ANMED ANADOLU AKDENİZİ Arkeoloji Haberleri 2011-9 News of Archaeology from ANATOLIA S MEDITERRANEAN AREAS (Ayrıbasım/Offprint) Suna - İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Suna & İnan Kıraç Research Institute on Mediterranean Civilizations
İÇİNDEKİLER KAZI RAPORLARI Alara Kazısı 2010 Osman Eravşar 1 Bademağacı 2010 Yılı Kazıları Refik Duru Gülsün Umurtak 7 Elaiussa Sebaste 2010 Eugenia Equini Schneider 16 Karain Mağarası 2010 Yılı Kazıları Metin Kartal Işın Yalçınkaya 22 Kastabala-Hierapolis Kazısı 2009-2010 Turgut H. Zeyrek 25 Kelenderis 2010 Yılı Kazı Çalışmaları K. Levent Zoroğlu 29 Kibyra 2010 Şükrü Özüdoğru F. Eray Dökü 36 Gülşen Dikbaş Hannelore Vanhavarbeke Ksanthos 2010 Jacques des Courtils 44 Letoon 2010 Laurence Cavalier 50 Limyra 2010 Martin Seyer Ulrike Schuh 54 Myra ve Andriake Kazıları 2010 Nevzat Çevik Süleyman Bulut 59 Olba (Mersin, Silifke) Kazısı 2010 Emel Erten 71 Olympos Kazısı 2010 B. Yelda Olcay Uçkan 76 Perge 2010 Haluk Abbasoğlu 82 Pisidia Antiokheiası Kazısı 2010 Mehmet Özhanlı 90 Rhodiapolis Kazıları ve Çevresi Araştırmaları 2010 İsa Kızgut 94 Side 2010 Hüseyin Sabri Alanyalı 100 Soli/Pompeiopolis 2010 Kazıları Remzi Yağcı Fatih Hakan Kaya 113 Suluin Mağarası Kazıları 2007-2010 Harun Taşkıran 119 Tatarlı Höyük Kazısı 2009-2010 K. Serdar Girginer Özlem Oyman-Girginer 128 Hayriye Akıl Yumuktepe Höyüğü 2010 Isabella Caneva Gülgün Köroğlu 136 YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI Aspendos Yüzey Araştırması Veli Köse 142 Beydağları Yüzey Araştırmaları 2010: Mnara İsa Kızgut Emrah Akalın 149 Boğsak Adası Yüzey Araştırması 2010 Günder Varinlioğlu 153 Çaltılar Yüzey Araştırması 2010 Nicoletta Momigliano Alan Greaves 159 Tamar Hodos Belgin Aksoy Isparta ve Burdur 2010 Yılı Yüzey Araştırmaları Mehmet Özsait 164 Kahramanmaraş Yüzey Araştırması 2010 Erkan Konyar 174 Kibyratis Araştırmaları 2010 Thomas Corsten Oliver Hülden 180
CONTENTS EXCAVATION REPORTS Excavations at Alara in 2010 Osman Eravşar 1 Excavations at Bademağacı in 2010 Refik Duru Gülsün Umurtak 7 Elaiussa Sebaste 2010 Eugenia Equini Schneider 16 Excavations at Karain Cave in 2010 Metin Kartal Işın Yalçınkaya 22 Excavations at Kastabala-Hierapolis in 2009-2010 Turgut H. Zeyrek 25 Excavations at Kelenderis in 2010 K. Levent Zoroğlu 29 Kibyra 2010 Şükrü Özüdoğru F. Eray Dökü 36 Gülşen Dikbaş Hannelore Vanhavarbeke Xanthos 2010 Jacques des Courtils 44 Letoon 2010 Laurence Cavalier 50 Limyra 2010 Martin Seyer Ulrike Schuh 54 Excavations at Myra and Andriake in 2010 Nevzat Çevik Süleyman Bulut 59 Excavations at Olba (Silifke, Mersin) in 2010 Emel Erten 71 Excavations at Olympos in 2010 B. Yelda Olcay Uçkan 76 Perge 2010 Haluk Abbasoğlu 82 Excavations at Pisidian Antioch in 2010 Mehmet Özhanlı 90 Excavations at Rhodiapolis and Surveys in İsa Kızgut 94 Its Environs in 2010 Excavations at Side in 2010 Hüseyin Sabri Alanyalı 100 Excavations at Soli/Pompeiopolis in 2010 Remzi Yağcı Fatih Hakan Kaya 113 Excavations at Suluin Cave in 2007-2010 Harun Taşkıran 119 Excavations at Tatarlı Höyük in 2009 and 2010 K. Serdar Girginer Özlem Oyman-Girginer 128 Hayriye Akıl Yumuktepe Höyüğü 2010 Isabella Caneva Gülgün Köroğlu 136 SURVEY REPORTS Surveys in Aspendos Veli Köse 142 Surveys in the Beydağları in 2010: Mnara İsa Kızgut Emrah Akalın 149 Survey on the Boğsak Island in 2010 Günder Varinlioğlu 153 Çaltılar Survey Project 2010 Nicoletta Momigliano Alan Greaves 159 Tamar Hodos Belgin Aksoy Surveys in Burdur and Isparta in 2010 Mehmet Özsait 164 Surveys in Kahramanmaraş in 2010 Erkan Konyar 174
İÇİNDEKİLER Dağlık Kilikia da Kentleşme ve Tarımsal Ümit Aydınoğlu 184 Organizasyon Araştırması 2010 Dağlık Kilikia 2010: Yerleşim Tarihi ve Hamdi Şahin 188 Epigrafya Araştırmaları Isparta Bölgesi Arkeolojik Yüzey Araştırması 2010: Bilge Hürmüzlü Arzu İnan 194 Konane (Conana) Antik Kenti ve Çevresi Doğu Likya Batı Pamfilya Epigrafik-Tarihî Bülent İplikçioğlu 198 Coğrafî Araştırmalar 2010 Oinoanda Arazi Çalışmaları 2010 Martin Bachmann 200 Sillyon ve Çevresi Yüzey Araştırması 2010 Elif Özer Abdullah Deveci 209 Murat Taşkıran DİĞER ÇALIŞMA RAPORLARI Döşemealtı Düzlerçamı Mahallesi Mustafa Samur Hülya Yalçınsoy 214 Tümülüs Kurtarma Kazısı Mine Bozkurt Düver Yerleşim Tarihi Araştırmaları 2010 Tarkan Kahya 219 Doğu Garajı-Halk Pazarı Mevkii (Attaleia Nekropolü) Aynur Tosun 224 Kurtarma Kazısı 2010 Kekova Bölgesi Liman Araştırmaları 2010: Erdoğan Aslan 231 Dolichiste (Kekova Adası) Liman Alanları Sualtı Kültür Mirası Sanal Müzesi: Güzden Varinlioğlu 236 Kaş Pilot Projesi 2010 Side Arkeoloji Müzesi Numismatik Araştırması 2010 Ahmet Tolga Tek Hüseyin Köker 242 Termessos taki Su Yapıları Araştırması 2010 Mehmet Kürkçü 244
CONTENTS Research in the Kibyratis in 2010 Thomas Corsten Oliver Hülden 180 Surveys of Urbanization and Agricultural Ümit Aydınoğlu 184 Organization in Rough Cilicia in 2010 Rough Cilicia 2010: Settlement History and Hamdi Şahin 188 Epigraphy Surveys Archaeological Surveys in Isparta Region in 2010: Bilge Hürmüzlü Arzu İnan 194 Ancient City of Konane (Conana) and Environs Epigraphic-Historical Geography Surveys Bülent İplikçioğlu 198 in East Lycia West Pamphylia in 2010 Report on Campaign at Oinoanda in 2010 Martin Bachmann 200 Surveys in and around Sillyon in 2010 Elif Özer Abdullah Deveci 209 Murat Taşkıran OTHER REPORTS Tumulus Salvage Excavations at Mustafa Samur Hülya Yalçınsoy 214 Döşemealtı Düzlerçamı Mahallesi Mine Bozkurt Surveys in the Settlement History of Düver in 2010 Tarkan Kahya 219 Salvage Excavations at the Necropolis of Attaleia Aynur Tosun 224 at Doğu Garajı-Halk Pazarı Mevkii in 2010 Harbor Surveys in Kekova Region in 2010: Erdoğan Aslan 231 Dolichiste (Kekova Adası) Harbor Areas Virtual Museum of Underwater Cultural Heritage: Güzden Varinlioğlu 236 Pilot Project of Kaş, 2010 Numismatic Studies at Side Archaeological Ahmet Tolga Tek Hüseyin Köker 242 Museum in 2010 Research on the Hydraulic Developments of Mehmet Kürkçü 244 Termessos in 2010
Side Arkeoloji Müzesi Numismatik Araştırması 2010 Numismatic Studies at Side Archaeological Museum in 2010 Ahmet Tolga TEK Hüseyin KÖKER Side Arkeoloji Müzesi nde bulunan 9820 adet envanterlenmiş sikke üzerinde 2010 yılında çalışmaya başladık. Bu sikkelerin bir kısmı Side antik kentinde yapılan kazılarda bulunmuş, önemli bir bölümü ise, diğer pek çok müzemizde olduğu gibi, satınalma, bağış ve zoralımla koleksiyona kazandırılmıştır. Ancak bunların darphanelerine bakıldığında büyük ölçüde Side nin yakın çevresinden geldikleri anlaşılmaktadır. Dolayısıyla Kilikia Trakheia, Lykaonia, Pisidia, Pamphylia ve Lykia bölgelerinde bulunan darphaneler müze sikke koleksiyonunda yoğunlukla temsil edilmektedir. Şüphesiz bunların dışında, az sayıda daha uzaklardan getirilmiş sikkeler de bulunmaktadır. Grek ve Roma Şehir Sikkeleri (Res. 1) Pamphylia, Lykia ve Pisidia darphaneleri ağırlıkta olan eski Yunan koleksiyonu içerisinde 2 önemli grubu Etenna kentinin sikkelerinden oluşan defineler teşkil etmektedir. Bu sikkeler arasında Side, Perge, Sillyon ve Hellenistik kraliyet sikkeleri üzerine yapılmış Etenna darpları olması, ileride bu kent sikkelerinin daha detaylı tarihlendirilmesinde önemli rol oynayacaktır. İlginç küçük bir başka define, Kıbrıs daki Kition Kenti Kralı Melekiathon (İ.Ö. 392-361) sikkelerinden oluşmaktadır. Pamphylia, Phrygia, Pisidia ve Kilikia darphanelerinin yoğun bir şekilde temsil edildiği Roma şehir sikkeleri içerisinde de, Side yakınlarında bulunmuş, Side kentine ait Augustus- Domitianus dönemi arasında basılmış sikkelerden oluşan bir define dikkat çekmektedir. Roma İmparatorluk Sikkeleri (Res. 2) Side Müzesi, Roma imparatorlarının büyük ölçüde temsil edildiği bir koleksiyona sahiptir. Özellikle sestertius gibi Anadolu da nispeten az bulunan sikkelerin buradaki fazlalığı, birkaç imparator dışında şehir sikkeleri basmayarak, onun yerine Roma da darbedilen bu In 2010, examination began on the 9,820 coins inventoried at Side s Archaeological Museum. Some of these coins were uncovered in the course of excavations at Side, but an important number was, either purchased or donated or confiscated. These methods of acquisition are similar to many other museums. The minting of these coins are mostly from the environs of Side. Therefore, mints in Rough Cilicia, Lycaonia, Pisidia, Pamphylia and Lycia are extensively represented in the museum s collection, but there are also a few coins from distant cities. Autonomous Greek Coins and Roman Provincial Coins (Fig. 1) The Greek coin collection contains mostly examples from Pamphylian, Lycian and Pisidian mints. Two hoards of Etenna s coins are of importance for they bear Etenna strikes in Side, Perge, Sillyon and other Hellenistic kingdoms coins, thus facilitating a detailed chronology for those cities. Another hoard of interest comprises the coins of King Melekiathon (r. 392-361 B.C.) of Kition in Cyprus. Roman provincial coins in the museum collection mainly consist of mints of Pamphylia, Phrygia, Pisidia and Cilicia. Among them is a hoard of Sidetan coins struck in the Augustus Domitianus period. Roman Imperial Coins (Fig. 2) Side Museum houses a collection that is, to a great extent, representative of Roman emperors. Particularly the sestertii, seldom seen in Anatolia, are found extensively here and this is related to the proximity of Lycia, where provincial coins usually were not minted, except during a few emperors reigns. Lycia chose instead to use circulated coins minted in Rome. This was formerly discussed in another issue of previous 242
DİĞER ÇALIŞMA RAPORLARI OTHER REPORTS Res. 1 Env. 7691, Kral Lysimakhos (İ.Ö. 305-281), Lampsakos Darphanesi, AR Tetradrahmi Fig. 1 Inv. 7691, King Lysimachus (305-281 B.C.), Lampsakos, AR Tetradrachma Res. 2 Env. 5, Iulia Paula (İmp. Elagabalus un ilk karısı, M.S. 219-220), Side Darphanesi, AE Assaria Fig. 2 Inv. 5, Julia Paula (first wife of Emperor Elagabalus, A.D. 219-220), Side, AE Assaria sikkeleri kullanan Lykia Bölgesi ne yakınlığı ile ilişkilidir. Bu konuyu Arykanda ile ilgili olarak daha önce yaptığımız yayınlarda tartışmıştık. Roma İmparatorluk sikkeleri arasında özellikle Tetrarklar ve geç Roma İmparatorluk dönemlerine ait 2 define dikkat çekmektedir. Bizans Sikkeleri Side Müzesi koleksiyonu erken Bizans Dönemi ne ait çok sayıda örnek barındırmakla beraber, orta ve geç Bizans dönemleri açısından çok zayıftır. Side ve yakın çevresinin Arap akınları ile İ.S. 7. yy. dan itibaren tahrip edilmeye başlanması hiç kuşkusuz ekonomik olarak da yerleşimlerin önem kaybetmesi ve sikke akışının azalması şeklinde kendisini göstermiştir. Hiç kuşkusuz Side Müzesi nde bulunan en önemli Bizans sikke grubu, Malazgirt civarından bulunan ve Manavgat ta jandarma tarafından yakalanarak müzeye kazandırılan 3000 adedin üzerinde sikkeden oluşan Komnenoslar dönemine ait bir definedir. Bu definenin buluntu yerinin belli olması ve öneminden dolayı ileride ayrı olarak bir yayın yapılmasını planlamaktayız. Diğer Ortaçağ ve Yeni Çağ Sikkeleri Side Müzesi nde çoğunluğu Side kazılarında ele geçen sikkeler ve Prof. Dr. S. Atlan tarafından yayınlanmış çok az sayıda Selçuklu, Kilikia Ermeni, Avrupa kontlukları ve Osmanlı sikkesi bulunmaktadır. Müzede, Side nin kendi tarihiyle uyumlu sikkelerin yanı sıra Selçuklu ve sonrası dönemde Side ye yakın, önemli merkezlerden Alanya, Konya ve Isparta dan az sayıda sikke de bulunması buluntu yeri belli olmayan sikkelerin müzeye çok yakın çevreden geldiğine işaret etmektedir. 2011 yılında Side Müzesi nde bulunan envanterlik ve özellikle Side kazıları ile bağlantılı olarak etütlük sikkeler üzerine çalışmalarımız devam edecektir. publications on coins of Arycanda. Among the Roman imperial coins, two hoards dating to the Tetrarchy and Late Roman Imperial periods stand out. Byzantine Coins Side Museum s coin collection contains many examples from the Early Byzantine period, but it is not rich in middle and late Byzantine periods. Side and environs were raided by Arabs in the 7 th century, causing the settlements to lose economic importance leading to a decrease in coinage circulation. Certainly, the most important Byzantine coin group in this collection is a hoard of over 3000 Comnenian coins from Malazgirt (Manzikert) area in eastern Turkey. It had been confiscated by the gendarmerie. As its findspot is known and it is of significant importance, a separate publication is planned on it. Other Medieval and Modern Period Coins There are very few coins from Seljuk, Cilician Armenia, European staten and Ottoman coins, but those represented were mostly uncovered in Side excavations and published by late Prof. S. Atlan. Although it conforms with Side s history of being in close proximity to Alanya, Konya and Isparta, all important cities of the Seljuk period and afterward, the number of such coins in the collection is very few. Coins of unknown provenances reached the museum only from very close areas. We plan to continue our work at Side Museum in 2011, particularly on inventoried and study coins from Side excavations. 243