ÇÖZÜM SÜRECĠ, KOBANE VE IġĠD TERÖRÜNE ĠLĠġKĠN TUTUMLAR - EKĠM 2014 - AraĢtırma Amacı, Kapsamı ve Örneklemi Siyasal ve Sosyal Araştırma Merkezi (SAMER) tarafından 25-28 Ekim 2014 tarihleri arasında, Kürtlerin yoğun olarak yaşadığı 2 bölgedeki 22 il kent merkezinde, SAMER akademik danışma kurulu üyeleri koordinatörlüğünde, son dönemde, ülke ve bölge gündemini meşgul eden çözüm süreci, Kobane ve IŞİD terörüne ilişkin algı ve tutumları tespit etmek amacıyla araştırma yapılmıştır. Araştırmanın örneklemesi belirlenirken 22 il kent merkezinin, 2012 TÜİK verilerine göre toplam nüfusu ana kütle olarak belirlenmiş ve her bir il kent merkezinin ana kütle nüfusundan aldıkları pay belirlenmiş ve bu oran çerçevesinde örnekleme katkı sunması hedeflenmiştir. Bu doğrultuda araştırmanın örneklem hesabında %98 güven düzeyi ile çalışılmış ve göz yumulabilir yanılgı payı %2 olarak kabul edilmiştir. Böylece araştırma ana kütlemizi oluşturan illerin kent merkezi sınırlarında 3380 kişi ile rastgele seçilen örnekleme yüz yüze görüşmeler ile anket uygulanmıştır. Elde edilen veriler istatistik programına (SPSS) aktarılarak analizler yapılmıştır.
Adıyaman Ağrı Batman Bingöl Bitlis Diyarbakır Hakkari Iğdır Kars Mardin Muş Siirt Şanlıurfa Şırnak Tunceli Van Gaziantep Erzurum Erzincan Elazığ Malatya Kahramanmaraş ARAġTIRMANIN YAPILDIĞI KENTLER (%) 25 20 21 15 14,1 10 5 5,8 3,3 1,9 1,5 0,9 1,1 1,2 1,3 4 1,2 2,4 10,1 1 0,7 6,2 6,5 1,6 2,1 6,1 6 0 Belirtilen hesaplamalar doğrultusunda araştırmanın %3,3 ü Adıyaman da, %1,9 u Ağrı da, %5,8 i Batman da, %1,5 i Bingöl de, %0,9 u Bitlis te, %14 1 i Diyarbakır da, %1,1 i Hakkari de, %1,2 si Iğdır da, %1,3 ü Kars ta, %4 ü Mardin de, %1,2 si Muş ta, %2,4 ü Siirt te, %10,1 i Şanlıurfa da, %1 i Şırnak ta, %0,7 si Tunceli de, %6,2 si Van da, %21 i Gaziantep te, %6,5 i Erzurum da, %1,6 sı Erzincan da, %2,1 i Elazığ da, %6,1 i Malatya da, %6 sı Kahramanmaraş ta yapılmıştır.
KĠġĠ VE HANE BĠLGĠLERĠ CĠNSĠYET (%) Kadın 46,5% Erkek 53,5% Araştırmaya katılanların cinsiyetlerine bakıldığında, yukarıdaki grafikten de görülebildiği gibi, %53,5 i erkek, %46,5 i kadındır.
YAġ ARALIĞI (%) 35 30 29 30,4 25 20 20,1 15 10 11 7,5 5 0 18-24 Yaş 25-34 Yaş 35-44 Yaş 45-54 Yaş 55-64 Yaş 65 Yaş ve Üzeri 2 Araştırmanın sınırlılıklarında arasında önemli bir etken araştırma grubunda yer alanların yaşlarına ilişkindir. Bu bağlamda genç ve aktif nüfusun yoğun olduğu 22 il kent merkezinde gündeme ilişkin değerlendirmelerde 18 yaş altı kesim anket grubu dışında tutulmuştur. Buna göre araştırma grubunda yer alanların %29 u 18-24 yaş aralığında, %30,4 ü 25-34 yaş aralığındadır. Bir başka deyişle araştırma grubunun %59,4 ü 35 yaş altı kesimce oluşturulmaktadır. Bununla birlikte %31,1 si 35-54 yaş aralığında ve %9,5 i ise 55 ve üstü yaşlardadır. Bütün bunların yanında araştırma grubunun ortalama yaşı da 34,56 olarak hesaplanmıştır.
MEDENĠ DURUMUNUZ (%) 70 60 60,5 50 40 37 30 20 10 0 1,3 1,2 Evli Bekar Boşanmış Esi Ölmüş Araştırma grubunun medeni durumuna ilişkin bulgular yukarıda sunulmaktadır. Buna göre araştırma grubunun %60,5 i evli, %37 si bekar, %1,3 ü boşanmış ve %1,2 sinin ise eşi ölmüştür.
EĞĠTĠM DURUMUNUZ? (%) Lisans Üstü 1,5 Üniversite-Yüksekokul 18,2 Lise 27 Ortaokul 13,3 İlkokul 27,4 Diplomasız Okur-Yazar 2 Okur-Yazar Değil 10,6 0 5 10 15 20 25 30 Kişisel tutumların oluşmasında en önemli etkenlerin başında eğitim yer almaktadır. Buna göre araştırma grubunun eğitim durularına bakıldığında, araştırmaya katılanların %10,6 sı okur-yazar olmadığını, %2 si okur-yazar olmasına rağmen herhangi bir diplomaya sahip olmadığını belirtmişken, %27,4 ü ilkokul, %13,3 ü ortaokul, %27 si lise ve %19,7 si ise üniversite mezunu olduğunu bildirmişlerdir.
ĠSTĠHDAM DURUMU (%) Çalışamaz halde İssiz Öğrenci Ev Kadını Emekli Çiftçi, Ziraatçı, Hayvancı Marjinal sektör Profesyonel meslek (Mimar, Avukat, Dr.) Tüccar, Sanayici, İşadamı Küçük esnaf, zanaatkâr, şoför İsçi Devlet memuru, Şef, müdür.. 0,8 3,2 0,6 1,5 1 0,6 7,5 11,2 12,9 14,4 23 23,3 0 5 10 15 20 25 Yukarıdaki grafikten de izlenebileceği gibi araştırma grubunun %23 ünün ev kadını, %11,2 sinin öğrenci, %13,7 sinin işsiz ve çalışmaz halde olduğunu görmekteyiz. Başka bir deyişle araştırma grubunun %47,9 u sürekli istihdam olanağından yoksundur. Bunların yanında %7,5 i devlet memuru, %23,3 ü işçi, %14,4 ü esnaf, %1 i Profesyonel meslek, %0,6 sı tüccarlardan oluşmaktadır. Ayrıca %3,2 lik emekli olduğunu belirten bir kesim, %1,5 lik marjinal sektörde istihdam edilen kesim de araştırma grubumuzda yer almaktadır.
HANE AYLIK GELĠRĠ (%) 5000 TL Üzeri 0,8 3501-5000 TL 2,7 2501-3500 TL 5,2 1501-2500 TL 17,4 901-1500 TL 32,9 501-900 TL 18,5 0-500 TL 22,5 0 5 10 15 20 25 30 35 Araştırma grubunun hane aylık gelir durumuna ilişkin bulgulara yukarıdaki grafikte yer verilmiştir. Buna göre araştırma grubunun %22,5 i 0-500 TL, %18,5 i 501-900 TL, %32,9 u 901-1500 TL, %17,4 ü 1501-2500 TL, %5,2 si 2501-3500 TL ve %3,5 i 3500 TL üzeri hane aylık gelir beyanında bulunmuşlardır.
SOSYAL GÜVENLĠK KAYDI (%) Özel Sigorta 1 Emekli Sandığı 7,7 BAĞ-KUR 11,5 SSK 36,7 GSS Primi Kendi Ödüyor 3,2 GSS Primi Devlet Ödüyor Yok 20,5 19,4 0 5 10 15 20 25 30 35 40 Sosyal güvenlik kaydına ilişkin bulgulara yukarıdaki grafikte yer verilmiştir. Buna göre araştırma grubunun %19,4 ünün herhangi bir sosyal güvenlik kaydı bulunmazken, %20,5 inin genel sağlık sigortası olduğu ve priminin devletçe ödendiği, %3,2 sinin ise yine genel sağlık sigortasının olduğu ancak priminin kendilerince ödendiği belirlenmiştir. Başka bir deyişle araştırma grubunun %43,1 i sosyal güvencesiz bir şekilde yaşamını sürdürmekteyken bunların %23,7 sinin sadece sağlık harcamalarında güvenceleri bulunmaktadır. Bunun yanında araştırma grubunun %36,7 si SSK, %11,5 i Bağ-Kur, %7,7 si emekli sandığı ve %1 i özel sigorta olarak sosyal güvenlik kaydını belirtmiştir.
KENDĠ KĠMLĠĞĠNĠZĠ NASIL TANIMLARSINIZ (%) Hümanist Müslüman Alevi Şafi Hanefi TC. Vatandaşı Türkiyeli Memleketim İle Arap Türk Kürt 0,1 3,2 8 1,5 8,5 4,3 0,5 2 20,1 32,3 70,9 0 10 20 30 40 50 60 70 80 Birden Fazla Yanıt VerilmiĢtir Araştırma grubunun kendilerini tanımladıkları kimliğe yukarıdaki grafikte yer verilmiştir. Buna göre yukarıdaki tablodan da izlenebileceği gibi araştırmaya katılanların %70,9 u kimliğini Kürt olarak, %20,1 i Türk olarak, %2 si Arap olarak ve %0,5 i memleketi ile kimliğini tanımlamıştır. Ayrıca araştırma grubunun %32,3 ü kimliğini tanımlarken Müslümanlığına vurgu yapmışken, %8 i Şafi, %1,5 i Hanefi, %3,2 si Alevi kimliğine vurgu yapmıştır. Bunlara ek olarak kimliğini tanımlarken T.C Vatandaşlığına vurgu yapan %8,5 lik ve Türkiyeliliğe vurgu yapan %4,3 lük bir kesimde araştırma grubumuz içerisinde yer almaktadır.
EN ÇOK ĠZLEDĠĞĠNĠZ HABER KANALI HANGĠSĠDĠR? (%) Diğer 5,7 Kanal Türk A Haber Samanyolu Haber 1,4 2,1 3,1 TRT Haber 5,2 Haber Türk 7,1 CNN Türk 17,5 NTV 24,5 İMC TV 33,4 0 5 10 15 20 25 30 35 Kişi ve hane bilgilerinde araştırma grubuna son olarak En çok izlediğiniz haber kanalı hangisidir sorusu yöneltilmiştir. Alınan yanıtlara göre araştırma grubunun %33,4 ü en çok izlediği haber kanalının İMC TV olduğunu belirtmişken, %24,5 i NTV, %17,5 i CNN Türk, %7,1 i Haber Türk, %5,2 si TRT Haber, %3,1 i Samanyolu Haber, %2,1 i A Haber, %1,4 ü Kanal Türk ve %5,7 si ise diğer TV kanallarını izlediğini bildirmiştir.
GÜNDEM ĠLE ĠLGĠLĠ TUTUM Gündeme ilişkin tutumda ilk olarak, son dönemde Türkiye nin en önemli olayının ne olarak algılandığı sorgulanmıştır. SĠZCE SON DÖNEMDE TÜRKĠYE NĠN EN ÖNEMLĠ OLAYI NEDĠR (%) Fikrim Yok Diğer Yolsuzluk Ekonomik İstikrarsızlık İşsizlik Terör/Askerlerin şehit edilmesi Dış politika Kobane için yapılan eylemler İŞİD Terörü Çözüm Süreci Kobane 3,3 2,9 0,5 0,5 0,7 1,4 2 2,7 6,6 16,4 63 0 10 20 30 40 50 60 70 Alınan yanıtlara göre araştırma grubunun %63 ü son dönemde Türkiye nin en önemli olayını Kobane olarak belirtmişken, %16,4 ü çözüm sürecini, %6,6 sı IŞİD terörünü, %2,7 si Kobane için yapılan eylemleri, %2 si dış politikaları, %1,4 ü Askerlerin şehit edilmesini, %0,7 si işsizliği, %0,5 i ekonomik istikrarsızlığı ve %0,5 i yolsuzluğu Türkiye nin en önemli olayı olarak gördüğünü belirtmiştir. Ayrıca %2,9 luk diğer yanıtları veren, %3,3 ü fikrim yok yanıtı veren kesim de araştırma grubunda yer almaktadır. Türkiye nin en önemli olayı olarak Kobane nin görülmesi ve akabinde çözüm sürecinin yer alması her ikisi arasında ilişkiselliği de gündeme getirmektedir. Yani bölge halkı bir yandan Kobane yi çözüm süreci tartışmalarının önünde değerlendirmekteyken, öte yandan da daha çözüm süreci için gerek şartlardan biri olarak gördüğünü ortaya koymaktadır.
Bu bağlamda çözüm sürecinin desteklenip desteklenmediği önemli kazanmaktadır. ÇÖZÜM SÜRECĠNĠ DESTEKLĠYOR MUSUNUZ? (%) Hayır 9,7% Kararsızım 5,6% Evet 84,7% Buna göre yukarıdaki grafikten izlenebileceği gibi 22 il kent merkezinde araştırmaya katılanların %84,7 si çözüm sürecini desteklediğini belirtmekteyken, %9,7 si desteklemediğini, %5,6 sı kararsız kaldığını bildirmektedir. Görüldüğü gibi çözüm sürecini çok ciddi bir destek söz konusudur. Ancak bilindiği gibi kamuoyunda ve basında çözüm sürecinin tıkandığına dair tartışmalar sıklıkla yer almaktadır. Bu kapsamda çözüm sürecinin taraflarının, sürecin ilerlemesi için gerekli sorumlulukları yerine getirip getirmediği tartışmaları da gündeme gelmektedir. Bu kapsamda ilk olarak hükümetin çözüm sürecinde sorumluluklarını yerine getirip getirmediği sorulmuştur.
HÜKÜMETĠN ÇÖZÜM SÜRECĠNDE SORUMLULUKLARINI YERĠNE GETĠRDĠĞĠNĠ DÜġÜNÜYOR MUSUNUZ? EVET..1...2.3..4.5..HAYIR (%) 60 57,3 50 40 30 20 10 9,3 12,5 4,9 9 7 0 Fikrim yok 1 2 3 4 5 Buna göre grafikten de görülebileceği gibi araştırma grubunun %17,4 ü (1 ve 2) hükümetin çözüm sürecinde sorumlulukları yerine getirdiğini düşünmekteyken, %64,3 ü (4 ve 5) hükümetin sorumluklarını yerine getirmediğini düşünmektedir. %9 luk ( 3 ) bir kesim ise karasız olduğunu, %9,3 lük bir kesimde fikrinin olmadığını aktarmaktadır.
PKK/KCK'NĠN ÇÖZÜM SÜRECĠNDE SORUMLULUKLARINI YERĠNE GETĠRDĠĞĠNĠ DÜġÜNÜYOR MUSUNUZ? EVET..1...2....3..4.5..HAYIR (%) 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 43,4 23,3 9,5 10 7,9 6,1 Fikrim yok 1 2 3 4 5 Sürecin bir diğer tarafı olan PKK/KCK nin çözüm sürecinde sorumluluklarını yerine getirip getirmediğine dair düşüncelere yukarıdaki grafikte yer verilmektedir. Buna göre araştırma grubunun %51,3 ü ( 1 ve 2) PKK/KCK nin sorumluklarını yerine getirdiğini düşünmekteyken, %29,4 ü ( 4 ve 5) sorumluluklarını yerine getirmediği düşünmektedir. Bunun yanında %10 luk ( 3) bir kesim kararsızlığını, %9,5 lik bir kesim ise fikrinin olmadığını aktarmaktadır.
TÜRKĠYE DE SON DÖNEMDE KÜRT SORUNUNUN ÇÖZÜMÜNE ĠLĠġKĠN HERHANGĠ BĠR OLUMLU GELĠġME YAġANDI MI? (%) Fikrim yok 1,2% Evet 26,3% Hayır 72,6% Yukarıdaki grafikte araştırma grubuna yöneltilen Türkiye de son dönemde Kürt Sorununun çözümüne ilişkin herhangi bir olumlu gelişme yaşandı mı? sorusuna alınan yanıtlara yer verilmiştir. Buna göre araştırma grubunun %26,3 ü son dönemde Kürt sorununun çözümüne ilişkin bir takım olumlu gelişmeler yaşandığını düşünmekteyken, %72,6 sı herhangi bir olumlu gelişme yaşanmadığını düşünmektedir. Ayrıca %1,2 lik bir kesim ise fikrinin olmadığını aktarmıştır. Bu noktada özellikle belirtilmelidir ki, SAMER tarafından Ekim 2013 de yapılan araştırmada olumlu gelişme yaşandığını düşünme oranı %39,6 olarak bulunmuştu.
EVET ĠSE; NE YAġANDI? (%) Diğer Doğuya yatırım yapıldı Akil insanların toplantısı Kürtçe kanalların açılması Kobane ye koridor açılması Özgürlüklerin verilmesi 1,2 1,2 2,7 3,2 5,5 5,9 Kürtçe özel okulların açılması Silahlı Çatışma/Can kaybı yok 10,9 12,9 Barış süreci devam ediyor 56,4 0 10 20 30 40 50 60 Bu noktada Türkiye de son dönemde Kürt Sorununun çözümüne ilişkin olumlu bir gelişme yaşandığını düşünen %26,3 lük kesime hangi olumlu gelişmelerin yaşandığı sorulmuştur. Alınan yanıtlara göre bir önceki soruya evet yanıtı verenlerin %56,4 ü Barış sürecinin devam ediyor olmasını, %12,9 u Silahlı çatışma/can kaybı olmamasını, %10,9 u Kürtçe özel okulların açılmasını, %5,9 u Özgürlüklerin verilmesini, %5,5 i Kobane ye koridor açılmasını, %3,2 si Kürtçe kanalların açılmasını, %2,7 si Akil insanların tekrar toplanmasını, %1,2 si ise Doğu ya yatırım yapılmasını kendince olumlu gelişme olarak değerlendirmektedir. Bilindiği gibi kamuoyunda ve basında yer alan tartışmalardan biri de çözüm sürecinin aşama kaydedemediğidir. Bu noktada araştırma grubunun çözüm sürecinde yeni bir aşamaya geçildiğini düşünüp düşünmediği de sorunsallaştırılmıştır.
ÇÖZÜM SÜRECĠNĠN YENĠ BĠR AġAMAYA GEÇTĠĞĠNĠ DÜġÜNÜYOR MUSUNUZ? (%) 60 54,7 50 40 30,9 30 20 14,4 10 0 Fikrim yok Evet Hayır Grafikten izlenebileceği gibi araştırma grubunun %54,7 si çözüm sürecinde yeni bir aşamaya geçilmediğini düşünmekteyken, %30,9 u yeni bir aşamaya geçildiği fikrindedir. Ayrıca %14,4 ü ise fikri olmadığını belirmektedir. Burada önem kazanan bir tartışmada çözüm sürecinin hangi noktada olduğuna ilişkindir. Buna göre;
SĠZCE KÜRT SORUNUN ÇÖZÜMÜNDE HANGĠ NOKTADAYIZ? BAġLANGIÇ. 1...2. 3..4.5..SONUÇ (%) 60 50 50,9 40 30 20 10,5 13,7 18,1 10 4,1 2,8 0 Fikrim yok 1 2 3 4 5 Yukarıdaki grafikten de izlenebileceği gibi araştırma grubunun %64,6 sı ( 1 ve 2) Kürt sorunun çözümünde başlangıç noktasına yakın olduğunu, %6,9 u ( 4 ve 5) sonuç aşamasına yakın olduğunu düşünmektedir. Bunun yanında %18,1 i ( 3) orta noktada denilebilecek aşamada olduğunu düşünmekteyken, %10,5 i fikrinin olmadığını belirtmektedir. Çözüm sürecine dair yapılan bütün bu tartışmalar aslında bir belirsizliğe işaret etmektedir. Zira çözüm sürecine kapsamında yapılan görüşmeler konusunda kamuoyu net bir şekilde bilgilendirilmemektedir. Bu noktada araştırma grubuna çözüm sürecinin şeffaf bir şekilde yürütülebilmesi için kamuoyuna bilgilendirme yapılması gerekir mi sorusu yöneltilmiştir.
ÇÖZÜM SÜRECĠNĠN ġeffaf BĠR ġekġlde YÜRÜTÜLEBĠLMESĠ ĠÇĠN KAMUOYUNA BĠLGĠLENDĠRME YAPILMASI GEREKĠR MĠ? (%) Hayır 7,7% Fikrim yok 6,4% Evet 85,9% Grafikten görülebileceği gibi araştırma grubunun %85,9 u çözüm sürecinin şeffaf bir şekilde yürütülebilmesi için kamuoyuna bilgilendirme yapılması gerektiği görüşüne sahipken, %7,7 si aksi yönde görüş bildirmektedir. Ayrıca %6,4 lük bir kesim ise fikrinin olmadığını aktarmaktadır.
ÇÖZÜM SÜRECĠNĠN HER ĠKĠ TARAFI DA MEMNUN EDECEK ġekġlde SONUÇLANACAĞINI DÜġÜNÜYOR MUSUNUZ? (%) Hayır 38,5% Fikrim yok 13,6% Evet 47,9% Yine çözüm süreci tartışmalarında kamuoyu ve basına yansıyan en önemli husus tarafların memnuniyetsizlikleri üzerinedir. Bu bağlamda araştırma grubuna çözüm sürecinin her iki tarafı da memnun edecek şekilde sonuçlanacağını düşünüyor musunuz sorusu yöneltilmiştir. Alınan yanıtlara göre araştırma grubunun %47,9 u sonuçta her iki tarafında memnun olacağını düşünmekteyken, %38,5 i memnuniyetsizliğin olacağını düşünmektedir. Bunun yanında %13,6 lık bir kesim ise bu konuda fikrinin olmadığını aktarmaktadır.
ABDULLAH ÖCALAN IN BAġ MÜZAKERECĠ OLACAĞI TARTIġMALARINI NASIL DEĞERLENDĠRĠYORSUNUZ? (%) Olumsuz Buluyorum 18,8% Fikrim yok 14,9% Olumlu buluyorum 66,3% Yine son günlerin en önde gelen tartışmaları Abdullah Öcalan ın çözüm sürecinde baş müzakereci olacağı tartışmalarıdır. Bu konuda görüşleri sorulan araştırma grubunun %66,3 ü Abdullah Öcalan ın baş müzakereci olması tartışmalarını olumlu bulduğunu, %18,8 i ise olumsuz bulduğunu belirtmektedir. Ayrıca %14,9 luk bir kesim ise fikrim yok yanıtı vermektedir.
ABDULLAH ÖCALAN A BĠR SEKRETERYA HEYETĠNĠN KURULMASININ MÜZAKERE SÜRECĠNE KATKI SAĞLAYACAĞINI DÜġÜNÜYOR MUSUNUZ? (%) Hayır 16,7% Fikrim yok 15,3% Evet 67,9% Yine gündemde yer alan tartışmalardan biri de çözüm sürecini yürütürken Abdullah Öcalan a bir sekreterya heyetinin kurulması üzerinedir. Bu kapsamda araştırma grubuna sekreterya heyetinin kurulmasının müzakere sürecine katkı sağlayacağını düşünüyor musunuz sorusu yöneltilmiştir. Alınan yanıtlara göre araştırma grubunun %67,9 u sekreterya heyeti kurulmasının müzakere sürecine katkı sağlayacağı fikrine sahipken, %16,7 si aksi yönde düşünmektedir. Ayrıca %15,3 ü ise fikrim yok yanıtı vermiştir.
PARALEL YAPI DĠYE TANIMLANAN GÜLEN CEMAATĠNĠN MÜZAKERE VE ÇÖZÜM SÜRECĠNĠ SABOTE ETMEYE ÇALIġTIĞINI DÜġÜNÜYOR MUSUNUZ? (%) Hayır 15,9% Fikrim yok 23,9% Evet 60,2% Kamuoyunda yer alan tartışmalardan bir diğeri de, paralel yapı olarak tanımlanan Gülen cemaatinin, çözüm sürecini sabote etmek için bir takım provokatif olayları organize ettiğine ilişkindir. Bu kapsamda araştırma grubuna paralel yapı diye tanımlanan Gülen cemaatinin müzakere ve çözüm sürecini sabote etmeye çalıştığını düşünüyor musunuz sorusu yöneltilmiştir. Elde edilen bulgulara göre araştırma grubunun %60,2 si paralel yapı diye tanımlanan Gülen cemaatinin çözüm sürecini sabote etmeye çalıştığını düşünüyorken, %15,9 u aksi yönde görüş bildirmiş ve %23,9 u ise fikrinin olmadığını aktarmıştır.
TÜRKĠYE DEKĠ ÇÖZÜM SÜRECĠNĠN ĠLERLEMESĠNĠN ROJAVA DAKĠ GELĠġMELERE ĠLĠġKĠLĠ OLDUĞU YARGISINA KATILIYOR MUSUNUZ? (%) Kesinlikle Katılmıyorum 3,6 Katılmıyorum 13,3 Kararsızım 16,5 Katılıyorum 22,3 Kesinlikle Katılıyorum 44,4 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 6-7 Ekim Kobane eylemlerinden sonra özellikle Hükümet kanadından ve Cumhurbaşkanından sıklıkla Rojava kantonlarından biri olan Kobane ile Türkiye deki çözüm sürecinin ilgisizliği vurgulanmıştı. Ancak çözüm sürecinin bir diğer tarafı olan Kürt kanadı ise çözüm sürecinin ilerlemesinin Kobane ye bağlı olduğunu belirtmişti. Bu bağlamda araştırma grubuna Türkiye deki çözüm sürecinin ilerlemesinin Rojava daki gelişmelere ilişkili olduğu yargısına katılıyor musunuz sorusu yöneltilmiştir. Alınan yanıtlara göre araştırma grubunun %66,7 si bu yargıya katıldığını belirten yanıtlar vermişken, %16,9 u bu yargıya katılmadığını belirten yanıtlar vermişlerdir. Ayrıca %16,5 lik bir kesim ise kararsız olduğunu belirtmiştir. Dolayısıyla bu bulgulara dayanarak 22 il kent merkezinde yer alan araştırma grubunun, Rojava ile Türkiye deki Kürt sorununun çözüm süreci arasında bir ilişki kurduğunu belirtmek mümkündür.
SĠZCE TÜRKĠYE KOBANE YE DESTEK SUNMALI MIYDI? (%) Hayır 12,5% Fikrim yok 5,8% Evet 81,7% Bütün bunların yanında araştırma grubuna kuşatma altındaki Kobane ile tek bağlantı kapısı olan Türkiye Kobane ye destek sunmalı mıydı sorusu yöneltilmiştir. Elde edilen yanıtlara göre araştırma grubunun %81,7 si Türkiye nin Kobane ye destek sunması gerektiğini, %12,5 i destek sunmaması gerektiği düşüncesindeyken, %5,8 lik bir kesim ise fikrinin olmadığını belirtmektedir.
PEġMERGENĠN KOBANE YE GEÇĠġĠNĠ NASIL DEĞERLENDĠRĠYORSUNUZ? (%) Olumsuz Buluyorum 14,8% Fikrim yok 13,4% Olumlu buluyorum 71,8% Bilindiği gibi peşmerge Türkiye sınırlarından geçerek Kobane ye geçti. Bu bağlamda araştırma grubuna bu olayı nasıl değerlendirdiği sorulmuştur. Alınan yanıtlara göre araştırma grubunun %71,8 i peşmergenin Kobane ye geçişini olumlu bulduğunu, %14,8 i olumsuz bulduğunu ve %13,4 ü fikrinin olmadığını belirtmiştir.
SĠZCE 6-7 EKĠM DE KOBANE YE DESTEK ĠÇĠN YAPILAN EYLEMLER; (%) Vandalizm 3 Çözüm Sürecini sabote etmek için yapılan eylem 7,1 Provokasyon 17,6 Halk ayaklanması/serhildan 62,4 Fikrim yok 9,9 0 10 20 30 40 50 60 70 6-7 Ekim günlerinde Türkiye nin birçok kentinde Kobane için eylemler yapıldı. Bu eylemler farklı kesimlerce farklı şekilde değerlendirildi. Bu noktada araştırma grubuna bu eylemleri nasıl değerlendirdiği soruldu. Araştırma grubunun %62,4 ü Kobane ye destek için yapılan eylemleri halk ayaklanması/serhıldan olarak değerlendirmişken, %17,6 sı provokasyon, %7,1 i çözüm sürecini sabote etmek için yapılan eylem ve %3 ü Vandalizm olarak değerlendirmiştir. %9,9 luk bir kesim ise fikrim yok yanıtı vermiştir.
6-7 EKĠM KOBANĠ EYLEMLERĠ SONRASI BAZI KENTLERDE SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI UYGULAMASINI DOĞRU BULUYOR MUSUNUZ? (%) Fikrim yok 7% Evet 25% Hayır 68% Hatırlanacağı gibi 6-7 Ekim eylemleri ile birlikte bazı kentlerde sokağa çıkma yasağı uygulanmıştır. Araştırma grubunun %68 i bu günlerde uygulanan sokağa çıkma yasağını doğru bulmazken, %25 i sokağa çıkma yasağını doğru bulmuştur. Ayrıca %7 lik bir kesim ise fikrim yok yanıtı vermiştir.
EZĠDĠLERE VE KOBANELĠLERE ĠNSANĠ KOġULLARIN SAĞLANMASINDA TÜRKĠYE ÜZERĠNE DÜġEN GÖREVĠ YERĠNE GETĠRDĠ MĠ? (%) Fikrim yok 11% Evet 24,4% Hayır 64,6% Yine bilindiği gibi IŞİD saldırılarından dolayı Ezidiler ve Kobaneliler Türkiye ye göç etmek zorunda kalmıştı. Bu noktada araştırma grubuna Türkiye nin bu göçmenler için insani koşulların sağlanmasında üzerine düşen görevi yerine getirip getirmediği sorulmuştur. Araştırma grubunun %64,6 sı Türkiye nin üzerine düşen görevi yerine getirmediğini, %24,4 ü yerine getirdiğini düşünmektedir. Bunun yanında %11 lik bir kesim ise fikrinin olmadığını belirtmektedir.
ROJAVA DAKĠ KÜRT SĠYASAL AKTÖRLERĠNĠN DUHOK TA ORTAK MUTABAKATA VARMASINI NASIL DEĞERLENDĠRĠYORSUNUZ? (%) Olumsuz Buluyorum 9,9% Fikrim yok 33,3% Olumlu buluyorum 56,8% Duhok ta Kürt siyasal aktörleri bir araya gelerek ortak mutabakata varmıştı. Araştırma grubunun %56,8 i bu mutabakatı olumlu buluyorken, %9,9 u olumsuz bulmaktadır. Ayrıca 1/3 lük bir kesim ise fikrim yok yanıtı vermektedir.
IġĠD TERÖRÜ SĠZCE IġĠD TERÖR ÖRGÜTÜ MÜDÜR? (%) Hayır 4,1% Fikrim yok 4,5% Evet 91,4% Sadece Türkiye nin değil dünya gündeminin de son günlerde en revaçta konusu IŞİD tir. Bu bağlamda IŞİD in ne olarak algılandığı önem kazanmaktadır. Araştırma grubunun %91,4 ü IŞİD i terör örgütü olarak gördüğünü belirtmekteyken, %4,1 i ise IŞİD i terör örgütü olarak görmediğini belirtmektedir. Bunun yanında %4,5 lik bir kesim ise fikrim yok yanıtı vermiştir. Dünya genelinde, istisnalar dışında, terör örgütü olarak görülen IŞİD in, 22 il kent merkezinden oluşan araştırma grubunda da terör örgütü olarak görüldüğü anlaşılmaktadır. Bu örgütün Türkiye içinde bir tehdit olup olmadığı bu noktada sorunsallaştırılmıştır.
IġĠD ĠN TÜRKĠYE ĠÇĠN DE BĠR TEHDĠT OLACAĞINI DÜġÜNÜYOR MUSUNUZ? (%) Hayır 14,2% Fikrim yok 5,8% Evet 80,1% Alınan yanıtlara göre araştırma grubunun %80,1 i IŞİD in Türkiye için de bir tehdit olacağını düşünmekteyken, %14,2 si IŞİD in Türkiye için tehdit olmayacağını, %5,8 i ise fikrinin olmadığını belirtmektedir.
IġĠD ĠN TÜRKĠYE DEN DESTEK GÖRDÜĞÜNÜ DÜġÜNÜYOR MUSUNUZ? (%) Hayır 15,7% Fikrim yok 15,1% Evet 69,2% Dış basında yer alan ve kamuoyunda da tartışılan konulardan bir diğeri de IŞİD in Türkiye den destek gördüğüdür. Bu konuda araştırma grubunun düşünceleri merak uyandırmıştır. Elde edilen bulgulara göre araştırma grubunun %69,2 si IŞİD in Türkiye den destek gördüğünü düşünmekteyken, %15,7 si bu görüşe katılmamaktadır. Ayrıca %15,1 lik bir kesim ise bu soruya fikrim yok yanıtı vermiştir.
SĠZCE TÜRKĠYE DE VARSA IġĠD ĠLE BAĞLANTILI DERNEK VB. STK LARIN FAALĠYETLERĠ ENGELLEMELĠ MĠ? (%) Hayır 4,1% Fikrim yok 10,6% Evet 85,3% Bölgede yapılan tartışmalar arasında sıklıkla dile getirilen konulardan biri de IŞİD e bir takım dernek, parti ve STK lardan destek sunulduğudur. Bu bağlamda araştırma grubuna varsa Türkiye de IŞİD ile bağlantılı dernek vb. STK ların faaliyetleri engellemeli mi sorusu yöneltilmiştir. Buna göre araştırma grubunun %85,3 ü IŞİD ile bağlantılı STK ların faaliyetlerinin engellenmesi gerektiğini düşünmekteyken, %4,1 i bu engellemeye karşı olduğunu ve %10,6 sı ise fikrinin olmadığını belirtmektedir.
GÜNCEL TARTIġMALAR TÜRKĠYE NĠN ORTADOĞU POLĠTĠKASINI BAġARILI BULUYOR MUSUNUZ? (%) Fikrim yok 16,7% Hayır 63,4% Evet 19,9% Hükümete yöneltilen eleştirilerin başında dış politikanın, özellikle de Ortadoğu politikasının iyi yönetilemediğine ilişkindir. Bu bağlamda araştırma grubuna Türkiye nin Ortadoğu politikasını başarılı buluyor musunuz sorusu yöneltilmiştir. Alınan yanıtlara göre araştırma grubunun %63,4 ü Türkiye nin Ortadoğu politikasını başarılı bulmadığını belirtmişken, %19,9 u Ortadoğu politikasını başarılı bulduğunu, %16,7 si ise fikrinin olmadığını bildirmiştir.
YENĠ GÜVENLĠK YASASI DĠYE TANITILAN ĠÇ GÜVENLĠK REFORMU YASA TASARISI NIN ÖZGÜRLÜKLERĠ KISITLAYACAĞINI DÜġÜNÜYOR MUSUNUZ? (%) Hayır 17,4% Fikrim yok 16,8% Evet 65,7% 6-7 Ekim Kobane eylemlerinden sonra hükümetin gündeme getirdiği konulardan biri de polisin yetkilerinin arttırılması gerektiğine dair tartışmalardır. Bu bağlamda hükümet yeni güvenlik yasası diye tanıtılan İç Güvenlik Reformu Yasa Tasarısı nı gündeme getirmiştir. Araştırma grubunun %65,7 si bu tasarının yasalaşması durumunda özgürlüklerin kısıtlanacağını düşünüyorken, %17,4 ü özgürlüklerin kısıtlanmayacağını, %16,8 i ise bu konuda fikrinin olmadığını belirmiştir.
SĠZCE 17 ARALIK NEDĠR? (%) Fikrim yok 10,2 Herhangi bir tarih 3,8 Cemaat-AKP çatışması 9,3 Hükümete darbe girişimi 16,3 Yolsuzluk operasyonu 60,4 0 10 20 30 40 50 60 70 Ekim ayı içerisinde gündemi meşgul eden tartışmalardan bir diğeri de 17 Aralık Rüşvet ve Yolsuzluk soruşturmasına savcılık tarafından takipsizlik kararı verilmesidir. Araştırma grubunun 17 Aralık algısı çalışma kapsamında sorgulanmıştır. Buna göre araştırma grubunun %60,4 ü 17 Aralık ı yolsuzluk operasyonu olarak, %16,3 ü hükümete karşı darbe girişimi olarak, %9,3 ü ise cemaat-akp çatışması olarak algılamaktadır. Ayrıca %3,8 lik bir kesim 17 Aralık ı herhangi bir tarih olarak algılarken, %10,2 lik bir kesim ise bu konuda fikrinin olmadığını aktarmaktadır.
SĠLAHLI ÇATIġMA ORTAMININ TEKRAR BAġLAYACAĞINA DAĠR ENDĠġELERĠNĠZ VAR MI? (%) Hayır 41,4% Evet 58,6% Bütün bu soruların yanında araştırma grubuna silahlı çatışma ortamının tekrar başlayacağına dair endişeleriniz var mı sorusu yöneltilmiştir. Alınan yanıtlara göre araştırma grubunun %58,6 sı silahlı çatışma ortamının tekrar başlayacağına dair endişe taşıyorken, %41,4 ünün bu tarz bir endişe taşımadığı görülmektedir. Burada belirtilmelidir ki, SAMER tarafından 2013 yılı Ekim ayında yapılan araştırmada silahlı çatışma ortamının tekrar başlayacağına dair endişeleri olanların oranı %54,2 olarak bulunmuştu. Dolayısıyla bu kaygıya sahip olanların oranı son bir yıl içerisinde %4,4 lük bir artış sergilemiştir.
EVET ĠSE NEDEN? (%) Her iki tarafta samimi değil Hükümetin Rojava yakarşı tutumu Provokasyon Karşılıklı taleplerin yerine getirilmemesi Ortamın gergin olması Eylemlerden dolayı 2,4 2,8 3,3 3,5 4,8 8,4 Devlet güven vermiyor 23,7 Çözüm süreci ilerlemiyor 51,1 0 10 20 30 40 50 60 Yukarıdaki grafikle bağlantılı olarak silahlı çatışma ortamının tekrar başlayacağından endişe duyanlara neden endişe duydukları sorusu yöneltilmiştir. Alınan yanıtlara göre silahlı çatışma ortamının başlayacağından endişe duyanların %51,1 i çözüm sürecinin ilerlemediğini düşündüğü için, %23,7 si devlet güven vermediği için, %8,4 ü eylemlerden dolayı, %4,8 i ortamın gergin olmasından dolayı, %3,5 i karşılıklı taleplerin yerine getirilmemesinden dolayı, %3,3 ü provokasyon, %2,8 i hükümetin Rojava ya karşı tutumundan dolayı ve %2,4 ü her iki tarafın da sürece samimi yaklaşmadığını düşünmelerinden dolayı silahlı çatışma ortamının tekrar başlayacağına dair endişe taşıdığını belirtmiştir.
TÜRKLERLE-KÜRTLERĠN ORTAK YAġAM ĠMKÂNLARI OLDUĞUNU DÜġÜNÜYOR MUSUNUZ? (%) Hayır 19,5% Fikrim yok 4,1% Evet 76,4% Nihayetinde bütün bu soruların sonunda en önemli veriler arasında değerlendirilebilecek bulgu, Türklerle-Kürtlerin ortak yaşam imkânları olduğunu düşünüyor musunuz sorusuna verilen yanıtlarda belirginleşmiştir. Buna göre araştırma grubunun %76,4 ü Türkler ve Kürtlerin ortak yaşam imkânı bulunduğunu düşünmektedir. Aksi yönde görüş bildirenlerin oranı ise %19,5 olarak bulunmuştur. Ayrıca %4,1 lik bir kesim ise bu konuda fikri olmadığını beyan etmiştir. Burada yine önemle belirtilmelidir ki, SAMER tarafından 2013 yılı Ekim ayında yapılan araştırmada Türklerle Kürtlerin ortak yaşama imkanı olduğunu düşünme oranı %81,6 olarak bulunmuştu. Dolayısıyla Türkler ve Kürtlerin ortak yaşam imkânı bulunduğunu düşünenlerin oranı, son bir yıl içerisinde %5,2 düşmüştür.
Çok güveniyorum Güveniyorum Karasızım Güvenmiyorum Hiç güvenmiyorum Fikrim yok Toplam % SON DÖNEMDE KÜRT SORUNUNUN ÇÖZÜMÜNE DÖNÜK YAKLAġIMLARI, SÖYLEMLERĠ VE ÇABALARI AÇISINDAN AġAĞIDAKĠ KĠġĠLERE NE ORANDA GÜVENĠYORSUNUZ? % Recep Tayyip Erdoğan 9,5 13,5 9,1 12,8 53,3 1,8 100,0 Ahmet Davutoğlu 6,6 13,7 10,2 12,1 54,7 2,7 100,0 Cemil Çiçek 4,8 11,2 12,5 15,0 52,2 4,3 100,0 Kemal Kılıçdaroğlu 1,4 3,1 7,4 17,7 68,6 1,8 100,0 Devlet Bahçeli 1,7 3,1 3,6 11,9 78,1 1,6 100,0 Selahattin DemirtaĢ/Figen Yüksekdağ 44,6 21,8 7,3 7,8 14,8 3,7 100,0 Hatip Dicle/ Selma Irmak 35,0 26,4 9,0 6,6 16,5 6,5 100,0 Abdullah Öcalan 50,1 21,7 5,4 4,7 16,5 1,6 100,0 Bu bölümde araştırma grubuna yöneltilen bir diğer soru, son dönemde Kürt sorununun çözümüne dönük yaklaşımları, söylemleri ve çabaları açısından siyasetteki bazı kişilere ne oranda güvendiğine ilişkindir. Bu kapsamda ilk olarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan a sorunun çözümü için ne oranda güveniyorsunuz sorusu yöneltilmiştir. Alınan yanıtlara göre Recep Tayyip Erdoğan a farklı derecelerde olan güven %23 olarak gerçekleşmiştir. Aynı tabloya Başbakan Ahmet Davutoğlu açısından bakarsak, araştırma grubunun %20,3 ünün başbakana farklı derecelerde güveni olduğu görülmektedir. Yine aynı durum yani çözüme katkı sunacağına olan güven TBMM başkanı Cemil Çiçek te söz konusu olduğunda ise %16 olarak hesaplanmaktadır. Burada belirtilmelidir ki, devlet makamını temsil eden her üç kişiye olan güven, 2013 yılı Ekim ayında SAMER tarafından yapılan araştırma sonuçları ile kıyaslandığında son bir yıl içerisinde dramatik bir düşüş sergilemiştir.
Muhalefet parti liderlerine duyulan güven oranına bakılırsa, CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu na olan güvenin %4,5 ve MHP lideri devlet bahçeliye olan güvenin %4,8 de kaldığı görülmektedir. Bu kişilere olan güven de son 1 yıl içerisinde düşüş sergilemiştir. Müzakere masasının diğer aktörlerine bakar isek, HDP eş genel başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ a olan güven %66,4, DTK eş başkanları Hatip Dicle ve Selma Irmak a olan güven %61,4 ve Abdullah Öcalan ın çözüme katkı sunacağına olan güven %71,8 olarak belirlenmiştir. Yine SAMER in 2013 yılı Ekim ayı verileri ile kıyasladığımızda eş başkanlara ve Abdullah Öcalan a duyulan güven son bir yıl içerisinde artmıştır.