HEMŞİRELİK ALANI IX. SINIF ANATOMİ-FİZYOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI

HEMŞİRELİK ALANI IX. SINIF ANATOMİ-FİZYOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI GENEL AMAÇ İnsan vücudunu oluşturan hücre, doku, organ ve sistemlerin yapı ve işlevleri hakkında bilgi ve beceri kazanmak. AMAÇLAR 1. Anatomi ve fizyoloji bilim dallarının özellikleriyle ilgili bilgi sahibi olmak, 2. İnsan vücudunun temel yapısı hakkında bilgi sahibi olmak. 3. Hareket sisteminin yapı ve işlevleri hakkında bilgi sahibi olmak. 4. İnsan vücudunda bulunan kemik, eklem ve kasları iskelet, maket, afiş, şema vb. üzerinde göstermek ve saymak 5. Sinir sisteminin yapı ve işlevlerini bilmek. 6. Sinir sistemine ait yapıları maket, afiş, şema vb. üzerinde göstermek ve saymak. 7. Endokrin sisteminin yapı ve işlevlerini bilmek. 8. Endokrin sisteme ait bezleri maket, afiş, şema vb. üzerinde göstermek ve saymak. 9. Vücut sıvıları, elektrolitleri ve kanın, yapı ve işlevlerini bilmek. 10. Dolaşım sisteminin yapı ve işlevlerini bilmek. 11. Kalpte bulunan yapıları maket, afiş, şema vb.. üzerinde göstermek ve açıklamak. 12. Damar ve dolaşım çeşitlerini açıklamak. 13. Solunum sisteminin yapı ve işlevlerini bilmek. 14. Solunum sistemi organlarını maket, afiş, şema vb. üzerinde göstermek ve saymak. 15. Sindirim sisteminin yapı ve işlevlerini bilmek. 1

16. Sindirim sistemi organlarını, sindirime yardımcı organ ve bezleri maket, afiş, şema vb. üzerinde göstermek ve saymak. 17. Boşaltım sisteminin yapı ve işlevlerini bilmek. 18. Boşaltım sistemi organlarını maket, afiş, şema vb. üzerinde göstermek ve saymak. 19. Üreme sisteminin yapı ve işlevlerini bilmek. 20. Kadın ve erkek üreme organlarını maket, afiş, şema vb. üzerinde göstermek ve saymak. 21. Duyu organlarının yapı ve işlevlerini bilmek. 22. Duyu organlarını oluşturan yapıları maket, afiş, şema vb. üzerinde göstermek ve saymak. AÇIKLAMALAR 1. Bu ders diğer ilgili derslerle bağlantı kurularak işlenmelidir. 2. Her dersin başında ''Dersin Amaçları'' açıklanmalıdır. 3. Mesleki eğitimin öğretiminde, öğretimi merkeze alan, bireysel öğretimi esas alan ve katılımcı yöntemler, öğrenci ile öğretmen etkileşimini esas alan yöntemler kullanılmalıdır. 4. Anlatım, sesli okuma, yazma, zihinsel imge oluşturma, benzetim yapma, sorucevap, rol yapma, drama, tartışma, beyin fırtınası, problem çözme, gezi gözlem, araştırma, uygulama, örnek olay incelemesi, vaka tartışması, proje, ödev çalışması, gibi çeşitli yöntem ve teknikler kullanılarak öğrencilerin derse katılımlarının bilgi ve beceri kazanımlarının artırılması sağlanmalıdır. 5. Açık uçlu anlamlı ve derinliği olan sorularla öğrencilerin düşünmeleri, sorgulama ve soru sorma becerileri geliştirilmelidir. 6. Ders teknik oda veya anatomi fizyoloji laboratuarında işlenmelidir. 7. Dersin amaçlarına ulaşmak için konunun özelliğine göre seçilen iskelet, organ maketleri, afiş, şema, görsel, işitsel vb. eğitim araç gereçlerinin kullanılmasına önem verilmelidir. 8. Grupla çalışma yöntem ve tekniklerine önem verilmelidir. 9. Öğrenme, öğrencinin ilgi ve ihtiyaçları etrafında yoğunlaştırılmalıdır. 10. Öğrenme-öğretme süreci bütüncül olarak tasarlanmalıdır. 11. Ders işlenirken teorik bilgilerle uygulamalı eğitim arasında bağlantı kurulmalıdır. 2

12. Dersin başında geçmiş konular tekrar edilmelidir. 13. Her dersin sonunda, derste edinilen bilgi ve becerilerin pratikte (mezuniyet sonrası) kullanılabilirliği ile bağlantı kurulmalıdır. 14. Her dersin sonunda, konunun değerlendirilmesi yapılarak eski bilgiler ile pekiştirici açıklamalar yapılmalıdır. 15. Aynı dersi veren ve diğer meslek dersleri öğretmenleriyle işbirliği yapılmalıdır. 16. Anatomi fizyolojiyle ilgili bilimsel yenilikler takip edilerek, öğrencilere aktarılmalıdır. 17. Sınıf geçme ve sınav yönetmeliğine uygun olarak ölçme değerlendirme teknikleri uygulanarak ölçme ve değerlendirme yapılmalıdır. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Anatomi- Fizyoloji dersi için; Çoktan seçmeli testler Doğru-yanlış soruları Eşleştirme soruları Tamamlama (boşluk doldurma) soruları Kısa cevaplı yazılı yoklamalar Uzun cevaplı yazılı yoklamalar Soru-cevap şeklinde ölçme ve değerlendirme teknikleri kullanılır. ÜNİTELER : ÜNİTE I: ANATOMİ VE FİZYOLOJİYE GİRİŞ 1. Anatomi ve Fizyolojiyle İlgili Kavramlar ve Tarihçesi 1.1. Tıbbî Terimleri Meydana Getiren Temel Öğeler 1.2. Anatominin Bölümleri 1.2.1. Makroskobik Anatomi 1.2.2. Mikroskobik Anatomi 1.2.3. Gelişim Anatomisi (Developmental Anatomy) 1.2.4. Patolojik Anatomi 1.2.5. Fonksiyonel Anatomi 1.2.6. Radyolojik Anatomi 1.2.7. Karşılaştırmalı (Comparativ) Anatomi 1.3. Vücudun Bölümleri, Anatomik Düzlemler, Eksenler ve Yönler 1.3.1. Vücudun Bölümleri 1.3.2. Vücut Boşlukları (Anatomik Cavity) 1.3.3. Anotomik Düzlemler (Planum) 1.3.4. Eksenler (Axisler) 1.3.5. Anatomik Duruş (Positio Anatomica) 1.3.6. Yönler 3

2. Hücre 2.1. Hücrenin Yapısı 2.1.1. Hücre Gövdesi (Sitoplazma ) 2.1.2. Hücre Zarı (Membrena Cellularis Plazmalemma) 2.1.3. Hücre Çekirdeği (Nucleus) 2.1.4. Çekirdekçik (Nucleus) 2.1.5. Hücre Bölünmesi ve Çoğalması 2.1.6. Mitoz Bölünme 2.1.7. Mayoz Bölünme 2.1.8. Hücrenin Gelişmesi ve Ölümü 3. Doku, Organ ve Sistemler 3.1. Doku 3.1.1. Epitel Doku 3.1.2. Destek Doku 3.1.3. Kas Doku 3.1.4. Sinir Doku 3.2. Organlar Ve Sistemler 3.2.1. Organlar 3.2.2. Sistemler 3.3. Zarlar ÜNİTE II: HAREKET SİSTEMİ 1. Kemik ve İskelet 1.1. Kemik Tipleri 1.2. Kemikleşme (Ossificasyon) 1.2.1. Kemik Gelişimi 1.3. İskelet 2. Baş Kemikleri 2.1. Kafa Kemikleri (Neurocranium Kemikleri) 2.2. Yüz Kemikleri (Viscerocranium Kemikleri - Ossa Faciei) 2.3. Sinus Ve Paranazal Sinus 2.4. Bütün Olarak Kafa İskeleti 2.5. Yenidoğanda Kafa İskeleti 3. Gövde Kemikleri (Ossa Truncus) 3.1. Omurga (Columna Vertebralis) 3.1.1. Omurganın Görevleri 3.1.2. Omurganın Yapısı 3.1.3. Tipik Bir Omurun Yapısı 3.1.4. Bölgelere Göre Omurların Özellikleri 3.2. Göğüs Kafesi Kemikleri (Ossa Thoracicae) 4. Üst Ekstremite Kemikleri (Ossa Membri Superioris) 4.1. Üst Taraf Kavşağı veya Omuz Kemikleri 4.2. Serbest Üst Taraf Kemikleri 4.2.1. Kol Kemikleri (Ossa Brachium) 4.2.2. Önkol Kemikleri (Ossa Antebrachium) 4.2.3. El Kemikleri (Ossa Manus) 5. Alt Ekstremite Kemikleri (Ossa Membri İnferioris) 5.1. Alt Taraf Kavşağı veya Kalça Kemikleri 4

5.2. Serbest Alt Taraf Kemikleri 5.2.1. Uyluk Bölgesi Kemikleri 5.2.2. Bacak Kemikleri (Ossa Cruris) 5.2.3. Ayak Kemikleri (Ossa Pedis) 6. Eklemler 6.1. Eklem Çeşitleri 6.1.1. Oynamaz Eklemler (Synarthrosis, Sinartroz) 6.1.2. Yarı Oynar Eklemler (Amphiartrosis, Amfiartroz) 6.1.3. Oynar Eklemler (Diarthrosis) 6.2. Vücuttaki Önemli Oynar Eklemler 6.2.1. Baş-Boyun Eklemleri 6.2.2. Üst Ekstremite Eklemleri 6.2.3. Alt Ekstremite Eklemleri 7. Kaslar 7.1. Kasların Görevleri 7.2. Kas Çeşitleri 7.2.1. İskelet Kasının Yapısı 7.2.2. Kasın Kasılma Mekanizması 7.2.3. Kas Yorgunluğu 7.2.4. İskelet Kaslarının Yardımcı Elemanları 7.2.5. İskelet Kaslarının Adlandırılması 7.3. Vücuttaki Önemli İskelet Kasları 7.3.1. Baş Ve Boyun Kasları 7.3.2. Gövde Kasları 7.3.3. Üst Ekstremite Kasları 7.3.4. Alt Ekstremite Kasları ÜNİTE III: SİNİR SİSTEMİ 1. Sinir Sisteminin Görevleri ve Sınıflandırılması 1.2. Merkezi Sinir Sistemi 1.2.1. Tüm Beyin (Encephalon) ve Bölümleri 1.2.2. Beyin Boşlukları (Ventriküller) 1.2.3. Omurilik (Medulla Spinalis) 1.2.4. Beyin Omurilik Zarları 1.2.5. Beyin Omurilik Sıvısı (Bos / Liquor Cerebrospinalis) 1.3. Periferik Sinir Sistemi 1.3.1. Kafa Sinirleri (Cranial Nevrus ) 1.3.2. Omurilik Sinirleri (Spinal Sinirler- Nervus Spinalis) 1.3.3. Otonom Sinir Sistemi (Visseral Vegetatif Sinir Sistemi) 1.3.3.1. Sempatik Sinir Sistemi (Sss) 1.3.3.2. Parasempatik Sinir Sistemi (Pss) ÜNİTE IV: ENDOKRİN SİSTEM 1. Endokrin Sisteme Giriş 1.1. Endokrin (İç Salgı) Bezler 1.2. Hormonlar 1.2.1. Hormonların Kimyasal Yapılarına Göre Çeşitleri 5

1.2.2. Hormon Salgılanmasının Düzenlenmesi 1.2.3. Hormonların Görevleri 2. Endokrin Bezler ve Hormonları 2.1. Hipofiz Bezi (Glandula Pituitaria) 2.1.1. Hipofiz Bezi Ön Lobundan Salgılanan Hormonlar 2.1.2. Hipofiz Bezi Arka Lobundan Salgılanan Hormonlar 2.2. Epifiz Bezi (Glandula Pinealis) 2.3. Tiroid Bezi (Glandula Thyroidea) 2.3.1. Tiroid Bezi Hormonları 2.4. Paratiroid Bezler (Glandula Parathyroidea) 2.4.1. Parathormon 2.5. Adrenal Bezler (Gl. Suprarenalis-Böbrek Üstü Bezleri) 2.5.1. Medulla Bölümü Hormonları 2.5.2. Korteks Bölümü Hormonları 2.6. Pankreas Bezi (Pancreas) 2.6.1. Pankreas Bezi Hormonları 2.7. Gonadlar 2.7.1. Testis (Erkek Seks) Hormonları 2.7.2. Ovarium (Kadın Seks) Hormonları 2.8. Timus (Thymus) Bezi 2.8.1. Timus Bezinin Görevleri ÜNİTE V: VÜCUT SIVILARI, ELEKTROLİTLERİ VE KAN 1. Vücut Sıvıları ve Elektrolitler 1.1. Vücut Sıvıları 1.1.1. Vücut Sıvılarının Dağılımı 1.1.2. Vücudun Sıvı Dengesi 1.2. Vücut Sıvılarındaki Elektrolitler 1.2.1. Vücut Sıvılarındaki Katyonlar 1.2.2. Vücut Sıvılarındaki Anyonlar 1.3. Asit Baz Dengesi 1.3.1. Asit Baz Dengesini Sağlayan Sistemler 1.3.2. Asit Baz Dengesizliklerinde Ortaya Çıkan Durumlar 2. Kanın Yapı ve İşlevleri 2.1. Kanın Yapısı 2.1.1. Plazma 2.1.2. Kan Hücreleri (Şekilli Elementler) 2.2. Kanın Görevleri 2.3. Kanama 2.4. Kanamanın Durdurulması (Hemostaz) ve Pıhtılaşma Mekanizması 2.4.1. Damar Spazmı (Vazospazm veya Vazokonstrüksiyon) 2.4.2. Trombosit Tıkacının Oluşması 2.4.3. Kanın Pıhtılaşması (Koagülasyon) 2.4.4. Fibröz Doku Oluşması (Kabuklaşma) ve Pıhtının Erimesi (Fibrinolizis) 2.5. Kan Grupları ve Rh Faktörü 2.5.1. Kan Grupları 2.5.2. Rh Faktörü 6

ÜNİTE VI: DOLAŞIM SİSTEMİ 1. Kalbin Yapısı Ve İşlevi 1.1. Kalbin Konumu ve Komşulukları 1.2. Kalbin Odacıkları 1.3. Kalbin Kapakları 1.3.1. Atrioventriküler Kapaklar 1.3.2. Semilunar Kapaklar 1.4. Kalbin Damarları 1.5. Kalbin Tabakaları 1.6. Kalbin Çalışması 1.7. Kalbin Uyarı ve İleti Sistemi 2. Damarların Yapısı ve İşlevleri 2.1. Arterler 2.1.1. Truncus Pulmonalis (Pulmonal Arter, Akciğer Atardamarı) 2.1.2. Aortae 2.2. Venler 2.2.1. Vena Cava Süperior 2.2.2. Vena Cava İnferior 2.3. Kapiller(Kılcal Damarlar) 2.4. Kan Basıncı (Tansiyon) 2.5. Nabız 3. Dolaşım Çeşitleri ve Özellikleri 3.1. Kan Dolaşımı 3.1.1. Büyük Kan Dolaşımı (Sistemik Dolaşım) 3.1.2. Küçük Kan Dolaşımı (Pulmoner Dolaşım) 3.1.3. Portal Dolaşım 3.1.4. Plasental Dolaşım 3.2. Lenf Dolaşımı 3.2.1. Lenf Sisteminin İşlevi 3.2.2. Lenf Damarları 3.2.3. Lenf Kanalları 3.2.4. Lenf Organları ÜNİTE VII: SOLUNUM SİSTEMİ 1. Solunum Yollarının Yapı ve İşlevleri 1.1. Üst Solunum Yolları 1.1.1. Burun (Nasus) 1.1.2. Yutak (Pharynx, Farenks) 1.1.3. Gırtlak (Larynx, Larenks) 1.2. Alt Solunum Yolları 1.2.1. Soluk Borusu (Trachea, Trakea) 1.2.2. Bronchi (Bronşlar) 1.2.3. Bronchiolus (Bronşiol) 2. Akciğerler (Pulmones) Yapı ve İşlevleri 2.1. Akciğerlerin Yapısı 2.2. Alveoller 7

2.3. Akciğerlerin Görevleri 2.3.1. Kan-Hava Bariyeri 2.3.2. Akciğerlerin Asit-Baz Dengesine Etkileri 2.4. Göğüs Kafesi (Toraks) 2.4.1. Göğüs Boşluğu 2.4.2. Mediastinum 2.4.3. Plevra 3. Solunum Sistemi Mekanizması ve Fizyolojisi 3.1. Solunum Sisteminin Mekanizması 3.2. Solunum Sisteminin Fizyolojisi 3.2.1. Gazların Difüzyonu 3.2.2. Oksijen ve Karbondioksitin Kanda Taşınması 3.3. Akciğer Volüm Ve Kapasiteleri 3.4. Solunum İle İlgili Terimler ÜNİTE VIII: SİNDİRİM SİSTEMİ 1. Sindirim Kanalı 1.1. Ağız Boşluğu (Cavum Oris) 1.1.1. Dudaklar Ve Yanaklar 1.1.2. Dil (Lingua, Glossa) 1.1.3. Damak (Palatum) 1.1.4. Dişler (Dentes) 1.1.5. Ağızda Sindirim 1.2. Yutak (Pharynx) 1.3. Yemek Borusu (Oesophagus, Ösofagus) 1.4. Mide (Gaster, Ventriculus) 1.4.1. Midenin Yapısı 1.4.2. Midenin Bezleri ve Salgıları 1.4.3. Midede Sindirim 1.5. İnce Bağırsak (İntestinum Tenue) 1.5.1. İnce Bağırsağın Yapısı 1.5.2. İnce Bağırsağın Bölümleri 1.5.3. 1ince Bağırsaklarda Sindirim 1.5.4. İnce Bağırsaklarda Emilim 1.6. Kalın Barsaklar (İntestinum Crassum) 1.6.1. Kalın Bağırsağın Yapısı 1.6.2. Kalın Bağırsağın Bölümleri 1.6.3. Kalın Barsaklarda Sindirim ve Gaitanın Oluşumu 2. Sindirime Yardımcı Organ ve Bezler 2.1. Tükrük Bezleri (Glandulae Salıvariae) 2.2. Karaciğer (Hepar) 2.2.1. Karaciğerin Yapısı 2.2.2. Karaciğerin Görevleri 2.3. Safra Kanalları 2.3.1. Safra Kesesi (Vesica Fellea) 2.3.2. Safranın Görevleri 2.4. Pankreas (Pancreas) 8

2.4.1. Pankreasın Görevleri 2.5. Karın Boşluğu (Cavum Abdominis) Ve Periton ÜNİTE IX: BOŞALTIM SİSTEMİ 1. Böbreklerin Yapı ve Fonksiyonları 1.1. Ren, Renal, Renalis (Böbrekler) 1.2. Böbreğin Fizyolojisi 1.2.1. Nefronun Yapı ve Fonksiyonları 1.3. İdrar Oluşumu 1.3.1. Filtrasyon 1.3.2. Geri Emilim (Reabsorbsiyon) 1.3.3. Salgılama (Sekresyon) 1.4. Klirens (Arınma) 1.5. Böbreklerin Asit-Baz Dengesine Etkisi 1.5.1. Jukstoglomerular Aparatus ve Renin Angiotensin Sistemi 2. Üreter, Mesane, Ürethranın Yapı Ve İşlevleri 2.1. Üreterler (İdrar Boruları) 2.1.1.Yapısı ve Görevleri 2.2. Vesica Urinaria, Mesane (İdrar Kesesi) 2.2.1.Yapısı ve Görevleri 2.3. Ürethra (İdrar Kanalı/Üretra) 2.3.1. Ürethra Masculina (Erkek Üretrası) 2.3.2. Ürethra Feminina (Kadın Üretrası) ÜNİTE X: ÜREME SİSTEMİ 1. Erkek Üreme Organları 1.1. Organa Genitalia Masculina (Erkek Üreme Organları) 1.1.1. Organa Genitalia Masculina Externa (Erkek Dış Üreme Organları) 1.1.2. Organa Genitalia Masculina İnterna ( Erkek İç Üreme Organları) 2. Kadın Üreme Organları 2.1. Organa Genitalia Feminina Externa (Kadın Dış Üreme Organları) 2.2. Organa Genitalia Feminina İnterna (Kadın İç Üreme Organları) 2.3. Mamma Feminina (Memeler ) 2.3.1. Meme Fizyolojisi 3. Üreme Sistemi Fizyolojisi 3.1. Erkek Üreme Organları Fizyolojisi 3.1.1. Spermanın Oluşumu 3.1.2. Ereksiyon 3.2. Kadın Üreme Organları Fizyolojisi 3.2.1. Menstrual Siklus 3.2.2. Ovarial Siklus 3.2.3. Fertilizasyon (Döllenme) 9

ÜNİTE XI: DUYU ORGANLARI 1. Görme Organı /Göz (Organum Visus) 1.1. Göz Küresi (Bulbus Oculi) 1.2. Gözün Koruyucu Elemanları ve Hareketlerinde Yardımcı Oluşumlar 1.3. Görme Fizyolojisi 1.3.1. Görme 1.3.2. Uyum (Akomodasyon) 1.3.3. Kırma Kusurları 2. İşitme ve Denge Organı 2.1. Kulak (Auris) 2.1.1. Dış Kulak (Auris Externa) 2.1.2. Orta Kulak (Auris Media) 2.1.3. İç Kulak (Auris İnterna) 2.2. İşitme Fizyolojisi 2.3. Denge Fizyolojisi 3. Koku Organı 3.1. Burun 3.1.1. Koku (Reseptör) Hücreleri 3.1.2. Destek Hücreleri 3.1.3. Bazal Hücreler 3.2. Koku Fizyolojisi 4. Dokunma Organı 4.1. Deri (Cutis) 4.2. Derinin Yapısı 4.2.4. Epidermis 4.2.5. Dermis 4.2.6. Hipodermis 4.3. Ter Bezleri 4.4. Yağ Bezleri 4.5. Kıllar 4.6. Tırnaklar 4.7. Derinin Görevleri 5. Tat Organı 4.1. Dil 4.2. Dilin Yapısı 4.2.1. İpliksi Papillalar (Papilla Filiformis) 4.2.2. Mantarsı Papilla (Papilla Fungiformis) 4.2.3. Oluklu Papilla (Papilla Vallata) 4.3. Tat Alma 10