BAĞIMSIZ DENETİMDEN GEÇMEMİŞ KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLAR
İÇİNDEKİLER A SAYF KONSOLİDE FİNANSAL DURUM TABLOSU 1 2 KONSOLİDE KAR VEYA ZARAR TABLOSU 3 KONSOLİDE DİĞER KAPSAMLI GELİR TABLOSU 4 KONSOLİDE ÖZKAYNAKLAR DEĞİŞİM TABLOSU 5 KONSOLİDE NAKİT AKIŞ TABLOSU 6 7 8 83 NOT 1 GRUP UN ORGANİZASYONU VE FAALİYET KONUSU 8 10 NOT 2 FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR 11 29 NOT 3 İŞLETME BİRLEŞMELERİ 29 NOT 4 DİĞER İŞLETMELERDEKİ PAYLAR 30 NOT 5 BÖLÜMLERE GÖRE RAPORLAMA 31-32 NOT 6 NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ 33 NOT 7 FİNANSAL YATIRIMLAR 33-34 NOT 8 FİNANSAL BORÇLANMALAR 34-37 NOT 9 DİĞER FİNANSAL YÜKÜMLÜLÜKLER 37 NOT 10 TİCARİ ALACAK VE BORÇLAR 37-39 NOT 11 DİĞER ALACAKLAR VE BORÇLAR 39 NOT 12 TÜREV ARAÇLAR 40 NOT 13 STOKLAR 40-41 NOT 14 PEŞİN ÖDENMİŞ GİDERLER VE ERTELENMİŞ GELİRLER 41 NOT 15 İNŞAAT SÖZLEŞMELERİ 41 NOT 16 İŞ ORTAKLIKLARI VE İŞTİRAKLER 41-45 NOT 17 YATIRIM AMAÇLI GAYRİMENKULLER 45 NOT 18 MADDİ DURAN VARLIKLAR 46-47 NOT 19 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 48 NOT 20 ŞEREFİYE 49 NOT 21 DEVLET TEŞVİK VE YARDIMLARI 49 NOT 22 KARŞILIKLAR, KOŞULLU VARLIK VE BORÇLAR 49-50 NOT 23 TAAHHÜTLER 50 NOT 24 ÇALIŞANLARA SAĞLANAN FAYDALAR 50-51 NOT 25 VARLIKLARDA DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ 52 NOT 26 DİĞER VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER 52 NOT 27 SERMAYE, YEDEKLER VE DİĞER ÖZKAYNAK KALEMLERİ 52-57 NOT 28 HASILAT VE SATIŞLARIN MALİYETİ 57 NOT 29 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ, PAZARLAMA GİDERLERİ, ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ 58 NOT 30 ÇEŞİT ESASINA GÖRE SINIFLANDIRILMIŞ GİDERLER 58 NOT 31 ESAS FAALİYETLERİNDEN DİĞER GELİRLER VE GİDERLER 58-59 NOT 32 YATIRIM FAALİYETLERİNDEN GELİRLER VE GİDERLER 59 NOT 33 FİNANSMAN GELİRLERİ VE GİDERLERİ 60-61 NOT 34 SATIŞ AMAÇLI ELDE TUTULAN DURAN VARLIKLAR 61 NOT 35 GELİR VERGİLERİ (ERTELENMİŞ VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ DÂHİL) 61-65 NOT 36 PAY BAŞINA KAZANÇ 65 NOT 37 İLİŞKİLİ TARAF AÇIKLAMALARI 66-70 NOT 38 FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ 71-81 NOT 39 FİNANSAL ARAÇLAR (GERÇEĞE UYGUN DEĞER VE FİNANSAL RİSKTEN KORUNMA MUHASEBESİ ÇERÇEVESİNDE AÇIKLAMALAR) 81-82 NOT 40 BİLANÇO TARİHİNDEN SONRAKİ OLAYLAR 82 NOT 41 FİNANSAL TABLOLARI ÖNEMLİ ÖLÇÜDE ETKİLEYEN YÂDA FİNANSAL TABLOLARIN AÇIK, YORUMLANABİLİR VE ANLAŞILABİLİR OLMASI AÇISINDAN AÇIKLANMASI GEREKEN DİĞER HUSUSLAR 83
30 EYLÜL 2015 VE 31 ARALIK 2014 TARİHLERİ İTİBARIYLA KONSOLİDE FİNANSAL DURUM TABLOLARI Dipnot VARLIKLAR Referansları 30 Eylül 2015 31 Aralık 2014 Dönen Varlıklar 1.679.478.835 1.295.141.252 Nakit ve Nakit Benzerleri 6 828.522.663 557.668.953 Ticari Alacaklar 10, 37 330.779.532 194.908.618 - İlişkili Taraflardan Ticari Alacaklar 37 7.721.128 2.836.915 - İlişkili Olmayan Taraflardan Ticari Alacaklar 10 323.058.404 192.071.703 Diğer Alacaklar 11, 37 7.596.774 124.875.377 - İlişkili Taraflardan Diğer Alacaklar 37 1.069.630 122.020.572 - İlişkili Olmayan Taraflardan Diğer Alacaklar 11 6.527.144 2.854.805 Türev araçlar 12 94.755.888 84.341.541 Stoklar 13 340.537.978 297.052.759 Peşin Ödenmiş Giderler 14 33.092.241 12.713.182 Cari Dönem Vergisiyle İlgili Varlıklar 35 2.708.927 7.148.829 Diğer Dönen Varlıklar 26 41.484.832 16.431.993 Duran Varlıklar 1.989.462.567 1.744.610.323 Finansal Yatırımlar 7 397.419.084 340.447.557 Diğer Alacaklar 11 14.552.561 14.695.909 Özkaynak Yöntemiyle Değerlenen Yatırımlar 16 46.963.860 43.468.815 Maddi Duran Varlıklar 18 1.306.751.046 1.169.695.242 Maddi Olmayan Duran Varlıklar 19, 20 3.055.600 2.728.574 - Şerefiye 20 2.448.627 2.311.035 - Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar 19 606.973 417.539 Peşin Ödenmiş Giderler 14 28.992.630 26.635.122 Ertelenmiş Vergi Varlığı 35 186.949.167 124.735.917 Diğer Duran Varlıklar 26 4.778.619 22.203.187 TOPLAM VARLIKLAR 3.668.941.402 3.039.751.575 Ekteki dipnotlar bu konsolide finansal tabloların ayrılmaz bir parçasıdır. 1
30 EYLÜL 2015 VE 31 ARALIK 2014 TARİHLERİ İTİBARIYLA KONSOLİDE FİNANSAL DURUM TABLOLARI Dipnot YÜKÜMLÜLÜKLER Referansları 30 Eylül 2015 31 Aralık 2014 Kısa Vadeli Yükümlülükler 908.355.302 461.819.040 Kısa Vadeli Borçlanmalar 8 146.129.155 66.472.582 Uzun Vadeli Borçlanmaların Kısa Vadeli Kısımları 8 259.586.966 190.466.622 Ticari Borçlar 10, 37 195.339.439 146.627.230 - İlişkili Taraflara Ticari Borçlar 37 55.316.613 33.569.157 - İlişkili Olmayan Taraflara Ticari Borçlar 10 140.022.826 113.058.073 Çalışanlara Sağlanan Faydalar Kapsamında Borçlar 24 4.616.814 3.047.382 Diğer Borçlar 11, 37 224.193.632 29.246.951 - İlişkili Taraflara Diğer Borçlar 37 80.334.659 25.720.244 - İlişkili Olmayan Taraflara Diğer Borçlar 11 143.858.973 3.526.707 Ertelenmiş Gelirler 14 10.077.407 6.048.478 Dönem Karı Vergi Yükümlülüğü 35 16.840.583 6.347.028 Kısa Vadeli Karşılıklar 22, 24 30.728.671 4.412.273 - Çalışanlara Sağlanan Faydalara İlişkin Karşılıklar 24 2.340.535 3.024.814 - Diğer Kısa Vadeli Karşılıklar 22 28.388.136 1.387.459 Diğer Kısa Vadeli Yükümlülükler 26 20.842.635 9.150.494 Uzun Vadeli Yükümlülükler 1.370.187.406 1.054.785.720 Uzun Vadeli Borçlanmalar 8 1.216.552.969 995.607.595 Diğer Borçlar 11 88.698.783 - Çalışanlara Sağlanan Faydalara İlişkin Karşılıklar 24 42.897.922 40.792.101 Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğü 35 22.037.732 18.386.024 ÖZKAYNAKLAR 27 1.390.398.694 1.523.146.815 Ana Ortaklığa Ait Özkaynaklar 27 1.297.000.999 1.435.139.732 Sermaye 444.000.000 444.000.000 Sermaye Düzeltmesi Farkları 1.431 1.431 Paylara İlişkin Primler 35 35 Kar veya Zararda Yeniden Sınıflandırılmayacak Birikmiş Diğer Kapsamlı Gelirler veya Giderler (1.638.098) (1.638.362) - Kıdem Tazminatı Karşılığı Yeniden Ölçüm Farkları (1.638.098) (1.638.362) Kar veya Zararda Yeniden Sınıflandırılacak Birikmiş Diğer Kapsamlı Gelirler veya Giderler 180.488.599 205.611.254 - Yabancı Para Çevrim Farkları (150.591.399) (80.213.575) - Finansal Riskten Korunma Kazançları (7.547.030) 7.978.533 - Finansal Varlık Değer Artış Fonu 338.627.028 277.846.296 Kardan Ayrılan Kısıtlanmış Yedekler 92.216.907 79.672.185 Geçmiş Yıllar Karları 457.384.170 605.714.232 Net Dönem Karı 124.547.955 101.778.957 Kontrol Gücü Olmayan Paylar 27 93.397.695 88.007.083 TOPLAM KAYNAKLAR 3.668.941.402 3.039.751.575 Ekteki dipnotlar bu konsolide finansal tabloların ayrılmaz bir parçasıdır. 2
1 OCAK - 30 EYLÜL 2015 VE 2014 ARA HESAP DÖNEMLERİNE AİT KONSOLİDE KAR VEYA ZARAR TABLOLARI Dipnot 1 Ocak - 1 Ocak - 1 Temmuz - 1 Temmuz - Referansları 30 Eylül 2015 30 Eylül 2014 30 Eylül 2015 30 Eylül 2014 Hasılat 28 1.154.774.034 1.210.307.498 420.606.396 415.810.639 Satışların maliyeti (-) 28 (900.725.177) (989.414.141) (329.945.907) (338.470.331) Ticari faaliyetlerden brüt kar 254.048.857 220.893.357 90.660.489 77.340.308 Genel Yönetim Giderleri (-) 29,30 (113.637.953) (105.856.028) (37.976.604) (33.959.263) Pazarlama Giderleri (-) 29,30 (64.157.263) (70.104.900) (22.389.728) (19.683.524) Araştırma ve Geliştirme Giderleri (-) 29,30 (8.078.361) (5.592.361) (2.875.187) (2.222.578) Esas Faliyetlerden Diğer Gelirler 31 72.658.525 34.433.632 33.775.021 7.215.685 Esas Faliyetlerden Diğer Giderler (-) 31 (57.842.658) (25.140.558) (34.984.926) (2.937.174) Özkaynak Yöntemiyle Değerlenen Yatırımların Kar/Zararlarındaki Paylar 16 8.211.588 7.438.031 2.956.117 2.506.012 ESAS FAALİYET KARI 91.202.735 56.071.173 29.165.182 28.259.466 Yatırım Faaliyetlerinden Gelirler 32 87.688.597 12.362.138 2.528.987 1.035.792 Yatırım Faaliyetlerinden Giderler (-) 32 (3.576.258) (873.770) (1.790.958) (517.411) FİNANSMAN GELİRİ GİDERİ ÖNCESİ FAALİYET KARI 175.315.074 67.559.541 29.903.211 28.777.847 Finansman Gelirleri 33 393.936.210 102.503.920 157.866.314 61.563.776 Finansman Giderleri (-) 33 (488.086.602) (196.318.072) (191.967.403) (94.613.008) SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER VERGİ ÖNCESİ KARI / (ZARARI) 81.164.682 (26.254.611) (4.197.878) (4.271.385) Sürdürülen Faaliyetler Vergi Geliri / (Gideri) 8.499.461 (3.333.282) 2.531.100 (2.858.635) Dönem Vergi Gideri (-) 35 (40.071.553) (18.125.803) (16.225.288) (6.909.381) Ertelenmiş Vergi Geliri / (Gideri) 35 48.571.014 14.792.521 18.756.388 4.050.746 DÖNEM (ZARARI)/KARI 89.664.143 (29.587.893) (1.666.778) (7.130.020) Dönem Karı / (Zararının) Dağılımı Kontrol Gücü Olmayan Paylar 27 (34.883.812) (45.655.114) (9.706.703) (15.155.727) Ana ortaklık payları 124.547.955 16.067.221 8.039.925 8.025.707 Pay Başına Kazanç 36 0,2805 0,0362 0,0181 0,0181 Ekteki dipnotlar bu konsolide finansal tabloların ayrılmaz bir parçasıdır. 3
1 OCAK - 30 EYLÜL 2015 VE 2014 ARA HESAP DÖNEMLERİNE AİT KONSOLİDE DİĞER KAPSAMLI GELİR TABLOLARI Dipnot 1 Ocak - 1 Ocak - 1 Temmuz - 1 Temmuz - Kapsamlı Gelir Tablosu Referansları 30 Eylül 2015 30 Eylül 2014 30 Eylül 2015 30 Eylül 2014 Dönem Karı/(Zararı) 27 89.664.143 (29.587.893) (1.666.778) (7.130.020) Diğer kapsamlı gelirler Kar veya Zararda Yeniden Sınıflandırılmayacaklar 27 - - - - Yatırım Amaçı Gayrimenkul Yeniden Değerleme Artışları/Azalışları - - - - Tanımlanmış Fayda Planları Yeniden Ölçüm Kazançları/Kayıpları - - - - Kar veya Zararda Yeniden Sınıflandırılmayacak Diğer Kapsamlı Gelire İlişkin Vergiler - - - - - Dönem Vergi Gideri/Gelir - - - - - Ertelenmiş Vergi Gideri/Geliri - - - - Kar veya Zararda Yeniden Sınıflandırılacaklar 27 (25.120.260) 155.806.167 (28.929.646) (5.930.149) Yabancı Para Çevrim Farkları (70.375.429) 8.577.292 (55.161.092) (8.861.314) Satılmaya Hazır Finansal Varlıkların Yeniden Değerleme ve/veya Sınıflandırma Kazançları/Kayıpları 63.979.716 148.386.234 30.175.212 1.804.186 Nakit Akış Riskinden Korunma Kazanç/(Kayıpları) (19.406.953) 7.827.440 (3.043.757) 1.521.485 Kar veya Zararda Yeniden Sınıflandırılacak Diğer Kapsamlı Gelire İlişkin Vergiler 682.406 (8.984.799) (900.009) (394.506) - Dönem Vergi Gideri/Geliri - - - - - Ertelenmiş Vergi Gideri/Geliri 682.406 (8.984.799) (900.009) (394.506) Diğer Kapsamlı Gelir (25.120.260) 155.806.167 (28.929.646) (5.930.149) Toplam Kapsamlı Gelir 64.543.883 126.218.274 (30.596.424) (13.060.169) Toplam Kapsamlı Gelirin Dağılımı 64.543.883 126.218.274 (30.596.424) (13.060.169) Kontrol Gücü Olmayan Paylar (34.881.417) (6.768.290) 6.973.882 (9.121.272) Ana Ortaklık Payları 99.425.300 132.986.564 (37.570.306) (3.938.897) Pay Başına Kazanç 36 0,2239 0,2995 (0,0846) (0,0089) Ekteki dipnotlar bu konsolide finansal tabloların ayrılmaz bir parçasıdır. 4
1 OCAK - 30 EYLÜL 2015 VE 2014 HESAP DÖNEMLERİNE AİT KONSOLİDE ÖZKAYNAKLAR DEĞİŞİM TABLOLARI Kar veya Zararda Kar veya Zararda Yeniden Yeniden Sınıflandırılmayacak Sınıflandırılacak Birikmiş Birikmiş Diğer Kapsamlı Diğer Kapsamlı Gelirler / (Giderler) Gelirler / (Giderler) Birikmiş Karlar Karşılıklı Yabancı Kardan Ana Kontrol Sermaye İştirak Pay Yeniden Diğer Para Diğer Ayrılan Geçmiş Net Ortaklığa Gücü Düzeltme Sermaye İhraç Değerleme Kazanç/ Çevrim Kazanç Kısıtlanmış Yıllar Dönem Ait Olmayan Toplam Sermaye Farkları Düzeltmesi (-) Primleri Kazançları Kayıplar Farkları Kayıplar Yedekler Karları Karı Özkaynaklar Paylar Özkaynaklar 1 Ocak 2014 itibarıyla bakiye 415.000.000 1.431-35 - (4.713.172) (42.103.104) 131.933.960 62.200.901 573.493.343 111.405.194 1.247.218.588 74.333.410 1.321.551.998 Transfer - - - - - - - - 17.471.284 93.933.910 (111.405.194) - - - Toplam kapsamlı gelir - - - - - - (30.309.532) 147.228.875 - - 16.067.221 132.986.564 (6.768.290) 126.218.274 Sermaye artırımları 29.000.000 - - - - - - - - (29.000.000) - - - - Temettüler - - - - - - - - - (32.713.021) - (32.713.021) (11.635.554) (44.348.575) 30 Eylül 2014 itibarıyla bakiye 444.000.000 1.431-35 - (4.713.172) (72.412.636) 279.162.835 79.672.185 605.714.232 16.067.221 1.347.492.131 55.929.566 1.403.421.697 Kar veya Zararda Kar veya Zararda Yeniden Yeniden Sınıflandırılmayacak Sınıflandırılacak Birikmiş Birikmiş Diğer Kapsamlı Diğer Kapsamlı Gelirler / (Giderler) Gelirler / (Giderler) Birikmiş Karlar Karşılıklı Yabancı Kardan Ana Kontrol Sermaye İştirak Pay Yeniden Diğer Para Diğer Ayrılan Geçmiş Net Ortaklığa Gücü Düzeltme Sermaye İhraç Değerleme Kazanç/ Çevrim Kazanç Kısıtlanmış Yıllar Dönem Ait Olmayan Toplam Sermaye Farkları Düzeltmesi (-) Primleri Kazançları Kayıplar Farkları Kayıplar Yedekler Karları Karı Özkaynaklar Paylar Özkaynaklar 1 Ocak 2015 itibarıyla bakiye 444.000.000 1.431-35 - (1.638.362) (80.213.575) 285.824.829 79.672.185 605.714.232 101.778.957 1.435.139.732 88.007.083 1.523.146.815 Transfer - - - - - - - - 12.544.722 89.234.235 (101.778.957) - - - Toplam kapsamlı gelir - - - - - - (70.377.824) 45.255.169 - - 124.547.955 99.425.300 (34.881.417) 64.543.883 Sermaye artırımları - - - - - - - - - - - - 6.000.000 6.000.000 Temettüler - - - - - - - - - - - - (7.561.125) (7.561.125) Bağlı Ortaklıklarda Kontrol Kaybı ile Sonuçlanmayan Pay Oranı Değişikliklerine Bağlı Artış/Azalış - - - - - - - - (242.845.345) - (242.845.345) 242.845.345 - Kontrol Gücü Olmayan Pay Sahipleri ile Yapılan İşlemler - - - - - 264 - - - 5.281.048-5.281.048 (201.012.191) (195.730.879) 30 Eylül 2015 itibarıyla bakiye 444.000.000 1.431-35 - (1.638.098) (150.591.399) 331.079.998 92.216.907 457.384.170 124.547.955 1.297.000.999 93.397.695 1.390.398.694 Özkaynak değişim tablosuyla ilgili açıklamalar Dipnot 27 de sunulmuştur. Ekteki dipnotlar bu konsolide finansal tabloların ayrılmaz bir parçasıdır. 5
1 OCAK - 30 EYLÜL 2015 VE 2014 ARA HESAP DÖNEMLERİNE AİT KONSOLİDE NAKİT AKIŞ TABLOLARI Dipnot 1 Ocak - 1 Ocak - Referansları 30 Eylül 2015 30 Eylül 2014 A. İŞLETME FAALİYETLERİNDEN NAKİT AKIŞLARI 144.476.410 37.412.555 Dönem (zararı)/ karı 27 89.664.143 (29.587.893) Dönem net karı mutabakatı ile ilgili düzeltmeler 151.905.681 282.888.528 Amortisman ve itfa giderleriyle ilgili düzeltmeler 18, 19 156.115.951 171.699.905 Değer düşüklüğü/iptali ile ilgili düzeltmeler 10, 11, 13 1.007.014 233.790 Karşılıklar ile ilgili düzeltmeler 3, 22, 24 33.455.886 22.633.398 Faiz gelirleri ve giderleri ile ilgili düzeltmeler 8, 31, 33 67.911.503 83.495.317 Gerçekleşmemiş yabancı para çevrim farkları ile ilgili düzeltmeler 31, 33 (5.760.156) 15.066.255 İştiraklerin dağıtılmamış karları ile ilgili düzeltmeler 16 (8.211.588) (7.438.030) Vergi gideri/geliri ile ilgili düzeltmeler 35 (8.499.461) 3.333.282 Duran varlıkların elden çıkarılmasından kaynaklanan kayıp/kazançlar ile ilgili düzeltmeler 32 (76.585.462) 3.467.522 Temettü gelirleri 32,37 (7.526.877) (9.353.085) Nakit Akışlarına Neden Olan Diğer Kalemlere İlişkin Düzeltmeler 22, 24 (1.129) (249.826) İşletme sermayesinde gerçekleşen değişimler 23.746.701 (94.832.008) Stoklardaki artış/azalışla ilgili düzeltmeler 3, 13 (43.741.961) (12.434.827) Ticari alacaklardaki artış/azalışla ilgili düzeltmeler 3, 10 (137.070.483) (60.531.300) Faaliyetle ilgili diğer alacaklardaki artış/azalışla ilgili düzeltmeler 3, 11, 37 116.925.427 (29.690.018) Ticari borçlardaki artış/azalışla ile ilgili düzeltmeler 3, 10 56.261.057 209.139 Faaliyetlerle ilgili diğer borçlardaki artış/azalışla ilgili düzelt. 3,11,14,26,37 63.726.409 1.833.460 İşletme sermayesinde gerçekleşen diğer artış/azalışla ilgili düzelt. 3, 14,26 (26.727.038) 1.310.221 Satış amaçlı duran varlık satışından kaynaklanan nakit girişleri 32, 34-4.471.317 Alım satım amaçlı elde bulundurulan sözleşmelerle ilgili nakit girişleri (5.626.710) - Faaliyetlerden elde edilen nakit akışları 265.316.525 158.468.627 Ödenen faiz 8,31,33,37 (89.040.886) (86.911.479) Alınan faiz 31, 33, 37 5.522.306 3.464.823 Vergi ödemeleri/iadeleri 35 (32.287.869) (34.690.134) Ödenen kıdem tazminatı 24 (5.033.666) (2.919.282) B. YATIRIM FAALİYETLERİNDEN KAYNAKLANAN NAKİT AKIŞLARI (112.015.758) (124.980.201) Bağlı ortaklıkların kontrolünün elde edilmesine yönelik alışlara ilişkin nakit çıkışları/girişleri 27 - - Başka işletmelerin veya fonların paylarının veya borçlanma araçlarının edinimi için yapılan nakit çıkışları 7,32 (12.076) - Başka işletmelerin veya fonların paylarının veya borçlanma araçlarının satılması sonucu elde edilen nakit girişleri 7,32 79.938.636 - Maddi ve maddi olmayan duran varlıkların satışından kaynaklanan nakit girişleri 18,19,32 15.233.495 11.889.448 Maddi ve maddi olmayan duran varlık alışından kaynaklanan nakit çıkışları 8,18,19 (253.144.739) (168.255.844) Verilen nakit avans ve borçlar 14 (77.941.590) (28.253.342) Verilen nakit avans ve borçlardan geri ödemeler 14 76.411.016 27.914.235 Alınan temettüler 16,32 13.950.904 15.915.253 Alınan faiz 6,33 15.977.549 15.224.862 Diğer nakit girişleri/çıkışları 10,11,26 17.571.047 585.187 Ekteki dipnotlar bu konsolide finansal tabloların ayrılmaz bir parçasıdır. 6
1 OCAK - 30 EYLÜL 2015 VE 2014 ARA HESAP DÖNEMLERİNE AİT KONSOLİDE NAKİT AKIŞ TABLOLARI Dipnot 1 Ocak - 1 Ocak - Referansları 30 Eylül 2015 30 Eylül 2014 C. FİNANSMAN FAALİYETLERİNDEN NAKİT AKIŞLARI 55.186.310 (1.304.127) Borçlanmadan kaynaklanan nakit girişleri 8 640.183.681 591.299.520 Borç ödemelerine ilişkin nakit çıkışları 8 (582.701.305) (548.047.773) Finansal kiralama sözleşmelerinden kaynaklanan borç ödemelerine ilişkin nakit çıkışları 8 (106.662) (207.298) Ödenen temettüler 27 (7.561.125) (44.348.576) Kontrol gücü olmayan payların sermaye katkıları 27 6.000.000 - Kontrol gücü olmayan pay sahipleri ile yapılan hisse alım satım işlemleri (net) 27 (628.279) - YABANCI PARA ÇEVİRİM FARKLARININ ETKİSİNDEN ÖNCE NAKİT VE NAKİT BENZERLERİNDEKİ NET ARTIŞ/AZALIŞ (A+B+C) 87.646.962 (88.871.773) D. YABANCI PARA ÇEVİRİM FARKLARININ NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ 182.612.591 (16.256.271) Kur değişiminin nakit ve nakit benzerleri üzerindeki etkisi 31,33 162.205.507 22.237.506 Yabancı para çevrim farklarının etkisi 27 20.407.084 (38.493.779) NAKİT VE NAKİT BENZERLERİNDEKİ NET ARTIŞ/AZALIŞ (A+B+C+D) 270.259.553 (105.128.044) E. DÖNEM BAŞI NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ 6 557.079.029 602.436.318 DÖNEM SONU NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ (A+B+C+D+E) 6 827.338.582 497.308.274 Ekteki dipnotlar bu konsolide finansal tabloların ayrılmaz bir parçasıdır. 7
1. GRUP UN ORGANİZASYONU VE FAALİYET KONUSU Anadolu Cam Sanayii A.Ş. ve bağlı ortaklıkları ( Grup ), Anadolu Cam Sanayii A.Ş. ( Şirket ) ile toplam on dört bağlı ortaklık, iki iş ortaklığı ve iki iştirakten oluşmaktadır. Şirket, 1969 yılında kurulmuş ve 1973 yılında üretime başlamıştır. 1976 yılında Türkiye İş Bankası A.Ş. ile bu bankanın sermaye ve yönetim etkinliği altında olan Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. Topluluğu na katılmıştır. Grup un faaliyet konusu cam ambalaj üretim ve satışıdır. Türkiye dahilindeki üretim faaliyetleri Mersin, Yenişehir ve Eskişehir fabrikalarında gerçekleştirilmektedir. Şirket in tüm pazarlama ve satış faaliyetleri kendi bünyesindeki Satış ve Yönetim Merkezi bölümü tarafından yürütülmektedir. Yurtdışı satışları ise dış ticaret sermaye şirketi olan Şişecam Dış Ticaret A.Ş. tarafından yapılmaktadır. Şirket in hisseleri Borsa İstanbul A.Ş. de ( BİAŞ ) eski ünvanıyla İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda ( İMKB ) 1986 yılından beri işlem görmektedir. T. Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş.( Şişecam Holding ) bilanço tarihi itibarıyla Şirket te %79,11 lik paya sahiptir ve yönetimde kontrolü elinde tutmaktadır. Şirket in Merkez Adresi ve Ortaklık Yapısı Şirket in ortaklık yapısı Dipnot 27 de sunulmuştur. Şirket Türkiye de kayıtlıdır ve haberleşme bilgileri aşağıda sunulmuştur: İş Kuleleri Kule 3, 4. Levent 34330, Beşiktaş / İstanbul / Türkiye Telefon : + 90 (212) 350 50 50 Faks : + 90 (212) 350 57 57 http://www.sisecamcamambalaj.com Şirket in Ticaret Sicil Bilgileri Kayıtlı olduğu sicil: İstanbul Ticaret Sicil Memurluğu Sicil No : 103040 Mersis No : 0 8127 3186 65213508 Grup un Personel Yapısı 30 Eylül 31 Aralık 30 Eylül 2015 2014 2014 Aylık ücretli 1.347 1.228 1.405 Saat ücretli 3.309 3.126 3.445 Toplam 4.656 4.354 4.850 Grup un toplam personel sayısı içinde yer alan 342 kişi, özkaynak yöntemiyle değerlenen iş ortaklığı ve iştiraklerdeki çalışanlardan oluşmaktadır (31 Aralık 2014: 341 kişi). Konsolidasyona Dahil Edilen Şirketler: Şirket aşağıda belirtilen bağlı ortaklıklarını tam konsolidasyon ilke ve esaslarına göre, iş ortaklıklarını ve iştiraklerini özkaynak yöntemiyle muhasebeleştirme metoduna göre ilişikteki konsolide finansal tablolara dahil etmiştir. 8
1. GRUP UN ORGANİZASYONU VE FAALİYET KONUSU (Devamı) Bağlı Ortaklıklar: Şirket ünvanı Faaliyet konusu Kayıtlı olduğu ülke Anadolu Cam Yenişehir Sanayi A.Ş. Cam ambalaj üretimi ve satışı Türkiye Anadolu Cam Eskişehir Sanayi A.Ş. Cam ambalaj üretimi ve satışı Türkiye OOO Ruscam Cam ambalaj üretimi ve satışı Rusya PAO Ruscam Pokrovsky (1) Cam ambalaj üretimi ve satışı Rusya OOO Ruscam Glass Packaging Holding Cam ambalaj üretimi ve satışı Rusya OOO Ruscam Glass Cam ambalaj üretimi ve satışı Rusya OOO Energosystems (2) Endüstriyel malzeme kiralaması Rusya OOO Ruscam Management Company Finansman ve yatırım şirketi Rusya JSC Mina Cam ambalaj üretimi ve satışı Gürcistan CJSC Brewery Pivdenna Cam ambalaj üretimi ve satışı Ukrayna Merefa Glass Company Ltd. Cam ambalaj üretimi ve satışı Ukrayna Anadolu Cam Investment B.V. Finansman ve yatırım şirketi Hollanda Balsand B.V. Finansman ve yatırım şirketi Hollanda AC Glass Holding B.V. (3) Finansman ve yatırım şirketi Hollanda 30 Eylül 2015 31 Aralık 2014 Doğrudan ve Etkin Doğrudan ve Etkin dolaylı ortaklık ortaklık dolaylı ortaklık ortaklık oranı % oranı % oranı % oranı % Anadolu Cam Yenişehir Sanayi A.Ş. 85,00 85,00 84,89 84,89 Anadolu Cam Eskişehir Sanayi A.Ş. 85,00 85,00 84,97 84,97 OOO Ruscam 100,00 100,00 99,74 75,72 PAO Ruscam Pokrovsky (1) 99,99 99,99 99,99 50,99 OOO Ruscam Glass Packaging Holding 100,00 100,00 100,00 51,00 OOO Ruscam Glass 100,00 100,00 100,00 51,00 OOO Energosystems (2) 100,00 100,00 100,00 51,00 OOO Ruscam Management Company 100,00 100,00 100,00 51,00 JSC Mina 99,86 99,86 99,86 99,86 CJSC Brewery Pivdenna 100,00 100,00 100,00 51,00 Merefa Glass Company Ltd. 100,00 100,00 100,00 51,00 Anadolu Cam Investment B.V. 100,00 100,00 75,92 75,92 Balsand B.V. 100,00 100,00 51,00 51,00 AC Glass Holding B.V. (3) 100,00 100,00 - - (1) Bağlı ortaklıklarımızdan OAO Ruscam Pokrovsky nin şirket unvanı 6 Mart 2015 tarihinde PAO Ruscam Pokrovsky olarak değişmiştir. (2) OOO Ruscam Sibir in şirket unvanı 10 Ağustos 2015 tarihinde OOO Energosystems olarak değişmiştir. (3) Bağlı ortaklıklarımızdan AC Glass Holding B.V. 17 Nisan 2015 tarihinde kurulmuştur. 9
2. GRUP UN ORGANİZASYONU VE FAALİYET KONUSU (Devamı) İş Ortaklıkları: Faaliyet konusu Kayıtlı olduğu ülke Omco İstanbul Kalıp San. ve Tic. A.Ş. Kalıp üretimi ve satışı Türkiye OOO Balkum Kum işleme ve satışı Rusya 30 Eylül 2015 31 Aralık 2014 Doğrudan ve Etkin Doğrudan ve Etkin dolaylı ortaklık ortaklık dolaylı ortaklık ortaklık oranı % oranı % oranı % oranı % Omco İstanbul Kalıp San. ve Tic. A.Ş. 50,00 50,00 49,96 49,96 OOO Balkum 50,00 50,00 50,00 25,50 İştirakler: Faaliyet konusu Kayıtlı olduğu ülke Camiş Elektrik Üretim A.Ş. Elektrik üretimi ve satışı Türkiye OAO FormMat Kum çıkarma ve satışı Rusya 30 Eylül 2015 31 Aralık 2014 Doğrudan ve Etkin Doğrudan ve Etkin dolaylı ortaklık ortaklık dolaylı ortaklık ortaklık oranı % oranı % oranı % oranı % Camiş Elektrik Üretim A.Ş. 26,09 26,09 26,09 26,09 OAO FormMat 48,46 48,46 48,46 24,71 10
2. FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR 2.1 Sunuma İlişkin Temel Esaslar İlişikteki konsolide finansal tablolar Sermaye Piyasası Kurulu nun ( SPK ) 13 Haziran 2013 tarih ve 28676 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Seri II 14.1 No lu Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği hükümlerine uygun olarak hazırlanmış olup Tebliğin 5. Maddesine istinaden Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu ( KGK ) tarafından yürürlüğe konulmuş olan Türkiye Muhasebe Standartları/Türkiye Finansal Raporlama Standartları ( TMS/TFRS ) ile bunlara ilişkin ek ve yorumları ( TMS/TFRS ) esas alınmıştır. İşletmeler, TMS 34 standardına uygun olarak ara dönem finansal tablolarını tam set veya özet olarak hazırlamakta serbesttirler. Grup, bu çerçevede, ara dönemlerde tam set finansal tablo hazırlamayı tercih etmiştir. SPK, 17 Mart 2005 tarihinde almış olduğu bir kararla, Türkiye de faaliyette bulunan halka açık şirketler için 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere enflasyon muhasebesi uygulamasının gerekli olmadığını ilan etmiştir. Grup, konsolide finansal tabloları bu karar çerçevesinde hazırlanmıştır. Şirket (ve Türkiye de kayıtlı olan bağlı ortaklıklar ile iş ortaklıkları), muhasebe kayıtlarının tutulmasında ve kanuni finansal tablolarının hazırlanmasında, Türk Ticaret Kanunu ( TTK ), vergi mevzuatı ve Türkiye Cumhuriyeti Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılan Tekdüzen Hesap Planını esas almaktadır. Yabancı ülkelerde faaliyet gösteren bağlı ortaklıklar, iş ortaklıkları ve iştirakler kanuni finansal tablolarını faaliyet gösterdikleri ülkelerde geçerli olan kanun ve yönetmeliklerine uygun olarak hazırlamıştır. Konsolide finansal tablolar, gerçeğe uygun değerleri ile gösterilen finansal varlık ve yükümlülüklerin dışında, tarihi maliyet esası baz alınarak Türk Lirası olarak hazırlanmıştır. Konsolide finansal tablolar, tarihi maliyet esasına göre hazırlanmış kanuni kayıtlara TMS/TFRS uyarınca doğru sunumun yapılması amacıyla gerekli düzeltme ve sınıflandırmalar yansıtılarak düzenlenmiştir. Kullanılan Para Birimi Grup un her işletmesinin kendi finansal tabloları faaliyette bulundukları temel ekonomik çevrede geçerli olan para birimi (fonksiyonel para birimi) ile sunulmuştur. Her işletmenin finansal durumu ve faaliyet sonuçları, Şirket in fonksiyonel para birimi olan ve konsolide finansal tablolar için sunum para birimi olan Türk Lirası ( TL ) cinsinden ifade edilmiştir. Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Finansal Tabloların Düzeltilmesi SPK nın 17 Mart 2005 tarih ve 11/367 sayılı kararı uyarınca, Türkiye de faaliyette bulunan ve SPK Muhasebe Standartları na (TFRS uygulamasını benimseyenler dahil) uygun olarak finansal tablo hazırlayan şirketler için, 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere enflasyon muhasebesi uygulamasına son verilmiştir. Buna istinaden, 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren UMSK tarafından yayımlanmış 29 No.lu Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama Standardı ( UMS / TMS 29 ) uygulanmamıştır. İşletmenin Sürekliliği Varsayımı Konsolide finansal tablolar, Şirket in ve konsolidasyona dâhil edilen iştirak, iş ortaklığı ve bağlı ortaklıkları önümüzdeki bir yılda ve faaliyetlerinin doğal akışı içerisinde varlıklarından fayda elde edeceği ve yükümlülüklerini yerine getireceği varsayımı altında işletmenin sürekliliği esasına göre hazırlanmıştır. Karşılaştırmalı Bilgiler ve Önceki Dönem Tarihli Finansal Tabloların Düzeltilmesi Finansal durum ve performans trendlerinin tespitine imkan vermek üzere, Grup un cari dönem konsolide finansal tabloları önceki dönemle karşılaştırmalı olarak hazırlanmaktadır. Cari dönem konsolide finansal tabloların sunumu ile uygunluk sağlanması açısından karşılaştırmalı bilgiler gerekli görüldüğünde yeniden sınıflandırılır. 11
2. FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devamı) 2.1 Sunuma İlişkin Temel Esaslar (Devamı) Yabancı Ülkelerde Faaliyet Gösteren Bağlı Ortaklıkların Finansal Tabloları Yabancı ülkelerde faaliyet gösteren iştirak, iş ortaklığı ve bağlı ortaklıkların finansal tabloları, faaliyet gösterdikleri ülkelerde geçerli olan kanun ve yönetmeliklere uygun olarak hazırlanmış olup, Grup muhasebe politikalarına göre düzenlenmiş finansal tablolarında yer alan; varlık ve yükümlülükleri konsolide rapor tarihindeki döviz kuru, gelir ve giderler ortalama döviz kuru kullanılarak Türk Lirası na çevrilmiştir. Kapanış ve ortalama kur kullanımı sonucu ortaya çıkan kur farkları özkaynaklar içerisindeki yabancı para çevirim farkları kalemi altında takip edilmektedir. Konsolidasyon kapsamındaki yurtdışı faaliyetlerinin çeviriminde kullanılan kurlar aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2015 31 Aralık 2014 30 Eylül 2014 Dönem Dönem Dönem Dönem Dönem Dönem Döviz Cinsi Sonu Ortalaması Sonu Ortalaması Sonu Ortalaması ABD Doları 3,04330 2,65618 2,31890 2,18652 2,27890 2,16176 Euro 3,42120 2,96257 2,82070 2,90423 2,89140 2,93140 Rus Rublesi 0,04575 0,04479 0,04024 0,05756 0,05734 0,06075 Gürcistan Larisi 1,27784 1,19264 1,24431 1,23822 1,30045 1,23363 Ukrayna Grivnası 0,14137 0,12363 0,14706 0,18364 0,17599 0,19555 Konsolidasyona İlişkin Esaslar Konsolide finansal tablolar aşağıdaki maddelerde belirtilen esaslara göre hazırlanan Grup hesaplarını içerir. Konsolidasyon kapsamına dâhil edilen şirketlerin finansal tablolarının hazırlanması sırasında, TMS/TFRS ye uygunluk ve Grup tarafından uygulanan muhasebe politikalarına ve sunum biçimlerine uyumluluk açısından, gerekli düzeltme ve sınıflandırmalar yapılmıştır. Bağlı ortaklıkların faaliyet sonuçları satın alma veya elden çıkarma işlemlerine uygun olarak söz konusu işlemlerin geçerlilik tarihlerinde dâhil edilmiş veya hariç bırakılmışlardır. Bağlı Ortaklıklar Kontrol, bir işletmenin faaliyetlerinden fayda elde etmek amacıyla finansal ve operasyonel politikaları üzerinde kontrol gücünün olması ile sağlanır. Bağlı ortaklıklar, Şirket in ya (a) doğrudan ve/veya dolaylı olarak kendisine ait olan ve Şirket in üzerinde oy haklarına sahip olduğu hisseler neticesinde şirketlerdeki hisselerle ilgili oy hakkının %50 den fazlasını kullanma yetkisine sahip olduğu ya da (b) oy hakkının %50 den fazlasını kullanma yetkisine sahip olmamakla birlikte finansal ve işletme politikaları üzerinde fiili hâkimiyet etkisini kullanmak suretiyle, finansal ve işletme politikalarını Şirket in menfaatleri doğrultusunda kontrol etme yetkisi ve gücüne sahip olduğu şirketleri ifade eder. Grup un başka bir şirketi kontrol edip etmediğinin değerlendirilmesinde dönüştürülebilir veya kullanılabilir potansiyel oy haklarının varlığı da göz önünde bulundurulur. 30 Eylül 2015 ve 31 Aralık 2014 tarihleri itibarıyla konsolidasyona tabi tutulan bağlı ortaklıklar, oy hakları ve etkin ortaklık oranları Dipnot 1 de gösterilmiştir. Bağlı ortaklıklar, faaliyetleri üzerindeki kontrolün Grup a transfer olduğu tarihten itibaren konsolidasyon kapsamına alınır ve kontrolün ortadan kalktığı tarihte de konsolidasyon kapsamından çıkartılır. Bağlı ortaklıklar için uygulanan muhasebe politikaları Grup tarafından uygulanan muhasebe politikaları ile tutarlılığın sağlanması amacıyla değiştirilir. Yıl içinde satın alınan veya elden çıkarılan bağlı ortaklıkların sonuçları, satın alım tarihinden sonra veya elden çıkarma tarihine kadar konsolide kapsamlı gelir tablosuna dahil edilir. Satın almaya ilişkin maliyetler oluştuğu dönemde kar veya zarar tablosunda muhasebeleştirilmiştir. 12
2. FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devamı) 2.1 Sunuma İlişkin Temel Esaslar (Devamı) Bağlı ortaklıklar a ait finansal durum tabloları ve kar veya zarar tabloları tam konsolidasyon yöntemi kullanılarak konsolide edilmiş olup Şirket ve bağlı ortaklıkların sahip olduğu payların kayıtlı iştirak değerleri, ilgili özkaynaklar ile karşılıklı olarak netleştirilmiştir. Şirket ile bağlı ortaklıklar arasındaki grup içi işlemler ve bakiyeler konsolidasyon işlemi sırasında netleştirilmiştir. Şirket in sahip olduğu hisselerin kayıtlı değerleri ve bunlardan kaynaklanan temettüler, ilgili özkaynaklar ve gelir tablosu hesaplarından netleştirilmiştir. Konsolide bağlı ortaklıkların net varlıklarındaki ana ortaklık dışı paylar, Grup un özkaynağının içinde ayrı olarak belirtilir. Ana ortaklık dışı paylar, ilk işletme birleşmelerinde oluşan bu paylar ile birleşme tarihinden itibaren özkaynakta meydana gelen değişikliklerdeki ana ortaklık dışı payların toplamından oluşur. Konsolide edilen bir bağlı ortaklığın ana ortaklık dışı paya düşen birikmiş zararları, söz konusu bağlı ortaklığın ana ortaklık dışı özsermaye tutarını aşabilir. Bu durumda, birikmiş zarar ve ana ortaklık dışı paya düşecek daha sonraki cari yıl zararları, ana ortaklık dışı pay ile ilişkilendirilir. 30 Eylül 2015 tarihi itibarıyla finansal pozisyonu ve aynı tarihte sona eren döneme ait faaliyet sonucu, gerek tek başına gerekse topluca, konsolide finansal tablolara göre parasal önemlilik arz etmeyen bağlı ortaklıkların finansal tabloları konsolide edilmemiştir. Bu bağlı ortaklıklar, konsolide finansal tablolarda, satılmaya hazır finansal varlıklar olarak sınıflandırılmışlardır (Dipnot 7). İş Ortaklıklarındaki Paylar İş ortaklıkları, Şirket ve bağlı ortaklıkları ile bir veya daha fazla müteşebbis ortak tarafından müştereken yönetilmek üzere, bir ekonomik faaliyetin üstlenilmesi için bir sözleşme dâhilinde oluşturulan şirketleri ifade etmektedir. Grup, bu müşterek kontrolü, kendisinin doğrudan ya da dolaylı olarak sahip olduğu hisselerden yararlanarak sağlamaktadır. 30 Eylül 2015 ve 31 Aralık 2014 tarihleri itibarıyla Grup un müşterek yönetime tabi işletmelerinin detayı Dipnot 1 de açıklanmıştır. Müşterek yönetime tabi ortaklıklar özkaynak yöntemi kullanılmak suretiyle muhasebeleştirilmektedir. İştirakler İştiraklerdeki yatırımlar özkaynak yöntemi ile muhasebeleştirilmektedir. Bunlar, Grup un genel olarak oy hakkının %20 ile %50 sine sahip olduğu veya Grup un, Şirket faaliyetleri üzerinde kontrol yetkisi bulunmamakla birlikte önemli etkiye sahip olduğu kuruluşlardır. Grup ile iştirak arasındaki işlemlerden doğan gerçekleşmemiş karlar Grup un iştirakteki payı ölçüsünde düzeltilmiş olup, gerçekleşmemiş zararlar da; işlem, transfer edilen varlığın değer düşüklüğüne uğradığını göstermiyor ise düzeltilmiştir. Grup, iştirak ile ilgili olarak söz konusu doğrultuda bir yükümlülük altına girmemiş veya bir taahhütte bulunmamış olduğu sürece iştirakteki yatırımın kayıtlı değerinin sıfır olması veya Grup un önemli etkisinin sona ermesi durumunda özkaynak yöntemine devam edilmez. Önemli etkinin sona erdiği tarihteki yatırımın kayıtlı değeri, o tarihten sonra gerçeğe uygun değeri güvenilir olarak ölçülebildiğinde gerçeğe uygun değerinden aksi takdirde maliyet bedeli üzerinden gösterilir. İş ortaklıkları ve iştiraklerden gelir ve giderler, Grup un esas faaliyetlerinin bir parçası olması nedeniyle Özkaynak Yöntemiyle Değerlenen Yatırımların Kar/Zararlarındaki Paylar hesabı konsolide kar veya zarar tablosunda Esas Faaliyet Karı içerisinde sunulmuştur. Satılmaya Hazır Finansal Varlıklar Grup un toplam oy haklarının %20 ye kadar veya %20 nin üzerinde olmakla birlikte Grup un önemli bir etkiye sahip olmadığı veya konsolide finansal tablolar açısından önemlilik teşkil etmeyen; teşkilatlanmış piyasalarda işlem görmeyen ve gerçeğe uygun değerleri güvenilir bir şekilde belirlenemeyen satılmaya hazır finansal varlıklar, maliyet bedelleri üzerinden, varsa, değer kaybı ile ilgili karşılık düşüldükten sonra konsolide finansal tablolara yansıtılır. Grup un 30 Eylül 2015 tarihi itibariyla maliyet bedeli üzerinden muhasebeleştirdiği satılmaya hazır finansal varlığı bulunmamaktadır. 13
2. FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devamı) 2.1 Sunuma İlişkin Temel Esaslar (Devamı) Grup un toplam oy haklarının %20 nin altında olduğu veya Grup un önemli bir etkiye sahip olmadığı ve aktif piyasalarda kote pazar fiyatları olan ve gerçeğe uygun değerleri güvenilir bir şekilde hesaplanabilen satılmaya hazır finansal varlık, gerçeğe uygun değeriyle konsolide finansal tablolara yansıtılmıştır. 2.2 TMS ye Uygunluk Beyanı Grup, 30 Eylül 2015 tarihinde sona eren döneme ilişkin konsolide finansal tablolarını SPK nın Seri: II 14.1 No lu tebliği ve bu tebliğe açıklama getiren duyuruları çerçevesinde hazırlamıştır. Konsolide finansal tablolar ve notlar, SPK tarafından uygulanması tavsiye edilen formatlara uygun olarak ve zorunlu kılınan bilgiler dâhil edilerek sunulmuştur. 2.3 Muhasebe Politikalarında Değişiklikler Muhasebe politikalarında yapılan önemli değişiklikler geriye dönük olarak uygulanmakta ve önceki dönem finansal tabloları yeniden düzenlenmektedir. 30 Eylül 2015 tarihinde sona eren döneme ait konsolide finansal tabloların hazırlanması sırasında kullanılan muhasebe politikaları 31 Aralık 2014 tarihinde sona eren döneme ait konsolide finansal tabloların hazırlanması sırasında kullanılan muhasebe politikaları ile tutarlıdır. 2.4 Muhasebe Tahminlerindeki Değişiklikler ve Hatalar Muhasebe tahminlerindeki değişiklikler yalnızca bir döneme ilişkin ise, değişikliğin yapıldığı cari dönemde, gelecek dönemlere ilişkin ise, hem değişikliğin yapıldığı dönemde hem de gelecek dönemlerde, ileriye yönelik olarak uygulanır. 30 Eylül 2015 tarihinde sona eren döneme ait konsolide finansal tabloların hazırlanması sırasında kullanılan önemli tahminler, 31 Aralık 2014 tarihinde sona eren döneme ait konsolide finansal tabloların hazırlanması sırasında kullanılan tahminlerle tutarlıdır. Tespit edilen önemli muhasebe hataları geriye dönük olarak uygulanır ve önceki dönem finansal tabloları yeniden düzenlenir. 2.5 Uluslararası Finansal Raporlama Standartları ndaki Değişiklikler Grup cari yılda Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (UMSK) ve UMSK nın Uluslararası Finansal Raporlama Yorumları Komitesi (UFRYK) tarafından yayınlanan ve 1 Ocak 2015 tarihinde başlayan yıla ait dönemler için geçerli olan yeni ve revize edilmiş TMS/TFRS lerdeki değişiklik ve yorumlardan Grup un konsolide finansal tabloları üzerinde etkisi olan değişiklik ve yorumları uygulamıştır. 1 Ocak 2015 tarihinde başlayan yıllık dönemler ve yine 1 Ocak 2015 tarihinde, 30 Eylül 2015 dönemine ait geçerli olan ve Grup un konsolide finansal tabloları üzerinde önemli etkisi olan değişiklik ve yorum yoktur. a. 30 Eylül 2015 tarihi itibarıyla yürürlükte olan yeni standartlar ile mevcut önceki standartlara getirilen değişiklikler ve yorumlar: - TMS 19 daki değişiklik, Tanımlanmış fayda planları ; 1 Temmuz 2014 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan yıllık raporlama dönemlerinde geçerlidir. Bu sınırlı değişiklik üçüncü kişiler veya çalışanlar tarafından tanımlanmış fayda planına yapılan katkılara uygulanır. Plana yapılan katkıların hizmet süresinden bağımsız hesaplandığı; örneğin maaşının sabit bir kısmının katkı olarak alınması gibi; durumlarda nasıl muhasebeleştirme yapılacağına açıklık getirmektedir. - Yıllık İyileştirmeler 2010 2012 Dönemi; 1 Temmuz 2014 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan yıllık raporlama dönemlerinde geçerlidir. İyileştirme projesi 2010 2012 dönemi aşağıda yer alan 7 standarda değişiklik getirmiştir: TFRS 2, Hisse Bazlı Ödemeler TFRS 3, İşletme Birleşmeleri TFRS 8, Faaliyet Bölümleri TFRS 13, Gerçeğe Uygun Değer Ölçümü TMS 16, Maddi Duran Varlıklar ve TMS 38, Maddi Olmayan Duran Varlıklar 14
3. FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devamı) 2.5 Uluslararası Finansal Raporlama Standartları ndaki Değişiklikler (Devamı) TFRS 9, Finansal Araçlar; TMS 37, Karşılıklar, Şarta Bağlı Varlık ve Yükümlülükler TMS 39, Finansal Araçlar - Muhasebeleştirme ve Ölçüm - Yıllık İyileştirmeler 2011 2013 Dönemi; 1 Temmuz 2014 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan yıllık raporlama dönemlerinde geçerlidir. İyileştirme projesi 2011 2012 ve 2013 dönemleri için aşağıda yer alan 4 standarda değişiklik getirmiştir: TFRS 1, TFRS nin İlk Uygulaması TFRS 3, İşletme Birleşmeleri TFRS 13, Gerçeğe Uygun Değer Ölçümü TMS 40, Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller b. 30 Eylül 2015 tarihi itibarıyla yayınlanmış ancak henüz yürürlüğe girmemiş olan standartlar, değişiklikler ve yorumlar: - TFRS 11, Müşterek Antlaşmalar daki değişiklik; 1 Ocak 2016 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan yıllık raporlama dönemlerinde geçerlidir. Müşterek faaliyetlerde pay edinimi ile ilgilidir. Standarttaki değişiklik ile işletme tanımına giren bir müşterek faaliyette pay satın ediniminde bu payın nasıl muhasebeleşeceği konusunda açıklık getirilmiştir. - TMS 16 Maddi duran varlıklar, ve TMS 41 Tarımsal faaliyetler, 1 Ocak 2016 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan yıllık raporlama dönemlerinden itibaren geçerlidir. Bu değişiklik üzüm asması, kauçuk ağacı, palmiye ağacı gibi bitkilerin finansal raporlamasını değiştirmektedir. Taşıyıcı bitkilerin, maddi duran varlıkların üretim sürecinde kullanılmasına benzemesi sebebiyle, maddi duran varlıklarla aynı şekilde muhasebeleştirilmesine karar verilmiştir. Buna bağlı olarak değişiklik bu bitkileri TMS 41 in kapsamından çıkararak TMS 16 nın kapsamına alınmıştır. Taşıyıcı bitkiler üzerinde büyüyen ürünler ise TMS 41 kapsamındadır. - TMS 16 ve TMS 38 deki değişiklik: Maddi duran varlıklar ve Maddi olmayan duran varlıklar, 1 Ocak 2016 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan yıllık raporlama dönemlerinde geçerlidir. Bu değişiklikle bir varlığın kullanımını içeren bir faaliyetten elde edilen hasılatın, genellikle varlığın ekonomik yararlarının tüketimi dışındaki etkenleri yansıttığından, hasılat esaslı amortisman ve itfa yöntemi kullanımının uygun olmadığına açıklık getirmiştir. - TFRS 14, Düzenleyici erteleme hesapları ; 1 Ocak 2016 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan yıllık raporlama dönemlerinde geçerlidir. Bu değişiklik, ilk defa TFRS uygulayacak şirketlerin, düzenleyici erteleme hesap bakiyelerini önceki genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre finansal tablolarına yansıtmaya devam etmesine izin vermektedir. Ancak daha önce TFRS uygulamış ve ilgili tutarı muhasebeleştirmeyecek diğer şirketlerle karşılaştırılabilirliği sağlamak adına, tarife düzenlemesinin etkisinin diğer kalemlerden ayrı olarak sunulması istenmektedir. - TMS 27 Bireysel finansal tablolar ; 1 Ocak 2016 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan yıllık raporlama dönemlerinde geçerlidir. Bu değişiklik, işletmelere, bağlı ortaklık, iştirakler ve iş ortaklıklarındaki yatırımlarını muhasebeleştirirken özkaynak yöntemini kullanmalarına izin vermektedir. - TFRS 10 Konsolide finansal tablolar ve TMS 28 İştiraklerdeki ve iş ortaklıklarındaki yatırımlar ; 1 Ocak 2016 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan yıllık raporlama dönemlerinde geçerlidir. Bu değişiklik TFRS 10 un gereklilikleri ve TMS 28 arasındaki, yatırımcı ve iştiraki ya da iş ortaklığı arasında bir varlığın satışı ya da iştiraki konusundaki uyumsuzluğa değinmektedir. Bu değişikliğin nihai sonucu, işletme tanımına giren bir işlem gerçekleştiğinde (bağlı ortaklığa ilişkin ya da değil) işlem sonucu oluşan kayıp veya kazancın tamamı muhasebeleştirilirken; bu işlem eğer bir varlık alış veya satışı ise söz konusu işlemden doğan kayıp veya kazancın bir bağlı ortaklığa ilişkin olmasa bile bir kısmı muhasebeleştirilir. 2. FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devamı) 15
2.5 Uluslararası Finansal Raporlama Standartları ndaki Değişiklikler (Devamı) - Yıllık İyileştirmeler 2014 Dönemi; 1 Ocak 2016 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan yıllık raporlama dönemlerinde geçerlidir. İyileştirmeler 4 standarda değişiklik getirmiştir: TFRS 5, Satış amaçlı elde tutulan duran varlıklar ve durdurulan faaliyetler, satış yöntemlerine ilişkin değişiklik TFRS 7, Finansal araçlar: Açıklamalar, TFRS 1 e bağlı olarak yapılan, hizmet sözleşmelerine ilişkin değişiklik TMS 19, Çalışanlara sağlanan faydalar iskonto oranlarına ilişkin değişiklik TMS 34, Ara dönem finansal raporlama bilgilerin açıklanmasına ilişkin değişiklik. - TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu ; 1 Ocak 2016 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan yıllık raporlama dönemlerinde geçerlidir. Bu değişiklikler ile finansal raporların sunum ve açıklamalarını iyileştirmek amaçlanmıştır. - TFRS 10 Konsolide finansal tablolar ve TMS 28 İştiraklerdeki ve iş ortaklıklarındaki yatırımlar ; 1 Ocak 2016 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan yıllık raporlama dönemlerinde geçerlidir. Bu değişiklikler yatırım işletmeleri ve onların bağlı ortaklıkları için konsolidasyon muafiyeti uygulamasına açıklık getirir. - TFRS 15, Müşterilerle yapılan sözleşmelerden doğan hasılat ; 1 Ocak 2018 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan yıllık raporlama dönemlerinde geçerlidir. Amerika da Kabul Görmüş Muhasebe Standartları ile yapılan uyum çalışması sonucu ortaya çıkan yeni standart, hasılatın finansal raporlamasını ve finansal tabloların toplam gelirlerinin dünya çapında karşılaştırılabilirliğini sağlamayı amaçlamıştır. - TFRS 9, Finansal araçlar ; 1 Ocak 2018 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan yıllık raporlama dönemlerinde geçerlidir. Bu standart TMS 39 un yerini almaktadır. Finansal varlıklar ve yükümlülüklerin sınıflandırması ve ölçülmesi ile ilgili zorunlulukları ve aynı zamanda şuanda kullanılmakta olan, gerçekleşen değer düşüklüğü zararı modelinin yerini alacak olan beklenen kredi riski modelini de içermektedir. Grup, yukarıda yer alan değişikliklerin operasyonlarına olan etkilerini değerlendirip, geçerlilik tarihinden itibaren uygulayacaktır. Yukarıdaki standart ve yorumların, uygulanmasının, gelecek dönemlerde Grup un konsolide finansal tabloları üzerinde önemli bir etki yaratmayacağı beklenmektedir. 2.6 Önemli Muhasebe Politikalarının Özeti Gelirlerin Kaydedilmesi Gelirler, mal ve hizmet satışlarından alınan veya alınacak olan bedelin gerçeğe uygun değeri üzerinden tahakkuk esasına göre kayıtlara alınır. Net satışlar, teslim edilmiş malların ve gerçekleşmiş hizmetlerin fatura bedelinin, satış indirimleri ve iadelerinden arındırılmış halidir. Satışların içerisinde önemli bir finansman unsuru bulunması durumunda, gerçeğe uygun bedel gelecekte oluşacak tahsilatların, finansman unsuru içerisinde yer alan faiz oranı ile indirgenmesi ile tespit edilir. Fark, tahakkuk esasına göre esas faaliyetlerden diğer gelirler olarak ilgili dönemlere kaydedilir (Dipnot 28 ve Dipnot 31). 16
2. FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devamı) 2.6 Önemli Muhasebe Politikalarının Özeti (Devamı) Malların Satışı Grup un mal satışları cam ambalaj, kum ve kalıp gibi camın temel alanlarını kapsamaktadır. Bu malların satışından elde edilen gelir, aşağıdaki şartlar karşılandığında muhasebeleştirilir: Grup un mülkiyetle ilgili tüm önemli riskleri ve kazanımları alıcıya devretmesi, Grup un mülkiyetle ilişkilendirilen ve süregelen bir idari katılımının ve satılan mallar üzerinde etkin bir kontrolünün olmaması, Gelir tutarının güvenilebilir bir şekilde ölçülmesi, İşlemle ilişkili olan ekonomik faydaların Grup a akışının olası olması ve İşlemden kaynaklanacak maliyetlerin güvenilebilir bir şekilde ölçülmesi. Faiz Geliri Faiz geliri, kalan anapara bakiyesi ve ilgili finansal varlıktan beklenen ömrü boyunca elde edilecek tahmini nakit girişlerini söz konusu varlığın net defter değerine getiren etkin faiz yöntemi esas alınarak ilgili dönemde tahakkuk ettirilir. Temettü Geliri Hisse senedi yatırımlarından elde edilen temettü geliri, hissedarların temettü alma hakkı doğduğu zaman konsolide finansal tablolara yansıtılır. Stoklar Stoklar, net gerçekleşebilir değer ya da maliyet bedelinden düşük olanı ile değerlenir. Maliyet, ağırlıklı ortalama metodu ile hesaplanmaktadır. Stoklara dâhil edilen maliyeti oluşturan unsurlar malzeme, direkt işçilik ve genel üretim giderleridir. Kredi maliyetleri stok maliyetlerine dâhil edilmemektedir. Net gerçekleşebilir değer, olağan ticari faaliyet içerisinde oluşan tahmini satış fiyatından, tamamlanma maliyeti ve satışı gerçekleştirmek için gerekli satış maliyetlerinin indirilmesiyle elde edilen tutardır. Stoklar, ilk madde ve malzeme, yarı mamüller, mamüller, işletme malzemesi, ticari mallar ve diğer stokları kapsamaktadır (Dipnot 13). Maddi Duran Varlıklar Maddi duran varlıklar, elde etme maliyetinden birikmiş amortismanın ve kalıcı değer kayıplarının düşülmesi ile bulunan net değerleri ile gösterilmektedir. Mal ve hizmetlerin üretiminde kullanılan veya idari amaçlı kullanılacak ve inşa edilme aşamasındaki varlıklar, maliyet değerlerinden varsa değer düşüklüğü kaybı düşülerek gösterilirler. Maliyete yasal harçlar da dâhil edilir. Kullanıma veya satışa hazır hale getirilmesi önemli ölçüde zaman isteyen varlıklar söz konusu olduğunda, borçlanma maliyetleri, Grup un ilgili muhasebe politikası uyarınca aktifleştirilir. Bu tür varlıklar, diğer sabit varlıklar için kullanılan amortisman yönteminde olduğu gibi, kullanıma hazır olduklarında amortismana tabi tutulur. Arazi ve yapılmakta olan yatırımlar dışında, maddi duran varlıkların maliyet tutarları, beklenen faydalı ömürlerine göre doğrusal amortisman yöntemi kullanılarak amortismana tabi tutulur. Arazi ve arsalar için sınırsız ömürleri olması sebebi ile amortisman ayrılmamaktadır. Beklenen faydalı ömür, artık değer ve amortisman yöntemi, tahminlerde ortaya çıkan değişikliklerin olası etkileri için her yıl gözden geçirilir ve tahminlerde bir değişiklik varsa ileriye dönük olarak muhasebeleştirilir (Dipnot 18). Finansal kiralama ile alınan varlıklar, beklenen ekonomik ömrü ile söz konusu kiralama süresinden kısa olanı ile diğer maddi duran varlıklarla aynı şekilde amortismana tabi tutulur. 17
2. FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devamı) 2.6 Önemli Muhasebe Politikalarının Özeti (Devamı) Maddi duran varlıkların, tahmin edilen ekonomik ömürleri aşağıdaki gibidir: Ekonomik ömür Binalar Yer altı ve yer üstü düzenleri Tesis, makine ve cihazlar Taşıtlar Demirbaşlar Diğer maddi varlıklar 10-50 yıl 8-50 yıl 3-25 yıl 3-15 yıl 2-20 yıl 4-15 yıl Maddi duran varlıklar olası bir değer düşüklüğünün tespiti amacıyla incelenir ve maddi duran varlığın kayıtlı değeri geri kazanılabilir değerinden fazla ise, karşılık ayrılmak suretiyle kayıtlı değeri geri kazanılabilir değerine indirilir. Geri kazanılabilir değer, ilgili maddi duran varlığın mevcut kullanımından gelecek net nakit akımları ile satış maliyeti düşülmüş gerçeğe uygun değerinden yüksek olanı olarak kabul edilir. Maddi bir duran varlığa yapılan normal bakım ve onarım harcamaları, gider olarak muhasebeleştirilmektedir. Maddi duran varlığın kapasitesini genişleterek kendisinden gelecekte elde edilecek faydayı arttıran nitelikteki yatırım harcamaları, maddi duran varlığın maliyetine eklenmekte ve ilgili maddi duran varlığın kalan tahmini faydalı ömrü üzerinden amortismana tabi tutulmaktadır. Maddi duran varlıkların elden çıkarılması ya da bir maddi duran varlığın hizmetten alınması sonucu oluşan kazanç veya kayıp satış hasılatı ile varlığın net defter değeri arasındaki fark olarak belirlenir ve cari dönemde ilgili diğer faaliyet gelirleri ve giderleri hesaplarına yansıtılır. Maddi Olmayan Duran Varlıklar Satın Alınan Maddi Olmayan Duran Varlıklar Satın alınan maddi olmayan duran varlıklar, maliyet değerlerinden birikmiş itfa payları ve birikmiş değer düşüklükleri düşüldükten sonraki tutarlarıyla gösterilirler. Bu varlıklar beklenen ekonomik ömürlerine göre doğrusal itfa yöntemi kullanılarak itfaya tabi tutulur. Beklenen ekonomik ömür ve itfa yöntemi, tahminlerde ortaya çıkan değişikliklerin olası etkilerini tespit etmek amacıyla her yıl gözden geçirilir ve tahminlerdeki değişiklikler ileriye dönük olarak muhasebeleştirilir. Söz konusu maliyetler, alım maliyetlerini kapsamaktadır ve ekonomik ömürlerine göre (3-5 yıl) itfaya tabi tutulur (Dipnot 19). Bilgisayar Yazılımları Satın alınan bilgisayar yazılımları, satın alımı sırasında ve satın almadan kullanıma hazır olana kadar geçen sürede oluşan maliyetler üzerinden aktifleştirilir. Söz konusu maliyetler, ekonomik ömürlerine göre (3-5 yıl) itfaya tabi tutulur. Bilgisayar yazılımlarını geliştirmek ve sürdürmekle ilişkili maliyetler, oluştukları dönemde konsolide gelir tablosuna kaydedilmektedir. Kontrolü Grup un elinde olan, saptanabilir ve kendine özgü yazılım ürünleri ile direk ilişkilendirilebilen ve bir yıldan fazla süre ile maliyetinin üzerinde ekonomik fayda sağlayacak harcamalar maddi olmayan duran varlık olarak değerlendirilir. Maliyetler, yazılımı geliştiren çalışanların maliyetlerini ve Genel üretim giderlerinin bir kısmını da içermektedir. Maddi olmayan duran varlık olarak değerlendirilen bilgisayar yazılım geliştirme maliyetleri, ekonomik ömürleri üzerinden (5 yılı geçmemek kaydıyla) itfaya tabi tutulurlar (Dipnot 19). 18