azalma Bekleniyor.. 8 Birinci Sınıf Kayısı İhracatın da Artış Bekleniyor..... 8 Kuru Kayısı İhraç Fiyatında Artış Öngörülüyor... 8 Stok Miktarında Azalma Bekleniyor. 8 Durum ve Tahmin 2006-7 i
EK TABLOLAR... 9 TABLOLAR Tablo:1-Dünya Yaş Kayısı Arz Ve Kullanımı.1 Tablo 2-Türkiye Kuru Kayısı Arz Ve Kullanımı... 5 Ek Tablo 1-Seçilmiş Ülkelerin Kayısı Dikim Alanı,Üretim ve Verimi (1998-2005 Ortalama). 10 Ek Tablo 2 Yaş Kayısı İhracatçı Ülkeler (Ton... 10 Ek Tablo 3 Yaş Kayısı İthalatçı Ülkeler (Ton)... 10 Ek Tablo 4-Kuru Kayısı İhracatçı Ülkeler (Ton)... 11 Ek Tablo 5-Kuru Kayısı İthalatçı Ülkeler (Ton)... 11 Ek Tablo 6 - İller Göre 2006 Kayısı Üretim Tahmini.. 12 Ek Tablo 7- Ülkelere Göre Dünya Yaş Kayısı Üretimi (1000 Ton).... 13 Ek Tablo 8- Ülkeler Göre Dünya Kayısı İthalatı (1000 Ton)... 14 Ek Tablo 9- Ülkeler Göre Dünya Kayısı İthalatı ($)... 15 Ek Tablo 10 - Ülkelere Göre Dünya Kayısı İhracatı (1000 Ton)... 16 Ek Tablo 11 - Ülkelere Göre Dünya Kayısı İhracatı ($)... 17 Ek Tablo 12- Türkiye'de Kayısı Ağaç Sayıları Üretim ve Dikim Alanları (2004).. 18 Ek Tablo 13- Türkiye nin Ülkelere Göre 1. Sınıf Kuru Kayısı İhracatı (Kg).. 19 Ek Tablo 14- Türkiye nin AB Ülkelerine 1. Sınıf Kuru Kayısı İhracatı (Kg) 20 Ek Tablo 15- Türkiye nin Ülkelere Göre 1. Sınıf Kuru Kayısı İhracatı ($).. 21 Ek Tablo 16- Türkiye nin AB Ülkelerine 1. Sınıf Kuru Kayısı İhracatı ($).. 22 Ek Tablo 17 - Türkiye nin Ülkelere Göre Endüstriyel Kayısı İhracatı (Kg) 23 Ek Tablo 18- Türkiye nin Ülkelere Göre Endüstriyel Kayısı İhracatı ($) 24 Ek Tablo 19- Türkiye nin AB Ülkelerine Endüstriyel Kuru Kayısı İhracatı (Kg) 25 Ek Tablo 20- Türkiye nin AB Ülkelerine Endüstriyel Kuru Kayısı İhracatı ($).. 25 Ek Tablo 21 - Türkiye nin Ülkelere Göre 2. Sınıf Kayısı İhracatı (Kg) 26 Ek Tablo 22- Türkiye nin Ülkelere Göre İkinci Sınıf Kayısı İhracatı ($). 27 Ek Tablo 23-Türkiye nin AB Ülkelerine 2. Sınıf Kayısı İhracatı (Kg) 28 Ek Tablo 24-Türkiye nin AB Ülkelerine 2. Sınıf Kayısı İhracatı ($) 28 Ek Tablo 25-Türkiye nin Ülkelere Göre Taze Kayısı İhracatı (Kg).. 29 Ek Tablo 26-Türkiye nin Ülkelere Göre Taze Kayısı İhracatı ($)... 30 Ek Tablo 27 -Türkiye nin AB Ülkelerine Taze Kayısı İhracatı (kg)... 31 Ek Tablo 28 -Türkiye nin AB Ülkelerine Taze Kayısı İhracatı ($). 31 Ek Tablo 29 -Türkiye nin Ülkelere Göre Ekstra Kuru Kayısı İhracatı (Kg)... 32 Ek Tablo 30 -Türkiye nin Ülkelere Göre Ekstra Kuru Kayısı İhracatı ($) 33 Ek Tablo 31-Türkiye nin AB Ülkelerine Ekstra Kuru Kayısı İhracatı (Kg)... 34 Ek Tablo 32-Türkiye nin AB Ülkelerine Ekstra Kuru Kayısı İhracatı ($) 34 Ek Tablo 33 -Türkiye nin Aylara Göre 1. Sınıf Kuru Kayısı İhracatı (Kg).. 35 Ek Tablo 34 -Türkiye nin Aylara Göre 1. Sınıf Kuru Kayısı İhracatı ($)... 35 Ek Tablo 35-Türkiye nin Aylara Göre 1. Sınıf Kayısı İhracatı Birim Fiyatları ($/Kg) 36 Durum ve Tahmin 2006-7 ii
Ek Tablo 36- Türkiye nin Aylara Göre Endüstriyel Kuru Kayısı İhracatı (Kg)... 36 Ek Tablo 37 -Türkiye nin Aylara Göre Endüstriyel Kuru Kayısı İhracatı ($).. 37 Ek Tablo 38-Türkiye nin Aylara Göre Endüstriyel Kayısı İhracatı Birim Fiyatları ($/Kg).. 37 Ek Tablo 39-Türkiye nin Aylara Göre 2. Sınıf Kuru Kayısı İhracatı (Kg).. 38 Ek Tablo 40-Türkiye nin Aylara Göre 2. Sınıf Kuru Kayısı İhracatı ($)... 38 Ek Tablo 41- Türkiye nin Aylara Göre 2. Sınıf Kuru Kayısı İhracatı ($/Kg).. 39 Ek Tablo 42-Türkiye nin Aylara Göre Ekstra Kuru Kayısı İhracatı (Kg)... 39 Ek Tablo 43-Türkiye nin Aylara Göre Ekstra Kuru Kayısı İhracatı ($)... 40 Ek Tablo 44- Türkiye nin Aylara Göre Ekstra Kuru Kayısı İhracatı Birim Fiyatı ($/Kg).. 40 Ek Tablo 45 Türkiye nin Aylara Göre Taze Kayısı İhracatı (Kg).. 41 Ek Tablo 46-Türkiye nin Aylara Göre Taze Kayısı İhracatı ($)... 41 Ek Tablo 47-Aylara Göre Taze Kayısı İhracatı Birim Fiyatı ($/Kg)... 42 Ek Tablo 48-Taze Kayısı Aylık Kentsel Ortalama Tüketici Fiyatları (TL/Kg) 42 Ek Tablo 49-Türkiye nin Kuru Kayısı İhracatı (kg-$) 43 Ek Tablo 50-Kuru Kayısı Aylık Kentsel Ortalama Tüketici Fiyatları (TL/Kg).. 44 Ek Tablo 52-Türkiye de Kayısı Yıllık Ortalama Toptan Fiyatlar (1994=100)... 45 Ek Tablo 53- Türkiye de İllere Göre Taze Kayısı Çiftçi Eline Geçen Fiyatlar (TL/Kg).. 46 Ek Tablo 54-Türkiye de İllere Göre Zerdali Çiftçi Eline Geçen Fiyatlar (TL/Kg)... 47 Ek Tablo 55-2000-2005 Kuru Kayısı Borsa Fiyatı (YTL)... 48 Ek Tablo 56 -Malatya İli 2006 Yılı 1 Dekar Kayısı Bahçesinin Maliyet Çizelgesi (Kuru Kayısı).... 49 ŞEKİLLER Şekil 1- Dünya Yaş Kayısı Arzı. 1 Şekil 2- Dünya Yaş Kayısı Kullanımı.... 1 Şekil 3- Dünya Yaş Kayısı Üretimi (2005)... 2 Şekil 4: Dünya Ülkeleri Yaş Kayısı Üretimi.... 2 Şekil 5- Dünya Yaş Kayısı İhracatı İle Ülkeler İtibariyle Üretim Miktarları... 3 Şekil 6- Dünya Kuru Kayısı İhracatı (2004). 4 Şekil 7- Dünya Kuru Kayısı İthalatı (2004). 4 Şekil 8- Türkiye Kuru Kayısı Üretim ve Ağaç Sayısı. 5 Şekil 9 - Türkiye Kuru Kayısı Stok/Kullanım Oranı 6 Şekil 10 - Türkiye Kuru Kayısı İhracatı ve İç Tüketim 6 Şekil 11 - Türkiye Kuru Kayısı Üretim ve İhracatı. 6 Şekil 12 - Türkiye Kuru Kayısı İhracat 6 Şekil 13 -Yaş Kayısı Üretim Miktarı ve Ağaç Sayısı (2004). 7 Şekil 14- İllere Göre Kuru Kayısı Üretimi 7 Şekil 15-Malatya Ticaret Borsası Kayısı Ortalama Fiyatları 7 Şekil 16- Türkiye Kuru Kayısı Arz Kullanım ve Bitiş Stokları.. 8 Durum ve Tahmin 2006-7 iii
DÜNYADA DURUM /TAHMİN:2004/2005-2005/2006 Kuru meyvelerde Dünya üretim verilerinin resmi olarak yayımlanmaması nedeniyle, üretim alanı ve miktarı ile verimlilik değerlerinin belirlenmesinde yaş kayısı verileri kullanılmıştır. Tablo 1-Dünya Yaş Kayısı Arz ve Kullanımı (ton) 2001/02 2002/03 2003/04 2004/05 2005/06 Tahmin Alan (ha) 390.345 403.849 436.251 425.906 436.581 Area (ha) Verim 6,47 6,22 6,39 6,53 7,59 Yield Üretim (ton) 2.523.795 2.510.420 2.788.328 2.782.589 3.312.223 Production Kayıp 126.190 125.521 139.416 139.129 165.611 Lost ARZ Ton SUPPLY Net Üretim 2.397.605 2.384.899 2.648.912 2.643.460 3.146.612 Net Production İthalat 162.506 184.274 162.352 169.862 - Import Toplam Arz 2.560.111 2.569.173 2.811.264 2.813.322 - Total Supply KULLANIM Ton DISEPPEARANCE Tüketim 2.385.793 2.382.586 2.658.633 2.648.323 - Consumption İhracat 174.318 186.587 152.631 164.999 - Export Toplam Kullanım 2.560.111 2.569.173 2.811.264 2.813.322 - Total Disappearance Kaynak: FAO Dünya Kayısı Üretimi Arttı 2005/06 piyasa yılı itibariyle dünya genelinde 436.581 ha alanda kayısı yetiştiriciliği yapılmaktadır. 2004/05 piyasa yılında 2.782.589 ton olan yaş kayısı dünya üretimi, 2005/06 yılında %19,0 oranında artış ile 3.312.223 ton a yükseldiği tahmin edilmektedir. Aynı dönemde üretim alanı ise %2,5 oranında artış göstermiştir. Son beş yıl içerisinde kayısı alanları artmaktadır. 2001/02 yılında 390.345 ha olan kayısı alanı, 2002/03 yılında 403.849 ha a, 2003/04 yılında 436.251 ha a yükselmiştir. Kayısı Verimi Arttı Kayısı üretim alanı ve miktarındaki artışla birlikte verimde de artış olmuş, 2002/03 yılında 6,22 ton/ha olan verim, 2003/04 yılında 6,39 ton/ha a; 2004/05 yılında 6,53 ton/ha a; 2005/06 yılında ise 7,59 ton/ha a yükselmiştir (Tablo1). Toplam Arz ve Kullanım Arttı Yıllar itibari ile yaş kayısı toplam arzında ve kullanımında artış görülmektedir. 2001/02 yılında 2.560.111 ton olan toplam arz, 2002/03 yılında 2.569.173 ton a, 2003/04 yılında 2.811.264 ton a 2004/05 yılında ise 2.813.322 ton a yükselmiştir. 2004/05 yılında üretim miktarında 5.452 ton düşüşe rağmen aynı yıl ithalattaki artış nedeniyle toplam arz miktarı aynı düzeyde kalmıştır. 2001/02 yılı ile 2004/05 yılları arasındaki toplam arz ve kullanımdaki artış % 9,89 dur (Tablo 1). 3.000.000 3.000.000 2.500.000 2.500.000 2.000.000 2.000.000 1.500.000 1.500.000 1.000.000 1.000.000 500.000 500.000 0 2001/02 2002/03 2003/04 2004/05 0 2001/02 2002/03 2003/04 2004/05 Tüketim İhracat Toplam Kullanım Net üretim İthalat Toplam Arz Şekil 1- Dünya Yaş Kayısı Arzı Figure 1- World Fresh Apricot Supply Şekil 2- Dünya Yaş Kayısı Kullanımı Figure 2- World Fresh Apricot Diseppearance Durum ve Tahmin 2006-7 1
Dünyanın En Büyük Kayısı Üretici Ülkesi Türkiye Dünya üretiminin %63,7 si sekiz ülke tarafından yapılmaktadır. Bu ülkeler arasında en büyük kayısı üreticisi ülke Türkiye dir. 2005 yılı itibariyle 860.000 ton üretimi ile dünya kayısı üretiminin %26,0 sı Türkiye de üretilmektedir. Diğer önemli üretici ülkeler arasında ise İran (%8,6), İtalya (%7,4), Pakistan (%6,5), Fransa (%5,7), İspanya (% 4,0), Suriye (%3,0) ve Fas (%2,6) yer almaktadır (Şekil 3). Fransa; 5,7 Pakistan; 6,5 İspanya; 4,0 Suriye; 3,0 İtalya; 7,4 Fas; 2,6 İran; 8,6 Türkiye; 26,0 Şekil 3- Dünya Yaş Kayısı Üretimi (2005) Figure 3- World Fresh Apricot Production (2005) Kayısı İhracatçı Ülkelerin Üretimi Dünya Ortalamasının Üstünde Artıyor 1998 yılında 376.317 ha olan dünya kayısı üretim alanı 2005 yılında %15,5 artış ile 434.581 ha a çıkmıştır. Bununla birlikte aynı dönemde verimliliğin de %14,6 artması nedeniyle üretim miktarı 2.5 milyon ton dan 3.3 ton a çıkarak %32,3 artış göstermiştir. Kayısı ihracatcısı ülkelerin üretim artışı ise genellikle Dünya ortalamasının üstünde gerçekleşmektedir. Bu durum, ilerleyen yıllarda kayısı üretiminde rekabetin artacağını göstermektedir. Ancak, bu artış oranları, ülkeler itibariyle değişkenlik göstermektedir. Üretim alanında en önemli artış %138,1 ile Pakistan da gerçekleşmiştir. Verim farklılıkları nedeniyle ülkelerin üretim alanındaki değişim, üretim miktarına aynı oranda yansımamaktadır. Fransa nın üretim alanı %7,4 azalmasına rağmen, verimin %151,9 artması nedeniyle, üretim miktarı 80.295 ton dan 187.400 ton a çıkarak % 133,4 oranında artış sağlamıştır. 1998-2005 yılları arasında üretim miktarında en önemli artış Fransa dan sonra %80,0 ile İtalya da yaşanmıştır. Türkiye nin üretim miktarında %59,3 veriminde ise %51,8 oranında artış olmuştur. Dünya üretiminde Türkiye den sonra gelen İran ın ekim alanı %15,3; üretimi %17,1; verimi ise %1,6 oranında artış göstermiştir (Ek Tablo 1). Önemli Kayısı İhracatçısı İspanya nın Üretimi Düşüyor 1998-2005 yılları arasında Dünya genelinde kayısı yetiştirilen alanlarda ve üretim miktarında artışa rağmen, Dünya kayısı üretiminde altıncı sırada yer alan İspanya nın üretim alanı %23,7 oranında azalmıştır. İspanya nın üretim alanındaki bu azalış verimliliğin %16,1 oranında artmasına rağmen üretim miktarını %11,3 oranında düşürmüştür. 1998 yılında 149.800 ton olan İspanya nın üretim miktarı, 2005 yılında 132.800 ton a gerilemiştir (Ek Tablo 1). İran dışındaki üretici ülkelerin yıllar itibariyle üretim miktarlarında önemli dalgalanma yaşandığı görülmektedir. Türkiye nin üretim eğrisi ise diğer ülkelere göre daha dalgalı bir yapıdadır. Bu dalgalanma özellikle iklim koşullarından kaynaklanmaktadır. Türkiye ile İtalya nın üretim eğrisi ters ilişki içerisindedir. İtalya nın üretiminin arttığı yıllarda Türkiye nin üretimi azalmakta, İtalya nın üretiminin azaldığı yıllarda ise Türkiye nin üretiminde artış olduğu görülmektedir. 1000 800 600 400 200 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Türkiye İran İtalya Pakistan Fransa Şekil 4: Dünya Ülkeleri Yaş Kayısı Üretimi Figure 4: World Fresh Apricot Production by selected Country Durum ve Tahmin 2006-7 2
Kayısı Dış Ticareti Arttı Dünya taze kayısı üretiminin ancak %6,10 u ihracata konu olmaktadır. 2004/05 yılı itibariyle dünya kayısı ihracatı bir önceki yıla göre 12.638 ton artış göstererek 164.999 ton a yükselmiştir. Son beş yıllık dönem içerisinde en yüksek ihracat 2002/03 yılında gerçekleşmiştir. 2002/03 yılındaki ihracat miktarı 186.587 ton olup, aynı dönemde Fransa nın ihracat miktarı da bir önceki yıla oranla %111,45 artış göstermiştir (Ek Tablo 2). Yaş Kayısı İhracatında Fransa nın Payı Artıyor 2004 yılı itibariyle 49.989 ton yaş kayısı ihracatı ile Fransa, dünya nın en fazla yaş kayısı ihraç eden ülkesidir. 2000 yılında 52.209 ton yaş kayısı ihracatı ile Dünya nın en önemli ihracatçı ülkesi olan İspanya ise üretimindeki düşüş nedeniyle 2004 yılı itibariyle 21.252 ton yaş kayısı ihraç edebilmiştir. Diğer önemli ihracatçı ülkeler ise İtalya (%8,3), Yunanistan (%6,8), Türkiye (%4,8), ABD (%4,2), Suriye (%2,5), Hollanda (%2,3) ve G. Afrika (%2,2) dır. 2000-2004 yılları arasında önemli ihracatçı ülkelerden olan Suriye nin ihracatı %61,8 oranında, G. Afrika nın ihracatı ise %58,7 oranında azalmıştır (Ek Tablo 2 ). Yıllar itibariyle ihracatçı ülkelerin ihracat ve üretim miktarlarında büyük değişim ve dalgalanma yaşanmakla birlikte dünya ticaretinde büyük ölçüde dalgalanma yaşanmamaktadır. Son beş yıllık dönemde en yüksek ihracat 186.587 ton ile 2002/03 yılında, en düşük ihracat ise 152.631 ton ile 2003/04 yılında gerçekleşmiştir. Bu değişimler Fransa ve İtalya nın üretim eğirisi ile paralellik göstermektedir. Dünya ihracatının %17,45 azaldığı yıl olan 2002/03 yılında Fransa nın ve İtalya nın üretimleri bir önceki yıla oranla azalmış, ihracat miktarının arttığı yıl olan 2002/03 yılında ise Fransa nın ve İtalya nın üretim miktarı bir önceki yıla oranla artış göstermiştir. Yaş Kayısı İhracatında Son 5 Yılda En Fazla Artış Gösteren Ülke Türkiye Türkiye 2000 yılında 3.689 ton ihracat ile dünya yaş kayısı ihracatında sekizinci sırada yer alırken, 2004 yılında %115,0 oranında artış ile 7.931 ton ihracata ulaşarak dünya yaş kayısı ihracatında beşinci sıraya yükselmiştir (Ek Tablo 2). 650 600 550 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Miktar 2000 2001 2002 2003 2004 Türkiye İtalya Fransa İspanya İhracat Şekil 5- Dünya Yaş Kayısı İhracatı İle Ülkeler İtibariyle Üretim Miktarları. Figure 5- World Fresh Apricot Export and Production by Countries Dünya Yaş Kayısı İthalatının Önemli Bir Kısmı Almanya Tarafından Yapılıyor 2004 yılı itibariyle Dünya yaş kayısı ithalatının % 23,7 si Almanya tarafından yapılmaktadır. Dünya kayısı üretiminde ilk sıralarda yer alan İtalya ve Fransa da aynı zamanda önemli ithalatçı ülkeler olarak görülmektedir. İtalya 22.034 ton ile dünya ithalatında ikinci sırada, (%13,0) Fransa ise 7.374 ton ile Dünya ithalatında üçüncü sırada (%4,3) yer almaktadır. Ancak Dünya da önemli ithalatçı ülkeler olan bu ülkelerin 2000-2004 yılları itibariye ithalat miktarlarında önemli ölçüde düşüş görülmektedir. Almanya nın ithalatında %5,8, İtalya nın ithalatında %20,7, Fransa da %48,7 oranlarında düşüş yaşanmıştır (Ek Tablo 3). Rusya nın Yaş Kayısı İthalatı Artıyor Dünya yaş kayısı ithalatında Rusya önemli bir piyasa halini almaktadır. Dünya nın önde gelen ithalatçı ülkelerinin 2000-2004 yılları arasındaki ithalat miktarlarındaki düşüşe karşın, Rusya ithalatını artırmaktadır. 2000 yılında 10.215 ton olan Rusya nın yaş kayısı ithalatı, 2004 yılında %123,9 artışla 2004 yılında 22.869 ton a çıkmıştır (Ek Tablo 3). Durum ve Tahmin 2006-7 3
Dünya Kuru Kayısı İhracatının %82,1 Türkiye Tarafından Yapılıyor 2004 yılı itibariyle 99.010 ton olan Dünya kuru kayısı ihracatının %82,1 i olan 81.292 ton u Türkiye tarafından gerçekleştirilmiştir. Dünya kuru kayısı ihracatında Türkiye tekel konumundadır. Diğer ihracatçı ülkeler içerisinde Fransa %2,9 ile ikinci sırada yer almaktadır. İran, Özbekistan, ABD, G.Afrika ve Hollanda nın ihracat payları ise %1 ler düzeyindedir (Ek Tablo 4 ve Şekil 6). Dünya Kuru Kayısı İthalatı Artıyor 2004 yılında 112.614 ton kuru kayısı ithalatı gerçekleştirilmiştir. Bu ithalat miktarı 2000 yılına oranla %12,5 artış göstermektedir. Aynı dönemde yaş kayısı ithalatında düşüş yaşanırken kuru kayısı ithalatı yükselmiştir (Ek Tablo 5). 30,0% Diğer 23,9% Rusya F İran; 1,30% Fransa; 2,90% Özbekistan; 1,30% ABD; 1,20% G Afrika; 1,10% Hollanda; 1% 2,3% Hollanda 4,7% Avustralya 7,8% Fransa 7,0% Almanya 9,9% İngiltere 14,4% ABD Şekil 7- Dünya Kuru Kayısı İthalatı (2004) Figure 7- World Dried Apricot İmport Ratio (2004) Türkiye; 82,10% Şekil 6- Dünya Kuru Kayısı İhracatı (2004) Figure 6- World Dried Apricot Export Ratio (2004) İran ın Kuru Kayısı İhracatı Düştü Türkiye ihracatı 2000-2004 yılları arasında %15,7 oranında artırmıştır. Fransa nın kuru kayısı ihracatı ise 2000 yılında 1.776 ton dan %62,8 artış ile 2.891 ton a çıkmıştır. Aynı dönemde İran ın ihracatı %65,1; ABD nin %34,7 ve Özbekistan ın ihracatı ise %14,1 oranında düşmüştür (Tablo 4). Dünya Kuru Kayısı İthalatının %23,9 u Rusya Tarafından Yapılıyor Rusya ithalatı 2000 yılında 25.174 ton iken 2004 yılında %6,9 oranında artış ile 26.903 ton a çıkmıştır. İkinci önemli ithalatçı ülke ise 16.263 ton ile ABD dir. Ancak 2000 yılında 16.618 ton olan ABD ithalatı 2004 yılında %2,1 oranında düşüşle 16.263 ton a gerilemiştir. Diğer önemli kuru kayısı ithalatçı ülkeler ise İngiltere (%9,9), Almanya (%7,0), Fransa (%7,0) ve Avustralya dır. (% 4,7) Bu ülkelerin ithalatları ise 2000-2004 yılları arasında %46,5 ile %12,1 arasında değişen oranlarda artış göstermiştir (Şekil 7). İngiltere ve Fransanın yaş kayısı ithalatının azalıp kuru kayısı ithalatının artmasının nedeni olarak yaş kayısı raf ömrünün az olması ve tüketici tercihlerinin daha dayanıklı olan kuru kayısıya yönelmiş olabileceğinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Durum ve Tahmin 2006-7 4
TÜRKİYE DE DURUM/ TÜRKİYE DE TAHMİN: 2004/2005-2005/2006 Kuru Kayısı Üretimi Arttı Kuru kayısı üretiminde 2005/2006 yılında rekor düzeyde artış yaşanmıştır. 2004/05 yılında 48.710 ton olan üretim %262,6 oranında artışla 2005/06 yılında 127.897 ton a ulaşmıştır. Ancak yıllar itibariyleüretimde yaşanan artış süreklilik göstermemektedir. Türkiye kuru kayısı üretiminde yıllar itibariyle dalgalanmalar yaşanmaktadır.bu dalgalanmaların en önemli nedeni kayısı yetiştiriciliği yapılan bölgelerde ilkbahar geç donlarının etkili olmasıdır. 2001/02 yılında 84.108 ton olan üretim, 2002/03 yılında 51.857 ton, 2003/4 yılında 72.500 ton, 2004/05 yılında ise 48.750 ton olarak gerçekleşmiştir (Tablo 2). Tablo 2- Türkiye Kuru Kayısı Arz ve Kullanımı Table 2- Turkey Dried Apricot Supply and Disappearance 2001/02 2002/03 2003/04 2004/05 2005/06 2006/07 Tahmin Öngörü Alan (Ha ) 90.450 91.285 91.850 91.800 94.600 95.546 Area (Ha) Verim( Ton /Ha) 5,72 3,86 5,43 3,81 9,45 5,13 Yield(Ton/Ha) Taze Üretim (Ton) 517.000 352.000 499.000 350.000 894.000 490.000 Fresh production (Ton) Kayıp 25.850 17.600 24.950 17.500 43.000 24.500 Loss Net Taze Üretim (Ton) 491.150 334.400 474.050 332.500 817.000 465.500 Net Fresh Production ARZ Ton SUPPLY Başlangıç Stokları 61.620 57.331 50.065 30.927 3.211 21.386 Beginning Stocks Üretim 84.108 51.857 72.500 48.710 127.897 70.258 Production Toplam Arz 145.728 109.188 122.565 79.637 131.108 91.644 Total Supply KULLANIM Ton DISAPPEARANCE İç Tüketim 4.205 2.593 3.625 2.436 6.395 3.513 Domestic Consumption İhracat 84.192 56.529 88.014 73.991 103.327 78.685 Export Toplam Kullanım 88.397 59.123 91.638 76.426 109.722 82.198 Total Disappearance Stok/ Kullanım oranı 64,85 84,67 33,74 4,20 19,49 11,49 Stocks/Use Ratio Bitiş Stokları 57.331 50.065 30.927 3.211 21.386 9.446 Ending Stocks İç tüketim; kuru kayısı üretiminin %5 i alınarak hesaplanmıştır. Kayıp ;yaş üretimin %5 i alınarak hesaplanmıştır Kaynak: TÜİK,Malatya Tarım İl Müdürlüğü verileri ile tarafından hesaplanmıştır. İklim Şartları Kayısı Üretiminde En Önemli Faktör Yıllar itibariyle kayısı ağaç sayılarında önemli bir değişim yaşanmamaktadır. 2001 yılında 15 milyon olan ağaç sayısında %1-1,5 oranında değişim yaşanırken, üretim miktarlarında büyük dalgalanmalar yaşanmıştır. Üretim miktarında yaşanan bu dalgalanma iklim şartlarından kaynaklanmaktadır. Yıllık kayısı rekoltesinde en önemli unsur, üretim bölgelerinde yaşanabilecek ilkbahar geç donlarıdır ( Şekil 8). Miktar 1800000 1600000 1400000 1200000 1000000 800000 600000 400000 200000 0 2001 2002 2003 2004 2005 Ağaç Sayısı Kuru Üretim Yaş Üretim Şekil 8- Türkiye Kayısı Üretim ve Ağaç Sayısı Figure 8- Production And Trees Apricot Turkey Stok/Kullanım Oranı ve Miktarı Arttı 2004/05 yılında %4,20 olan stok kullanım oranı 2005/06 yılında %19,49 a yükselmiştir. Ancak son beş yıllık dönem itibariyle stok/kullanım oranında düşüş olduğu görülmektedir. 2002/03 yılında %84,67 ye kadar çıkan stok kullanım oranı, 2003/04 yılından itibaren düşmeye başlamıştır. Yıllar itibariyle üretimde yaşanan dalgalanma nedeniyle, depolama imkanı olan kuru kayısıda önemli oranda stok oluşmaktadır. Ancak stok/kullanım oranında da üretime bağlı olarak farklılıklar yaşanmaktadır. 2004/05 yılında 30.927 ton olan başlangıç stoku o yıl üretimde yaşanan düşüş nedeniyle 3.211 ton olarak olarak 2005/06 yılına devretmiştir. 2005/06 yılında ise üretimde yaşanan artış nedeniyle bitiş stokları 21.386 ton olmuştur (Şekil 9). Türkiye kuru kayısı arz ve kullanım tablosundaki veriler 1 Haziran-31 Mayıs piyasa dönemi itibariyle hesaplanmıştır. Durum ve Tahmin 2006-7 5
% 90,00 80,00 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 2001/2002 2002/2003 2003/2004 2004/2005 2005/2006 Şekil 9 - Türkiye Kuru Kayısı Stok/Kullanım Oranı Figure 9 -Stock to Use Ratio of Dried Apricot in Turkey Kuru Kayısı İhracat Miktarı Arttı Üretimde yaşanan artışa paralel olarak, ihracatta da artış yaşanmaktadır. 103.327 ton ihracat ile 2005/06 yılı, miktar olarak en fazla ihracatın yapıldığı yıl olmuştur. Toplam arzın %92,9 unun ihraç edildiği 2004/05 yılı ise oransal olarak en fazla ihracatın yapıldığı yıldır. Arz miktarına bağlı olarak ihracat miktarı ve oranları değişmektedir. 2000/01 yılında 84.192 ton olan ihracat miktarı ile toplam kullanımın %57,8 i, 2001/02 yılında 56.529 ton ihraç miktarı ile toplam kullanımın %51,8 i, 2002/03 yılında 88.014 ton ihraç miktarı ile toplam kullanımın %71,8 i ihraç edilmiştir (Şekil 10). 160.000 140.000 250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 0 2001/02 2002/03 2003/04 2004/05 2005/06 Üretim Mik(ton) İhracat Mik(ton) İhracat Değ(1000$) Şekil 11 - Türkiye Kuru Kayısı Üretim ve İhracatı Figure 11 - Dried Apricot Production and Export of Turkey Endüstriyel Kuru Kayısı İhracatı Artmakta 2005/06 yılı itibariyle ihracata konu kuru kayısının %53,42 si birinci sınıf, %30,57 si endüstriyel, %12,71 i ekstra ve %3,30 u da ikinci sınıfdır. İhrac edilen kuru kaysının büyük çoğunluğu birinci sınıf kayısı olmakla birlikte, son yıllarda endüstriyel kuru kayısı ihracatı artmaktadır. 2001/02 yılında birinci sınıf kayısı ihracatının oranı %61,06 iken 2005/06 yılında bu oran %53,42 ye düşmüş aynı yıllarda endüstriyel kayısı ihracatı ise %20,58 den %30,57 ye yükselmiştir. Üretimin arttığı yıllarda kaliteli kayısı ihracatının düştüğü görülmektedir (Şekil 12). 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 2001/02 2003/04 2005/06 İç Tüketim İhracat Toplam Kullanım Şekil 10 - Türkiye Kuru Kayısı İhracatı ve İç Tüketim Figure 10- Dried Apricot Export and Domestic Consumption of Turkey İhracat Değeri Düştü 2005/06 yılında kuru kayısı üretim ve ihraç miktarının artmasına rağmen ihracat gelirleri 2004/05 yılına göre %6 oranında azalmıştır. 2005/06 yılında 103.327 ton ihracata karşılık 183 milyon $, 2004/05 yılında ise 73.991 ton ihracta karşılık 194 milyon $ ihracat geliri elde edilmiştir. Rekoltenin en az olduğu 2004/05 yılı ihracat gelirinin en yüksek gerçekleştiği dönem olarak görülmektedir. Bu dönemde ortalama kuru kayısı ihraç birim fiyatı 2,62 $/kg olarak gerçekleşmiştir. Son beş yıllık dönemde en düşük ihraç birim fiyatı ise 1,07 $/kg ile 2001/02 yılındadır (Şekil 11). 70 60 50 40 30 20 10 0 2001/2002 2002/2003 2003/2004 2004/2005 2005/2006 Endüstriyel ekstra 2.Sınıf 1.Sınıf Şekil 12 - Türkiye Kuru Kayısı İhracat Figure 12- Dried Apricot Exports Turkey Kayısı Üretim Merkezi Malatya Türkiye de toplam 15,4 milyon olan kayısı ağacının %43,58 ine sahip Malatya İli, 2003/04 yılı itibariyle 222.636 ton yaş kayısı üretimiyle Türkiye yaş kayısı üretiminin %63,61 ini karşılamaktadır. Malatya dan sonra diğer önemli iller olan Kahramanmaraş 64.463 ton (%18,42), Mersin 47.900 ton ( %13,69), Elazığ 24.878 ton (%7,11) ve Sivas 12.551 ton (%3,59) üretim gerçekleştirmişlerdir (Şekil 13). Bunun yanı sıra 2004/2005 yılında ise ilkbahar geç donlarınında etkisi ile Malatya kayısı üretimi 85.973 ton, Kahramanmaraşta 71.147 ton, Mersin 54.260 ton, Elazığ 16.624 ton ve Sivas da 14.588 ton üretim gerçekleşmiştir. Durum ve Tahmin 2006-7 6
% 70 60 50 40 30 20 10 0 Malatya K.Maraş Mersin Elazığ Sivas Ağaç sayısı Üretim Miktarı Kuru Kayısı Fiyatları Düştü Malatya Ticaret Borsası nın 2000 yılında 900.000 TL/kg olan ekstra kuru kayısı fiyatı 2004 yılında 3.400.000 TL/kg a kadar çıkmıştır. Ancak 2005 yılında ekstra kuru kayısı ortalama fiyatı 2.400.000 TL/kg dan işlem görmüştür. Bunun en önemli nedeni 2005 yılında piyasadaki ürün arzının artmasıdır. Bunun dışındaki diğer kalite çeşitlerinde de aynı oranda bir düşüşle 1.sınıf kuru kayısı 3.200.000 TL den 2.200.000 TL ye, 2.sınıf kuru kayısı ise 2.900.000 TL den 1.900.000 TL ye düşmüştür. (Şekil 15). Şekil 13 -Yaş Kayısı Üretim Miktarı Ve Ağaç Sayısı (2004) Figure 13- Fresh Apricot Production and the number of Apricot Trees (2004) Kuru Kayısı Üretiminde Malatya nın Payı Artmakta Türkiye yaş kayısı üretiminin %63,6 ı Malatya da üretilmekte iken bu oran kuru kayısıda, 2004/05 yılı itibariyle %92,81 e ulaşmıştır. Yıllar itibariyle de Türkiye kuru kayısı üretimi içerisinde Malatya nın payı giderek artmaktadır. 2001/02 yılında toplam 84.108 ton olan Türkiye kuru kayısı üretiminin 67.830 ton u (%80,65), 2005/06 yılında ise 127.897 ton olan Türkiye üretiminin 115.645 ton u (%90,45) Malatya İlinde üretilmiştir (Şekil 14). Türkiye kuru kayısı üretiminde Malatya İlinden sonra önemli diğer iller Kahramanmaraş, Mersin, Elazığ, ve Sivas illeridir. Bu illerin üretim miktarları da yıllar itibariyle artış göstermektedir. Coğrafi olarak Malatya iline sınır olan bu illere ait kuru kayısı üretimlerinin pazarlama yeri de Malatya Kayısı Borsası dır. Bu durumda Malatya ili kendi üretimi ile birlikte Türkiye kayısı arz merkezi halini almıştır. YTL 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Ekstra Kuru Kayısı 2. Sınıf Kuru Kayısı 1. Sınıf Kuru Kayısı Şekil 15-Malatya Ticaret Borsası Kayısı Ortalama Fiyatları Figure 15-Malatya Yearly Apricot Average Prices of Malatya Commodity Exchange Markets Kurutmalık kayısıların kükürtlenmesi aşamasında standartlara uygun kükürtleme odalarının ve kaplarının kullanılmaması ve olması gereken değerin üstünde kükürt kullanılması sonucunda ihracatta önemli problemler yaşanmaktadır. 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 2001/2002 2002/2003 2003/2004 2004/2005 2005/2006 DİĞER İLLER MALATYA Şekil 14- İllere Göre Kuru Kayısı Üretimi Figure 14 -Dried Apricot Production by Province Durum ve Tahmin 2006-7 7
TÜRKİYE DE ÖNGÖRÜ : 2006/2007 Kayısı üretim alanı ve ağaç sayısında değişim olmamakla birlikte iklim şartlarının etkisiyle üretim miktarında düşme beklenmektedir. 2005/06 dönemi kuru kayısı üretimde rekor düzeyde artışın yaşandığı ekstrem bir yıl olmuştur. 2005/06 yılında Türkiye kayısı üretim merkezi olan Malatya da ilkbahar geç donlarının yaşanmaması nedeniyle üretim geçmiş yılların ortalamasının çok üzerinde gerçekleşmiştir. Ancak 2006/07 yılında Malatyanın bir kısmında ve çevre illerden Sivas ve Kahramanmaraş ta yaşanan ilkbahar geç donları nedeniyle üretim miktarında bir önceki yıla oranla azalma beklenmektedir. Üretim Miktarında Azalma Öngörülüyor 2006/07 yılında bir önceki yıla oranla %45,07 oranında bir azalış ile 70.258 ton üretim beklenmektedir. 2005/06 yılı bitiş stokları ile birlikte 2006/07 yılı toplam arz miktarının ise 91.644 ton olarak gerçekleşmesi öngörülmektedir (Şekil 16). Kuru Kayısı Kalitesinde Yükselme Bekleniyor Üretim miktarındaki azalmaya rağmen kayısı kalitesinde artış beklenmektedir. Bu durum yaş kayısının kurutma randımanını artıracaktır. Ayrıca pazara arz edilecek kayısı içerisinde birinci sınıf kayısı oranında da artış öngürülmektedir. Kükürtleme sorunu karşısında artan üretici bilinci ve eğitimleri sonucunda kükürtleme sorunun azalacağı tahmin edilmektedir. İhracat Miktarında Azalma Bekleniyor Üretim miktarındaki azalmaya paralel olarak ihracat miktarında da azalma beklenmektedir. 2005/06 yılında 103.327 ton olarak gerçekleşmesi beklenen ihracatın 2006/07 yılında 78.685 ton olarak gerçekleşeceği öngörülmektedir. Birinci Sınıf Kayısı İhracatınında Artış Bekleniyor Üretim miktarının azalmasına rağmen kayısı kalitesinin artması nedeniyle ihracata konu kayısı içerisinde birinci sınıf kuru kayısının artacağı beklenmektedir. Kuru Kayısı İhraç Fiyatında Artış Öngörülüyor Kayısı arz miktarında azalma, ayrıca kayısı kalitesindeki yükselmeye paralel olarak kayısı ihraç fiyatınında yükseleceği öngörülmektedir. Ortalama kayısı ihraç fiyatı 2300 $/ton olması öngörülmektedir. Stok Miktarında Azalma Bekleniyor Kayısı üretim miktarında önceki yıla oranla azalma beklenirken ihracat miktarında bu oranda azalma olmayacağı öngörüsüyle kapanış stoklarında düşme beklenmektedir. 2006/07 yılı kapanış stoklarının bir önceki yıla oranla %55,83 oranında azalışla 9.446 ton olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Bu doğrultuda stok kullanım oranında da bir düşüş ortaya çıkacaktır (Şekil 18).. Ton 160..000 140..000 120..000 100..000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 2001/02 2002/03 2003/04 2004/05 2005/06 2006/07 Toplam Arz-Kullanım Bitiş Stokları Şekil 16- Türkiye Kuru Kayısı Arz Kullanım ve Bitiş Stokları. Figure 16- Turkey Dried Apricot Supply-Disappearance and Ending Stock Durum ve Tahmin 2006-7 8
EK TABLOLAR APPENDIX TABLE Durum ve Tahmin 2006-7 9
Ek Tablo 1-Seçilmiş Ülkelerin Kayısı Dikim Alanı,Üretim ve Verimi (1998-2005 Ortalama) Appendix Table 1- Apricot Harvested Area, Production and Yield by Selected Country (1998-2005 Average) 1998-2005 Dikim Alanında Değişim Oranı (%) 1998-2005 Üretim Miktarında Değişim Oranı (%) 1998-2005 Verim Miktarında Değişim Oranı (%) Türkiye 4,9 59,3 51,8 İran 15,3 17,1 1,6 İtalya 28,8 80,0 39,7 Pakistan 138,1 12,7-52,7 Fransa -7,4 133,4 151,9 İspanya -23,7-11,3 16,1 Suriye 1,5 50,3 48,0 Fas -8,2-27,2-20,8 Dünya 15,5 32,3 14,6 Kaynak: FAO Source: FAO Ek Tablo 2- Yaş Kayısı İhracatçı Ülkeler (Ton) Appendix Table 2- Fresh Apricot Exporters (Ton) 2000 2001 2002 2003 2004 Dünya İhracatındaki Payı (%) 2000-2004 Değişim (%) Türkiye 3.689 5.740 4.600 6.075 7.931 4,8 115,0 İspanya 52.209 54.485 38.570 41.551 21.252 12,9-59,3 Fransa 38.462 26.353 55.722 34.254 49.989 30,3 30,0 İtalya 15.310 13.218 17.759 9.897 13.711 8,3-10,4 A.B.D. 6.313 8.038 8.087 8.949 6.945 4,2 10,0 Suriye 10.983 5.024 9.275 988 4.192 2,5-61,8 Hollanda 4.676 2.642 3.884 4.306 3.811 2,3-18,5 Yunanistan 12.317 9.244 5.533 5.129 11.207 6,8-9,0 G. Afrika 8.987 5.288 5.556 4.911 3.709 2,2-58,7 Kırgızistan 5.735 10.317 5.381 1.696 2.497 1,5-56,5 Diğer 28.698 33.968 32.211 34.875 39.755 24 - Dünya 187.379 174.317 186.578 152.631 164.999 100,0-11,9 Kaynak: FAO Source: FAO Ek Tablo 3- Yaş Kayısı İthalatçı Ülkeler (Ton) Appendix Table 3- Fresh Apricot Importers (Ton) 2000 2001 2002 2003 2004 Dünya İthalatındaki Payı (%) 2000-2004 Değişim (%) Almanya 42.782 33.852 40.237 33.588 40.289 23,7-5,8 İtalya 27.782 26.372 24.027 24.699 22.034 13,0-20,7 Fransa 14.371 15.996 12.097 11.531 7.374 4,3-48,7 Avusturya 10.718 11.281 10.023 12.631 12.169 7,2 13,5 İsviçre 9.322 9.661 9.456 8.179 6.341 3,7-32,0 Rusya 10.215 12.065 13.789 11.957 22.869 13,5 123,9 İngiltere 8.425 5.866 8.804 5.503 5.825 3,4-30,9 Hollanda 4.671 2.832 4.893 4.089 6.032 3,6 29,1 Kanada 4.245 4.442 4.612 4.678 4.570 2,7 7,7 Meksika 2.235 4.303 3.580 3.680 2.605 1,5 16,6 Diğer 40.156 35.805 52.691 36.525 39.754 23 - Dünya 174.922 162.475 184.209 157.060 169.862 100,0-2,9 Kaynak: FAO Source: FAO Durum ve Tahmin 2006-7 10
Ek Tablo 4- Kuru Kayısı İhracatçı Ülkeler (Ton) Appendix Table 4- Dried Apricot Exporter Countries (Ton) 2000 2001 2002 2003 2004 Dünya İhracatındaki Payı (%) 2000-2004 Değişim (%) Türkiye 70.252 85.670 66.763 71.900 81.292 82,1 15,7 Fransa 1.776 2.094 1.963 2.358 2.891 2,9 62,8 İran 3.565 2.282 2.202 1.910 1.245 1,3-65,1 Özbekistan 1.450 1.722 978 918 1.245 1,3-14,1 ABD 1.893 2.708 3.302 1.705 1.236 1,2-34,7 G Afrika 930 1.280 1.059 986 1.130 1,1 21,5 Hollanda 788 1.237 1.169 1.178 991 1,0 25,8 Diğer 11.692 9.701 10.643 10.056 8.980 9 - Dünya 92.346 106.694 88.079 91.011 99.010 100,0 7,2 Kaynak: FAO Source: FAO Ek Tablo 5- Kuru Kayısı İthalatçı Ülkeler (Ton) Appendix Table 5- Dried Apricot Importers Countries (Ton) 2000 2001 2002 2003 2004 Dünya İhracatındaki Payı (%) 2000-2004 Değişim (%) Rusya F 25.174 40.950 26.937 23.164 26.903 23,9 6,9 ABD 16.618 16.199 16.951 14.780 16.263 14,4-2,1 İngiltere 7.659 10.040 9.146 8.546 11.146 9,9 45,5 Almanya 7.042 8.620 8.108 7.034 7.896 7,0 12,1 Fransa 6.039 6.874 7.121 7.287 8.818 7,8 46,0 Avustralya 4.536 5.894 5.683 4.448 5.272 4,7 16,2 Hollanda 2.422 3.000 2.443 2.224 2.636 2,3 8,8 Diğer 30.630 35.923 32.331 31.207 33.680 30 - Dünya 100.120 127.500 108.720 98.690 112.614 100,0 12,5 Kaynak: FAO Source: FAO Durum ve Tahmin 2006-7 11
Ek Tablo 6 - İller Göre 2006 Kayısı Üretim Tahmini Appendix Table 6- Apricot Production Estimate in 2006 By Province MALATYA İLİ 2006 YILI TAHMİNİ KAYISI REKOLTESİ Toplam Meyve Veren Ağaç Sayısı (Adet) Ağaç Başına Ortalama Verim (Kg) Toplam Yaş Kayısı Üretimi (Ton) Yaş Olarak Tüketilen Kayısı Miktarı (Ton) Kurutmalığa Ayrılan Kayısı Miktarı (Ton) Elde Edilecek Kuru Kayısı Miktarı (Ton) MERKEZ 845.000 55 46.475 3.475 43.000 11.000 AKÇADAĞ 1.332.500 38 50.635 5.000 45.635 11.700 ARAPGİR 26.800 20 536 100 436 109 ARGUVAN 160.500 55 8.828 1.228 7.600 1.900 BATTALGAZİ 399.050 67 26.736 1.736 25.000 6.250 DARENDE 1.302.000 15 19.530 1.130 18.400 4.700 DOĞANŞEHİR 405.000 55 22.400 5.400 17.000 4.250 DOĞANYOL 173.000 58 10.034 934 9.100 2.300 HEKİMHAN 710.500 13 9.237 1.000 8.237 2.060 KALE 161.000 65 10.465 938 9.527 2.450 KULUNCAK 297.500 1 298 298 0 0 PÜTÜRGE 181.000 50 9.050 905 8.145 2.036 YAZIHAN 421.000 42 17.682 1.182 16.500 4.165 YEŞİLYURT 258.500 42 10.857 2.100 8.757 2.200 İL TOPLAMI 6.673.350 36 242.762 25.426 217.336 55.120 İL ADI YAŞ ÜRT (Ton) KURUTMALIĞA KURU KAYISI AYRILAN (Ton) MİKTARI(Ton) ELAZIĞ (BASKİL ) 30.164 27.964 6.991 KAHRAMANMARAŞ ( ELBİSTAN ) 0 0 0 SİVAS (GÜRÜN) 0 0 0 TOPLAM 30.164 27.964 6.991 Kaynak : Tarım İl Müdürlükleri,2006 Durum ve Tahmin 2006-7 12
Ek Tablo 7- Ülkelere Göre Dünya Yaş Kayısı Üretimi (1000Ton) Appendix Table 7- World Fresh Apricot Production (1000Ton) 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Arnavutluk 340 400 400 400 670 1,58 1,7 1,7 1,7 1.7 Albania Cezayir 80 39.85 58,11 74,14 56,354 67,7 73,733 106,469 100,000 100,000 Algeria Arjantin 18,5 27,23 28,04 28 24,275 24,7 25 25,000 25,000 25,000 Argentina Arnavutluk 18,7 14,1 22,1 15,382 36,72 10,8 5 4,500 5,400 6,000 Armenia Avusturalya 21,64 25,92 19,881 21,483 19,875 20,6 12,355 19,742 10,658 10,658 Australia Avusturya 13,42 12,396 8,728 22,634 13,866 11,2 6,301 17,408 15,746 13,090 Austria Azerbaycan 7,1 14,96 13,49 11,198 13,014 13,3 12,83 12,912 6,820 10,000 Azerbaijan Bosna 360 394 487 1,777 486 493 493 499 500 500 Bosnia & Her Bulgaristan 23,79 11,857 9,055 10,87 12,71 8,44 4,159 18,527 18,458 17,400 Bulgaria Kamerun 430 430 440 440 450 450 460 460 460 460 Cameroon Kanada 1,12 1,83 830 770 1,67 1,79 982 1,220 1,250 1,210 Canada Şili 30 28 21 25 28,5 20,5 23 26,000 23,000 24,000 Chile Çin 105,5 109,09 67,049 75,376 88,317 84 72,218 81,874 86,509 90,000 China Hırvatistan 1,55 833 1,047 1,399 1,325 646 909 966 950 950 Croatia Çek Cum. 15,94 7,86 5,515 10,153 7,445 3,74 4,281 14,334 19,188 7,000 Czech Rep. Ekvator 300 300 280 280 280 290 295 295 300 320 Ecuador Mısır 50,61 40,652 45,11 43,042 62,613 71,2 70,765 70,424 72,523 73,000 Egypt Fransa 175,9 158,1 80,295 180,88 138,94 103 169,42 123,814 155,765 187,400 France Gürcistan 6 3 1,956 2,344 1,744 1,4 596 1,820 500 800 Georgia Almanya 2,349 3,6 5,5 5,5 5,6 5 8,3 6,500 7,000 7,000 Germany Yunanistan 53,49 47,162 38,922 92 84 68,5 75 66,759 95,998 58,000 Greece Macaristan 44,97 24,805 17,181 38,025 21,408 15,6 6,958 30,790 35,000 40,000 Hungary İran 214,6 225,02 243,33 240,72 262,43 283 284 285,000 285,000 285,000 Iran İsrail 9,8 9,1 11,026 7,91 10,9 9,9 13,9 8,100 8,000 8,000 Israel İtalya 137 102,94 135,61 212,17 201,37 194 200,11 108,320 213,425 244,048 Italy Lübnan 65,52 53,833 41,7 42,9 20 19,6 39,3 30,800 32,000 32,000 Lebanon Libya 14,5 15 15,5 16 16,5 16,5 17 17,000 17,500 17,500 Libya Makedonya 4,296 1,305 2,348 4,426 4,2 2,8 2,55 1,436 4,476 4,500 Macedonia Fas 88,1 103,6 116,8 106,4 119,6 104 86,2 97,950 85,000 85,000 Morocco Pakistan 188,1 188,97 190,85 120,5 125,89 125 129,7 210,900 214,800 215,000 Pakistan Filistin 676 876 811 607 1,854 1,55 2,959 1,190 1,491 1,500 Palestine Peru 217 239 196 145 165 160 165 170 175 180 Peru Portekiz 4,693 4,968 3,86 4,333 5,545 2,64 4,539 4,585 4,600 4,600 Portugal Romanya 43,8 27,623 36,956 31,5 28,4 28,3 18,3 42,600 20,648 5,728 Romania Rusya 70 57 38 50 67 50 60,74 75,230 80,400 82,000 Russian Sırbistan 28,74 8,206 6,408 27,496 13,118 16 13,777 27,603 40,800 40,000 Serbia Slovakya 7,346 5,999 6,828 4,704 3,747 2,36 2,246 2,677 1,585 1,585 Slovakia Slovenya 1,027 367 267 867 752 288 685 262 755 800 Slovenia Güney Afrika 67,57 75 64,217 68,157 67 62,5 56,509 67,749 82,282 82,282 South Africa İspanya 197,8 141,92 149,8 148,92 142,5 135 127,55 143,840 122,400 132,800 Spain İsviçre 5,25 1,922 4,2 3,045 6,925 1,26 4,615 2,410 7,067 6,000 Switzerland Suriye 83,35 34,658 67,192 62,914 78,873 66 100,9 100,900 100,000 101,000 Syrian Tacikistan 24,1 21,5 18,6 14,6 10,4 25 25 22,100 24,500 30,000 Tajikistan Tunus 25 26 27 30,7 28 25 25 30,000 27,000 35,000 Tunisia Türkiye 241 306 540 378 579 517 352 499,000 350,000 860,000 Turkey Türkmenistan 4,2 10,6 13,9 14,6 17 20 21 21,000 21,000 21,000 Turkmenistan Ukrayna 123,7 101,4 59,6 57,2 102,1 43,7 68,5 110,500 99,300 100,000 Ukraine A.B.D. 71,94 126,1 107,5 82,1 79,65 74,8 81,68 88,542 91,740 81,790 USA Özbekistan 65 50 30 27,5 43 44,5 47 42,000 42,000 40,000 Uzbekistan Yemen 6,488 6,549 6,559 6,591 6,648 6,42 6,671 6,700 6,700 6,700 Yemen Zimbabve 40 40 30 40 30 40 40 40 40 40 Zimbabwe Kaynak:FAO Source.:FAO Durum ve Tahmin 2006-7 13
Ek Tablo 8- Ülkeler Göre Dünya Kayısı İthalatı (1000 Ton) Appendix Table 8- World Fresh Apricot Import by Countries (1000 Ton) 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Arnavutluk 43 20 131 310 350 280 982 200 883 Albania Arjantin 470 196 386 451 453 110 8 57 0 Argentina Avusturalya 1,209 1 450 1,09 1,258 839 1,424 595 1,100 Australia Avusturya 13,108 9,039 3,604 10,768 10,718 11,281 10,023 12,631 12,169 Austria Bahreyn 0 0 0 0 1,317 378 596 1,638 402 Bahrain Beyaz Rusya 0 0 64 284 330 72 308 520 1,190 Belarus Belçika 0 0 0 0 5,564 5,436 6,391 4,284 6,249 Belgium Beçika Lux 5,783 6,949 6,6 7,401 0 0 0 0 0 Belgium-Lux Bosna Hersek 0 0 0 0 0 0 0 328 699 Bosnia & Her Botsvana 52 69 80 54 127 88 88 43 43 Botswana Brezilya 254 220 363 123 176 170 133 148 174 Brazil Bulgaristan 5 20 83 83 83 493 692 245 424 Bulgaria Kanada 2,771 4,647 4,087 4,819 4,245 4,442 4,612 4,643 4,570 Canada Çin 189 247 211 171 165 249 253 3 5 China Hırvatistan 2,602 1,914 983 2,05 1,57 1,312 1,532 1,729 2,092 Croatia Polonya 3,438 1,185 958 2,728 1,161 1,06 4,429 2,810 2,054 Czech Republic Danimarka 331 445 238 910 1,127 943 1,61 1,003 1,090 Denmark Estonya 143 147 91 323 175 166 173 168 157 Estonia Finlandiya 164 184 165 279 255 217 275 256 286 Finland Fransa 16,031 9,521 22,22 14,068 14,371 15,996 12,097 11,531 7,374 France Almanya 44,263 41,747 31,797 51,124 42,782 33,852 40,237 33,588 40,289 Germany Yunanistan 20 395 201 78 235 374 197 852 167 Greece Guatemala 11 20 29 78 21 152 120 12 135 Guatemala Endonezya 24 135 33 48 42 47 68 109 2 Indonesia İrlanda 46 43 23 56 48 144 63 104 78 Ireland İtalya 31,8 31,713 24,011 28,529 27,782 26,372 24,027 24,699 22,034 Italy Letonya 196 250 205 953 457 286 433 230 344 Latvia Litvanya 74 94 76 286 163 152 166 107 156 Lithuania Lüksemburg 0 0 0 0 275 402 392 423 386 Luxembourg Meksika 372 2,124 2,635 3,436 2,235 4,303 3,58 3,680 2,605 Mexico Hollanda 4,636 5,294 4,499 7,301 4,671 2,832 4,893 4,089 6,032 Netherlands Norveç 98 107 93 127 159 152 253 131 123 Norway Umman 54 17 57 34 49 122 90 245 2,027 Oman Pakistan 478 1,829 2,657 2,996 4,146 3,105 2,667 4,785 4,481 Pakistan Filistin 107 262 347 330 562 400 380 350 350 Palestine, Polonya 578 0 0 0 2,083 0 1,85 1,057 1,639 Poland Portekiz 2,006 850 1,784 963 1,024 1,251 1,516 2,063 859 Portugal Katar 0 0 0 0 377 491 549 398 295 Qatar Rusya 5,087 13,063 11,492 9,541 10,215 12,065 13,789 11,957 22,869 Russian Suudi A. 11,384 4,295 7,526 3 7,924 8,862 15,587 8,912 3,130 Saudi Arabia Slovakya 198 88 46 99 227 227 139 209 474 Slovakia Slovenya 1,737 1,271 6,038 1,6 65 780 912 711 993 Slovenia Güney Afrika 0 4 0 4 0 28 17 291 35 South Africa İspanya 369 257 198 667 197 372 465 143 586 Spain Svaziland 0 122 125 77 229 38 93 93 93 Swaziland İsveç 519 677 1,455 764 530 372 434 287 445 Sweden İsviçre 12,007 12,413 8,866 12,196 9,322 9,661 9,456 8,179 6,341 Switzerland Tayland 1 1 1 0 0 55 158 127 16 Thailand İngiltere 5,497 6,524 7,108 6,722 8,425 5,866 8,804 5,503 5,825 United Kingdom A.B.D. 1,753 833 1,265 1,016 1,599 1,834 2,633 1,940 1,757 USA Kaynak:FAO Source:FAO Durum ve Tahmin 2006-7 14
Ek Tablo 9- Ülkeler Göre Dünya Kayısı İthalatı ($) Appendix Table 9- World Fresh Apricot Import by Countries ($) 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Arnavutluk 12 9 56 58 60 56 337 81 249 Albania Arjantin 577 318 506 526 525 121 9 65 70 Argentina Avusturalya 2,522 2,106 935 2,332 2,615 1,591 2,624 1,474 2,295 Australia Avusturya 13,402 9,384 4,435 8,182 10,453 13 11,506 19,262 20,117 Austria Bahreyn 0 0 0 0 620 138 322 629 246 Bahrain Beyaz Rusya 0 0 28 127 150 26 107 180 458 Belarus Belçika 0 0 0 0 6,495 7,279 6,795 7,445 10,288 Belgium Beçika lük 7,777 9,991 9,621 7,778 0 0 0 0 0 Belgium-Lux Bosna Hersek 0 0 0 0 0 0 0 239 288 Bosnia Botsvana 44 64 46 45 131 49 49 48 48 Botswana Brezilya 353 451 685 213 325 222 127 142 194 Brazil Bulgaristan 1 2 16 16 16 81 217 132 232 Bulgaria Kanada 3,766 4,648 4,565 5,131 4,9 5,106 5,751 5,635 6,255 Canada Çin 410 422 458 407 412 478 477 9 14 China Hırvatistan 1,711 1,429 665 1,018 598 738 827 1,429 1,299 Croatia Çek Cum. 2,077 927 820 1,251 803 796 3,589 2,915 3,376 Czech Republic Danimarka 401 522 317 672 993 889 1,347 1,603 1,378 Denmark Estonya 125 83 86 234 138 136 163 195 168 Estonia Finlandiya 252 281 253 320 261 281 478 564 631 Finland Fransa 16,447 9,748 21,112 12,22 12,737 14,435 11,842 14,592 12,546 France Almanya 52,98 50,467 43,503 49,738 42,219 38,782 40,816 49,368 61,910 Germany Yunanistan 47 456 348 159 314 466 274 1,476 384 Greece Guatemala 8 18 32 59 29 166 135 177 126 Guatemala Macaristan 5 203 57 24 31 57 55 58 80 Hungary İrlanda 107 86 85 177 136 306 164 270 214 Ireland İtalya 28,664 28,752 30,008 25,225 24,957 26,858 22,511 35,926 27,576 Italy Lübnan 0 20 2 3 8 73 106 563 499 Lebanon Litvanya 35 59 87 219 143 141 154 154 214 Lithuania Lüksemburg 0 0 0 0 509 606 695 930 1,015 Luxembourg Meksika 684 2,114 3,062 4,821 3,198 5,597 4,904 4,576 3,275 Mexico Hollanda 6,257 5,131 5,112 5,956 3,924 2,72 4,582 5,704 8,381 Netherlands Norveç 181 167 160 171 223 253 433 301 320 Norway Umman 220 35 154 65 42 319 254 510 2,218 Oman Pakistan 84 256 387 428 557 408 363 673 627 Pakistan Filistin 101 186 218 152 537 200 190 150 150 Paletsine Polonya 264 0 0 0 1,242 0 1,2 1,332 2,087 Poland Portekiz 2,318 840 1,817 1,022 859 1,197 1,207 1,795 1,424 Portugal Katar 0 0 0 0 235 269 251 208 92 Qatar Rusya 8,396 15,27 13,893 6,88 9,79 12,078 6,789 7,436 16,030 Russian Suudi Ara. 9,703 6,678 5,483 2 5,784 6,777 10,224 6,592 2,141 Saudi Arabia Slovakya 74 76 49 63 100 95 117 129 293 Slovakia Slovenya 1,661 1,288 5,996 880 48 668 735 806 1,086 Slovenia Güney Afrika 0 13 0 10 0 14 16 68 59 South Africa İspanya 359 425 350 398 296 351 432 393 1,092 Spain İsveç 684 822 1,859 745 624 503 523 583 861 Sweden İsviçre 15,57 16,274 15,074 14,709 11,637 14,4 12,83 16,359 12,568 Switzerland Tayland 4 2 2 1 0 38 206 161 27 Thailand İngiltere 9,26 10,746 10,405 9,184 9,055 8,492 11,019 11,084 13,727 U.Kingdom ABD 3,406 2,28 2,643 2,895 4,858 5,051 4,834 5,255 5,116 USA Kaynak:FAO Source:FAO Durum ve Tahmin 2006-7 15
Ek Tablo 10 - Ülkelere Göre Dünya Kayısı İhracatı (1000 Ton) Appedix Table 10: - World Fresh Apricot Export by Countries (1000 Ton) 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Arjantin 22 82 140 71 18 54 154 80 229 Argentina Arnavutluk 134 403 500 2,006 1,5 49 40 234 65 Armenia Avusturalya 263 249 165 207 278 243 289 173 123 Australia Avusturya 414 268 606 620 1,879 2,778 2,453 3,667 3,805 Austria Beyaz Rusya 0 0 18 9 15 0 3 25 35 Belarus Belçika 0 0 0 0 2,056 1,516 2,33 1,326 2,373 Belgium Belçika -Lüks. 1,267 2,165 2,278 2,196 0 0 0 0 0 Belgium-Lux Bulgaristan 306 512 108 108 108 254 1 563 1,323 Bulgaria Şili 2,784 1,705 3,698 2,66 3,668 3,676 3,155 3,843 2,763 Chile Çin 61 113 260 160 59 51 381 182 959 China Çin 8 20 0 0 1 12 8 47 6 China Çek.Cum 760 620 45 46 27 141 7 166 110 Czech Rep. Mısır 0 28 9 14 2 31 395 102 207 Egypt Fransa 45,64 55,546 23,436 51,97 38,46 26,353 55,72 34,254 49,989 France Almanya 609 1,143 712 1,507 1,101 881 1,103 1,125 1,319 Germany Fransa 5,472 3,377 4,438 11,33 12,32 9,244 5,533 5,129 11,207 Greece Guatemala 4 32 9 47 96 19 1 61 7 Guatemala Macaristan 5,059 1,233 1,287 3,921 1,246 3,355 704 3,606 3,741 Hungary Hindistan 87 0 0 61 0 23 60 66 14 India Endonezya 0 0 64 109 137 303 19 170 127 Indonesia İran 0 592 1,293 1,375 1,29 1,069 790 808 535 Iran İtalya 17,1 23,002 12,984 26,65 15,31 13,218 17,76 9,897 13,711 Italy Ürdün 13 12 266 188 273 248 407 588 461 Jordan Kazkistan 29 169 40 0 1,715 1,155 1,85 1,18 3,710 Kazakhstan Kırgızistan 0 0 2,953 1,826 5,735 10,317 5,381 1,696 2,497 Kyrgyzstan Lübnan 4,3 1,349 2,814 2,719 2,165 1,913 2,192 1,777 114 Lebanon Moldovya 1,097 399 680 51 201 222 18 998 1,561 Moldova Fas 59 83 691 656 627 982 1,479 420 196 Morocco Hollanda 2,58 3,32 3,922 6,278 4,676 2,642 3,884 4,306 3,811 Netherlands Yeni Zellanda 1,383 1,041 556 1,052 1,785 1,151 1,972 1,054 1,113 New Zealand Pakistan 54 2 53 53 45 17 1 6 87 Pakistan Polonya 0 0 0 0 0 0 0 114 1,115 Poland Portekiz 0 0 36 4 1 1 1 1 1 Portugal Romanya 330 455 1,486 41 351 137 0 1,07 545 Romania Suudi Arabistan 85 95 47 5 157 53 88 84 121 Saudi Arabia Sırbistan 168 0 3 3 84 496 181 594 1,907 Serbia Singapur 12 9 7 10 5 8 3 2 8 Singapore Slovakya 3,192 324 530 1,539 73 73 12 173 4 Slovakia Slovenya 0 0 29 0 175 0 0 0 9 Slovenia Güney Arika 749 4,188 4,939 6,026 8,987 5,288 5,556 4,911 3,709 South Africa İspanya 66,51 41,95 62,979 41,85 52,21 54,485 38,57 41,551 21,252 Spain İsviçre 56 46 56 3 62 5 17 21 10 Switzerland Suriye 9 4,5 6,655 7,254 10,98 5,024 9,275 988 4,192 Syria Tacikistan 224 198 607 300 600 418 211 470 422 Tajikistan Tunus 94 283 338 293 201 103 169 152 290 Tunisia Türkiye 586 568 2,254 738 3,689 5,74 4,6 6,075 7,931 Turkey Ukrayna 1,16 806 804 100 4 41 0 47 86 Ukraine İngitere 32 122 121 135 35 69 185 113 53 U.Kingdom A.B.D. 3,503 7,45 6,778 9,307 6,313 8,038 8,087 8,949 6,945 USA Özbekistan 1,991 4,039 3,637 3,236 1,288 8,2 8,5 4,395 4,464 Uzbekistan Venezuella 10 56 1 30 12 26 0 117 0 Venezuela Kaynak:FAO Source:FAO Durum ve Tahmin 2006-7 16