Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı
Çalışmadan, üretmeden, yorulmadan daha rahat yaşamanın yollarını arayan milletler; önce haysiyetlerini sonra bağımsızlıklarını daha sonra istikballerini kaybetmeye mahkûmdurlar.
Herkes için havayolu... Küreselleşme ile birlikte dünyadaki ticaret hacminin hızla artması, ulaşım sektörünü, bugün dünya ekonomisinin en önemli aktörlerinden biri haline getirmiştir. Hiç kuşku yok ki, teknolojik gelişmelerin öncelikli olarak hayata geçirildiği havacılık sektörü de, dünyada baş döndürücü bir hızla gelişmekte, gerek uluslararası gerekse kıtalararası entegrasyon ve bütünleşmede büyük rol oynamakta hatta öncülük etmektedir. Küresel ölçekte yaşanan tüm bu gelişmeler, Türkiye de de alınan tebdir ve uygulamalar ile sektörün hızla büyümesini beraberinde getirmiş, sivil havacılık politikaları dünyanın pek çok ülkesinde olduğu gibi, Türkiye nin de temel politikalarından biri haline gelmiştir. Türk sivil havacılığındaki gelişmeler, sadece yolcu sayısındaki artışla değil, havaalanları, yer hizmetleri ve diğer alanlarda uçuş emniyeti ve havacılık güvenliğinin sağlanması amacıyla yapılan denetimler aracılığıyla pek çok alanda elde edilen başarılarla da gurur duyduğumuz bir tablo oluşturmaktadır. Her Türk vatandaşı hayatında en az bir kez uçağa binecektir. hedefi ile 2003 yılında başlatılan Havacılık Politikası kapsamında hayata geçirilen projeler, ülkemizdeki sivil havacılığın dünyayı şaşırtacak hızla gelişmesine neden olmuştur. Türkiye yolcu sayısı, uçak trafiği ve denetim rakamlarında gerçekleştirdiği değişiklikle dünyada ilgi ile takip edilen bir ülke olmakla kalmayıp, üyesi olduğu uluslararası örgütlerin karar alma mekanizmalarına dâhil olmasıyla da bugün sivil havacılığımızın dünya genelinde geldiği noktayı bir kez daha göz önüne sermektedir. Sivil havacılığımızdaki büyüme ve teknolojik gelişmelere açık genç işgücü potansiyelinin varlığı dikkate alındığında; ülkemizin yakın gelecekte hava aracı bakımında uluslararası arenada önemli bir merkez haline gelmesi hedeflenmektedir. Havacılık sektörünü düzenleme ve denetleme görevlerini yerine getiren otorite konumundaki SHGM nin; ilgili tüm kişi kurum ve kuruluşlar ile işbirliği içinde havacılık faaliyetlerinin sağlıklı bir şekilde sürdürülmesi için etkin bir ortamı oluşturacağı düşünülmektedir. Türkiye büyüdükçe, büyüme rekorları kırdıkça, Türk sivil havacılık sektörü de irtifasını yükseltmektedir ve yükseltmeye de devam edecektir. Hava yolu artık halkın yolu olmuştur. Gelişmenin yolunu açmak için önümüzdeki tüm engelleri aşma azmiyle çalışmalarımız devam edecek olup, tüm bu gelişmelerde emeği geçen SHGM çalışanlarına teşekkür eder, çalışmalarında başarılar dilerim. Binali YILDIRIM Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı
Hedefimiz daha yükseğe... Son yıllarda hızla büyüyen ve etkinliği artan havacılık sektöründe Genel Müdürlüğümüz hem kural koyan, hem de ulusal ve uluslar arası kurallara uyulup uyulmadığını denetleyen, aynı zamanda da üyesi olduğu uluslararası örgütler tarafından denetlenen bir kurumdur.. 2011 yılında tüm dünyada duraklama ve yavaşlama olmasına rağmen Türkiye de sivil havacılık sektörü yüzde on un üzerinde bir büyüme gerçekleştirmiştir. Türkiye nin ekonomisinin istikrarlı büyümesini sürdürmesi ve havacılıkta Bakanlığımız tarafından 2003 yılından beri alınan köklü tedbirler sebebi ile sivil havacılık sektörü 2011 yılında da büyümesine devam etmiş olup, büyümenin 2012 yılında da süreceği öngörülmektedir. 190 üye ülkenin katılımı ile Kanada da düzenlenen ICAO 37. Genel Kurul Toplantısında Türkiye nin sivil havacılıkta yürüttüğü Bölgesel İşbirliği Projesi küresel havacılık sisteminin gelişimine hizmet eden sürdürülebilir çok yönlü bir proje olarak diğer ülkelere örnek gösterilmiştir. Türk sivil havacılık sektöründeki gelişmelerin yanı sıra bölgesel düzeydeki işbirlikleri ve uluslararası havacılık örgütleri nezdinde yürütülen aktif çalışmalar neticesinde ülkemiz küresel havacılık sistemine sağladığı katkı ile de tüm dikkatleri üzerine çekmektedir. Avrupa sivil havacılığında önemli görevler üstlenen sivil havacılığımız, dünya sivil havacılığında da artan bir ivmeyle söz sahibi olmakta ve havacılık sektörünün ülkemizdeki gelişimi ile de ülkemizin gelişimi ve tanıtımına katkı sağlamaktadır. Sivil havacılık sektörünün özel sektöre açılması ve Bölgesel Havacılık Politikası nın hayata geçirilmesi konusunda ortaya koyduğu kararlılık ve güçlü irade ile bizlere yol gösteren ve desteğini esirgemeyen Bakanımız Sayın Binali YILDIRIM a öncelikle teşekkürlerimi arz etmek istiyorum. Bununla birlikte, Genel Müdürlüğümüzün havacılık sektörüne yönelik olarak yürüttüğü faaliyetlerde görev alan ve büyük bir özveri örneği sergileyen personelimizin, göstermiş oldukları performans için ayrıca teşekkür ederim. 2011 yılı faaliyetlerine yer verdiğimiz bu rapor çalışmalarımızın kısa bir özeti olmakla birlikte, sivil havacılık alanında 2023 hedeflerine hızla ve azimle ilerleyen Genel Müdürlüğümüz ün tarihine de ışık tutacak olan önemli bir belge niteliği taşımaktadır. 2011 Yılı İdare nun hazırlanmasında emeği geçen tüm çalışanlarımıza teşekkür eder, Türk sivil havacılık sektöründe faaliyet gösteren tüm kişi, kurum, kuruluş ve işletmeler ile çalışanlarına ve Genel Müdürlüğümüzün özverili personeline, sivil havacılığımızın hep birlikte daha büyük başarılara imza atması dileğiyle saygı ve sevgilerimi sunarım. Bilal EKŞİ Sivil Havacılık Genel Müdürü
İÇİNDEKİLER BAKAN SUNUŞU ÜST YÖNETİCİ SUNUŞU vii ix AMAÇ VE HEDEFLER FAALİYETLER KURUMSAL KABİLİYET VE KAPASİTE EKLER... 79 A- Misyon Vizyon... 12 B- Yetki, Görev ve Sorumluluklar... 13 C- İdareye İlişkin Bilgiler... 14 1- Fiziksel Yapı... 14 2- Teşkilat Şeması... 15 3- Bilgi Ve Teknolojik Kaynaklar... 16 4- İnsan Kaynakları... 18 5- Sunulan Hizmetler... 20 6- Yönetim Ve İç Kontrol Sistemi... 25 D- Diğer Hususlar... 26 Ülkemizdeki Sektörel Gelişim... 26 2011 Yılı Sektörel Büyüklükler... 31 Havayolu İşletmeleri... 32 Ülkemizdeki Havaalanları ve Heliportlar... 38 Yer Hizmetleri Kuruluşları... 39 Yurt İçi Uçuş Noktaları... 41 Düzenleme Faaliyetleri... 42 Denetim Faaliyetleri... 42 Uluslararası Faaliyetler... 47 Diğer Faaliyetler... 50 A- İdarenin Amaç ve Hedefleri... 58 B- Temel Politika ve Öncelikler... 60 A- Mali Bilgiler... 62 2011 Mali Yılı Bütçe Uygulama Sonuçları... 62 2011 Mali Yılı Bütçesinin Ekonomik Kodlarına Göre Ödenek Dağılımı... 62 B- Performans Bilgileri... 70 Faaliyet ve Proje Bilgileri... 70 2011 Yılı Mevzuat Çalışmaları... 70 Yayınlarımız... 71 Stratejik Amaç ve Hedefler... 72 Kurumsal Kabiliyet ve Kapasitenin Değerlendirilmesi... 76 A- Üstünlükler... 76 B- Zayıflıklar... 76 C- Değerlendirme... 77 Öneri ve Tedbirler... 78
B- YETKİ, GÖREV VE SORUMLULUKLAR Ulaştırma Bakanlığına bağlı olarak, kamu tüzel kişiliğine haiz, özel bütçeli statüde kurulmuş olan Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün görev yetki ve sorumlulukları, 18.11.2005 tarih ve 25997 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 5431 sayılı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile belirlenmiştir. Bu çerçevede SHGM nin görev, yetki ve sorumlulukları aşağıda genel hatları ile özetlenmiştir. Sivil havacılık faaliyetlerinin Yurt içinde ve dışında hava Milletlerarası sivil havacılık Sivil havacılık faaliyetleri ile ilgili teknik, ekonomik ve sosyal ulaştırma faaliyetlerinde sahasındaki gelişmeleri takip olarak konulmuş mevzuat ve gelişmeleri kamu yararına ve milli bulunmak isteyen Türk ve yurt ederek ülkemiz sivil havacılık kurallara aykırı hareket eden güvenlik amaçlarına uygun olarak içinde ulaştırma faaliyetlerinde faaliyetlerinde bu gelişmelerin gerçek ve tüzel kişiler hakkında kurulmasını ve geliştirilmesini bulunmak isteyen yabancı uygulanması için tedbirler almak, kanuni yollara başvurmak. A- MİSYON VİZYON KALİTE POLİTİKASI İnsan kaynaklarımızı etkin ve verimli kullanarak, sivil havacılık faaliyetlerinde düzenleme ve denetleme hizmetlerini milli ve milletlerarası mevzuatlara uygun yürütmek, hizmetleri yerinde, zamanında, doğru, tarafsız, güvenilir, hızlı ve daha etkin bir şekilde sunmak, müşteri ve çalışanlarımızın memnuniyetini sağlamak, kalite yönetim sistemi şartlarına uyarak, sürekli MİSYON Havacılık emniyeti ve güvenliğinden taviz verilmeden, diğer ulaşım modları ile entegre, insana ve çevreye duyarlı, sivil havacılık faaliyetlerinin sürdürülebilir gelişimini sağlayacak altyapıyı oluşturmak üzere uluslararası işbirliği içerisinde güvenilir, etkin, şeffaf ve tarafsız bir şekilde düzenleme ve denetleme yapmaktır. VİZYON Kurumsal kültürü ve kimliği güçlü, yaptırım gücü yüksek, uluslararası standartlara yön veren, küresel anlamda lider ve özerk bir sivil havacılık otoritesi olmaktır. sağlayacak esasları tespit etmek ve uygulanmasını takip etmek ve denetlemek. Türkiye hava sahasında faaliyette bulunan sivil uçakların uçuşa elverişlilik şartlarını tayin etmek ve belgelerini tanzim ederek sicillerini tutmak, mürettebat ehliyetlerini mevzuata göre denetlemek. Türk sivil havacılık sahasında görev alan ve ihtisası dolayısı ile gerekli görülen personelin ehliyet şartlarını tayin etmek ve lisanslarını tanzim ederek sicillerini tutmak. gerçek veya tüzel kişilere verilecek izinlerin esaslarını ve şartlarını hazırlamak, faaliyetlerini denetlemek. İlgili kuruluşların görüşlerini almak suretiyle, Türkiye hava sahasında sivil uçakların seyrüseferini, trafik haberleşme hizmetlerini kamu güvenliği bakımından düzenlemek, denetlemek, gerekli tedbirleri almak ve aldırtmak. Hava seyrüsefer güvenliği bakımından hava meydanlarının teknik niteliklerini ve işletme esaslarını tayin etmek ve uygulamaları denetlemek. sivil havacılıkla ilgili planların hazırlanmasını sağlamak ve uygulaması ile ilgili faaliyetlerde diğer milletlerarası kuruluşlarla işbirliği yapmak. Türkiye hava sahasında hava arama ve kurtarma hizmetlerinin yapılması hususunda ilgili kuruluşlarla işbirliği sağlamak ve sivil havacılık kazalarını tahkik etmek, tahkikat sonuçlarına göre gerekli tedbirleri almak. Sivil havacılık eğitim müesseselerinin kuruluş ve çalışma esaslarını tayin etmek ve denetlemek. Hava ulaştırması konusunda milletlerarası ikili ve çok taraflı antlaşmaların uygulanmasını takip etmek, bunlarla ilgili çalışmalara katılmak. iyileştirmektir. 12 13
C- İDAREYE İLİŞKİN BİLGİLER 1- FİZİKSEL YAPI Genel Müdürlüğümüz; bağlı olduğumuz Ulaştırma Bakanlığı Merkez Teşkilatının hizmet verdiği, Emek Mahallesi Bosna Hersek Caddesi 90. sokak 5 no lu binada hizmet vermektedir. Hizmet verilen binanın katlarda yaklaşık kullanım alanı 750 m2 olup, şu anda kullanılan fiziki alana ilişkin ayrıntılı döküm aşağıda yer almaktadır. Asma Kat Bakanlık birimlerini barındırmakta olup giriş katta bir koridor Döner Sermaye işletmesi Müdürlüğünde kullanılmaktadır. 2- TEŞKİLAT ŞEMASI Bilal EKŞİ Hukuk Müşavirliği Genel Müdür Özel Kalem İnsan Kaynakları Müdürlüğü Yerleşim Planı 19 18 17 16 15 14 13 12 Haydar YALÇIN Genel Müd. Yrd. Bahri KESİCİ Genel Müd. Yrd. M. Fatih OLCAY Genel Müd. Yrd. WC Bayan WC Bay 11 Uçuşa Elverişlilik Daire Bşk. Hava Seyrüsefer Daire Başkanlığı Hava Ulaştıma Daire Başkanlığı Havacılık Güvenliği Daire Başkanlığı Havaalanları Daire Başkanlığı Uçuş Operasyon Daire Başkanlığı Sektörel Düz. ve Eğitim Daire Bşk. Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 Uçuşa Elv. ve Bakım Müd. Haberleşme ve Hava Trafik Sis. Müd. Uçuş Değ. ve İzin. Müdürlüğü Güvenlik Denetleme Müd. Yer Hizmetleri Müdürlüğü Uçuş Operasyon Müdürlüğü AB Koordinatörlüğü Destek Hizmetleri Müdürlüğü KAT BİRİM Zemin Arşiv İstanbul Temsılciliği Hava Trafik Yönetimi Müd. Uluslararası Anlaşmalar Müd. Güvenlik Eğitimi Müdürlüğü Havaalanı Stand. ve Sert. Müd. Uçuş Ekibi Lisans Müdürlüğü Bütçe Müdürlüğü Giriş Depo, Bakanlık Döner Sermaye İşletmesi, PTT Ofisi, Vakıfbank ATM, Danışma, Asma 1.Kat 2.Kat 3.Kat Bakanlık İlgili Birimleri Uçuş Operasyon Daire Başkanlığı Uçuş Operasyon Daire Başkanlığı, Uçuşa Elverişlilik Daire Başkanlığı Genel Müdürlük Makamı, Hukuk Müşavirliği, Basın Müşavirliği, Antalya Temsilciliği İşyeri ve Kolaylıklar Müd. Sicil Müdürlüğü Muhasebe Müdürlüğü İnsan Kaynakları Müdürlüğü 4.Kat Hava Alanları Daire Başkanlığı, Havacılık Güvenliği Daire Başkanlığı, Pilot Sınav Odası 5. Kat Hava Seyrüsefer Daire Başkanlığı, Hava Ulaşım Daire Başkanlığı AR-GE Müdürlüğü 6. Kat Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı, Sektörel Düzenleme Daire Başkanlığı, Destek Hizmetler Müdürlüğü Bilgi İşlem Birimi 14 15
3- BİLGİ VE TEKNOLOJİK KAYNAKLAR Genel Müdürlüğümüz bünyesinde yürütülen faaliyetlerin sağlıklı kesintisiz ve günün koşullarına uygun halde yürütülebilmesi için ön şartların başında güncel bilgi teknolojisinin işe yansıtılması gelmektedir. Bu nedenle, son yıllarda yapılan yatırımlarla hem bilgi teknolojisinin işe yansıtılması hem de, Genel Müdürlüğümüzün vizyonuna ulaşması ve misyonunu gerçekleştirebilmesi için uygun teknolojik alt yapının hazırlanarak kamuya sunulması hedeflenmiştir. Bu çerçevede 2008 yılından itibaren gerçekleştirilen yatırım projelerinin önemli bir bölümünü altyapı ihtiyaçlarına ve özellikle bilgi teknolojisi alanında gelişmeye yönelik çalışmalar oluştumuştur. Genel Müdürlüğümüzde kullanılmakta olan diğer teknolojik kaynaklar aşağıda belirtildiği şekildedir. Genel Müdürlüğümüzde kullanılmakta olan mevcut ağ ve sistemler ile bu sistemlere ait bilgiler aşağıda maddeler halinde ifade edilmektedir. Vmware Sanallaşma Teknolojileri üzerine kurulu; 19 adet sanal server üzerinde: 1-) Web (www.shgm.gov.tr), 2-) Otomasyon Sistemi ve Modülleri; Satın alma modülü Belgelik Modülü İş süreçleri tanımlama Modülü Kuruluş Yetkilendirme ve İzleme Modülü. Personel Yetkilendirme ve İzleme modülü. Hava aracı işlemleri modülü. Permi, Anlaşmalar Modülü. Havacılık Olayları İzleme modülü. Denetleme Modülleri (Bulgu havuzu, Safa-sana vs.) Döküman ve Belge Yönetim sistemi modülü. E-imza ve Mobil İmza modülleri. Sms Modülleri. 3-) Exchange Server 2007(Web mail hizmeti (shgm@shgm.gov.tr) 50 Megabite hızlı İnternet data hattı (Metro-Fiber) Pilot Sınav Odası Network Sistemi İntranet AFTN Sistemi (havacılık telekomünikasyon ağı - mevcut permi işlemlerinde kullanılan sistem) İntranet SITA Sistemi (havacılık mail transfer sistemi) Söz konusu ağ ve sistemlere ait teknik alt yapı bilgileri ise şöyledir; UTP (Cat6) kablolama ve kanal üstü-utp priz. Bakanlık Akü Destekli UPS+Jeneratör(2 adet) 20 adet Switch (odaların network dağılımı için) 1 Adet Firewall (yasaklı sitelere girişi ve dış saldırıları engellemek için) 1 Adet Cisco Router + Switch AFTN (havacılık telekomünikasyon ağı) 1 Adet Cisco Router+Switch Maliye Bakanlığı(SAY) 1 Adet 12 tera Sun Storage+ Networker 2 Adet Omurga Switch BİLGİSAYAR ENVANTERİ ADET Masaüstü Bilgisayar 145 Dizüstü Bilgisayar 105 Yazıcı 80 Server 19 (Hosta bağlı artabilen sanal) Switch 23 Firewall 1 Projeksiyon Cihazı 3 IP telefon makinesi 180 İNTERNET ERİŞİM ALTYAPISI Fiber Optik Metro Eternet 50 Mbit 1000 Mbit Kablolama altyapısı ile 250 Kişilik dağıtım 40 adet Connect Cart ile her yerde internet ulaşımı Kapalı devre Havacılık Network sistemi Maliye Bakanlığı SAY 2000 ve Bumko Abonelikleri Türksat Kablo TV abonelikleri TELEFON ERİŞİM ALTYAPISI 300 aboneye hizmet verebilecek Alcatel Omni PCX Digital Santral 190 Aktif 110 Pasif DDI Telefon hattı Aboneliği Toplam 230 abonelik 16 17 20 adet fax cihazı Sita Aboneliği 19 adet farklı güç seviyelerinde Klima YAZILIM ALTYAPISI VE OTOMASYON 2009 yılında çalışmalarına hız verilen SHGM Bilgi Yönetim Sistemi (Otomasyon) Projesi, 2010 yılında ihale edilerek ihale süreci tamamlanmış ve 2011 yılında da aşağıda sıralanan modüllerin kullanımına başlanmıştır. OTOMASYON (BİLGİ YÖNETİM SİSTEMİ) Satın alma modülü Belgelik Modülü İş süreçleri tanımlama Modülü Kuruluş Yetkilendirme ve İzleme Modülü. Personel Yetkilendirme ve İzleme modülü. Hava aracı işlemleri modülü. Permi, Anlaşmalar Modülü. Havacılık Olayları İzleme modülü. Denetleme Modülleri (Bulgu havuzu, Safa-sana vs.) Döküman ve Belge Yönetim sistemi modülü. E-imza ve Mobil İmza modülleri. Sms Modülleri.
4- İNSAN KAYNAKLARI 5431 sayılı Kanun ile Genel Müdürlüğümüz bünyesinde; 67 adet 657 Sayılı Devlet Memuru Kanununa tabi memur kadrosu, 95 adet İdari Hizmet Sözleşmeli kadro ve 93 adet 657 sayılı Kanunun 4/B maddesine tabi Sözleşmeli Personel kadrosu olmak üzere toplam 255 adet kadro belirlenmiştir. Çalışan Personele İlişkin Veriler 2011 yılı içerisinde fiilen çalışan toplam 163 adet personele ait veriler (Aralık ayı baz alınmak suretiyle) aşağıda belirtildiği şekildedir. Çalışanların Eğitim Durumlarına Göre Dağılımı Ortaokul 1 Lise 5 Y.Okul 5 TOPLAM 255 KADRO DURUMU İHDAS EDİLEN KADRO 657 Kadrolu 67 4/b Sözleşmeli 93 İdari Hizmet Sözleşmeli 95 Personelin Statülerine Göre Dağılımı Geçici Görevli 14 İdari Hiz. Söz. 39 Kadrolu 96 4/B Sözleşmeli 14 TOPLAM 163 Lisans 137 Y.Lisans 14 Doktora 1 TOPLAM 163 TOPLAM 163 Geçici Görevli - TOPLAM 163 Çalışanların Sosyal Güvence TOPLAM 255 Durumlarına Göre Dağılımı 04.06.2011 tarih ve 27954 Mükerrer sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Devlet Memurları Kanununun 4 üncü Maddesinin (B) Fıkrası İle 4924 Sayılı Kanun Uyarınca Sözleşmeli Personel Pozisyonlarında Çalışanların Memur Kadrolarına Atanması Amacıyla Devlet Memurları Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname ile Genel Müdürlüğümüzde 657 Sayılı Kanunun 4/B Maddesine istinaden sözleşmeli olarak istihdam edilen 59 adet personel, memur kadrosuna geçirilmiştir. Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname ile Genel Müdürlüğümüze 100 adet ilave İdari Hizmet Sözleşmeli pozisyon ve 24 adet 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi kadro tahsis edilmiş bulunmaktadır. Böylece Kurumumuzun İdari Hizmet Sözleşmeli Personeline ait pozisyonları aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir. Aynı zamanda söz konusu KHK ile Uçuş Standartları Daire Başkanlığı, Uçuşa Elverişlilik Daire Başkanlığı ve Uçuş Operasyon Daire Başkanlığı olarak iki farklı Daire Başkanlığına POZİSYON UNVANI ADEDİ Havacılık Uzmanı 40 Havacılık Uzman 40 Yardımcısı Kontrol Pilotu 10 Mühendis 75 Hava Trafik Kontrolörü 15 AIM (Havacılık Bilgi 10 Yönetimi) Uzman Uçuş Tabibi 5 TOPLAM 195 Personelin Yaş Dağılımı 20-25 yaş 14 26-35 yaş 97 36-45 yaş 32 46-55 17 56-65 8 TOPLAM 163 TOPLAM 163 Emekli Sandığı 149 SSK 14 TOPLAM 163 Çalışanların Cinsiyet Durumlarına Göre Dağılımı Kadın 50 Erkek 113 TOPLAM 163 TOPLAM 163 TOPLAM 163 02.11.2011 tarih ve 28103 (Mükerrer) ayrılmıştır. Ayrıca, Sektörel Düzenleme 657 Kadrolu 151 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 661 Sayılı Avrupa Birliği Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik ve Eğitim Daire Başkanlığı kurulmuştur. Bunula birlikte Genel Müdürlüğümüzde ihdas edilen toplam kadro sayısı 428 e ulaşmıştır. İHS 195 4B 82 TOPLAM 428 18 19
olarak başka bir Uluslararası Sivil Görev ve sorumluluk alanına giren Havacılık Teşkilatı üyesi ülke konularda yeterlik belgesi verilmesi ile tarafından yetkilendirilmiş olan bunların yenilenmesi hususunda teorik işletme bünyesinde operasyon yapma ve uygulamalı sınavların yapılması şartlarını ve ilgili ülke ile operasyon veya yaptırılması için yetki verilecek sorumluluklarını belirlemek, yetki devri kuruluşları belirlemek ve uygunluğunu yapmak veya almak, denetlemek, denetlemek. 5- SUNULAN HİZMETLER Genel Müdürlüğümüz tarafından sunulan hizmetler ana hizmet birimlerimiz tarafından yerine getirilmektedir. Bahse konu hizmetlerin ayrıntısı, ana hizmet birimleri itibariyle aşağıda belirtildiği şekildedir. SHGM; sivil havacılık işletmelerinin her türlü faaliyetleri ile bu faaliyetlerinde kullandıkları sistem, tesis, donanım ve belgelerini, uluslararası sivil havacılık standartlarına uygun olarak, mevzuatla belirlenmiş usul ve esaslar içinde yürütmelerini denetler. UÇUŞ OPERASYON DAİRE BAŞKANLIĞI Bakım, onarım, tasarım, üretim ve uçuşa elverişlilik dışındaki havacılık faaliyetlerinde bulunmak isteyen gerçek ve tüzel kişilere verilecek izin, ruhsat ve diğer yetkilendirmelerin esaslarını ve şartlarını uluslararası standartlara uygun olarak düzenlemek, gerekli izinleri vermek, bu işletmelerin faaliyetlerini denetlemek, yetkilerini yenilemek, askıya almak veya gerektiğinde iptal etmek ve bu amaçla yapılan uygulamalara ait kayıtları tutmak. Sivil havacılık alanında yeterlik belgesi gerektiren bakım, onarım, tasarım ve üretim ile hava trafik hizmetleri dışındaki personelin lisans ve sertifika işlemlerine esas olan düzenlemeleri yapmak, belgeleri vermek, onaylamak, yenilemek, askıya almak veya gerektiğinde iptal etmek ve kayıtlarını tutmak. Yeterlik belgesi gerektiren personelin ihtiyaç duyduğu eğitimlere ve sağlık şartlarına ait standartları belirlemek, bu personeli yetiştirecek eğitim kuruluşları ile muayenelerini yapacak sağlık kuruluşlarını ve tabiplerini yetkilendirmek, gerektiğinde bu yetkiyi askıya almak veya iptal etmek, yapılan uygulamaların uluslararası standartlara uygunluğunu denetlemek ve kayıtlarını tutmak. Sivil havacılık işletmelerinin her türlü faaliyetleri ile bu faaliyetlerinde kullandıkları sistem, tesis, donanım ve belgelerini, uluslararası sivil havacılık standartlarına uygun olarak, mevzuatla belirlenmiş usul ve esaslar içinde yürütmelerini denetlemek. Sivil hava trafiğine açık hava alanlarını kullanan yerli ve yabancı tescilli hava araçları ve bunların mürettebatını, uçuş emniyetinin sağlanmasını teminen uluslararası kurallar çerçevesinde denetlemek, gerekli önlemleri almak ve yaptırımlar uygulamak. Türk hava aracı sicilinde kayıtlı olan sivil hava araçlarının Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşmasına uygun yaptırım uygulamak ve kayıtları tutmak, başka bir Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı üyesi ülke sicilinde kayıtlı olan sivil hava araçlarının, Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşmasına uygun olarak Türkiye de Genel Müdürlük tarafından yetkilendirilmiş olan bir işletme bünyesinde operasyon yapma şartlarını ve ilgili ülke ile operasyon sorumluluklarını belirlemek, yetki devri yapmak veya almak, denetlemek, yaptırım uygulamak ve kayıtları tutmak. Görev alanına giren konularda yeterlik belgesi alacak personelin belge alması ile ilgili usul ve esasları belirlemek ve bunların yürütülmesini sağlamak. Görev alanına giren konularda yeterlik belgesi alacak personeli yetiştiren kurumların eğitim esaslarını belirlemek, bunları ruhsatlandırmak, denetlemek ve kayıtlarını tutmak. Uçucu personelin uçuş görev saatlerine ve çalışma şartlarına ilişkin düzenlemeleri yapmak ve uygulamalarını denetlemek. Alkol, uyuşturucu ve diğer uyarıcı maddelerin etkisi altında iken uçuş operasyon ya da hizmetleri ile ilgili görevlerin ifa edilmemesi için gerekli önlemleri almak. Havacılık işletmelerini, organizasyon, mali yapı ve personel yapısı ile ilgili olarak belirlenen şartlara uygunluğu bakımından denetlemek veya denetletmek. Havacılık işletmelerine işletme ruhsatı vermek için oluşturulacak inceleme komisyonunun sekreterya hizmetlerini yürütmek. Sivil hava aracının milliyetini tanımlayan tescil işaretinin kaydını tutmak, Türk Sivil Hava Aracı Siciline tescili ve tescil sertifikası ile terkini halinde tescilden düşme belgesini düzenlemek, mülkiyet haklarının sorgulanması ve talep edilen takyidatların tesisi ile fekkine ilişkin işlemleri yapmak, sicile kayıtlı hava araçlarının sahip ve işletici devir, temlik ve satış işlemlerini yapmak. UÇUŞA ELVERİŞLİLİK DAİRE BAŞKANLIĞI Bakım, onarım, tasarım, üretim ve uçuşa elverişlilik ile ilgili havacılık faaliyetlerinde bulunmak isteyen gerçek ve tüzel kişilere verilen izin, ruhsat ve diğer yetkilendirmelerin esaslarını ve şartlarını uluslararası standartlara uygun olarak düzenlemek, gerekli izinleri vermek, bu işletmelerin faaliyetlerini denetlemek, yetkilerini yenilemek, askıya almak veya gerektiğinde iptal etmek ve bu amaçla yapılan uygulamalara ait kayıtları tutmak. Hava araçları, hava araçlarının gövde, motor, pervane, elektrik, elektronik cihaz, sistem ve parçaları ile hava araçlarında kullanılan diğer teçhizatın uluslararası mevzuata uygun olarak uçuşa elverişlilik standartlarını belirlemek, bu kapsamda gerekli belge ve sertifikaları düzenlemek, denetlemek, yenilemek, iptal etmek ve kayıtlarını tutmak. SHGM; ülkemizde üretilen hava aracı gövde, motor ve pervane ile diğer donanımların sivil hava araçlarında kullanımına imkân sağlayacak uçuşa elverişlilik ve gürültü standartlarını belirlemek; tasarım, üretim, bakım, onarım, tadilat ve yenileme yapan işletmeleri belirlenen standartlara uygun olarak yetkilendirmek, bu konuda denetlemeler yapmak, ilgili belgeleri düzenlemek, onaylamak, yetkileri yenilemek, gerektiğinde iptal etmek ve kayıtlarını tutar. 20 21
olup olmadığını denetlemek, uygunluk İkili veya çok taraflı hava ulaştırma bir şekilde yürütülmesi için ilgili sağlanmayan durumlarda uçuşa anlaşmalarını yapmak ve anlaşma kuruluşlar ile koordinasyon içinde elverişlilik sertifikalarını askıya almak hükümlerine uyulup uyulmadığını planlamalar yapmak, kural koymak ve veya iptal etmek. denetlemek. uygulanmasını sağlamak. Görev alanına giren konularda yeterlik Hava aracı hareketleri, yolcu, kargo ve Hava hadiselerini incelemek, belgesi alacak personelin belge alması posta trafiği ile ilgili istatistiksel veri ve inceletmek ve değerlendirmek, konuyla ile ilgili usul ve esasları belirlemek ve eğilimleri değerlendirmek. ilgili kişi ve kurumlara gerekli uyarıları bunların yürütülmesini sağlamak. Görev alanına giren konularda yeterlik Yolcu hakları ile ilgili uluslararası alanda belirlenen kuralları uygulamak yapmak ve gerekli önlemleri alarak koordinasyonu sağlamak. belgesi alacak personeli yetiştiren için gerekli düzenlemeleri yapmak ve Hava sahası kapasitesi ve kullanımına kurumların eğitim esaslarını belirlemek, denetlemek. ilişkin olarak ilgili kurum ve kuruluşlarla SHGM; ikili veya çok taraflı hava ulaştırma anlaşmalarını yapar ve anlaşma hükümlerine uyulup uyulmadığını denetler. Tüm uçuş operasyonlarının milli kurallar, ikili ve çok taraflı anlaşmalar ve ilgili mevzuat çerçevesinde yapılmasını sağlar ve denetler. Ülkemizde üretilen hava aracı gövde, motor ve pervane ile diğer donanımların sivil hava araçlarında kullanımına imkân sağlayacak uçuşa elverişlilik ve gürültü standartlarını belirlemek; tasarım, üretim, bakım, onarım, tadilat ve yenileme yapan işletmeleri belirlenen standartlara uygun olarak yetkilendirmek, bu konuda denetlemeler yapmak, ilgili belgeleri düzenlemek, onaylamak, yetkileri yenilemek, gerektiğinde iptal etmek ve kayıtlarını tutmak. Sivil havacılık alanında bakım, onarım, tasarım ve üretim konularında yeterlik belgesi gerektiren lisans ve sertifika işlemlerine esas olan düzenlemeleri yapmak, belgeleri vermek, onaylamak, yenilemek, gerektiğinde iptal etmek ve kayıtlarını tutmak. Yeterlik belgesi gerektiren personelin ihtiyaç duyduğu eğitimlere ait standartları belirlemek, bu personeli yetiştiren eğitim kuruluşlarını yetkilendirmek, yapılan uygulamaların uluslararası standartlara uygunluğunu denetlemek, gerektiğinde iptal etmek ve kayıtlarını tutmak. Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatına üye başka bir ülke ya da uluslararası kuruluş tarafından tanzim edilmiş ya da geçerli kılınmış bir uçuşa elverişlilik sertifikasını, bu sertifikaların tanzim ya da geçerlik şartlarını Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı standartlarının üzerinde ya da eşit olması şartıyla geçerli kılmak. Ülkemiz tescilindeki tüm uçakların, belirlenen kurallara göre uçuşa elverişli bunları ruhsatlandırmak, denetlemek ve kayıtlarını tutmak. Görev ve sorumluluk alanına giren konularla ilgili yeterlik belgesi verilmesi ile bunların yenilenmesi hususunda teorik ve uygulamalı sınavların yapılması veya yaptırılması için yetki verilecek kuruluşları belirlemek ve uygunluğunu denetlemek. HAVA ULAŞIM DAİRE BAŞKANLIĞI Tüm uçuş operasyonlarının milli kurallar, ikili ve çok taraflı anlaşmalar ve ilgili mevzuat çerçevesinde yapılmasını sağlamak ve denetlemek. Ülkemiz hava alanlarına sefer yapan hava taşıma işletmelerinin uçuş tarifelerini ve seferlerini incelemek, onaylamak ve izinlerini vermek. Türkiye üzerinden geçen tüm sivil uçaklara uçuş izni vermek. Hava taşıma işletmelerinin hat taleplerini değerlendirmek. Trafiği yoğun hava alanlarında slot uygulanmasına ilişkin gerekli düzenlemeleri yapmak ve slot uygulanmasını sağlayacak kurum ve kuruluşların Bakan onayı çerçevesinde yetkilendirilmesine ilişkin iş ve işlemleri yürütmek. Sivil havacılık faaliyetlerini geliştirmek ve serbest, adil, sürdürülebilir bir rekabet ortamı sağlamak amacıyla sınırlı olmak üzere; taşımacılık dahil sivil havacılık hizmetlerine ilişkin Bakanlık ilgili hizmet birimleri ve kuruluşlarıyla işbirliği yaparak gerektiğinde taban ve tavan ücret tespit etmek ve uygulamasını denetlemek. HAVA SEYRÜSEFER DAİRE BAŞKANLIĞI Sivil terminal ve kontrol sahaları, hava trafik hizmetleri ile ilgili hava sahası düzenleme çalışmaları yapmak, ilgili sivil ve askeri kurum ve kuruluşlar ile koordinasyonu sağlamak. Hava trafik yönetim hizmetlerinin düzenli, emniyetli, süratli ve ekonomik koordineli bir şekilde NOTAM ve Havacılık Bilgi Yayını yayımlamak veya yayımlanmasını sağlamak, bunun dışında kalan hususlarda servis sağlayıcı kuruluşlar tarafından NOTAM ve Havacılık Bilgi Yayını yayımlanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemek, gerekli düzenlemeleri yapmak ve tedbirleri almak. Hava trafik yönetimi ile ilgili ulusal ve uluslararası kurum, kuruluş ve teşkilatlarla çalışmalar yapmak, gerektiğinde mevzuat düzenlemeleri ile uygulamaların yapılmasını sağlamak ve takip etmek. Havacılık haberleşmesi ve uygulamalarını takip etmek ve bu çerçevede frekans koordinasyonunu sağlamak. Havacılık meteorolojisi ile ilgili çalışmaları koordine etmek, uygulanmasını sağlamak. Sivil hava araçlarının kamu ve uçuş emniyeti ile hava seyrüsefer güvenliği bakımından uyması gereken düzenlemeleri yapmak, denetlemek, hava trafik yönetim hizmetleriyle ilgili önlemler almak ve ilgili personelin lisanslandırılma esaslarını belirlemek, takibini yapmak, yenilemek ve iptal etmek. Yasak, tahditli ve tehlikeli sahaların belirlenmesi aşamasında askeri ve sivil kuruluşların görüşlerini alarak gerekli işlemleri başlatmak. Hava trafik personelinin sahip olması gereken eğitimin kapsamı ve niteliği ile hava trafik personeline eğitim verecek özel eğitim kuruluşlarının eğitim esaslarını belirlemek. SHGM; hava trafik yönetim hizmetlerinin düzenli, emniyetli, süratli ve ekonomik bir şekilde yürütülmesi için ilgili kuruluşlar ile koordinasyon içinde planlamalar yapmak, kural koymak ve uygulanmasını sağlar. 22 23
HAVAALANLARI DAİRE BAŞKANLIĞI üzere gerekli önlemleri almak veya aldırtmak, denetlemek ve güvenlik kurallarına uymaları konusunda gerekli düzenlemeleri İnşa edilecek sivil hava alanları, helikopter iniş-kalkış alanları, deniz hava tesisleri ve sivil havacılıkta kullanılacak her türlü iniş-kalkış pistlerinin yer seçimine ait uygulamaları takip etmek. Hava alanı kolaylıkları konusunda uluslararası standartların uygulanmasını sağlamak ve takip etmek. ve denetimleri yapmak Havacılık Güvenlik Planlarının uluslararası standartlarda tutmak amacıyla Güvenlik Denetimi yapmak, kriterleri belirlemek, uygulamaları denetlemek. Mevcut sivil hava alanları ile helikopter iniş-kalkış alanları ve deniz hava tesislerinin işletilmesine ve geliştirilmesine ait esasları belirlemek ve uygulamaları denetlemek. Sivil hava trafiğine açık hava alanlarının sertifikalandırılma esaslarını belirlemek ve uygulamaları denetlemek. Sivil hava alanlarının mânia planlarını hazırlamak, planlara uyulması konusunda ilgili kuruluşlar ile iş birliği yapmak, yerel yönetimlerin mania planı kapsamında hazırlayacakları imar planlarına uygun görüş vermek. Sivil hava alanlarının diğer amaçlarla kullanılmasına ilişkin esasları belirlemek, ilgili kuruluşlara bildirmek ve iş birliği sağlamak. Hava alanlarında görev alacak hizmet sağlayıcılarının yetkilendirilmesi ile ilgili düzenlemeleri yapmak, ulusal mevzuat hükümlerine uygun olarak emniyetli ve güvenli bir şekilde yürütülmesini sağlamak HAVACILIK GÜVENLİĞİ DAİRE BAŞKANLIĞI Sivil havacılık güvenliğini tehdit eden yasa dışı müdahaleler ile diğer tehlikelerin önlenmesi için gerekli tedbirleri almak. Uluslararası güvenlik standartlarının sivil havacılık sektöründe uygulanması için gerekli tedbirleri almak, takip etmek ve denetlemek, uluslararası standartlara uygun nitelikte Temel Havacılık Güvenliği eğitimlerinin periyodik olarak verilmesini sağlamak, uygulanmasını takip etmek. Kuraldışı ve kabul edilmeyen yolcuların taşınması ile ilgili düzenlemeler yapmak ve denetlemek. Tehlikeli maddelerin hava yolu ile taşınması ile ilgili düzenlemeler yapmak ve denetlemek. Hava alanı giriş kartlarının usûl ve esaslarını belirlemek, basımını yapmak veya yaptırmak, ücreti karşılığında dağıtımını sağlamak. Hava kargo acentelerini yetkilendirmek, buna ilişkin usul ve esasları belirlemek ve Uluslararası kuruluşların güvenlik denetimlerini yapmaları hususunda koordinasyon sağlamak. SEKTÖREL DÜZENLEME VE EĞİTİM DAİRE BAŞKANLIĞI Sivil havacılık alanında uçuş emniyeti ve havacılık güvenliğinin sağlanmasını teminen hava aracı tasarımı, üretimi ve işletilmesi ile lisans gerektiren personel, işletme, hava alanı, hava trafik yönetimi ve diğer havacılık alanlarındaki mevzuat ihtiyacının belirlenmesi, ilgili mevzuatın hazırlanması, takibi ve güncellenmesi için gerekli çalışmaları yapmak. Görev ve sorumluluğu altında bulunan konularda ihtiyaç duyulan mevzuatı hazırlamak ve bu konuda gerekli koordinasyonu sağlamak. Ulusal ve uluslararası standartlara uygun olarak Genel Müdürlüğün ve sektörün sivil havacılıkla ilgili eğitim politikasını belirlemek ve belirlenen politika doğrultusunda ihtiyacı tespit etmek. İhtiyaç duyulan eğitim programlarını belirlemek ve güncelliğini sağlamak. 6- YÖNETİM VE İÇ KONTROL SİSTEMİ Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, Ulaştırma Bakanlığına bağlı bir kuruluştur. Genel Müdür, Genel Müdürlüğün en üst amiri olup müşterek kararla atanır. Genel Müdür; Genel Müdürlüğü mevzuat hükümlerine, uluslararası sivil havacılık kural ve standartlarına, hükümet programına ve Bakanlar Kurulunca belirlenen politika ve stratejilere uygun olarak yönetmekle görevli ve yetkili olup, Bakana karşı sorumludur. Genel Müdürlükte yönetim hizmetleri; Genel Müdür, Genel Müdür Yardımcıları, Daire Başkanları, 1. Hukuk Müşaviri ve Müdür unvanlı kamu kurumlarından veya bunlara denkliği kabul edilen yurt dışındaki yüksek öğretim kurumlarından, en az dört yıllık eğitim veren harp okullarından ve performans ölçütlerine ve hizmet kalite standartlarına uygun olarak yürütmekten üst kademelere karşı sorumludur. görevlileri vasıtasıyla yürütülmektedir. polis akademilerinden mezun olmak 5431 sayılı Sivil Havacılık Genel 23.4.1981 tarihli ve 2451 sayılı Kanun ve ayrıca yeterli yabancı dil seviyesine Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri kapsamı dışında kalan görevlerden ve havacılık tecrübesine sahip olmak Hakkında Kanun ve 5018 sayılı 1-4 dereceli kadrolara Genel Müdürün şartları aranır. Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol teklifi üzerine Bakan, diğer bütün Genel Müdür ve her kademedeki Kanunu uyarınca kurum bünyesinde görevlere atamalar ise Genel Müdür Genel Müdürlük yöneticileri, sınırlarını Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı tarafından yapılır. Ancak, Bakan ve açıkça belirtmek ve yazılı olmak kurulmuştur. Genel Müdür bu yetkilerini gerekli şartıyla yetkilerinden bir kısmını gördüğü alt kademelere devredebilir. Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı; astlarına devredebilir. Yetki devri, Genel Müdürlüğe, Genel Müdür stratejik planlama, performans esaslı uygun araçlarla ilgililere duyurulur. Yardımcılığına, Daire Başkanlığına bütçeleme, yönetim bilgi sistemleri Genel Müdürlüğün her kademedeki ve Müdürlüğe atanmak için 657 ve ön mali kontrol fonksiyonlarının yöneticileri, görevlerini mevzuata, sayılı Devlet Memurları Kanunu nda koordinasyonundan sorumludur. stratejik plan ve programlara, belirtilen şartlara ilave olarak en az dört yıllık eğitim veren yüksek öğretim 24 25
D- DİĞER HUSUSLAR ÜLKEMİZDEKİ SEKTÖREL GELİŞİM Küreselleşme ile birlikte dünyadaki duraklamalara rağmen, dünya ticaret yolcuda %4.4, kargoda ise %8.9 %2, deniz yolu taşımacılığı %5 artış ticaret hacminin hızla artması, ulaşım hacmindeki ve turizm sektöründeki büyüme gerçekleşmiştir. 2009 ile gösterirken, hava taşımacılığındaki sektörünü, bugün dünya ekonomisinin büyümeler, küreselleşme, ayrıca kıyaslandığında ortalama yolcu yükü talep yıllık %16 dan fazla bir artış en önemli unsurlarından biri haline insanların daha hızlı ve daha konforlu %2.7 artış ile %78.4, nakliye yükü ise göstermiştir. Bu artış, sivil havacılığın, getirmiştir. Hiç kuşku yok ki, teknolojik yolculuğu tercihleri gibi sebepler, tüm %5.2 artış ile %53.8 olmuştur. öncelikli olarak Türkiye nin ticari gelişmelerin öncelikli olarak hayata geçirildiği havacılık sektörü de, baş döndürücü bir hızla gelişmekte, gerek uluslararası gerek kıtalararası uyum ve bütünleşmede büyük rol oynamakta hatta öncülük etmektedir. Havayolu taşımacılığı, çok hızlı teknolojik ve yapısal değişiklikler gösteren bir sektördür. Bir yandan dünyada havayolu taşımacılığının diğer taşımacılıklara göre daha hızlı gelişmesini sağlamıştır. Bunda uzun ve kıtalararası mesafelerde havayolu ulaşımının çok büyük bir avantaja sahip olmasının da rolü vardır. Uluslararası kurumlarca yapılan tahminler, havayolu taşımacılığındaki bu gelişmenin süreceğini göstermektedir. Aynı raporda, 2010 yılında uluslararası yolcu taleplerindeki artış Asya- Pasifik Taşıyıcıları için %9, Avrupalı Taşıyıcılar için %5.1 (%20 büyüyen Türk Havacılık sektörü bu artış yüzdesindeki en büyük paya sahiptir), Kuzey Amerika Taşıyıcıları için %7.4, Orta Doğu Taşıyıcıları için %17.8, Latin Amerikalı Taşıyıcılar için %8.2 ve Afrikalı faaliyetlerinde önemli bir rol oynadığının ve Dünya çapında en hızlı gelişen pazarlar arasında yer aldığının bir göstergesidir. Havacılık konusunda yaşanan bu olumlu gelişmeler çerçevesinde 2011 yılı sonu itibariyle, Türkiye de toplam uçak trafiği 1.331.835 olmuştur; yolcu trafiği ise 117 milyonu aşmıştır. Son büyük kapasiteli, yakıt tasarrufu Hava taşımacılığı son yıllarda diğer Taşıyıcılar için %12.9 dur. 8 yıl içinde yıllık ortalama büyüme; sağlayan, düşük gürültü ve emisyon seviyesine sahip uçaklar geliştirilirken, diğer yandan bölgesel taşımacılığa daha elverişli olan küçük kapasiteli uçakların imalatı da hızla sürdürülmektedir. Bu arada, serbestleşme ve özelleştirme ile sektörün daha ticari bir yapıya dönüştürülmesi ve işbirliklerinin oluşması, sektörün yapısını değiştirerek tüketicilerin hâkim olduğu bir pazara dönüştürmüştür. Bu yapısal değişiklikler arasında özelleştirme, birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede büyük ölçüde benimsenerek ve uygulanmaktadır. ulaşım türlerine göre daha hızlı bir gelişim eğilimi göstermektedir. Bir hizmet sektörü olan hava taşımacılığında ülkelerin bu sektörden kazanç elde etme yarışı ülkeleri bu ulaşım türüne daha fazla yatırım yapma yarışını da beraberinde getirmektedir. Bugün dünyadaki farklı niteliklerdeki mevcut havaalanı sayısı yaklaşık 14 bin civarındadır. Dünyada tüm bu havaalanlarını bir günde kullanan yolcu sayısı 13,2 milyon yıllık ise 4,8 milyar civarındadır. IATA tarafından yayımlanan 2010 yılı Talep İstatistikleri sonucuna Yük talebi ise (en yüksek artış Mayıs ayında %35.2, en düşük artışı %5.8) yıl boyunca değişiklikler göstermiştir. 2010 yılında uluslararası yük taleplerindeki artış Asya- Pasifik Taşıyıcıları için %24, Avrupalı Taşıyıcılar için %10, Kuzey Amerika Taşıyıcıları için %21.8, Orta Doğu Taşıyıcıları için %26.7, Latin Amerikalı Taşıyıcılar için %29.1 ve Afrikalı Taşıyıcılar için %23.8 dir. Son 5 yıl içinde ülke gayrisafi yurt içi hâsılasına ortalama %14 katkıda bulunarak Türkiye ekonomisinde önemli bir yere sahip olan Ulaştırma uçak trafiği için %19, yolcu trafiği için %30 dur. Diğer yandan; ekonomik krizler, bölgesel savaşlar ve terör olayları gibi sebeplerle zaman zaman yaşanan göre uluslararası tarifeli hava trafiğinde yolcuda %8.2, yükte ise %20.6 artış kaydedilmiştir. Talepteki büyüme kapasiteyi geçmiş Sektöründeki talep, yaklaşık %8 gibi önemli oranda artmıştır. Bu büyümenin içinde karayolu için talep yıllık %7.6, demiryolu taşımacılığı talebi yıllık 26 27
2011 290.346 581.271 460.218 1.331.835 2011 58.329 59.018 117.347 2010 496.865 420.596 294.934 1.212.395 2010 50.517 52.189 102.706 2009 419.422 369.047 277.584 1.066.053 2009 41.227 44.281 85.508 2008 385.764 356.001 268.328 1.010.093 2008 35.832 43.605 79.437 2007 365.117 323.471 247.099 935.747 2007 31.949 38.347 70.296 2006 341.262 286.139 224.774 852.175 2006 28.774 32.880 61.654 2005 265.113 286.867 206.003 757.983 2005 20.529 35.042 55.571 İç Hat 2004 196.207 253.286 191.056 640.549 2004 14.461 30.596 45.057 Dış Hat Transit Uçak Trafiği 2003 156.582 218.405 154.218 529.205 İç Hat Dış Hat Toplam 2003 9.147 25.296 34.443 Türkiye de 2002 yılında toplam 532.531 olan havayolu trafiği, 2011 yılına kadar %150,10 büyüyerek 1.331.835 a ulaşmıştır. 2011 yılında toplam uçak trafiğinin 581.271 si (%43,64 pay ile) iç hat uçuşlardan, 460.218 i (%34,56 pay ile ) dış hat uçuşlardan ve 290.346 ı de (%21,80 pay ile ) üstgeçişlerden (overflight) oluşmaktadır. 2011 yılında dış hat yolcu trafiği 59.018 milyon ile toplam yolcu trafiğine oranla %50,29 paya sahip iken iç hat yolcu trafiği 58.329 milyon ile %49,71 paya sahiptir. 2002 de iç hat yolcu trafiğinin payı %25,84 ten önemli derecede artarak 2011 yılında %49,71 e ulaşmıştır. Bu gelişim esasen, toplam ekonomik gelişimle birlikte havayolu ve iç hat havaalanlarının sayısındaki artışa neden olan ülkedeki havacılık sektörünün serbestleşmesinden kaynaklanmıştır. 28 29
611.691 2011 1.617.594 2.229.285 2011 YILI SEKTÖREL BÜYÜKLÜKLER 2010 555.871 1.467.350 2.023.221 Hava Taşıma İşletmeleri 2003 2011 Havayolu İşletmesi 13 15 (3 kargo) Hava Taksi İşletmesi 52 60 Genel Havacılık İşletmesi 32 41 2009 484.833 1.241.512 1.726.345 Balon İşletmesi 6 16 Zirai İlaçlama İşletmesi 49 39 Toplam: 152 Toplam: 171 İç Hat Dış Hat Toplam 2008 2007 2006 2005 2004 2003 399.528 1.135.091 1.534.619 414.294 1.131.890 1.546.184 389.206 971.344 1.360.550 324.206 979.644 1.304.241 262.790 901.559 1.164.349 188.979 775.101 964.080 2002 den beri Türkiye de havayolu yük trafiği (Kargo+Posta+Bagaj) dönem boyunca ortalama yıllık %16 lık büyüme oranı ile 2011 yılında 2.229.285 tona ulaşmıştır. 2011 yılında dış hat yük trafiği 1.617.594 ton, iç hatlardaki yük trafiği ise 611.691 ton olmuştur. 2011 yılında dış hat yük trafiği 2010 yılına göre %10,24, iç hatlardaki hava yük trafiği de %10,04 büyüme göstermiştir. Hava kargo taşımacılığı, günümüzde giderek önem kazanmakta ve havayolları için cazibe noktası olmaktadır. Atatürk Havalimanı, Türkiye nin hava kargo taşımacılığındaki en önemli ve hacimli limanıdır. 2011 yılı verilerine göre Atatürk Havalimanı nda gerçekleşen hava kargo taşımacılığı 1.064.229 tondur. 2011 yılında Türkiye geneli hava kargo taşımacılığı 2.229.285 ton olmuş, bu miktarın 611.691tonu iç hatlarda, 1.617.594 tonu ise dış hatlarda gerçekleşmiştir. Bakım ve Eğitim İşletmeleri 2003 2011 Bakım Organizasyonu 19 35 Uçuş Eğitim Organizasyonu 16 21 Tip Eğitim Organizasyonu 14 Toplam : 40 Toplam: 65 Havaalanları 2003 2011 Dış-İç Hat 23 24 Sadece İç Hat 31 31 Özel Statülü 13 12 Toplam: 67 Toplam : 67 Aktif Kullanılan 26 47 Yer Hizmetleri Kuruluşları 2003 2011 A Grubu 2 4 B Grubu 14 13 C Grubu 21 28 Toplam: 37 Toplam: 45 Hava Araçları 2003 2011 Havayolu İşletmelerinde 162 349 Hava Taksi İşletmelerinde 131 212 Genel Havacılık 162 243 Balon 34 108 Zirai İşletmelerinde vb. 137 69 Özel İş Jetleri 32 98 Toplam: 658 Toplam: 1079 2003 2011 Havaaracı Koltuk Kapasitesi 27.599 61.695 Havaaracı Kargo Kapasitesi (kg) 302.737 1.207.339 2003 yılında Hava Yolu Halkın Yolu Olacaktır. sloganıyla başlatılan Serbest Havacılık Politikası hayata geçirilmiştir. İç hatlar yolcu taşımacılığı pazarının rekabete açılması, bu rekabet neticesinde ücretlerdeki azalmayla birlikte yaratılan potansiyel, sektörde önemli bir ivmeye neden olmuştur. Ayrıca 2011 yılında Kocaeli Cengiz Topel- Trabzon (Anadolu Jet), S. Gökçen-Zonguldak (Çaycuma) (Bora Jet), S. Gökçen-Gökçeada (Bora Jet) (Yaz Sezonu) olmak üzere 3 yeni nokta eklenmiştir. 30 31
HAVAYOLU İŞLETMELERİ 2011 yılı sonu itibariyle Türk Sivil Havacılık Sektörü bünyesinde Ticari Hava Taşımacılığı yapan havayolu işletmelerine ait 26 adet kargo uçağı, 323 adet yolcu uçağı olmak üzere toplam 349 adet büyük gövdeli hava aracı bulunmaktadır. Havayolu işletmelerine ait büyük gövdeli uçak sayısı, 2003 yılında 162 iken son sekiz yılda %115,43 oranında artış göstererek 2011 yılında 349 a yükselmiştir. HAVAYOLU İŞLETMELERİNE AİT BÜYÜK GÖVDELİ HAVAARACI SAYILARI HAVAYOLU İŞLETMELERİNE AİT BÜYÜK GÖVDELİ HAVAARAÇLARI 2010 2011 UÇAK CİNSİ ADET KARGO KAP. TOP. KARGO THY A.O. 153 179 ONUR AIR TAŞIMACILIK A.Ş. 28 29 ATLASJET HAVACILIK A.Ş. 15 16 PEGASUS HAVA TAŞIMACILIĞI A.Ş 27 34 GÜNEŞ EKSPRES HAVACILIK A.Ş. 28 23 SIK-AY HAVA TAŞIMACILIK A.Ş. 17 14 ACT HAVAYOLLARI A.Ş. A300 B4 1 44.000 44.000 A300 B4 2 43.000 86.000 A300 B4 1 43.461 43.461 A300 B4 2 43.500 87.000 A300-600 1 45.800 45.800 B747-400 1 113.575 113.575 Yolcu Uçak Sayısı: 0 adet Kargo Uçak Sayısı: 8 adet Koltuk Kapasitesi: 0 adet Kargo Kapasitesi: 419.836 ton MNG HAVA YOLLARI VE TAŞ. A.Ş. 10 7 ULS HAVAYOLLARI KARGO TAŞ. A.Ş 6 6 HÜRKUŞ HAVA YOLU TAŞ. TİC. A.Ş. 7 6 TURİSTİK HAVA TAŞIMACILIK A.Ş. 7 8 SAGA HAVA TAŞIMACILIK A.Ş. 9 3 IHY İZMİR HAVA YOLLARI A.Ş. 5 7 TURKUAZ HAVA TAŞ. A.Ş. 4 0 ATLASJET HAVACILIK A.Ş. UÇAK CİNSİ ADET KOLTUK KAP. TOP. KOLTUK A319-100 1 144 144 A321-200 11 210 2.310 A330-200 2 250 500 B757-200 2 200 400 Yolcu Uçak Sayısı: 16 adet Kargo Uçak Sayısı: 0 adet Koltuk Kapasitesi: 3.354 adet Kargo Kapasitesi: 0 ton ACT HAVAYOLLARI A.Ş. 6 7 TAILWIND HAVAYOLLARI A.Ş. 5 5 BORAJET HAV. TAŞ. UÇAK. BAK. 5 5 332 349 332 300 270 259 250 240 202 162 349 BORAJET HAV. TAŞ. UÇAK. BAK. GÜNEŞ EKSPRES HAVACILIK A.Ş. UÇAK CİNSİ ADET KOLTUK KAP. TOP. KOLTUK ATR72 5 66 330 GLOBAL EXPRES 1 14 14 UÇAK CİNSİ ADET KOLTUK KAP. TOP. KOLTUK B737-700 2 150 300 B737-800 22 189 4.158 Yolcu Uçak Sayısı: 6 adet Kargo Uçak Sayısı: 0 adet Koltuk Kapasitesi: 344 adet Kargo Kapasitesi: 0 ton Yolcu Uçak Sayısı: 24 adet Kargo Uçak Sayısı: 0 adet Koltuk Kapasitesi: 4.458 adet Kargo Kapasitesi: 0 ton 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 32 33
HÜRKUŞ HAVA YOLU TAŞ. TİC.A.Ş. UÇAK CİNSİ ADET KOLTUK KAP. TOP. KOLTUK B737-700 2 150 300 B737-800 22 189 4.158 Yolcu Uçak Sayısı: 6 adet Kargo Uçak Sayısı: 0 adet Koltuk Kapasitesi: 1.160 adet Kargo Kapasitesi: 0 ton SAGA HAVA TAŞIMACILIK A.Ş. UÇAK CİNSİ ADET KOLTUK KAP. TOP. KOLTUK A310-300 1 187 187 A310-300 1 218 218 Yolcu Uçak Sayısı: 2 adet Kargo Uçak Sayısı: 0 adet Koltuk Kapasitesi: 405 adet Kargo Kapasitesi: 0 ton IHY İZMİR HAVA YOLLARI A.Ş. UÇAK CİNSİ ADET KOLTUK KAP. TOP. KOLTUK A319-100 3 144 432 A320-200 2 180 360 B737-800 2 186 372 Yolcu Uçak Sayısı: 7 adet Kargo Uçak Sayısı: 0 adet Koltuk Kapasitesi: 1.164 adet Kargo Kapasitesi: 0 ton SIK-AY HAVA TAŞIMACILIK A.Ş. UÇAK CİNSİ ADET KOLTUK KAP. TOP. KOLTUK A320-200 3 166 498 A321-200 1 219 219 B737-400 3 168 504 B737-400 2 170 340 B737-800 3 189 567 B737-900ER 2 215 430 Yolcu Uçak Sayısı: 14 adet Kargo Uçak Sayısı: 0 adet Koltuk Kapasitesi: 2.558 adet Kargo Kapasitesi: 0 ton UÇAK CİNSİ ADET KARGO KAP. TOP. KARGO MNG HAVA YOLLARI VE TAŞ.A.Ş. A300 1 43.533 43.533 A300 1 43.727 43.727 A300 1 43.826 43.826 A300 1 44.142 44.142 A300 2 47.250 94.500 Yolcu Uçak Sayısı: 0 adet Kargo Uçak Sayısı: 7 adet Koltuk Kapasitesi: 0 adet Kargo Kapasitesi: 289.728 ton TAILWIND HAVAYOLLARI A.Ş. UÇAK CİNSİ ADET KOLTUK KAP. TOP. KOLTUK B737-400 5 168 840 Yolcu Uçak Sayısı: 5 adet Kargo Uçak Sayısı: 0 adet Koltuk Kapasitesi: 840 adet Kargo Kapasitesi: 0 ton B737-400 1 20.000 20.000 ONUR AIR TAŞIMACILIK A.Ş. UÇAK CİNSİ ADET KOLTUK KAP. TOP. KOLTUK A300B4-605R 1 269 269 A300B4-605R 5 315 1.575 A320-200 9 180 1.620 A320-232 1 180 180 A321-100 2 220 440 A321-200 4 210 840 A321-200 2 219 438 Yolcu Uçak Sayısı: 28 adet Kargo Uçak Sayısı: 0 adet Koltuk Kapasitesi: 6.794 adet Kargo Kapasitesi: 0 ton TURİSTİK HAVA TAŞIMACILIK A.Ş. UÇAK CİNSİ ADET KOLTUK KAP. TOP. KOLTUK B737-300 1 148 148 B737-400 2 168 336 B737-800 5 189 945 Yolcu Uçak Sayısı: 8 adet Kargo Uçak Sayısı: 0 adet Koltuk Kapasitesi: 1.429 adet Kargo Kapasitesi: 0 ton A330-300 4 358 1.432 PEGASUS HAVA TAŞIMACILIĞI A.Ş UÇAK CİNSİ ADET KOLTUK KAP. TOP. KOLTUK B737-400 2 170 340 B737-800 35 189 6.615 Yolcu Uçak Sayısı: 37 adet Kargo Uçak Sayısı: 0 adet Koltuk Kapasitesi: 6.955 adet Kargo Kapasitesi: 0 ton 34 35
UÇAK CİNSİ ADET KARGO KAP. TOP. KARGO A310-300 4 38.000 152.000 A330-200F 2 69.000 138.000 UÇAK CİNSİ ADET KOLTUK KAP. TOP. KOLTUK A 321-200 2 194 388 A319-100 10 144 1.440 A320-200 22 159 3.498 Yolcu Uçak Sayısı: 173 adet Kargo Uçak Sayısı: 6 adet Koltuk Kapasitesi: 32.687 adet Kargo Kapasitesi: 290.000 ton UÇAK TRAFİĞİ İç Hat Dış Hat Transit TOPLAM 2002 157.953 218.626 155.952 532.531 2003 156.582 218.405 154.218 529.205 2004 196.207 253.286 191.056 640.549 2005 265.113 286.867 206.003 757.983 2006 341.262 286.139 224.774 852.175 2007 365.117 323.471 247.099 935.747 A320-200 3 168 504 2008 385.764 356.001 268.328 1.010.093 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. A320-232 2 159 318 A321-200 25 194 4.850 A321-200 2 195 390 A330-200 11 250 2.750 A330-300 4 250 1.000 A340-300 9 271 2.439 2009 419.422 369.047 277.584 1.066.053 2010 496.865 420.596 294.934 1.212.395 2011 581.271 460.218 290.346 1.331.835 YOLCU TRAFİĞİ (x bin) İç Hat Dış Hat TOPLAM B737-400 3 150 450 B737-700 12 150 1.800 B737-800 6 155 930 B737-800 45 165 7.425 B737-800 3 189 567 B737-900ER 2 151 302 B777-300ER 12 303 3.636 2002 8.729 25.054 33.783 2003 9.147 25.296 34.443 2004 14.461 30.596 45.057 2005 20.529 35.042 55.571 2006 28.774 32.880 61.654 2007 31.949 38.347 70.296 2008 35.832 43.605 79.437 2009 41.227 44.281 85.508 2010 50.517 52.189 102.706 2011 58.329 59.018 117.347 ULS HAVAYOLLARI KARGO TAŞ.A.Ş UÇAK CİNSİ ADET KARGO KAP. TOP. KARGO A300 B4 2 43.500 87.000 A300 B4 1 45.000 45.000 A310-300 3 40.525 121.575 Yolcu Uçak Sayısı: 0 adet Kargo Uçak Sayısı: 6 adet Koltuk Kapasitesi: 0 adet Kargo Kapasitesi: 253.575 ton TAŞINAN YÜK (Ton) İç Hat Dış Hat TOPLAM 2002 181.262 715.603 896.865 2003 188.979 775.101 964.080 2004 262.790 901.559 1.164.349 2005 324.597 979.644 1.304.241 2006 389.206 971.344 1.360.550 2007 414.294 1.131.890 1.546.184 2008 399.528 1.135.091 1.534.619 2009 484.833 1.241.512 1.726.345 2010 555.871 1.467.350 2.023.221 2011 611.691 1.617.594 2.229.285 36 37